Στην υπηρεσία όσων κινδυνεύουν

Διαδικτυακές εφαρμογές χαρτογράφησης καταστροφών και ελπίδες για υποχρεωτική υλοποίηση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης των πολιτών
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 22 Μαΐου 2018 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-331)

Την περασμένη εβδομάδα ανέφερα μερικές από τις χρήσιμες εφαρμογές που παρακολούθησα στο πρόσφατο συνέδριο της Ένωσης του Ευρωπαϊκού Αριθμού Επειγόντων 112 (ΕΕΝΑ) στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας. Για τη χρήση των δρόνων (drones), για τον προηγμένο γεωεντοπισμό των κινητών τηλεφώνων (Advanced Mobile Location ή AML), για νέες εφαρμογές καταπολέμησης των ψευδών ειδήσεων και τέλος για ένα σύστημα επικοινωνίας σε περιοχές που έχουν υποστεί ολική καταστροφή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο συνέδριο και την έκθεση ήταν παρούσες οι μεγαλύτερες εταιρείες πληροφορικής όπως η Google, η Facebook και η Microsoft. Όλες δραστηριοποιούνται στην χαρτογράφηση των καταστροφών και προσφέρουν υπηρεσίες και εφαρμογίδια (apps) στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και στους πολίτες.

Η Google διαθέτει μιαν εξειδικευμένη ομάδα για την αντιμετώπιση κρίσεων (Crisis Response Τeam). Η εν λόγω ομάδα αξιοποιεί συνδυασμένα τα εργαλεία χαρτογράφησης της εταιρείας για τον εντοπισμό προσώπων και την παρακολούθηση της εξέλιξης κάποιων καταστροφών. Οι υπηρεσίες αυτές έχουν χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις σεισμών, πλημμυρών, δασικών πυρκαγιών και τσουνάμι. Η εταιρεία μαζί με άλλους φορείς υποστηρίζει την ΜΚΟ Nethope για την εγκατάσταση WiFi σε κέντρα προσφύγων και μεταναστών εξασφαλίζοντας έτσι τη σύνδεση τους με το διαδίκτυο.

Αξιοσημείωτες είναι και οι προσπάθειες της Facebook. Έχω προσωπικά χρησιμοποιήσει κατ’ επανάληψη την εφαρμογή Safety check σε περιπτώσεις μεγάλων καταστροφών ή και τρομοκρατικών επιθέσεων για να ελέγξω αν ήταν ασφαλή κάποια αγαπημένα πρόσωπα που έτυχε να βρίσκονται στον τόπο της καταστροφής.

Στο πλαίσιο αυτής της εφαρμογής υπάρχει επίσης δυνατότητα οργάνωσης της αλληλοβοήθειας μεταξύ των χρηστών που βρίσκονται στην ίδια περιοχή και μπορούν να προσφέρουν π.χ. κατάλυμα, φαγητό ή άλλη βοήθεια. Τέλος, η εταιρεία έχει εκδώσει έναν οδηγό σε έξι γλώσσες για τους τρόπους με τους οποίους άτομα, ομάδες και κοινότητες μπορούν να αξιοποιήσουν την εφαρμογή Facebook πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από καταστροφές.

Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν και τα πρώτα αποτελέσματα μιας πιλοτικής εφαρμογής για την, σε πραγματικό χρόνο, διασύνδεση, με το εφαρμογίδιο πλοήγησης Waze για κινητά τηλέφωνα, των συμβάντων που δηλώνονται στα κέντρα διαχείρισης κλήσεων έκτακτης ανάγκης και επηρεάζουν την κυκλοφορία. Έτσι, όσοι οδηγοί χρησιμοποιούν το εφαρμογίδιο καθοδηγούνται εγκαίρως ώστε να αποφύγουν τα σημεία συμφόρησης κατά τις μετακινήσεις τους. Η πιλοτική εφαρμογή έγινε σε κέντρα διαχείρισης κλήσεων στην Αυστρία, την Ιταλία (Λομβαρδία) και τη Γαλλία (Ιζέρ).

