ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Τα όρια του εθελοντισμού
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Οι εθελοντές θα πρέπει να πλαισιώνονται από καλά οργανωμένες και αποδοτικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και όχι μόνον, προκειμένου να αξιοποιείται και να μην πηγαίνει χαμένη η πολύτιμη προσφορά τους
Σε πρόσφατες παρεμβάσεις του ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Δένδιας, επεσήμανε πολύ σωστά, τον ρόλο των εθελοντών στην πυρόσβεση αλλά και την ανάγκη κάθε πολίτης να αναλάβει τις ευθύνες του για την προστασία της Ελλάδας από τις πυρκαγιές. Η ανάπτυξη μιας παιδείας πρόληψης που να στηρίζεται στην εθελοντική προσφορά και την κινητοποίηση της κοινωνίας είναι ιδιαίτερα σημαντική όχι μόνο για την εξάλειψη των πυρκαγιών αλλά και για την αντιμετώπιση πλήθους άλλων απειλών, από τα καρδιακά νοσήματα και τους καρκίνους μέχρι τους σεισμούς και τα τροχαία.
Η σχετική νομοθεσία, με βάση την οποία δημιουργήθηκε το σύστημα εθελοντισμού Πολιτικής Προστασίας και στη χώρα μας, προβλέπει «την ενίσχυση των δράσεων» εθελοντικών οργανώσεων «που αφορούν την πρόληψη, αντιμετώπιση και αποκατάσταση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών». Οι εθελοντικές οργανώσεις εγγράφονται σε μητρώο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και εντάσσονται επιχειρησιακά στα αντίστοιχα συντονιστικά όργανα σε νομαρχιακό ή τοπικό επίπεδο. Οι εθελοντικές οργανώσεις υποστηρίζονται με χρηματοδότηση, διάθεση εξοπλισμού, μέσων και αναλώσιμων από την ΓΓΠΠ και θα έπρεπε να εκπαιδεύονται στο Επιστημονικό και Ερευνητικό Κέντρο Πολιτικής Προστασίας το οποίο, δεν λειτούργησε ποτέ και καταργήθηκε τελικά το 2010. Με τον προταθέντα νόμο για την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη η σχετική εκπαίδευση θα παρέχεται από την Εθνική Σχολή Πολιτικής Προστασίας που θα δημιουργηθεί στην Πυροσβεστική Ακαδημία.
Όμως, η καθημερινότητα διαφέρει συχνά από τον σχεδιασμό επί χάρτου. Οι εθελοντές πρέπει να δρουν υποστηρικτικά προς τις επίσημες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και όχι να τις υποκαθιστούν. Ως εθελοντές (βάζω και τον εαυτό μου σε αυτή την κατηγορία αφού έχω παρακολουθήσει τις σχετικές εκπαιδεύσεις), έχουμε υποχρέωση κατ' αρχάς να καλέσουμε τις αρμόδιες υπηρεσίες (ΕΚΑΒ, Πυροσβεστική, Αστυνομία, Λιμενικό) χρησιμοποιώντας τον ευρωπαϊκό αριθμό επειγόντων (112) ή τους επιμέρους αριθμούς κάθε υπηρεσίας (166, 199, 100, 108 αντίστοιχα). Στη συνέχεια, και με βάση την εκπαίδευσή μας μπορούμε να βοηθήσουμε το θύμα ή να αντιμετωπίσουμε την πυρκαγιά στην αρχή της χωρίς όμως να θέτουμε σε κίνδυνο τους εαυτούς μας και τους γύρω μας.
Τι γίνεται όμως όταν το ασθενοφόρο αργεί υπερβολικά; Ή όταν δεν έρχεται καθόλου; Τι γίνεται όταν, λόγω της καθυστέρησης η πυρκαγιά επεκταθεί και καταστεί ανεξέλεγκτη; Όταν η επικοινωνία μεταξύ των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και με τις εθελοντικές οργανώσεις δυσχεραίνεται λόγω έλλειψης συμβατού εξοπλισμού ή επειδή κάθε υπηρεσία μιλά την δική της «γλώσσα»; Για να μην αναφερθούμε στις ελλείψεις σε καύσιμα ή ανταλλακτικά για τα οχήματα των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης που συχνά-πυκνά βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
Η κριτική βέβαια είναι εύκολη για όσους είναι έξω από το χορό. Ιδίως, όταν ο καθένας θεωρεί ότι οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης πρέπει να επεμβαίνουν σε χρόνο μηδέν ακόμη και σε περιπτώσεις που η άμεση επέμβαση δεν δικαιολογείται από τις περιστάσεις. Συχνά μάλιστα οι πολίτες επικρίνουν τις υπηρεσίες που δεν ανταποκρίθηκαν όταν οι ίδιοι οι πολίτες δεν έδωσαν ακριβή στοιχεία στους τηλεφωνητές λόγω άγχους ή αμέλειας με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η αποστολή της βοήθειας εκεί που πρέπει στον ελάχιστο δυνατό χρόνο.
