(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 21 Ιουνίου 2016 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-249)
Μια σοβαρή απειλή που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος είναι η παχυσαρκία. Αποτελεί πηγή πολυάριθμων ασθενειών όπως σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρκίνου. Πρόκειται για ασθένειες που συχνά αποδεικνύονται θανατηφόρες. Ασθένειες που υποβαθμίζουν πάντα την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.
Μια ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί η παιδική παχυσαρκία. Η οποία, εκτός από τις παραπάνω ασθένειες, μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά και ορθοπεδικά προβλήματα στα πόδια και την σπονδυλική στήλη, ενδοκρινολογικές επιπλοκές καθώς και δύσπνοιες και διαταραχές του ύπνου. Επιπλέον, τα παχύσαρκα παιδιά γίνονται συχνά αντικείμενο χλευασμών και σχολικού εκφοβισμού από τους συνομήλικούς τους, με κίνδυνο να αναπτύξουν ψυχολογικά προβλήματα.
Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής που ακολουθούν πολλά παιδιά και νέοι. Οι έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η παχυσαρκία συνδέεται με την κακή διατροφή, την κατανάλωση οινοπνευματωδών, το κάπνισμα, το ξενύχτι και την καθιστική ζωή - μπροστά σε μια οθόνη τηλεόρασης, υπολογιστή ή έξυπνου κινητού.
Πράγματι, λόγω της οικονομικής κρίσης πολλές οικογένειες καταναλώνουν τρόφιμα χαμηλής ποιότητας και μεγάλης θερμιδικής αξίας, με αποτέλεσμα μεγαλύτερα ποσοστά παχύσαρκων. Παράλληλα, η παχυσαρκία επιδεινώνεται από την αϋπνία, σε συνδυασμό με το «κόλλημα» του εφήβου μπροστά σε μια οθόνη και την κατανάλωση καφέ. Τέλος, οι μισοί σχεδόν μαθητές λυκείου αναφέρουν ότι καταναλώνουν συχνά οινοπνευματώδη ποτά ενώ οι μισοί και παραπάνω ενήλικες καπνιστές δηλώνουν ότι άρχισαν το κάπνισμα σε ηλικία 15 έως 18 ετών - ένας στους 4 μάλιστα το άρχισε και νωρίτερα.
Πως ξεκολλάς τα παιδιά και τους νέους από τις παραπάνω κακές συνήθειες; Συμβουλές για κάθε αίτιο υπάρχουν πολλές. Συμβουλές για καλύτερη διατροφή. Προτροπές για άσκηση και γυμναστική. Πώς να κόψετε το τσιγάρο και τα οινοπνευματώδη. Να κοιμάστε περισσότερο. Μη μένετε κολλημένοι σε μια οθόνη … Πόσοι όμως ακούνε τις συμβουλές; Και πόσοι είναι πράγματι αποφασισμένοι να τις εφαρμόσουν;
Την περασμένη εβδομάδα η Καναδική Εταιρεία για την Φυσιολογία της Άσκησης έδωσε στη δημοσιότητα τις πρώτες παγκοσμίως Κατευθυντήριες Οδηγίες 24ωρης Κίνησης για Παιδιά και Νέους. Σε αυτές ενσωματώνονται η φυσική και η καθιστική δραστηριότητα καθώς και ο ύπνος. Μάλιστα, ο ύπνος θεωρείται ο σημαντικότερος παράγοντας! Επειδή τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να αναπτύξουν υγιεινές συνήθειες όσον αφορά τον ύπνο. Για τα παιδιά ηλικίας 5 έως 13 ετών συστήνεται συνεχής ύπνος 9 έως 11 ώρες κάθε νύχτα. Για τους νέους 14 έως 17 ετών η περίοδος του ύπνου είναι μικρότερη (8 έως 10 ώρες). Επιπλέον, συστήνεται τα παιδιά να πηγαίνουν για ύπνο την ίδια ώρα κάθε μέρα, ακόμη και το Σαββατοκύριακο.
O χρόνος που καταναλώνεται μπροστά σε οθόνες και σε καθιστικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες γενικότερα πρέπει να μειωθεί στις 2 το πολύ ώρες ημερησίως! Παράλληλα, προβλέπεται τουλάχιστον μία ώρα μέτριας έως έντονης φυσικής δραστηριότητας, με ποικιλία δραστηριοτήτων αεροβικής. Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει τουλάχιστον τρεις μέρες την εβδομάδα να περιλαμβάνουν έντονη φυσική άσκηση για την ενίσχυση των μυώνων και των οστών.
