(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 7 Απριλίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-195)
Ποιοι διαμορφώνουν τη σύγχρονη Ελληνική Γλώσσα; Όπως ανέφερε πριν λίγο καιρό ο καθηγητής της Γλωσσολογίας Χριστόφορος Χαραλαμπάκης παρουσιάζοντας το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής της Ακαδημίας Αθηνών, την ελληνική γλώσσα δεν τη διαμορφώνουν πλέον οι λογοτέχνες αλλά οι θετικοί επιστήμονες, οι μηχανικοί, οι νομικοί και οι οικονομολόγοι. Και φυσικά οι μεταφραστές, πολλοί από τους οποίους ζουν και εργάζονται στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες και στο Λουξεμβούργο. Πράγματι, γύρω από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση ελλήνων μεταφραστών από την εποχή των Εβδομήκοντα!
Συχνά μάλιστα οι μεταφραστές αυτοί καλούνται να μεταφράσουν κείμενα με λέξεις δηλαδή όρους, που δεν έχουν ξαναμεταφραστεί στα ελληνικά και που θα περάσουν στη συνέχεια στην ελληνική έννομη τάξη αφού τα νομοθετικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να ενσωματωθούν στην ελληνική νομοθεσία και να εφαρμοστούν από το κράτος και τους πολίτες. Τι συμβαίνει όμως όταν η απόδοση ενός όρου είναι ανεπιτυχής και η ελληνική δημόσια διοίκηση ή τα πανεπιστήμια αποφασίσουν ότι θα αποδώσουν την σχετική έννοια με διαφορετική λέξη; Θα δημιουργηθεί προφανώς κάποια μικρή ή και μεγάλη ασυνεννοησία.
Γι' αυτό, το Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ξεκίνησε πέρσι κάποιες διερευνητικές συναντήσεις και συζητήσεις με στόχο τη δημιουργία ενός Δικτύου Ορολογίας για την ελληνική γλώσσα και μετάφραση. Φιλοδοξία του εν λόγω Δικτύου είναι να συγκεντρώσει εμπειρογνώμονες από το χώρο της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και των ελληνικών ΑΕΙ που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ορολογικά τους μεταφραστές των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αλλά και την ίδια την ελληνική δημόσια διοίκηση που αντιμετωπίζει συχνά μεταφραστικά προβλήματα λόγω της εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας. Πως μεταφράζονται π.χ. τα διάφορα αδικήματα για τα οποία έχει καταδικαστεί ένας έλληνας σε μια ξένη χώρα και περιλαμβάνονται στο ποινικό του μητρώο; Ή τα αδικήματα στο ποινικό μητρώο ενός αλλοδαπού; Το γεγονός ότι δεν υπάρχει βάση δεδομένων με την επίσημη ορολογία που χρησιμοποιεί η ελληνική δημόσια διοίκηση, δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα …
Έτσι, την Παρασκευή 3 Απριλίου σε μια Ημερίδα Εργασίας με τη συμμετοχή 80 περίπου εκπροσώπων από ελληνικά υπουργεία και οργανισμούς, από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από τα ελληνικά ΑΕΙ, ανακοινώθηκε η ίδρυση του Ελληνικού Δικτύου Ορολογίας. Πέρα από τα όργανα που θα το πλαισιώνουν (Γενική Συνέλευση, Συντονιστική και Επιστημονική Επιτροπή, Γραμματεία), το εν λόγω Δίκτυο περιλαμβάνει και μια Υπηρεσία Επείγουσας Απόδοσης Όρων που ήδη λειτουργεί ηλεκτρονικά για να συνδέει τους μεταφραστές και τους εμπειρογνώμονες.
Η συγκεκριμένη υπηρεσία, η οποία αποτελεί κατά κάποιο τρόπο και την «καρδιά του Δικτύου», περιλαμβάνει αρχικά πέντε θεματικές ομάδες που καλύπτουν τους εξής τομείς: Νομικά, Οικονομικά, Τεχνολογία, Χημεία και Φυσικούς Πόρους. Ο μεταφραστής που θα έχει μιαν απορία για ένα καινοφανή όρο ή που θα δυσκολεύεται να επιλέξει ανάμεσα σε πολλούς διαφορετικούς όρους για την ίδια έννοια, θα δημιουργεί ένα ηλεκτρονικό δελτίο με όλα τα στοιχεία σχετικά με το ερώτημα (συγκείμενο, ορισμός, συνώνυμα, κλπ.).
