ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-129
Ασφαλή τρόφιμα από το αγρόκτημα στο τραπέζι
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Η αυστηρή νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια των τροφίμων ενισχύεται, απλουστεύεται και εκσυγχρονίζεται προς όφελος παραγωγών και καταναλωτών
Όπως γράψαμε την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συντρέχουσα αρμοδιότητα στους τομείς της γεωργίας και της προστασίας των καταναλωτών. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ένωση λαμβάνει μέτρα για την ασφάλεια των τροφίμων που καλύπτουν την υγεία και την ορθή μεταχείριση των ζώων, την υγεία και την προστασία των φυτών, την χρήση των φυτοφαρμάκων και την κατάλληλη επιτήρηση ώστε να εξασφαλίζεται η διάθεση ασφαλών τροφίμων από το αγρόκτημα στο τραπέζι αλλά και η αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχετική ανακοίνωση, η βιομηχανία παραγωγής γεωργικών ειδών διατροφής αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο της Ένωσης. Η αξία της συνολικής παραγωγής της τροφικής αλυσίδας αντιστοιχεί σε περίπου 750 δισ. ευρώ ετησίως ενώ ο τομέας απασχολεί πάνω από 48 εκατ. άτομα (από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι την λιανική πώληση και την εστίαση). Όσον αφορά την κτηνοτροφία, σε 13,7 εκατ. εκμεταλλεύσεις στην Ένωση (κύκλος εργασιών 156 δισ. ευρώ ετησίως), εκτρέφονται τουλάχιστον 2 δισ. πτηνά (κοτόπουλα, όρνιθες ωοπαραγωγής, γαλοπούλες, κλπ.) και 334 εκατ. θηλαστικά (χοίροι, αιγοπρόβατα, βοοειδή, γουνοφόρα ζώα κλπ.). Γι' αυτό η Ένωση χρηματοδοτεί την αντιμετώπιση των νόσων των ζώων - το 2011 τα σχετικά κονδύλια ανήλθαν σε 314,6 εκατ. ευρώ και διατίθενται σε εργαστήρια, στο πρόγραμμα «Καλύτερη κατάρτιση για ασφαλέστερα τρόφιμα», σε επιχειρησιακά μέτρα, καθώς και στο κτηνιατρικό ταμείο για επείγοντα περιστατικά και για κτηνιατρικές και άλλες ασθένειες.
Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι καλλιέργειες στην Ένωση αντιπροσωπεύουν αξία 205 δισ. ευρώ ετησίως γίνεται κατανοητή η σημασία της υγείας των φυτών, της γεωργίας, της καλλιέργειας οπωροκηπευτικών και της δασοκομίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι μια δέσμη παρασίτων που αποτελούν το αντικείμενο διεθνών κανονιστικών ρυθμίσεων απειλεί την καλλιέργεια ειδών, όπως το σιτάρι (αξία εξαγωγών της Ένωσης: 9 δισ. ευρώ), τις πατάτες (αξία παραγωγής 9 δισ. ευρώ) και τις ντομάτες (αξία παραγωγής 9-12 δισ. ευρώ).
Σημαντική είναι και η αγορά σπόρων για εμπορικούς σκοπούς η αξία της οποίας ανέρχεται σε περίπου 6,8 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει πάνω από το 20% των συνολικών παγκόσμιων πωλήσεων σπόρων για εμπορικούς σκοπούς. Η Ένωση είναι καθαρός εξαγωγέας σπόρων και είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική στο παγκόσμιο εμπόριο αφού είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εξαγωγέας σπόρων, με εκτιμώμενη αξία εξαγωγών ύψους 4,4 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 60% περίπου της συνολικής αξίας εξαγόμενων σπόρων παγκοσμίως.
Η διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων αποτελεί αντικείμενο άνω των 100.000 ατόμων πλήρους απασχόλησης που διενεργούν επίσημους ελέγχους στην Ένωση. Περίπου 70.000 δείγματα κατά μέσον όρο αναλύονται ετησίως από πάνω από 270 διαπιστευμένα εργαστήρια που προβαίνουν σε έλεγχο για κατάλοιπα φυτοφαρμάκων. Μόνο κατά το 2010 ελήφθησαν 736.806 δείγματα για να ελεγχθούν για κατάλοιπα κτηνιατρικών φαρμάκων. Περίπου 320.000 δείγματα από οικιακά πουλερικά και άγρια πουλιά αναλύθηκαν κατά το 2011 αποκλειστικά σε σχέση με την γρίπη των πτηνών.