Τέλος, στις υπόλοιπες ώρες της ημέρας το παιδί ή ο νέος και η νέα θα πρέπει να αποφεύγουν να κάθονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα, βάζοντας στο πρόγραμμα ποικιλία από δομημένες και ελεύθερες φυσικές δραστηριότητες σε διάφορα περιβάλλοντα όπως στο σχολείο ή στο σπίτι, σε κλειστό περιβάλλον ή στο ύπαιθρο και ανάλογα με την εποχή του χρόνου - χειμώνα ή καλοκαίρι. Αλλά και με διάφορες αφορμές όπως παιχνίδι, ψυχαγωγία και χόμπι, αθλητικές δραστηριότητες, μετακίνηση με τα πόδια ή με ποδήλατο ακόμη και μικροδουλειές στο σπίτι.
Όσοι δεν ακολουθούν ήδη τις εν λόγω 24-ωρες κατευθυντήριες οδηγίες θα πρέπει να προσαρμοστούν σταδιακά. Και θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι η εφαρμογή των οδηγιών συνδέεται με τη διαμόρφωση καλύτερου σώματος, καλή κατάσταση από καρδιοπνευμονολογικής και μυοσκελετικής πλευράς, καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο και καλύτερη αντίληψη. Αλλά και καλύτερο έλεγχο των συναισθημάτων, κοινωνική συμπεριφορά, καλύτερο μεταβολισμό και βελτιωμένη ποιότητα ζωής. Μάλιστα, το όφελος από την εφαρμογή των οδηγιών υπερβαίνει κατά πολύ τους ενδεχόμενους κινδύνους …
Οι οδηγίες συντάχθηκαν από διεθνή ομάδα εμπειρογνωμόνων που προσδιόρισαν κατάλογο ζητημάτων υγείας τα οποία αφορούν ιδιαίτερα τα παιδιά. Στη συνέχεια, αφού ανέλυσαν 600 περίπου επιστημονικές δημοσιεύσεις που συσχέτιζαν τα ζητήματα αυτά με τον ύπνο, τη φυσική δραστηριότητα και την καθιστική ζωή, συνέταξαν ένα σχέδιο οδηγιών, το οποίο υπέβαλαν για διαβούλευση σε 700 περίπου ειδικούς και εμπλεκόμενους. Τέλος, οι παρατηρήσεις ενσωματώθηκαν στο τελικό κείμενο. Η διαδικασία κράτησε συνολικά δύο χρόνια …
Εκτός από την Καναδική Εταιρεία για την Φυσιολογία της Άσκησης στις εργασίες συμμετείχαν η καναδική υπηρεσία δημόσιας υγείας, καναδικές μη-κυβερνητικές οργανώσεις που ασχολούνται με τη βελτίωση της καθημερινής διαβίωσης των πολιτών και πολυάριθμοι ερευνητές από όλο τον κόσμο. Οι σχετικές έρευνες στις οποίες στηρίζονται οι οδηγίες αποτέλεσαν επίσης αντικείμενο ειδικού τεύχους στο επιστημονικό περιοδικό Εφαρμοσμένη Φυσιολογία, Διατροφή και Μεταβολισμός του ερευνητικού συμβουλίου του Καναδά.
Όσοι ενημερώθηκαν για τις νέες οδηγίες - δάσκαλοι, παιδίατροι και γονείς - θεωρούν ότι τα παιδιά θα κατανοήσουν καλύτερα την ολιστική φύση της υγείας και τον αλληλοσυσχετισμό των διαφόρων πτυχών - ύπνος, καθιστική ζωή, άσκηση. Το σημαντικότερο είναι ο περιορισμός του χρόνου που περνούν τα παιδιά μπροστά σε μια οθόνη και η αύξηση του χρόνου της φυσικής δραστηριότητας και του ύπνου. Βγάλετε τα παιδιά στον κήπο να παίξουν ποδόσφαιρο, να κάνουν ποδήλατο, να περπατήσουν. Και καταργείστε τις οθόνες από τα υπνοδωμάτια …
Το μεγαλύτερο βάρος της αλλαγής πέφτει στους ώμους των γονέων. Αλλά και το σχολείο πρέπει να προσαρμοστεί - οργανώνοντας περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες και υιοθετώντας σωστές ώρες έναρξης και λήξης των μαθημάτων για σωστό ύπνο.
Αυτά συμβαίνουν στον μακρινό Καναδά. Στα μέρη μας θα περάσουν χρόνια μέχρι να τα αντιληφθούν πολλοί γονείς, δάσκαλοι και φυσικά τα «ιδιόρρυθμα» ελληνικά υπουργεία (Υγείας, Παιδείας κλπ.).
