07 Απριλίου 2015

Το Ελληνικό Δίκτυο Ορολογίας

Μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο η ανθεκτικότητα της ελληνικής γλώσσας στους πάσης φύσεως ξένους όρους
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 7 Απριλίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-195)

Ποιοι διαμορφώνουν τη σύγχρονη Ελληνική Γλώσσα; Όπως ανέφερε πριν λίγο καιρό ο καθηγητής της Γλωσσολογίας Χριστόφορος Χαραλαμπάκης παρουσιάζοντας το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής της Ακαδημίας Αθηνών, την ελληνική γλώσσα δεν τη διαμορφώνουν πλέον οι λογοτέχνες αλλά οι θετικοί επιστήμονες, οι μηχανικοί, οι νομικοί και οι οικονομολόγοι. Και φυσικά οι μεταφραστές, πολλοί από τους οποίους ζουν και εργάζονται στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες και στο Λουξεμβούργο. Πράγματι, γύρω από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση ελλήνων μεταφραστών από την εποχή των Εβδομήκοντα!

Συχνά μάλιστα οι μεταφραστές αυτοί καλούνται να μεταφράσουν κείμενα με λέξεις δηλαδή όρους, που δεν έχουν ξαναμεταφραστεί στα ελληνικά και που θα περάσουν στη συνέχεια στην ελληνική έννομη τάξη αφού τα νομοθετικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να ενσωματωθούν στην ελληνική νομοθεσία και να εφαρμοστούν από το κράτος και τους πολίτες. Τι συμβαίνει όμως όταν η απόδοση ενός όρου είναι ανεπιτυχής και η ελληνική δημόσια διοίκηση ή τα πανεπιστήμια αποφασίσουν ότι θα αποδώσουν την σχετική έννοια με διαφορετική λέξη; Θα δημιουργηθεί προφανώς κάποια μικρή ή και μεγάλη ασυνεννοησία.

Γι' αυτό, το Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ξεκίνησε πέρσι κάποιες διερευνητικές συναντήσεις και συζητήσεις με στόχο τη δημιουργία ενός Δικτύου Ορολογίας για την ελληνική γλώσσα και μετάφραση. Φιλοδοξία του εν λόγω Δικτύου είναι να συγκεντρώσει εμπειρογνώμονες από το χώρο της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και των ελληνικών ΑΕΙ που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ορολογικά τους μεταφραστές των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αλλά και την ίδια την ελληνική δημόσια διοίκηση που αντιμετωπίζει συχνά μεταφραστικά προβλήματα λόγω της εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας. Πως μεταφράζονται π.χ. τα διάφορα αδικήματα για τα οποία έχει καταδικαστεί ένας έλληνας σε μια ξένη χώρα και περιλαμβάνονται στο ποινικό του μητρώο; Ή τα αδικήματα στο ποινικό μητρώο ενός αλλοδαπού; Το γεγονός ότι δεν υπάρχει βάση δεδομένων με την επίσημη ορολογία που χρησιμοποιεί η ελληνική δημόσια διοίκηση, δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα …

Έτσι, την Παρασκευή 3 Απριλίου σε μια Ημερίδα Εργασίας με τη συμμετοχή 80 περίπου εκπροσώπων από ελληνικά υπουργεία και οργανισμούς, από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από τα ελληνικά ΑΕΙ, ανακοινώθηκε η ίδρυση του Ελληνικού Δικτύου Ορολογίας. Πέρα από τα όργανα που θα το πλαισιώνουν (Γενική Συνέλευση, Συντονιστική και Επιστημονική Επιτροπή, Γραμματεία), το εν λόγω Δίκτυο περιλαμβάνει και μια Υπηρεσία Επείγουσας Απόδοσης Όρων που ήδη λειτουργεί ηλεκτρονικά για να συνδέει τους μεταφραστές και τους εμπειρογνώμονες.

Η συγκεκριμένη υπηρεσία, η οποία αποτελεί κατά κάποιο τρόπο και την «καρδιά του Δικτύου», περιλαμβάνει αρχικά πέντε θεματικές ομάδες που καλύπτουν τους εξής τομείς: Νομικά, Οικονομικά, Τεχνολογία, Χημεία και Φυσικούς Πόρους. Ο μεταφραστής που θα έχει μιαν απορία για ένα καινοφανή όρο ή που θα δυσκολεύεται να επιλέξει ανάμεσα σε πολλούς διαφορετικούς όρους για την ίδια έννοια, θα δημιουργεί ένα ηλεκτρονικό δελτίο με όλα τα στοιχεία σχετικά με το ερώτημα (συγκείμενο, ορισμός, συνώνυμα, κλπ.).

Το δελτίο θα διαβιβάζεται ηλεκτρονικά σε όλους τους εμπειρογνώμονες που θα έχουν εγγραφεί στην αντίστοιχη ομάδα, οι οποίοι και θα μπορούν να προτείνουν αποδόσεις, συνοδεύοντας τες με την κατάλληλη κάθε φορά τεκμηρίωση. Ο συντονιστής της θεματικής ομάδας θα διαμορφώνει το τελικό συμπέρασμα της συζήτησης και ο μεταφραστής θα μπορεί να χρησιμοποιήσει άφοβα τον προτεινόμενο όρο.

