07 Νοεμβρίου 2015

Μεταφραστής για την Ευρωπαϊκή Ενωση

Ο Παναγιώτης Αλεβαντής μιλά για τις προκλήσεις αλλά και για τα ευτράπελα της δουλειάς
(Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Γούτα του ΑΠΕ-ΜΠΕ που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 7 Νοεμβρίου 2015)

Για τον Παναγιώτη Αλεβαντή τα προβλήματα που θα αντιμετώπιζε η Ελλάδα μετά το 2008 ήταν ορατά πολύ πριν τα αντιληφθούν τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και ο μέσος Έλληνας. Ίσως ήταν ένας από τους πρώτους “απλούς” πολίτες, που -έχοντας άμεση πληροφόρηση για τις εξελίξεις λόγω του επαγγέλματός του- ένιωσε «αμήχανα ως Έλληνας για όσα θα ακολουθούσαν».

Ο κ. Αλεβαντής, στέλεχος Αντιπροσωπίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα (Γενική Διεύθυνση Μετάφρασης) και τακτικός συνεργάτης των “Χ.Ν.”, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και την Αλεξάνδρα Γούτα για την εμπειρία του σε σχέση με το επάγγελμα του μεταφραστή στα κοινοτικά όργανα. «Τα προβλήματα της Ελλάδας ήταν γνωστά πολύ πριν να γίνουν ορατά στον μέσο πολίτη και στα Μ.Μ.Ε. Επί σειρά ετών, η Ε.Ε. εξέδιδε συστάσεις για δημοσιονομικό νοικοκύρεμα, που όμως δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα αφού οι ελληνικές κυβερνήσεις τις αγνοούσαν.

Γι’ αυτό ένοιωθα αμήχανα ως Έλληνας πολύ πριν μπούμε στην ύφεση, αφού διαβάζοντας και μεταφράζοντας τα σχετικά κείμενα έβλεπα την καταιγίδα να έρχεται. Και ένοιωθα και νοιώθω πολύ μεγαλύτερη αμηχανία, όταν πρέπει να αντιμετωπίσω πολλούς συμπατριώτες που αγνοούν τη φύση των προβλημάτων και πιστεύουν σε διάφορους μύθους και παραδοξολογίες» σημειώνει, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα.

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 550 ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ
Οι μεταφραστές και διερμηνείς αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της λειτουργίας των κοινοτικών οργάνων και θεσμών: χωρίς αυτούς οι συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες, το Στρασβούργο, το Λουξεμβούργο και τη Φραγκφούρτη θα παρέπεμπαν ενδεχομένως σε Πύργο της Βαβέλ. «Οι επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. είναι 24. Αυτό αντιστοιχεί σε 552 γλωσσικούς συνδυασμούς (π.χ. αγγλικά προς ελληνικά και ελληνικά προς αγγλικά είναι δύο ξεχωριστοί συνδυασμοί). Είναι πρακτικά αδύνατον να υπάρχουν μεταφραστές και διερμηνείς για όλους αυτούς τους συνδυασμούς. Γι’ αυτό και συχνά χρησιμοποιούμε ενδιάμεσες γλώσσες (π.χ. αγγλικά ή γαλλικά). Μεταφράζουμε π.χ. από τα σλοβακικά στα αγγλικά και μετά από τα αγγλικά στα ελληνικά» εξηγεί ο κ. Αλεβαντής.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ

«Σε όλα τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. απασχολούνται περίπου 4.300 μεταφραστές και 1.000 διερμηνείς. Περίπου 300 είναι Έλληνες» σημειώνει κι εξηγεί ότι για να γίνει κάποιος μεταφραστής – διερμηνέας στα κοινοτικά όργανα πρέπει να πληροί τις εξής προϋποθέσεις: «Να έχει πανεπιστημιακό πτυχίο (όχι απαραίτητα στον τομέα της μετάφρασης), να γνωρίζει πολύ καλά τη μητρική του γλώσσα (μεταφράζουμε πάντα προς τη μητρική γλώσσα) και δύο τουλάχιστον άλλες επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. (η μία από τις οποίες πρέπει να είναι αγγλικά, γαλλικά ή γερμανικά). Θα πρέπει τέλος να επιτύχει στις εξετάσεις που διοργανώνονται για τον σκοπό αυτό (οι τελευταίες τέτοιες εξετάσεις για ελληνόφωνους μεταφραστές ολοκληρώθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο)».

