(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 30 Σεπτεμβρίου 2014 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-171)
Η διαμόρφωση μιας πολιτικής για την προστασία των πολιτών από ατυχήματα και καταστροφές πρέπει να καλύπτει τρεις παραμέτρους. Τις παθήσεις που επιβαρύνουν την ανθρώπινη υγεία. Τις απειλές που προκαλούν μεγάλες υλικές ζημιές στις υποδομές και στις περιουσίες. Και τέλος τους κινδύνους που προκαλούν έντονα αισθήματα φόβου και ανησυχίας στους πολίτες.
Η επιβάρυνση της υγείας με βάση τις στατιστικές της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μεταφράζεται σε θανάτους και αναπηρίες (δηλαδή υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των ασθενών) οφείλεται κατά σειρά σπουδαιότητας στα καρδιαγγειακά νοσήματα, στις νεοπλασίες (καρκίνους), στις παθήσεις του αναπνευστικού, και τέλος στους τραυματισμούς. Επιπλέον, λίγοι συγκριτικά θάνατοι αλλά μεγάλη και μακρόχρονη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής προκαλούν οι νευροψυχιατρικές παθήσεις.
Οι μακρόχρονες επιδημιολογικές μελέτες της ΠΟΥ δείχνουν ότι οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν τις περισσότερες από τις παραπάνω ασθένειες αφορούν την καθημερινότητά μας. Κάπνισμα. Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση). Παχυσαρκία. Έλλειψη φυσικής άσκησης. Υψηλό ζάχαρο. Υψηλή χοληστερίνη. Κατανάλωση οινοπνεύματος και ναρκωτικών. Μη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Και τέλος η ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων και οι απειλές στους χώρους εργασίας. Μάλιστα, η ΠΟΥ υποστηρίζει ότι εξαλείφοντας τις παραπάνω δέκα αιτίες μπορούμε να προσθέσουμε κατά μέσον όρο εννέα χρόνια ζωής.
Τι μπορεί να κάνει ο δήμαρχος; Να ενθαρρύνει κατ' αρχάς τους ελέγχους στους δημόσιους χώρους όπου απαγορεύεται το κάπνισμα. Να εντείνει τις ενημερωτικές εκστρατείες κατά του καπνίσματος ιδίως στα σχολεία. Να οργανώσει προγράμματα φυσικής άσκησης των δημοτών. Να οριοθετήσει διαδρομές πεζοπορίας, ποδηλατόδρομους και χώρους με υπαίθρια όργανα γυμναστικής.
Να προσφέρει στους δημότες χώρους δωρεάν εξετάσεων της πίεσης, του βάρους, του ζαχάρου και της χοληστερίνης. Να οργανώσει ενημερωτικές εκστρατείες για τη σημασία της σωστής διατροφής και της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών. Και τέλος, σε συνεργασία με πιστοποιημένες εθελοντικές οργανώσεις να οργανώσει μαθήματα καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) σε συνδυασμό με την εγκατάσταση σε καίρια σημεία της πόλης αυτόματων απινιδωτών.
Όλα τα παραπάνω δεν απαιτούν τεράστια έξοδα, μπορούν να γίνουν σε συνεργασία με εθελοντικές οργανώσεις ή και με χορηγίες και θα επηρεάσουν άμεσα την καθημερινότητα του πολίτη. Φυσικά, απαιτείται συνεργασία με την αστυνομία, με τα Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων, με εθελοντικές οργανώσεις αλλά και με τους εκπαιδευτικούς, ιδίως της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Έχει αποδειχτεί ότι για να αρνηθεί το παιδί τις πιέσεις της παρέας να αρχίσει το κάπνισμα θα πρέπει να έχει αναπτύξει ισχυρό χαρακτήρα. Κι αυτό επιτυγχάνεται κυρίως στις μικρές ηλικίες, στο δημοτικό.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα αφορά τους τραυματισμούς. Στην Ελλάδα, έχουμε δυστυχώς δύο πρωτιές σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στους θανάτους από τροχαία και από πνιγμούς! Άλλες σημαντικές αιτίες τραυματισμών είναι οι πτώσεις, τα ατυχήματα στο σπίτι, το σχολείο και την ψυχαγωγία, οι πυρκαγιές, οι δηλητηριάσεις, και οι αυτοκτονίες. Ένα από τα πιο επικίνδυνα σημεία στο σπίτι είναι η κουζίνα και στο ύπαιθρο ο δρόμος και το γήπεδο ποδοσφαίρου! Εκεί σημειώνονται οι περισσότεροι τραυματισμοί. Και δυστυχώς, οι τραυματισμοί αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου παιδιών, εφήβων και νέων. Στα παιδιά ηλικίας 1 έως 4 ετών οι κύριες αιτίες θανατηφόρων τραυματισμών είναι τα τροχαία, οι πνιγμοί, οι πυρκαγιές, οι πτώσεις και οι δηλητηριάσεις. Στις ηλικίες 15 έως 24 κυριαρχούν τα τροχαία και οι αυτοκτονίες.
