Πόσο επικίνδυνο είναι το διαδίκτυο;

Στην σημερινή κοινωνία της πληροφορίας είναι αδιανόητο να μην χρησιμοποιήσουμε το διαδίκτυο. Όμως, καθημερινά πρέπει να είμαστε προσεκτικότεροι γιατί οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 21 Απριλίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-196)

Σχετικά με τη ασφάλεια στο διαδίκτυο έχουμε αναφερθεί από αυτήν εδώ τη στήλη δύο φορές στο παρελθόν. Τον Αύγουστο του 2011 και τον Φεβρουάριο του 2013. Έγραφα το 2011 «… δεν θεωρώ ότι το διαδίκτυο είναι πιο επικίνδυνο από τα άλλα δίκτυα στα οποία στηρίζεται η σύγχρονη οικονομική και κοινωνική ζωή. Όλοι μας προσέχουμε να μην πάθουμε ατύχημα με το ηλεκτρικό ρεύμα – παρόλα αυτά κάθε χρόνο μερικοί απρόσεκτοι πεθαίνουν από ηλεκτροπληξία ή από πυρκαγιά που προκλήθηκε από υπερφορτωμένα κυκλώματα. Όλοι μας προσέχουμε να μη μας ξεγελάσουν διάφοροι μικροαπατεώνες που μας τηλεφωνούν στο σπίτι ή στο γραφείο. Ας μη μιλήσουμε για τα τροχαία που κάθε χρόνο προκαλούν χιλιάδες θανάτους και αναπηρίες στο οδικό δίκτυο κυρίως γιατί κάποιοι δεν σέβονται τις οδηγίες χρήσης του δικτύου, δηλαδή τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας».

Και το 2013 συμπλήρωνα πως μερικές «απειλές μπορεί να μετατραπούν σε εφιάλτη αν σε μια στιγμή απροσεξίας (ο χρήστης) εγκαταστήσει στον υπολογιστή του έναν καταστροφικό ιό, αν δώσει τα στοιχεία του τραπεζικού του λογαριασμού σε αγνώστους, αν μπλέξει με κυκλώματα εκβιαστών ή απατεώνων. Ο προσεκτικός χρήστης του διαδικτύου φροντίζει να έχει πάντα ενημερωμένο το αντι-ιικό πρόγραμμα του υπολογιστή του, να μην επισκέπτεται ιστοσελίδες με ύποπτο περιεχόμενο για τις οποίες λαμβάνει προειδοποίηση από το αντι-ιικό πρόγραμμα και να μην δίνει τα προσωπικά τραπεζικά του στοιχεία και τους κωδικούς σε ύποπτες ιστοσελίδες, γνωρίζοντας ότι οι τράπεζες δεν ζητούν ποτέ επιβεβαίωση των στοιχείων των πελατών τους με συχνά ανορθόγραφα μηνύματα».

Πρόσφατα διάβασα ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο 464 σελίδων με τίτλο «Μελλοντικά εγκλήματα: όλα διασυνδέονται, όλοι είμαστε ευάλωτοι και τι μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό». Ο συγγραφέας, Μάρκ Γκούντμαν, πρώην αστυνομικός ειδικευμένος σε θέματα ασφάλειας υπολογιστών, σύμβουλος της Ιντερπόλ, του FBI, του ΝΑΤΟ, της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών και του ΟΗΕ είναι ο πλέον κατάλληλος να αναλύσει το θέμα. Τι μας λέει λοιπόν ο συγγραφέας που έχει ιδρύσει το Ινστιτούτο Μελλοντικών Εγκλημάτων και συμβουλεύει σχετικά πολλές αμερικανικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας;

Τα αντι-ιικά προγράμματα μπορούν να ανιχνεύσουν μόνο το 5% των ιών και αυτό με καθυστέρηση πολλών μηνών μετά την εμφάνισή τους. Οι περισσότεροι ιοί εντοπίζονται από τυχαία γεγονότα. Υπάρχουν εγκληματικές οργανώσεις που ειδικεύονται στις ηλεκτρονικές κλοπές τραπεζών και πιστωτικών καρτών και που έχουν πετύχει συχνά το στόχο τους παρόλο που οι σχετικές ειδήσεις δεν δημοσιεύονται για ευνόητους λόγους.