Συζητήθηκε επίσης η χαρτογράφηση της θέσης των αυτόματων εξωτερικών απινιδωτών (ΑΕΑ) αλλά και τα προβλήματα που συνδέονται με την επικαιροποίηση της θέσης, της πρόσβασης και της διαθεσιμότητας τους. Αξιοσημείωτη ήταν η βράβευση μιας τηλεφωνήτριας στο Σουηδικό κέντρο κλήσεων 112 που αξιοποίησε την διαθεσιμότητα ενός ΑΕΑ σε συνδυασμό με παρακείμενο εθελοντή διασώστη για να βοηθήσει ένα θύμα καρδιακού επεισοδίου. Με τον τρόπο αυτό εξασφάλισε την επιβίωση του θύματος μέχρι την άφιξη του ασθενοφόρου.

Πράγματι, έχει αποδειχθεί σε σειρά επιστημονικών ερευνών ότι η άμεση χρήση ΑΕΑ σε περίπτωση καρδιακού επεισοδίου συνδέεται με πιθανότητες επιβίωσης του θύματος κατά πάνω 50%. Αντίθετα. χωρίς τη χρήση ΑΕΑ η πιθανότητα επιβίωσης είναι κάτω του 5% !

Έγκαιρη προειδοποίηση και συναγερμός. Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν τέλος η συνεδρία για την πρόοδο της διαδικασίας έγκρισης των νέων νομοθετικών ρυθμίσεων που έχει προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τις επικοινωνίες έκτακτης ανάγκης. Εκτός από την θεσμοθέτηση του προηγμένου γεωεντοπισμού των κινητών τηλεφώνων ανακοινώθηκε από τους εκπροσώπους της Επιτροπής ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο θα περιλαμβάνει και διάταξη για την έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών σε περιπτώσεις επικείμενων ή εξελισσόμενων καταστροφών.

Έχω παρακολουθήσει το ζήτημα αυτό από το 1998 όταν τέθηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο ενός μεγάλου προγράμματος για την ενημέρωση και πληροφόρηση των πολιτών σε περιπτώσεις καταστροφών. Συζητήθηκε κατ’ επανάληψη τα τελευταία 20 χρόνια αλλά τα κράτη μέλη (ιδίως η Γαλλία) ήταν αντίθετα στην οποιαδήποτε ρύθμιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μέχρι που συνέβησαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι και τη Νίκαια και ο νέος πρόεδρος της Γαλλίας έδωσε εντολή να προχωρήσουν ταχύτατα οι εργασίες για το «αντίστροφο 112» όπως το βαφτίσαμε.

Ευτυχώς, η ΕΕΝΑ είχε κατ’ επανάληψη υποβάλλει προτάσεις στον τομέα αυτό και κάποια κράτη μέλη (π.χ. το Βέλγιο) τις υλοποίησαν. Πρόκειται για έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών με τη χρήση των σύγχρονων δικτύων και εφαρμογών τηλεπικοινωνιών. Με μηνύματα στα κινητά τηλέφωνα, με ενεργοποίηση ψηφιακών τηλεοράσεων και ραδιοφώνων και με εξειδικευμένα εφαρμογίδια.

Βέβαια, από την θέσπιση της υποχρέωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέχρι την εφαρμογή και την εγκατάσταση σε κάθε κράτος μέλος θα περάσουν ακόμη αρκετά χρόνια, ιδίως όταν δεν υπάρχει ρητά εκφρασμένη πολιτική βούληση. Ιδίως στην Ελλάδα όπου το εκσυγχρονισμένο 112 ελπίζουμε ότι θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος του χρόνου (βλ. Χ.Ν. 13/2/2018) μετά από επταετή καθυστέρηση!

Ευτυχώς όμως. Όταν ένα ζήτημα καταστεί νομική υποχρέωση και πάρει το δρόμο του σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα προχωρήσει …