ΜΙΑ ΧΩΡΑ – ΓΑΛΟΠΟΥΛΑ…
Από τη δουλειά του μεταφραστή δεν λείπουν και τα αστεία περιστατικά, τα οποία μπορούν να μετατρέψουν ολόκληρη χώρα σε… κρέας γαλοπούλας. «Η χρήση των σύγχρονων γλωσσικών εργαλείων έχει αυξήσει κατακόρυφα την παραγωγικότητα, αλλά όταν δεν συνοδεύεται από μεγάλη προσοχή επιφυλάσσει μερικές αστείες εκπλήξεις. Η Τουρκία (Turkey) μπορεί για παράδειγμα να γίνει “κρέας γαλοπούλας” (turkey)… και το λάθος, αν ξεφύγει και από τον αναθεωρητή, θα καταλήξει στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε.» σημειώνει.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Όμως, πέρα από τέτοια αστεία περιστατικά, υπάρχουν και οι πραγματικά σημαντικές επαγγελματικές προκλήσεις. Για παράδειγμα, ο κ. Αλεβαντής είχε το προνόμιο -όπως το χαρακτηρίζει- να είναι υπεύθυνος έργου για την εισαγωγή των ελληνικών στα συστήματα πληροφορικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1986 μέχρι το 1989. Επίσης, ήταν υπεύθυνος για τη δημιουργία της πρώτης βάσης δεδομένων με πλήρες κείμενο στα ελληνικά του συστήματος CELEX (έχει μετονομαστεί σε Eur-Lex).

«Ήταν μια πολύ χρήσιμη δουλειά για την ελληνική γλώσσα που είχε και συνέχεια αφού ήμουν ο εισηγητής στην ομάδα εργασίας η οποία συνέταξε τις λειτουργικές προδιαγραφές για την εκτεταμένη πολυγλωσσία στους υπολογιστές (χαρακτήρες, κωδικοποίηση, πληκτρολόγια, αλφαβητική κατάταξη κ.λπ.). Από το 1995 και μετά οι εν λόγω προδιαγραφές εφαρμόζονται σε όλους τους υπολογιστές που κυκλοφορούν στο εμπόριο» σημειώνει.

“ΧΑΜΕΝΟΙ” ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Οι δυσκολίες στην εργασία του μεταφραστή είναι πολλές: «Οι μεταφραστές αποκτούν με τον καιρό ειδικότητες -είτε επειδή έχουν σπουδάσει κάποια επιστήμη (νομικά, οικονομικά, επιστήμες του μηχανικού, χημεία, φαρμακευτική) είτε επειδή έχουν σιγά – σιγά εξειδικευτεί. Συνεπώς, οι πιο δύσκολες μεταφράσεις είναι εκείνες που αφορούν εξειδικευμένα κείμενα τα οποία δεν εμπίπτουν στην ειδίκευση του μεταφραστή. Άλλος παράγοντας δυσκολίας αφορά τα κείμενα που είναι κακογραμμένα επειδή ο συντάκτης γράφει σε γλώσσα την οποία δεν κατέχει πλήρως. Ευτυχώς έχουμε μια υπηρεσία που διορθώνει τα κακογραμμένα κείμενα π.χ. στα αγγλικά πριν δοθούν για μετάφραση. Τέλος, έχουμε και τις κακές μεταφράσεις (π.χ. από εξωτερικούς μεταφραστές) που πρέπει να αναθεωρηθούν πριν παραδοθούν στους αιτούντες. Και φυσικά η δυσκολία αυξάνει όταν όλα τα παραπάνω συνδυαστούν με πίεση χρόνου λόγω στενών προθεσμιών» εξηγεί.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Έχει καταγραφεί σε πόσες περιπτώσεις στην ιστορία των κοινοτικών οργάνων έχουν δημιουργηθεί προβλήματα επικοινωνίας λόγω μετάφρασης;

«Η πιο πρόσφατη περίπτωση αφορά μιαν υπόθεση για τον Φ.Π.Α. στα οργανωμένα ταξίδια. Η Επιτροπή προσέφυγε στο Δικαστήριο της Ε.Ε. κατά της Ελλάδας γιατί ‘επέτρεψε στα πρακτορεία ταξιδίων να εφαρμόσουν το ειδικό καθεστώς των πρακτορείων ταξιδίων στην παροχή ταξιδιωτικών υπηρεσιών προς άλλα πρόσωπα πλην ταξιδιωτών’. Όμως, από την εξέταση των μεταφράσεων της νομοθεσίας προέκυψε ότι στην αγγλική έκδοση της σχετικής οδηγίας και σε ορισμένες άλλες γλωσσικές αποδόσεις χρησιμοποιήθηκε ο όρος “πελάτης” και όχι “ταξιδιώτης”. Με βάση αυτή τη γλωσσική διαφοροποίηση που επεσήμανε η δικηγόρος της ελληνικής πλευράς, το Δικαστήριο απάλλαξε το 2013 την Ελλάδα από τις κατηγορίες και η Επιτροπή υποχρεώθηκε να διορθώσει και να επανεκδώσει την σχετική οδηγία» επισημαίνει.