Οι δωρεάν υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τα δωρεάν συστήματα κοινωνικής δικτύωσης, οι δωρεάν υπηρεσίες διερεύνησης του διαδικτύου που οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση, δεν είναι καθόλου δωρεάν! Μπορεί να μην πληρώνουμε για να τα χρησιμοποιήσουμε αλλά όλα μας τα μηνύματα καταγράφονται, οι φωτογραφίες μας αναλύονται, ακόμη και τα «like» που κάνουμε αποθηκεύονται. Στη συνέχεια όλα αυτά τα στοιχεία, αφού υποστούν επεξεργασία μοσχοπουλιόνται σε διαφημιστικές εταιρείες που τα χρησιμοποιούν για να μας βομβαρδίσουν με διαφημίσεις προσαρμοσμένες στις συνήθειές μας, στις προτιμήσεις μας, ακόμη και στις «αδυναμίες» μας … Δεν είμαστε πελάτες αυτών των υπηρεσιών - είμαστε τα ακριβοπληρωμένα προϊόντα τους … Κι όλα αυτά με την έγκρισή μας αφού κανείς σχεδόν δεν διαβάζει τους όρους χρήσης στους οποίους συμφωνούμε όλοι στην αρχή πατώντας ένα απλό ΟΚ!

Παράλληλα, οι μυστικές υπηρεσίες των υπερδυνάμεων, αναλύουν κάθε συναλλαγή, κάθε τηλεφωνική συνομιλία, κάθε μήνυμα, κάθε αγορά, κάθε κίνηση προκειμένου να εντοπίσουν ύποπτες κινήσεις τρομοκρατών και εγκληματιών κάθε είδους. Ακόμη και αθώοι πολίτες που χρησιμοποίησαν τυχαία κάποιες λέξεις και εκφράσεις οι οποίες βρίσκονταν στο στόχαστρο αυτών των υπηρεσιών, συνελήφθησαν και ταλαιπωρήθηκαν μέχρι να αποδείξουν ότι δεν ήταν τρομοκράτες … Και η πολυπλοκότητα των νόμων σημαίνει ότι ακόμη και οι νομιμόφρονες πολίτες που δεν έχουν τίποτα να κρύψουν ίσως να είναι παραβάτες - απλώς μάλλον δεν το ξέρουν ακόμη …

Συμπέρασμα: πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί για το τι λέμε και γράφουμε όταν επικοινωνούμε ηλεκτρονικά. Ακόμη κι αν ξέρουμε ότι οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης μας παρακολουθούν θα πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα τις ρυθμίσεις ασφαλείας στους λογαριασμούς μας προκειμένου όσα θέλουμε να παραμείνουν απόρρητα από φίλους, συγγενείς και το κοινό να μην κοινοποιούνται λόγω δικής μας απροσεξίας ή αμέλειας. Ρυθμίσεις ασφαλείας που οι εταιρείες αλλάζουν συχνά καταργώντας τις δικές μας επιλογές …

Γιατί ποτέ δεν ξέρει κανείς αν κάποια στοιχεία χρησιμοποιηθούν από κάποια εγκληματική οργάνωση για να εκβιάσουν, να εξαπατήσουν ή ακόμη και να απαγάγουν κάποιους συγγενείς, κάποιους συνεργάτες, κάποιους αθώους που θα έχουμε πάρει στο λαιμό μας χωρίς να το θέλουμε, απλώς γιατί κάποια στιγμή είμαστε εξαιρετικά ανοικτοί και διαφανείς. Ένα κλασσικό παράδειγμα είναι η κλοπή των στοιχείων ταυτότητας. Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν ακόμη και μικρά παιδιά. Των οποίων οι ταυτότητες υποκλέπτονται από απατεώνες που τα χρησιμοποιούν για διάφορες απάτες. Χρόνια μετά, όταν τα παιδιά μεγαλώσουν και θελήσουν να αποκτήσουν δικό τους τραπεζικό λογαριασμό και πιστωτική κάρτα, διαπιστώνουν ότι είναι ήδη υπερχρεωμένα …

Ένα άλλο πρόβλημα, που μπορούμε να προλάβουμε αν είμαστε προσεκτικοί, είναι η υποκλοπή των κωδικών ασφαλείας μας. Συχνά, χρησιμοποιούμε τον ίδιο κωδικό σε πολλά συστήματα. Έτσι αν κάποιος απατεώνας κατορθώσει να υποκλέψει έναν κωδικό θα μπορέσει να αποκτήσει εύκολα πρόσβαση και σε άλλους λογαριασμούς μας με απρόβλεπτα καταστροφικά αποτελέσματα. Οι ειδικοί συμβουλεύουν να μην χρησιμοποιούμε ονόματα, ημερομηνίες γενεθλίων ή αριθμούς πινακίδων αλλά ολόκληρες προτάσεις (π.χ. «τονΑδελφόΜουΤονΛένεΓιώργο», «μουΑρέσειΤοΑρνί» κλπ.) που είναι αδύνατον να αποκρυπτογραφηθούν.