Όμως και αυτές οι καταστάσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη βοήθεια των εθελοντών. Η εικόνα των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης θα βελτιωνόταν σημαντικά αν δεχόταν να υποβληθούν σε εξωτερική αξιολόγηση των υπηρεσιών που παρέχουν μέσω των αριθμών έκτακτης ανάγκης. Η σχετική μεθοδολογία έχει αναπτυχθεί από την Ένωση Καταναλωτών της Πορτογαλίας και διατίθεται από τις ιστοσελίδες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η αξιολόγηση συνίσταται στην πραγματοποίηση σειράς εικονικών κλήσεων στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης μέσα σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και με βάση συγκεκριμένα σενάρια καταστάσεων (ατύχημα, πυρκαγιά, επίθεση, κλπ.) και προκαθορισμένο πρωτόκολλο αξιολόγησης (σε πόσο χρόνο απαντήθηκε η κλήση, τέθηκαν οι σωστές ερωτήσεις από τον τηλεφωνητή, σε πόσο χρόνο έφτασε η βοήθεια κλπ.). Βέβαια, οι εικονικές κλήσεις στους αριθμούς έκτακτης ανάγκης απαγορεύονται αλλά η όλη επιχείρηση θεωρείται άσκηση των αρμόδιων υπηρεσιών που έχουν ενημερωθεί για το χρονικό διάστημα στο οποίο θα γίνουν οι κλήσεις αλλά όχι για τα σενάρια καταστάσεων. Σε μια τέτοια αξιολόγηση τα μέλη των εθελοντικών οργανώσεων μπορούν να διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο καταβάλλοντας σχετικά μικρή προσπάθεια αφού φυσικά παρακολουθήσουν μια σύντομη εκπαίδευση.
Ζητούμενο επίσης αποτελεί η σωστή πλαισίωση των εθελοντικών οργανώσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες όταν πρέπει να αντιμετωπιστεί κάποια μεγαλύτερη καταστροφή. Αυτό είναι δυνατό μόνο με σωστή εκπαίδευση στη συνεργασία υπηρεσιών και εθελοντών κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο στο πλαίσιο τακτικών ασκήσεων. Στον τομέα αυτό φαίνεται από τη σχετική ειδησεογραφία ότι έχει γίνει και συνεχίζει να γίνεται σημαντική προσπάθεια από όλους. Οι αξιέπαινες αυτές προσπάθειες συμβάλλουν επίσης και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, ιδίως των παιδιών και των νέων, σε θέματα πρόληψης αλλά και εθελοντισμού και αλληλεγγύης, κάτι που χρειάζεται ιδιαίτερα η ελληνική κοινωνία αυτή την δύσκολη εποχή της κρίσης.
Τέλος, σημαντική είναι και η προσφορά των εθελοντών στην εκπαίδευση των μαθητών σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης ατυχημάτων και καταστροφών. Και αυτό όμως πρέπει να γίνεται οργανωμένα και πάντα με πρωτοβουλία των δασκάλων και των καθηγητών, στο πλαίσιο σχολικών δραστηριοτήτων για την αγωγή υγείας η διοργάνωση των οποίων επαφίεται επίσης στην εθελοντική διάθεση των εκπαιδευτικών.
Αξιέπαινοι και χρήσιμοι λοιπόν οι εθελοντές αλλά η προσφορά τους μπορεί να μεγιστοποιηθεί προς όφελος όλων μόνον όταν υπάρχει θέληση και πλαισίωση από τους αρμόδιους φορείς …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