Καθημερινά, οι μεταφραστές μιλούν πολλές διαφορετικές γλώσσες εκτός από τη μητρική τους. Αλλάζει αυτό το γεγονός τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται ένας άνθρωπος;

 «Οι μεταφραστές μεταφράζουν πάντα προς τη μητρική τους. Φροντίζουν να διαβάζουν ελληνικά βιβλία και εφημερίδες. Παρακολουθούν ελληνική τηλεόραση μέσω δορυφορικής σύνδεσης. Και στις Βρυξέλλες υπάρχουν αρκετοί ελληνικοί θεατρικοί όμιλοι που ανεβάζουν πολύ συχνά ελληνικά θεατρικά έργα. Όμως οι μεταφραστές επηρεάζονται πολύ από το πρωτότυπο κείμενο που μεταφράζουν. Και συχνά παρασύρονται από ‘αγγλισμούς’ και “γαλλισμούς”. […] Από την άλλη μεριά, όταν ζεις για 20, 30 χρόνια στο εξωτερικό, συνηθίζεις σε μιαν άλλη πραγματικότητα και επιστρέφοντας στην Ελλάδα διαπιστώνεις τις καλές αλλά και τις κακές διαφορές…» καταλήγει ο κ. Αλεβαντής.

03 Νοεμβρίου 2015

Περί κλιματικής αλλαγής

Δεν μπορούμε πια να σταματήσουμε το παγκόσμιο αυτό φαινόμενο, αλλά μπορούμε, συλλογικά και ατομικά, να το επιβραδύνουμε και να μετριάσουμε τις επιπτώσεις του …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 3 Νοεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-221)

Ακραία καιρικά φαινόμενα και ανεμοστρόβιλοι. Καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες. Ξηρασίες και νέφη σκόνης. Ακόμη και οι πλέον δύσπιστοι αρχίζουν να δέχονται ότι το κλίμα της Γης αλλάζει. Ότι γινόμαστε μάρτυρες μιας κλιματικής αλλαγής που θα πάρει χρόνια να ολοκληρωθεί αλλά η οποία είναι ήδη εμφανής.

Αιτίες. Σε τι οφείλεται άραγε αυτή η αλλαγή του γήινου κλίματος; Οι περισσότεροι επιστήμονες την συνδέουν με την αύξηση του ποσοστού στην ατμόσφαιρα ορισμένων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Παγιδεύουν δηλαδή την ενέργεια του Ήλιου προκαλώντας μια σταδιακή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη μας.

Οι επιπτώσεις από αυτόν τον «πυρετό» είναι αλυσιδωτές. Προκαλούν κατ' αρχάς το λιώσιμο των πάγων στους πόλους αλλά και των παγετώνων που υπάρχουν σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Αυτό επηρεάζει την κυκλοφορία των θαλάσσιων ρευμάτων που προκαλούνται εν μέρει και από τις διαφορές στην αλατότητα των υδάτων σε συγκεκριμένες περιοχές των ωκεανών. Έτσι επιβραδύνονται π.χ. θερμά θαλάσσια ρεύματα από τις θερμές περιοχές του ισημερινού προς τις ψυχρότερες περιοχές κοντά στους πόλους.

Ταυτόχρονα, η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει τη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας με αποτέλεσμα να διαταράσσονται τα συστήματα των κυκλώνων και των αντικυκλώνων που ρυθμίζουν τον καιρό. Για παράδειγμα, ο καιρός στην Ελλάδα αλλά και στην Δυτική Ευρώπη επηρεάζεται εν μέρει από το επίκεντρο του αντικυκλώνα των Αζορών. Όταν πλησιάζει στη χώρα μας έχουμε συνήθως καλοκαιρία ενώ π.χ. στο Βέλγιο βρέχει. Κι όταν ο αντικυκλώνας απομακρύνεται, έχει λιακάδα στο Βέλγιο και βροχές στη Ελλάδα …

Επιπτώσεις. Το ορατό αποτέλεσμα από το λιώσιμο των πάγων είναι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Από τα επιστημονικά μοντέλα προκύπτει ανύψωση κατά αρκετά εκατοστόμετρα στα επόμενα χρόνια - δηλαδή κάποιες παραλίες, ακόμη και παραθαλάσσιες πόλεις ενδέχεται να εξαφανιστούν. Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει επίσης σημαντικές επιπτώσεις στην ξηρά. Ξηρασίες οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούν και μετακινήσεις των γηγενών πληθυσμών που απειλούνται με εξαφάνιση. Λόγω της κλιματικής αλλαγής εντείνονται οι μεταναστεύσεις αλλά και οι πόλεμοι για τον έλεγχο πόρων όπως το νερό και καλλιεργήσιμη γη, συχνά είδη εν ανεπαρκεία στις περιοχές που πλήττονται.

