Αντίο μνημόνιο, καλώς ήλθες εξάμηνο …

Η έξοδος από τα μνημόνια σημαίνει αυστηρό έλεγχο των προϋπολογισμών και της προόδου των μεταρρυθμίσεων καθώς και τριμηνιαίες εκθέσεις προόδου …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 17 Ιουλίου 2018 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-338)

«Τελειώνουμε με το μνημόνιο… και η Ελλάδα γίνεται “νορμάλ” χώρα. Δεν θα υπάρχει 4ο μνημόνιο. Δεν θα έχουμε εποπτεία “τύπου τρόικας”. Η Ελλάδα θα μπει στο ευρωπαϊκό εξάμηνο όπως κάθε χώρα …». Μερικές από τις πρόσφατες δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων και του Ευρωπαίου Επιτρόπου Οικονομικών Υποθέσεων Πιέρ Μοσκοβισί πριν από τις επίσημες ανακοινώσεις των αποφάσεων για «ενεργοποίηση του μεταπρογραμματικού πλαισίου ενισχυμένης εποπτείας». Ας δούμε με απλά λόγια περί τίνος ακριβώς πρόκειται.

Το ευρωπαϊκό εξάμηνο. Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα δεν συνοδεύτηκε από μια κοινή οικονομική πολιτική ούτε από την πολιτική ένωση της Ευρώπης. Για να επιτευχθεί ο αναγκαίος συντονισμός των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών των κρατών μελών θεσπίστηκε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η χρηματοπιστωτική κρίση επέβαλε την θέσπιση της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου που συμπληρώθηκε στη συνέχεια με σειρά νομοθετικών μέτρων για καλύτερο συντονισμό.

Σήμερα, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου συντονίζονται οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (για την προώθηση της ανάπτυξης και την τόνωση της απασχόλησης σύμφωνα και με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020»), οι δημοσιονομικές πολιτικές (για να διασφαλισθεί η βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών με την αποφυγή υπερβολικού δημόσιου χρέους) και η πρόληψη των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών (υπερβολικά ελλείμματα, φούσκες στην αγορά ακινήτων κλπ.).

Βασικά εργαλεία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου είναι οι περιοδικές οικονομικές προβλέψεις, η ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, η έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, η κοινή έκθεση για την απασχόληση και η σύσταση για την ευρωζώνη. Πρόκειται για έγγραφα που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τα κράτη μέλη κατά τη διαμόρφωση των εθνικών τους πολιτικών, ιδιαίτερα των προϋπολογισμών τους.

Η Επιτροπή εκδίδει επίσης μια έκθεση και μια σύσταση ανά χώρα που επικεντρώνονται στα προγράμματα μεταρρυθμίσεων και τις ανισορροπίες. Τέλος, για τα σχέδια των προϋπολογισμών που υποβάλουν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή και την Ευρωομάδα (Eurogroup), η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διατυπώνουν γνωμοδοτήσεις, με βάση τις οποίες το Συμβούλιο εκδίδει σχετικές συστάσεις – τις οποίες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα κράτη μέλη στους τελικούς τους προϋπολογισμούς.

Τα κράτη μέλη υποβάλουν επίσης εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων (για τις οικονομικές πολιτικές) και τριετείς δημοσιονομικές προβλέψεις γνωστές ως Προγράμματα Σταθερότητας (για τις χώρες της ευρωζώνης) και Προγράμματα Σύγκλισης (για όλες τις υπόλοιπες).

Υπερβολικό έλλειμμα και ενισχυμένη εποπτεία. Tο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης προβλέπει κριτήρια για το έλλειμμα (κάτω από 3% του ΑΕΠ) και το χρέος (λιγότερο από 60% του ΑΕΠ). Για τη χώρα που τα υπερβαίνει δρομολογείται η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και η χώρα υπάγεται σε επιπλέον εποπτεία ανά 3μηνο ή 6μηνο με βάση οι οικονομικές προβλέψεις και τα στοιχεία της Eurostat. Αν το έλλειμμα δεν μειωθεί επαρκώς προβλέπεται η επιβολή προστίμων (0,2% του ΑΕΠ ή 0,5% του ΑΕΠ σε περίπτωση παραποιημένων στατιστικών). Τα πρόστιμα μπορεί να περιλαμβάνουν αναστολή της χρηματοδότησης από τα περιφερειακά ταμεία (π.χ. ΕΣΠΑ) ή και αναθεώρηση της πολιτικής δανεισμού της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων έναντι του εν λόγω κράτους.