Το δελτίο θα διαβιβάζεται ηλεκτρονικά σε όλους τους εμπειρογνώμονες που θα έχουν εγγραφεί στην αντίστοιχη ομάδα, οι οποίοι και θα μπορούν να προτείνουν αποδόσεις, συνοδεύοντας τες με την κατάλληλη κάθε φορά τεκμηρίωση. Ο συντονιστής της θεματικής ομάδας θα διαμορφώνει το τελικό συμπέρασμα της συζήτησης και ο μεταφραστής θα μπορεί να χρησιμοποιήσει άφοβα τον προτεινόμενο όρο.
Στη συνέχεια, οι όροι που θα έχουν διαμορφωθεί με τον τρόπο αυτό θα μπορούν να εισαχθούν στην ηλεκτρονική βάση ορολογίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΙΑΤΕ) για ευρεία διάδοση και να οριστικοποιηθούν στο πλαίσιο επίσημων διαδικασιών οροδοσίας σε αρμόδια όργανα τυποποίησης και ορολογίας στη Ελλάδα και την Κύπρο (π.χ. Εθνικοί Οργανισμοί Τυποποίησης, Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας).
Το έντονο ενδιαφέρον όλων των εμπλεκόμενων φορέων για συμμετοχή στην Ημερίδα και οι προσφορές για εθελοντική συμμετοχή στο Δίκτυο, προδικάζουν και την επιτυχία του εγχειρήματος, που αποτελεί σημαντική καινοτομία στο χώρο της μετάφρασης και της ορολογίας. Μάλιστα, όπως τόνισε ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κ. Πάνος Καρβούνης στον χαιρετισμό του στην έναρξη της Ημερίδας, «με το εγχείρημα καταρρίπτεται για άλλη μια φορά ένας ακόμη μύθος σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση – ο αστήριχτος ισχυρισμός σύμφωνα με τον οποίο η ελληνική γλώσσα οδεύει προς αφανισμό αφού η Ευρώπη θέλει τάχα να επιβάλλει σε όλους μια και μόνο γλώσσα». Είναι ένας μύθος που διαψεύδεται από τα ίδια τα γεγονότα, παρόλο που κατά καιρούς αναζωπυρώνεται στα μέσα ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πράγματι, τα ελληνικά είναι μια από τις 24 επίσημες γλώσσες της Ένωσης. Όλα τα επίσημα έγγραφα μεταφράζονται στα ελληνικά. Και οι πολίτες μπορούν να επικοινωνούν στα ελληνικά με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φρόντισε από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 να συμπεριληφθούν όλοι οι ελληνικοί χαρακτήρες (ακόμη και τα πολυτονικά) στα αντίστοιχα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης. Έτσι όλοι οι προσωπικοί υπολογιστές που κυκλοφορούν στο εμπόριο από το 1995 και μετά, περιλαμβάνουν εκ κατασκευής τα ελληνικά.
Έτσι, σήμερα εκατομμύρια σελίδες στο διαδίκτυο γράφονται στα ελληνικά, εκατοντάδες ηλεκτρονικές εφημερίδες εκδίδονται στα ελληνικά, χιλιάδες συζητήσεις διεξάγονται στα ελληνικά στα φόρα του διαδικτύου, στο Facebook και στο Twitter. Συνεπώς, το Ελληνικό Δίκτυο Ορολογίας έρχεται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την ανθεκτικότητα της ελληνικής γλώσσας στους κάθε φύσεως αγγλισμούς, γαλλισμούς και γερμανισμούς που εξακολουθούν να κατατρύχουν τη γλώσσα μας. Έρχεται να βοηθήσει τα τμήματα ελληνικής μετάφρασης των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Κι έρχεται ως ένα μοναδικό εργαλείο για την Ελληνική Δημόσια Διοίκηση.
Ένας πρώτος απολογισμός της λειτουργίας του Δικτύου προβλέπεται να γίνει στο 10ο Συνέδριο «Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία» που οργανώνει στις 12–14 Νοεμβρίου 2015 η Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας στην Αθήνα.