Η αλλαγή της θερμοκρασίας απειλεί με εξαφάνιση κάποια είδη όπως οι πολικές αρκούδες ή ευνοεί την μετακίνηση άλλων ειδών όπως τα κουνούπια-τίγρεις που μας ήλθαν από την Ασία. Βοηθά επίσης την εξάπλωση ορισμένων φυτών που αντέχουν στην ξηρασία αλλά τον περιορισμό άλλων που θέλουν περισσότερο νερό … Τέλος, η άνοδος της θερμοκρασίας συντείνει στην διάδοση μικροβίων και των συναφών λοιμωδών ασθενειών … που μεταφέρονται από έντομα, την αφρικανική σκόνη ή από εισαγόμενα προϊόντα.

Πολύ πριν γίνουν εμφανή όλα τα παραπάνω, η κλιματική αλλαγή μας δείχνει το άσχημο πρόσωπό της με τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Τις βίαιες καταιγίδες, τις εκτεταμένες βροχοπτώσεις, τις πλημμύρες. Αλλά και τις ξηρασίες που συμβάλλουν στην αύξηση των δασικών πυρκαγιών.

Πρόληψη. Το μόνο προληπτικό μέτρο που μπορούμε να πάρουμε ως πολίτες είναι να μειώσουμε τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στην πράξη αυτό σημαίνει δραστικό περιορισμό των κάθε είδους καύσεων που παράγουν διοξείδιο του άνθρακα - το βασικό θερμοκηπιακό αέριο. Λιγότερες μετακινήσεις με αυτοκίνητα, λιγότερες ώρες λειτουργίας των καυστήρων, δραστικός περιορισμός της καύσης ξερόκλαδων ακόμη και της χρήσης τζακιών.

Και αντίστοιχα αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξοικονόμηση ενέργειας μέσω καλύτερης μόνωσης και της χρήσης τεχνολογιών υψηλής απόδοσης όπως οι αντλίες θερμότητας. Αυτό βέβαια προϋποθέτει καλύτερη ενημέρωση και διάθεση για αλλαγή συνηθειών και τρόπου ζωής.

Μετριασμός των επιπτώσεων. Μια καλή στρατηγική που έχει υιοθετηθεί και από την διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών περιλαμβάνει τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Για να προφυλαχτούμε από τους ανεμοστρόβιλους, ενισχύουμε τις στέγες μας και γενικά την ανθεκτικότητα των κατοικιών μας. Περίπου όπως κάνουμε στο πλαίσιο της αντισεισμικής ενίσχυσης των κατασκευών. Για να προφυλαχτούμε από τις πλημμύρες κατασκευάζουμε αντιπλημμυρικά έργα είτε με ευθύνη της πολιτείας είτε με δική μας ευθύνη - αν πρόκειται για συστήματα απομάκρυνσης των νερών της βροχής.

Η αντιμετώπιση της ξηρασίας περνά μέσα από την κατασκευή φραγμάτων για τη συλλογή των νερών της βροχής αλλά και μέσα από τον περιορισμό των απωλειών λόγω διαρροής. Καθώς και με την εξοικονόμηση του νερού, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες π.χ. με την φύτευση «ξερικών» ειδών και ποικιλιών που χρειάζονται λιγότερο νερό.

Για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών έχουμε γράψει κατ' επανάληψη σε αυτήν εδώ τη στήλη. Καθαρισμός για μείωση της καύσιμης ύλης. Επιτήρηση με τη συμμετοχή και εθελοντών για έγκαιρη επέμβαση σε περίπτωση πυρκαγιάς. Πρόβλεψη αντιπυρικών ζωνών και αναδάσωση με λιγότερο εύφλεκτα είδη που έχουν την τάση να συγκρατούν νερό.

Τα έργα ενίσχυσης των ακτών κατά της διάβρωσης συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας αλλά και από τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Απαραίτητη είναι επίσης η εκπαίδευση όλων των πολιτών - ιδίως των παιδιών και των νέων - για τα μέτρα προφύλαξης σε περίπτωση ακραίων καιρικών φαινομένων και πλημμύρας.

Η κλιματική αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη, Μπορούμε να την επιβραδύνουμε και να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της. Όχι με φωνές και διαδηλώσεις! Αλλά με ενημέρωση, εκπαίδευση και τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο.

Γνωμικά - Παροιμίες