Αξιοποίηση απορριμμάτων στο Βέλγιο

Το Βέλγιο είναι πρωταθλητής Ευρώπης στην ανακύκλωση και αξιοποίηση των σκουπιδιών - με ουραγούς την Ελλάδα και τη Βουλγαρία
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 9 Μαΐου 2017 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-287)

Συνεχίζοντας την περιγραφή του συστήματος διαλογής και ανακύκλωσης των απορριμμάτων στο Βέλγιο, ας αναφέρουμε ότι εκτός από τα συνηθισμένα απορρίμματα, υπάρχουν και μερικά που περιέχουν επικίνδυνα υλικά. Αν ανακατευτούν με τα υπόλοιπα σκουπίδια θα επιμολύνουν το περιβάλλον με απρόβλεπτες συνέπειες. Σήμερα θα συμπληρώσουμε όσα αναφέραμε την περασμένη εβδομάδα σχετικά με τον τρόπο συλλογής και καταστροφής των προϊόντων που περιέχουν αμίαντο και των ψυγείων, των καταψυκτών και των κλιματιστικών (βλ. ΧΝ 2/5/2017).

Παλιές οθόνες. Οι παλιές οθόνες με καθοδικό σωλήνα (κυρίως τηλεοράσεις και οθόνες υπολογιστών) παραλαμβάνονται από τους πωλητές νέων συσκευών. Μεταφέρονται σε ειδικά κέντρα όπου αποσυναρμολογούνται, πλένονται για να αφαιρεθεί η φθορίζουσα εσωτερική επιφάνεια και τέλος κονιορτοποιούνται. Η σκόνη του γυαλιού που προκύπτει, όταν δεν χρησιμοποιείται για την παραγωγή νέων καθοδικών σωλήνων, μεταφέρεται σε εργοστάσια παραγωγής χαλκού όπου χρησιμοποιείται ως άμμος στη διαδικασία παραγωγής, περιορίζοντας την ανάγκη για χρήση νέων πρώτων υλών.

Μικρές ηλεκτρικές συσκευές και ηλεκτρικά εργαλεία κήπου. Τοστιέρες, φριτέζες, εκτυπωτές, ραδιόφωνα, κινητά τηλέφωνα, συσκευές ξυρίσματος, αποροφητήρες, επίπεδες οθόνες, ανιχνευτές καπνού, φακοί τσέπης και λάμπες που λειτουργούν με μπαταρίες. Πολλές συσκευές συλλέγονται στα σημεία πώλησης νέων ηλεκτρικών συσκευών.


Από τις συσκευές αφαιρούνται οι μπαταρίες και άλλα επικίνδυνα εξαρτήματα και στη συνέχεια κονιορτοποιούνται. Ακολουθεί επεξεργασία για το διαχωρισμό πλαστικών, σιδηρούχων και μη μετάλλων, χαλκού και πολύτιμων υλικών (χρυσού, αργύρου, πλατίνας). Οι φριτέζες δεν πρέπει να περιέχουν τηγανόλαδα. Οι ανιχνευτές καπνού ανακυκλώνονται χωριστά επειδή περιέχουν και πολύ μικρές ποσότητες ραδιενεργού υλικού. Ειδικά μέτρα λαμβάνονται και για την ανακύκλωση των φωτοβολταϊκών στοιχείων.

Οικονομικοί λαμπτήρες φθορισμού. Όπως έχουμε γράψει και παλιότερα (βλ. ΧΝ 6/7/2011) οι λαμπτήρες φθορισμού περιέχουν υδράργυρο που είναι επικίνδυνος για την υγεία και το περιβάλλον. Υπάρχουν σημεία συγκέντρωσης (π.χ. σε καταστήματα) για τους εν λόγω λαμπτήρες, οι οποίοι μεταφέρονται σε ειδικά κέντρα επεξεργασίας όπου ανακτάται ο υδράργυρος και τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά (γυαλί, μέταλλα, πλαστικά).

Επικίνδυνα οικιακά απόβλητα. Ιδιαίτερες προφυλάξεις απαιτούν ορισμένα σκουπίδια όπως, μπογιές, καυστική σόδα, νέφτι, βερνίκια, κόλλες, ρητίνες, διαλυτικά, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, σπρέι, σύριγγες (σε κλειστό πλαστικό μπουκάλι), ακτινογραφίες. Σε αυτές δεν περιλαμβάνονται φάρμακα (παραδίδονται στα φαρμακεία), εκρηκτικά (παραδίδονται στους πυροτεχνουργούς του στρατού) και τα νοσοκομειακά απόβλητα.

Τα επικίνδυνα απόβλητα παραδίδονται σε ειδικά προφυλαγμένο χώρο του κέντρου διαλογής. Τα κενά δοχεία των εν λόγω υλικών παραδίδονται επίσης στο κέντρο διαλογής. Τα μεταλλικά δοχεία ανακυκλώνονται στην χαλυβουργία ενώ τα πλαστικά χρησιμοποιούνται ως καύσιμο.

