Το νέο Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η μεταρρύθμιση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει μερικές διατάξεις τις οποίες θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους οι υποψήφιοι περιφερειάρχες …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 19 Μαρτίου 2014)
Σε λιγότερο από 10 εβδομάδες θα ψηφίσουμε για να εκλέξουμε τις αρχές της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης και τους εκπροσώπους μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ανέλυσα στις αρχές του χρόνου (Χ.Ν. 21/1/2014) μερικά από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει κατά τη γνώμη μου ο καλός δήμαρχος. Να φροντίζει να βελτιώνει τους δρόμους και τα πεζοδρόμια. Να εξασφαλίζει την καθαριότητα και την αποκομιδή των σκουπιδιών. Να φροντίζει για την ύδρευση, την αποχέτευση και την αντιπλημμυρική προστασία του δήμου και να λαμβάνει μέτρα για την πρόληψη των πυρκαγιών.
Την περασμένη εβδομάδα διάβασα ότι επίκειται η τελική έγκριση των αλλαγών που είχε προτείνει πέρσι το καλοκαίρι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για το Ταμείο που κινητοποιείται για να βοηθήσει κράτη και περιφέρειες που έχουν πληγεί από μεγάλες καταστροφές. Τα τελευταία χρόνια έχει χρηματοδοτήσει την Γερμανία την Αυστρία και την Τσεχία για να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές από τις πλημμύρες του 2013 καθώς και τη Ρουμανία για τις καταστροφές από την ξηρασία και τις δασικές πυρκαγιές του 2012. Επίσης την Κροατία, τη Σλοβενία και Αυστρία για τις πλημμύρες του 2012, την Ιταλία για το σεισμό του 2012 και τις πλημμύρες του 2011. Από το 2002 που δημιουργήθηκε έχει χρηματοδοτήσει δεκάδες περιπτώσεις καταστροφών.
Γιατί όμως μας ενδιαφέρουν οι αλλαγές στον κανονισμό του Ταμείου Αλληλεγγύης; Κατ' αρχάς γιατί εκτός από την «μείζονα καταστροφή» σε επίπεδο κράτους μέλους προβλέπεται και η έννοια της «περιφερειακής φυσικής καταστροφής» σε επίπεδο περιφέρειας. Το Ταμείο θα επεμβαίνει όταν το κόστος των ζημιών υπερβαίνει ως ποσοστό του ΑΕΠ το 0,6% σε επίπεδο κράτους (περίπου 1,7 δισ. ευρώ για την Ελλάδα το 2014) ή το 1,5% σε επίπεδο περιφέρειας (περίπου 191 εκατ. ευρώ για την Κρήτη με βάση το ΑΕΠ του 2009).
Με τα χρήματα του Ταμείου μπορούν να χρηματοδοτηθούν έργα για την αποκατάσταση της λειτουργίας υποδομών και εξοπλισμού στους τομείς της ενέργειας, των υδάτων, της αποχέτευσης, των τηλεπικοινωνιών, των μεταφορών, της υγείας και της εκπαίδευσης. Επίσης, για την εφαρμογή προσωρινών μέτρων στέγασης και χρηματοδότησης υπηρεσιών διάσωσης με σκοπό την κάλυψη των αναγκών του σχετικού πληθυσμού. Επίσης, είναι επιλέξιμες δαπάνες για τη διασφάλιση των υποδομών πρόληψης και για τη λήψη μέτρων προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και μέτρων καθαρισμού των περιοχών που επλήγησαν από την καταστροφή, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών του φυσικού περιβάλλοντος. Το Ταμείο χρηματοδοτεί μόνο μέτρα αποκατάστασης μη ασφαλισμένης ζημίας και τα χρήματα πρέπει να επιστραφούν εάν στη συνέχεια το κόστος αποκατάστασης των ζημιών καλυφθεί από άλλη πηγή.