Έγραφα το 2011 πως πριν ξεκινήσουμε την διαδικτυακή μας περιήγηση φροντίζουμε να έχουμε ενεργοποιημένο και επικαιροποιημένο το ειδικό πρόγραμμα κατά των ηλεκτρονικών απειλών (ιοί και άλλα κακόβουλα προγράμματα). Να μην επισκεπτόμαστε σελίδες με πορνογραφικό υλικό και να μην προμηθευόμαστε προϊόντα πειρατείας ή κλοπής. Να μην μπαίνουμε σε χαρτοπαικτικές λέσχες, να μην απαντάμε στο μήνυμα που ζητά να στείλουμε χρήματα ή την ταυτότητά μας και τον τραπεζικό μας λογαριασμό. Να μην λέμε τα πάντα για την ιδιωτική μας ζωή στο διαδίκτυο ούτε και να καυγαδίζουμε για ψύλλου πήδημα.

Χρήσιμες συμβουλές για την ασφάλεια στο διαδίκτυο υπάρχουν στα ελληνικά στις ιστοσελίδες του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου (www.saferinternet.gr) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και στις σελίδες της Υπηρεσίας Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας (www.astynomia.gr/asfali_gr.html και www.cyberkid.gov.gr).

Πρόληψη φίλοι μου! Το μυστικό για την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων είναι η πρόληψη. Για να μην θρηνούμε θύματα από τις εγκληματικές οργανώσεις που λυμαίνονται το διαδίκτυο, από τους παρόχους «δωρεάν» υπηρεσιών αλλά και από τις τραγικές δικές μας απροσεξίες …

Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Δυο λόγια για τις αρχές που διέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και το πολύπλοκο σύστημα λήψης αποφάσεων των ευρωπαϊκών θεσμών
(Δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο του FortuneGreece.com στις 21 Απριλίου 2015 - Ευρωπαϊκή Ένωση και Καθημερινότητα-06)

Όλοι ξέρουμε λίγο-πολύ πως λειτουργεί η Ελληνική Πολιτεία. Η Βουλή νομοθετεί. Η Κυβέρνηση εκτελεί τους νόμους. Και τα δικαστήρια ελέγχουν την εφαρμογή τους. Κάπως έτσι λειτουργεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση αν και υπάρχουν πολλές και σημαντικές διαφορές. Διαφορές που κάνουν το σύστημα της Ένωσης κάπως πιο πολύπλοκο για τον απλό πολίτη.

Τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση
Πρόκειται για μια Ένωση κρατών τα οποία έχουν εκχωρήσει μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας σε μια υπερεθνική οντότητα, την Ένωση, η οποία έχει συγκροτηθεί με βάση τις Συνθήκες και η οποία διευθύνεται από κάποια θεσμικά όργανα. Θεμέλια της Ένωσης είναι οι αρχές του κράτους δικαίου, η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας, καθώς και η ειρηνική επίλυση των διαφορών μεταξύ των μελών της μέσω διαλόγου. Τα θεσμικά όργανα περιλαμβάνουν και ένα Δικαστήριο του οποίου οι αποφάσεις είναι δεσμευτικές.

Το πρώτο βήμα προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση έγινε το 1950 για να εξαλειφθούν οι αιτίες της μακρόχρονης γαλλογερμανικής σύγκρουσης. Το σιδηρομετάλλευμα και ο γαιάνθρακας, τα δύο υλικά που απαιτούνται για την παραγωγή του χάλυβα τέθηκαν υπό την διαχείριση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Τα θεσμικά όργανα της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν μετεξέλιξη εκείνων της ΕΚΑΧ.

Κύριος στόχος της Ένωσης ήταν από την αρχή η ειρηνική συνύπαρξη των λαών της Ευρώπης ώστε να αποφευχθεί κάθε επανάληψη των δύο παγκόσμιων πολέμων που είχαν ξεκινήσει από την Ευρωπαϊκή ήπειρο. Άλλοι στόχοι είναι η οικονομική ενοποίηση και η λειτουργία μιας ενιαίας αγοράς. Η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος. Η προστασία του περιβάλλοντος. Η ανακατανομή των πόρων. Η κοινωνική και εδαφική συνοχή. Η αλληλεγγύη μεταξύ των μελών. Στόχοι, η επίτευξη των οποίων έχει τεθεί σε μεγάλη δοκιμασία τα τελευταία χρόνια λόγω της χρηματοπιστωτικής και της οικονομικής κρίσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί με βάση τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες διακίνησης: εμπορεύματα, υπηρεσίες, εργαζόμενοι και κεφάλαια μπορούν να κυκλοφορήσουν ελεύθερα στα 28 κράτη μέλη. Επιπλέον, η Ένωση στηρίζεται στις θεμελιώδεις αρχές της δοτής αρμοδιότητας, της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Δοτή αρμοδιότητα - η Ένωση μπορεί να δρα μόνο στους τομείς εκείνους για τους οποίους τα κράτη μέλη της έχουν εκχωρήσει την σχετική αρμοδιότητα. Η επικουρικότητα αφορά την εφαρμογή των μέτρων που αποφασίζονται στο καταλληλότερο επίπεδο - ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό. Τέλος, η αναλογικότητα αφορά την έκταση των μέτρων ανάλογα με την σοβαρότητα του προβλήματος - δεν χρησιμοποιούμε ένα κανόνι για να σκοτώσουμε μια μύγα.