Ελαστικά αυτοκινήτων. Συνήθως παραδίδονται υποχρεωτικά στα σημεία πώλησης νέων ελαστικών. Όσα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν αναγομώνονται. Τα υπόλοιπα χρησιμοποιούνται στην οδοποιία, στις σιδηροτροχιές, σε παιδικές χαρές, σε γήπεδα και τις οικοδομές αλλά και ως καύσιμη ύλη σε εγκαταστάσεις χαλυβουργίας και παραγωγής τσιμέντου. Η καύση στο ύπαιθρο απαγορεύεται αυστηρά.

Γιατί το Βέλγιο; Μερικοί ίσως να αναρωτιέστε γιατί αφιερώσαμε τρία άρθρα στη ανακύκλωση των σκουπιδιών στο Βέλγιο. Γιατί το Βέλγιο είναι πρώτο στην αξιοποίηση των απορριμμάτων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και η Ελλάδα προτελευταία! Παράλληλα, η χώρα μας κατέχει την πρωτιά στην κατά κεφαλή ποσότητα παραγόμενων οικιακών απορριμμάτων ...

Πως το πέτυχε αυτό το Βέλγιο; Το 1994 δημιουργήθηκε η οργάνωση Fostplus ως σύμπραξη ιδιωτικών εταιρειών με στόχο την ανακύκλωση των απορριμμάτων. Από το 1998 και με βάση σχετική συμφωνία των τριών περιφερειών του Βελγίου, η Fostplus ανέλαβε την υποχρέωση να παραλαμβάνει τα οικιακά απορρίμματα, να τα ανακυκλώνει και να τα αξιοποιεί.

Συνεργάζεται με τις διαδημοτικές επιχειρήσεις αποκομιδής απορριμμάτων και με ειδικά κέντρα επεξεργασίας και ανακύκλωσης αλλά και με εργοστάσια καύσης και αποτέφρωσης. Φροντίζει επίσης για την ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών αλλά και όσων ασχολούνται με την ανακύκλωση. Από το 2016 ανέλαβε και τις ενημερωτικές εκστρατείες για την καταπολέμηση των παράνομων χωματερών.

Με βάση τις στατιστικές του 2015 η Fostplus ανακύκλωσε το 86,3% από τους 790.529 τόνους ανακυκλώσιμων υλικών που διέθεσαν στην αγορά τα μέλη του. Αυτό αντιστοιχεί σε ποσοστό 92,3% των υλικών που διατέθηκαν στην βέλγικη αγορά. Δηλαδή ανακυκλώθηκε το 79% του συνόλου των ανακυκλώσιμων υλικών … Αν συνυπολογίσουμε και την παραγωγή ενέργειας, το Βέλγιο αξιοποίησε το 2014 πάνω από το 90% των παραγόμενων απορριμμάτων. Και η Ελλάδα κάτω του 10% … Τα υπόλοιπα διατέθηκαν σε χωματερές …

Η αξία των σκουπιδιών. Η καύση των σκουπιδιών στο Βέλγιο αποφέρει το 2,9% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Κάθε γυάλινο μπουκάλι προέρχεται από περίπου 80% ανακυκλωμένο γυαλί. Από 27 πλαστικά μπουκάλια PET προέρχονται οι ίνες για την παραγωγή ενός πολυεστερικού πουλόβερ. Οι ίνες αυτές χρησιμεύουν επίσης ως υλικό για στρώματα ή για χαλιά.

Από τα δοχεία πολυαιθυλενίου υψηλής πυκνότητας κατασκευάζονται πλαστικά κουτιά, σωλήνες, καλώδια, και παλέτες. Τα μεταλλικά κουτάκια αλουμινίου χρησιμεύουν για την κατασκευή νέων αντικειμένων από αλουμίνιο - 670 κουτάκια αναψυκτικού ή μπύρας κάνουν ένα ποδήλατο.

Αντίστοιχα ο ανακυκλωμένος χάλυβας π.χ. από τις κονσέρβες, χρησιμεύει σε εξαρτήματα αυτοκινήτου και οικιακές συσκευές. 19.000 κουτιά από κονσέρβες φτιάχνουν ένα αυτοκίνητο. Τέλος, τα χαρτόνια και τα χαρτονένια κουτιά από γάλα και αναψυκτικά γίνονται χαρτί κουζίνας, φάκελοι, χαρτοσακούλες και καινούργια κουτιά από χαρτόνι.

Όποιος νομίζει ότι η ανακύκλωση δεν είναι κερδοφόρα ας το ξανασκεφτεί. Το 2015 η Fostplus είχε κύκλο εργασιών 147,8 εκατ. ευρώ και πραγματοποίησε κέρδη 4,2 εκατ. ευρώ. «Μα πληρώνουν και οι πολίτες» θα ισχυριστούν μερικοί. Βασική αρχή της ευρωενωσιακής πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος είναι ότι «Ο ρυπαίνων πληρώνει». Και το Βέλγιο την εφαρμόζει αποτελεσματικότατα αξιοποιώντας πλήρως τα σκουπίδια, δίνοντας δουλειά σε χιλιάδες ανθρώπους και προστατεύοντας το περιβάλλον.