Τι μπορεί να κάνει ο δήμαρχος; Να ενθαρρύνει τα μαθήματα κυκλοφοριακής αγωγής στα παιδιά. Αν δημιουργήσει ένα πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής και αν έχει περισσότερα χρήματα να το μετατρέψει σε πάρκο εκπαίδευσης για όλες τις απειλές και τους κινδύνους. Να οργανώσει μαθήματα κολύμβησης για όλα τα παιδιά του δήμου. Να οργανώσει ενημερωτικές εκστρατείες για τους κινδύνους από τα άσκοπα παιχνίδια με τα σπίρτα και από τα κάθε είδους δηλητήρια που έχουμε στο σπίτι. Τέλος, η δημιουργία χώρων διαλόγου με τους νέους μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των νεανικών αυτοκτονιών.
Ο δήμαρχος μπορεί επίσης να οργανώσει μαθήματα πρώτων βοηθειών για δασκάλους και καθηγητές. Και σε συνεργασία με την αστυνομία μπορεί να ενθαρρύνει τους μοτοσυκλετιστές να φορούν κράνος, σε συνδυασμό με κάποιες ενημερωτικές εκστρατείες. Να περιορίσει τη χρήση κινητού κατά την οδήγηση και την οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος και ουσιών. Και σε καίρια σημεία του οδικού δικτύου όπου σημειώνονται ατυχήματα να φροντίσει να εγκατασταθούν κάμερες ελέγχου της ταχύτητας.
Ο δήμος μπορεί επίσης να συμβάλλει στην πρόληψη και στον μετριασμό των επιπτώσεων μεγάλων φυσικών καταστροφών. Για τους σεισμούς ο δήμαρχος οφείλει να φροντίζει για την αυστηρή εφαρμογή του οικοδομικού κανονισμού στις νέες κατασκευές και για την ενίσχυση των παλαιών. Μπορεί επίσης α ενημερώσει τους πολίτες για τα μέτρα που πρέπει να λάβουν πριν και κατά τη διάρκεια του σεισμού. Ιδίως τα παιδιά, τα οποία έχει αποδειχθεί ότι με τη σειρά τους ενημερώνουν και καθοδηγούν τους γονείς τους …
Η προστασία από τις πλημμύρες και τα έντονα καιρικά φαινόμενα απαιτεί σωστό χωροταξικό σχεδιασμό, αποφυγή της οικοδόμησης σε λεκάνες απορροής, κατασκευή αντιπλημμυρικών, όπου χρειάζεται και - κυρίως - έγκαιρο καθαρισμό των ρεμάτων, των φρεατίων και των δικτύων αποχέτευσης ομβρίων. Όσον αφορά τις δασικές πυρκαγιές το μυστικό είναι η έγκαιρη αποδόμηση του τριγώνου της φωτιάς με τη μείωση της καύσιμης ύλης, δηλαδή με έγκαιρο και συστηματικό καθαρισμό των περιαστικών δασών και των παράνομων χωματερών.
Απλά πράγματα. Τα περισσότερα εντάσσονται στις αρμοδιότητες των δήμων με βάση την ισχύουσα νομοθεσία. Αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών. Και μπορούν να κάνουν τη διαφορά σε περίπτωση ατυχήματος ή καταστροφής. Ας ελπίσουμε ότι κάποια από αυτά θα πέσουν σε ευήκοα ώτα και θα υλοποιηθούν προς όφελος όλων.