Ποιος αποφασίζει και πώς
Γενικές κατευθύνσεις και προσανατολισμούς καθορίζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αποτελείται από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων και έχει μόνιμο πρόεδρο (σήμερα τον Πολωνό Donald Tusk).

Αποφάσεις παίρνουν από κοινού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκλέγεται με άμεση ψηφοφορία από τους πολίτες της Ένωσης ανά πενταετία. Το Συμβούλιο της ΕΕ συνέρχεται σε διαφορετικές συνθέσεις ανάλογα με τον τομέα πολιτικής (Συμβούλιο περιβάλλοντος, ενέργειας, εσωτερικών και δικαιοσύνης κλπ.). H προεδρία του Συμβουλίου ασκείται εκ περιτροπής, ανά εξάμηνο, από ένα κράτος μέλος. Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει το δικαίωμα της πρωτοβουλίας, δηλαδή το δικαίωμα να υποβάλλει προτάσεις οδηγιών, κανονισμών και αποφάσεων στους άλλους δύο συννομοθέτες.

Προσοχή όμως! Η Επιτροπή έχει δικαίωμα να υποβάλλει προτάσεις μόνο για τα θέματα στα οποία η Ένωση έχει αρμοδιότητα. Οι κανόνες της ενιαίας αγοράς, τα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης, τα θέματα της κοινής γεωργικής και αλιευτικής πολιτικής, η προστασία του περιβάλλοντος και των καταναλωτών, τα προγράμματα έρευνας και καινοτομίας, η αναπτυξιακή και ανθρωπιστική βοήθεια και πολλά άλλα. Πριν υποβάλλει κάποια πρόταση στους συννομοθέτες, η Επιτροπή διαβουλεύεται με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, με ομάδες συμφερόντων, με εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη. Κάνει μελέτες και εκτιμήσεις επιπτώσεων, οργανώνει συζητήσεις και συνέδρια.

Στη συνέχεια, για την έγκριση της πρότασης εφαρμόζεται η λεγόμενη κοινοτική ή ευρωενωσιακή μέθοδος. Η πρόταση που έχει υποβληθεί στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο εξετάζεται από ομάδες εμπειρογνωμόνων και από κοινοβουλευτικές επιτροπές αντίστοιχα. Αυτές θα προτείνουν τροπολογίες και βελτιώσεις. Μετά, το Κοινοβούλιο εγκρίνει την πρόταση με απόλυτη πλειοψηφία. Στο Συμβούλιο, όπου κάθε κράτος έχει ορισμένο αριθμό ψήφων ανάλογα με τον πληθυσμό του, η πρόταση εγκρίνεται με την λεγόμενη «ειδική πλειοψηφία» που αντιστοιχεί στο 55% των ψήφων από τουλάχιστον 15 κράτη μέλη τα οποία αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Ακολούθως, η εγκεκριμένη πράξη εφαρμόζεται σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Η εφαρμογή της ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία, σε περίπτωση παράβασης, προσφεύγει κατά του παρανομούντος κράτους μέλους ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εδρεύει στο Λουξεμβούργο. Οι παραβάσεις διαπιστώνονται συχνά και από καταγγελίες που υποβάλλουν στην Επιτροπή ενδιαφερόμενοι πολίτες.

Η Επιτροπή δεν υποβάλλει προτάσεις για θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) ούτε για θέματα συντονισμού της οικονομικής πολιτικής. Για τα θέματα αυτά εφαρμόζεται η διακυβερνητική μέθοδος, που στηρίζεται στην ομοφωνία. Μάλιστα οι σχετικές αποφάσεις δεν υπόκεινται σε έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή του Δικαστηρίου. Οι αποφάσεις για θέματα ΚΕΠΠΑ λαμβάνονται από το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών στο οποίο προεδρεύει η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα ΚΕΠΠΑ (σήμερα η Ιταλίδα Federica Mogherini). Και υλοποιούνται από την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ).


Αντίστοιχα, ο συντονισμός των οικονομικών πολιτικών των χωρών που έχουν υιοθετήσει ως κοινό νόμισμα το ευρώ γίνεται από τους Υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης, το Eurogroup ή Ευρωομάδα (με σημερινό πρόεδρο τον Ολλανδό Jeroen Dijsselbloem), στην οποία συμμετέχει και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που διαχειρίζεται το €υρώ.

Ποιος είπε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι πολύπλοκη;