Οι περιφερειάρχες όμως πρέπει να γνωρίζουν ότι για να έχουν πιθανότητα να λάβουν χρηματοδότηση θα πρέπει να υποβάλλουν αίτηση όσο το δυνατόν συντομότερα και το αργότερο μέσα σε δέκα εβδομάδες, αφότου προκλήθηκε η πρώτη ζημία από την καταστροφή. Βέβαια, σε περίπτωση σταδιακά εξελισσόμενης φυσικής καταστροφής, η προθεσμία των δέκα εβδομάδων αρχίζει να μετράει από την ημερομηνία κατά την οποία οι δημόσιες αρχές λαμβάνουν για πρώτη φορά επίσημα μέτρα με σκοπό την αντιμετώπιση των συνεπειών της καταστροφής.
Ο φάκελος πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις σχετικές διαθέσιμες πληροφορίες και κυρίως, τις συνολικές ζημίες που προκάλεσε η καταστροφή και τις συνέπειές της για τον πληθυσμό, την οικονομία και το περιβάλλον. Το εκτιμώμενο κόστος των ενεργειών αποκατάστασης που αναφέρονται παραπάνω, τυχόν άλλους πόρους της χρηματοδότησης της Ένωσης και τυχόν άλλες εθνικές ή διεθνείς πηγές χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας και ιδιωτικής ασφαλιστικής κάλυψης που είναι δυνατόν να συμβάλει στο κόστος αποκατάστασης των ζημιών.
Όμως, με βάση τις αλλαγές, ο φάκελος πρέπει τώρα να περιλαμβάνει και στοιχεία όσον αφορά την εφαρμογή της νομοθεσίας της Ένωσης για την πρόληψη και τη διαχείριση του κινδύνου πρόκλησης καταστροφής που έχει άμεση σχέση με τη φύση της καταστροφής καθώς και τυχόν άλλες σχετικές πληροφορίες για μέτρα πρόληψης και μετριασμού που έχουν ληφθεί ως προς τη φύση της καταστροφής. Μάλιστα, ο νέος κανονισμός θα προβλέπει ότι αν έχει ήδη ληφθεί ενίσχυση για συγκεκριμένη καταστροφή οι αιτήσεις ενίσχυσης για καταστροφές της ίδιας φύσης μπορούν να απορριφθούν ή να μειωθεί το ποσό που θα χορηγηθεί, όταν έχει κινηθεί διαδικασία για παράβαση και έχει εκδοθεί αιτιολογημένη γνώμη για μη τήρηση της νομοθεσίας της Ένωσης σχετικά με μέτρα πρόληψης και διαχείρισης κινδύνου καταστροφών που αντιστοιχούν στη φύση της καταστροφής.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι αν καταστραφούν υποδομές από πλημμύρες και αποδειχτεί ότι δεν έχουν ληφθεί τα σχετικά μέτρα πρόληψης και διαχείρισης που προβλέπει η οδηγία 2007/60/ΕΚ για τις πλημμύρες, η Ένωση μπορεί να αρνηθεί να κινητοποιήσει το Ταμείο Αλληλεγγύης. Ή αν η αίτηση για την αποκατάσταση των ζημιών από μεγάλο σεισμό ή από εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές καθυστερήσει να κατατεθεί αρμοδίως, ή είναι ελλιπής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να την απορρίψει χωρίς περαιτέρω αιτιολόγηση.
Τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω για τους υποψήφιους περιφερειάρχες; Ότι πρώτη μέριμνά τους πρέπει να είναι η δημιουργία ή η βελτίωση των σχετικών διαδικασιών και των αρμόδιων υπηρεσιών ώστε και μέτρα πρόληψης και μετριασμού των επιπτώσεων να έχουν ληφθεί εγκαίρως και οι αιτήσεις χρηματοδότησης σε περίπτωση μεγάλης καταστροφής να μπορούν να συνταχθούν ταχύτατα με όλα τα σχετικά στοιχεία.
Δυστυχώς, τα παραπάνω μάλλον δεν θα αποτελέσουν αντικείμενο της προεκλογικής εκστρατείας παρόλο που αφορούν άμεσα την προστασία των πολιτών σε περίπτωση καταστροφής …