Εκτός από την σημασία του κλάδου για την διατροφή των Ευρωπαίων πολιτών αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το 2010 η αξία των εισαγωγών τροφίμων και ποτών στην Ένωση ανήλθε σε 78 δισ. ευρώ ενώ των εξαγωγών σε 73 δις. ευρώ. Έτσι η Ένωση εισήγαγε 79,3 εκατ. τόνους τροφίμων και ζώντων ζώων και 3,4 εκατ. τόνους ποτών κατά το 2010, με εμπορικό έλλειμμα 14 εκατ. τόνους για τα τρόφιμα και τα ζώντα ζώα και πλεόνασμα 6 εκατ. τόνους για τα ποτά.
Σήμερα η Ένωση διαθέτει ένα εκσυγχρονισμένο νομικό πλαίσιο για τον έλεγχο και τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και συζητεί τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της επιβολής των προτύπων υγείας και ασφάλειας στο σύνολο της αγροδιατροφικής αλυσίδας. Η ισχύουσα νομοθεσία για τα φυτοφάρμακα περιλαμβάνει έναν κανονισμό για τη διάθεση προϊόντων φυτοπροστασίας στην αγορά, που καθορίζει αυστηρά κριτήρια έγκρισης των ουσιών, ώστε να διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας για την υγεία του ανθρώπου και των ζώων αλλά και για το περιβάλλον. Για παράδειγμα, καρκινογόνες, μεταλλαξογόνες, αποσταθεροποιητές του ενδοκρινικού συστήματος, τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες ή ουσίες που είναι πολύ έμμονες δεν εγκρίνονται για διάθεση στην αγορά, εκτός εάν η έκθεση στον άνθρωπο είναι αμελητέα. Προβλέπει επίσης ένα μηχανισμό για την αντικατάσταση των πιο τοξικών φυτοφαρμάκων από πιο ασφαλή εναλλακτικά προϊόντα ή μεθόδους. Παράλληλα, μια οδηγία για την βιώσιμη χρήση προϊόντων φυτοπροστασίας, έχει ως στόχο τη μείωση της επικινδυνότητας που σχετίζεται με τη χρήση φυτοφαρμάκων, τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του εξοπλισμού εφαρμογής φυτοφαρμάκων, τη διασφάλιση καλύτερης επιμόρφωσης και εκπαίδευσης των χρηστών και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων διαχείρισης των εχθρών και των ασθενειών.
Οι προτάσεις εκσυγχρονισμού της ασφάλειας της αγροδιατροφικής αλυσίδας που αναφέρθηκαν παραπάνω περιλαμβάνουν ενίσχυση των ελέγχων με βάση την επικινδυνότητα, μέτρα για την προληπτική αντιμετώπιση των ζωονόσων αλλά και για την άμεση αντίδραση αγροτών και κτηνιάτρων για τον περιορισμό της διασποράς τους στο ζωικό κεφάλαιο. Στον τομέα της προστασίας των φυτών προτείνεται μεταξύ άλλων η ενίσχυση των ελέγχων στα φυτά προέλευσης τρίτων χωρών και η έγκαιρη εκρίζωση των εστιών νέων ειδών επιβλαβών οργανισμών. Στον τομέα του εμπορίου σπόρων οι προτεινόμενοι κανόνες είναι απλούστεροι και πιο ευέλικτοι και στοχεύουν στην προστασία της βιοποικιλότητας και στη ενίσχυση της βιώσιμης γεωργίας. Προβλέπουν επίσης την εξαίρεση από το νέο καθεστώς των σπόρων που ανταλλάσσονται από μη επαγγελματίες.
Όλα τα παραπάνω αφορούν άμεσα τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους της Κρήτης. Μάλιστα επειδή στα ζητήματα αυτά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συναποφασίζει με το Συμβούλιο, γίνεται αμέσως κατανοητή η σημασία τόσο της μαζικής συμμετοχής στις επερχόμενες ευρωεκλογές όσο και της σωστής εκπροσώπησης από άτομα που γνωρίζουν πως να συζητήσουν και να πείσουν με επιχειρήματα ώστε οι τελικές αποφάσεις να ευνοούν και τους κρητικούς παραγωγούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επηρεάζει την καθημερινότητά του αγρότη, του κτηνοτρόφου, του εμπόρου τροφίμων και φυσικά όλων των καταναλωτών. Στο χέρι μας είναι να συμμετέχουμε ενεργά στη λήψη των αποφάσεων που μας επηρεάζουν.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