Όσον αφορά την ενισχυμένη εποπτεία, η νομοθεσία προβλέπει ότι «η Επιτροπή … πραγματοποιεί τακτικές αποστολές επιθεώρησης» και «κοινοποιεί ανά τρίμηνο την εκτίμησή της στην αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου … (εκτίμηση στην οποία εξετάζεται) … αν χρειάζονται περαιτέρω μέτρα». Επιπλέον, «τα κράτη μέλη που είχαν υπαχθεί σε πρόγραμμα» μακροοικονομικής προσαρμογής (μνημόνιο) «παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75% της χρηματοδοτικής συνδρομής» που έχουν λάβει.

Ελληνικές δεσμεύσεις. Όλα τα παραπάνω θα ισχύσουν και για την Ελλάδα την επομένη της λήξης των μνημονίων. Επιπλέον, η χώρα μας έχει δεσμευθεί να εφαρμόσει (με βάση συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα) μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής και μεταρρυθμίσεις. Συγκεκριμένα, στον δημοσιονομικό τομέα: πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, αναθεώρηση του ΕΝΦΙΑ με βάση τις πραγματικές αξίες, ενίσχυση του προσωπικού της ΑΑΔΕ και πλήρη ψηφιοποίηση της συλλογής φόρων, υλοποίηση των προτάσεων του Ελληνικού Ελεγκτικού Συνεδρίου για μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και εφαρμογή ενιαίου λογιστικού σχεδίου σε όλο το δημόσιο.

Στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας: εκσυγχρονισμός με τη βοήθεια της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, ολοκλήρωση της οργάνωσης του ΕΦΚΑ, εκσυγχρονισμός του συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης (120 ΤΟΜΥ μέχρι το τέλος του 2018 και 240 συνολικά μέχρι το τέλος του 2020), κεντρικός φορέας προμηθειών υγείας, μεταρρύθμιση των προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας (ιδίως για τα ΑΜεΑ) και των επιδοτήσεων εισιτηρίου, ολοκλήρωση των πυλώνων του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης.

Στον τομέα της δημοσιονομικής σταθερότητας: εξυγίανση του τραπεζικού τομέα (ιδίως των μη εξυπηρετούμενων δανείων), οικονομική εκπαίδευση των δικαστών, ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης της απονομής δικαιοσύνης, μεταρρύθμιση του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, χαλάρωση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων. Στον τομέα των αγορών εργασίας και προϊόντων: ετήσια επικαιροποίηση του κατώτατου μισθού, σχέδιο δράσης για την αδήλωτη εργασία, μεταρρύθμιση και ψηφιοποίηση της αδειοδότησης των επενδύσεων, ολοκλήρωση του κτηματολογίου, μεταρρύθμιση του ενεργειακού τομέα (δημοπρασίες τύπου ΝΟΜΕ, μοντέλα στόχου και πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ).

Στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων: ολοκλήρωση διαδικασιών για Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, Ελληνικό, ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, Μαρίνα Αλίμου, Εγνατία, Εμπορικό τμήμα ΔΕΠΑ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, περιφερειακούς λιμένες Αλεξανδρούπολης, Καβάλας, Ηγουμενίτσας και Κέρκυρας, υπόγειες δεξαμενές Καβάλας, δίκτυο ΔΕΠΑ, μετοχές ΔΕΗ και άλλα στοιχεία με βάση προτάσεις του ΤΑΙΠΕΔ και διάλογο με τις αρχές.

Στον τομέα της δημόσιας διοίκησης: εκσυγχρονισμός της διοίκησης ανθρωπίνων πόρων, διορισμός γενικών γραμματέων και γενικών διευθυντών, ολοκλήρωση της κινητικότητας και της αξιολόγησης, ψηφιακό οργανόγραμμα για όλες της δημόσιες υπηρεσίες και σύνδεση με την ενιαία αρχή πληρωμών, κωδικοποίηση εργατικού δικαίου και ολοκλήρωση της εθνικής πύλης για την κωδικοποίηση και μεταρρύθμιση της ελληνικής νομοθεσίας, εφαρμογή των συστάσεων κατά της διαφθοράς.

Είναι προφανές ότι σε αυτή τη νέα διαδικασία προοδεύουν μόνον οι καλοί μαθητές …