Στη συνέχεια, οι όροι που θα έχουν διαμορφωθεί με τον τρόπο αυτό θα μπορούν να εισαχθούν στην ηλεκτρονική βάση ορολογίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΙΑΤΕ) για ευρεία διάδοση και να οριστικοποιηθούν στο πλαίσιο επίσημων διαδικασιών οροδοσίας σε αρμόδια όργανα τυποποίησης και ορολογίας στη Ελλάδα και την Κύπρο (π.χ. Εθνικοί Οργανισμοί Τυποποίησης, Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας).

Το έντονο ενδιαφέρον όλων των εμπλεκόμενων φορέων για συμμετοχή στην Ημερίδα και οι προσφορές για εθελοντική συμμετοχή στο Δίκτυο, προδικάζουν και την επιτυχία του εγχειρήματος, που αποτελεί σημαντική καινοτομία στο χώρο της μετάφρασης και της ορολογίας. Μάλιστα, όπως τόνισε ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κ. Πάνος Καρβούνης στον χαιρετισμό του στην έναρξη της Ημερίδας, «με το εγχείρημα καταρρίπτεται για άλλη μια φορά ένας ακόμη μύθος σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση – ο αστήριχτος ισχυρισμός σύμφωνα με τον οποίο η ελληνική γλώσσα οδεύει προς αφανισμό αφού η Ευρώπη θέλει τάχα να επιβάλλει σε όλους μια και μόνο γλώσσα». Είναι ένας μύθος που διαψεύδεται από τα ίδια τα γεγονότα, παρόλο που κατά καιρούς αναζωπυρώνεται στα μέσα ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Πράγματι, τα ελληνικά είναι μια από τις 24 επίσημες γλώσσες της Ένωσης. Όλα τα επίσημα έγγραφα μεταφράζονται στα ελληνικά. Και οι πολίτες μπορούν να επικοινωνούν στα ελληνικά με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φρόντισε από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 να συμπεριληφθούν όλοι οι ελληνικοί χαρακτήρες (ακόμη και τα πολυτονικά) στα αντίστοιχα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης. Έτσι όλοι οι προσωπικοί υπολογιστές που κυκλοφορούν στο εμπόριο από το 1995 και μετά, περιλαμβάνουν εκ κατασκευής τα ελληνικά.

Έτσι, σήμερα εκατομμύρια σελίδες στο διαδίκτυο γράφονται στα ελληνικά, εκατοντάδες ηλεκτρονικές εφημερίδες εκδίδονται στα ελληνικά, χιλιάδες συζητήσεις διεξάγονται στα ελληνικά στα φόρα του διαδικτύου, στο Facebook και στο Twitter. Συνεπώς, το Ελληνικό Δίκτυο Ορολογίας έρχεται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την ανθεκτικότητα της ελληνικής γλώσσας στους κάθε φύσεως αγγλισμούς, γαλλισμούς και γερμανισμούς που εξακολουθούν να κατατρύχουν τη γλώσσα μας. Έρχεται να βοηθήσει τα τμήματα ελληνικής μετάφρασης των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Κι έρχεται ως ένα μοναδικό εργαλείο για την Ελληνική Δημόσια Διοίκηση.

Ένας πρώτος απολογισμός της λειτουργίας του Δικτύου προβλέπεται να γίνει στο 10ο Συνέδριο «Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία» που οργανώνει στις 12–14 Νοεμβρίου 2015 η Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας στην Αθήνα.

06 Απριλίου 2015

Ατυχήματα και καταστροφές - τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση

Για την ασφάλεια των προϊόντων και των αυτοκινήτων, για το κάπνισμα, τα χημικά ατυχήματα, τις πλημμύρες και τις μεγάλες καταστροφές, η Ένωση έχει θεσπίσει νομοθεσία με επίκεντρο τον πολίτη
(Δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο του FortuneGreece.com στις 6 Απριλίου 2015 - Ευρωπαϊκή Ένωση και Καθημερινότητα-05)

Διαβάζουμε καθημερινά για ατυχήματα στο δρόμο, στο σπίτι, στη δουλειά. Αλλά και για επιδημίες ή και καταστροφές που απειλούν την υγεία μας, την ζωή μας και συχνά την περιουσία μας. Αλήθεια τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να μας προφυλάξει από τα καθημερινά ατυχήματα αλλά και από τις μεγάλες καταστροφές;

Επίκεντρο η πρόληψη
Σύμφωνα με τις Συνθήκες, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας του ανθρώπου. Στο επίκεντρο της δράσης της Ένωσης βρίσκεται φυσικά η πρόληψη και η αποτροπή των πηγών κινδύνου για την σωματική και ψυχική υγεία.

Έτσι, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, υπάρχει ήδη σημαντική ενωσιακή νομοθεσία στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων μέσω της λεπτομερούς επισήμανσης τους και της ιχνηλασιμότητας της προέλευσής τους. Υπάρχουν επίσης δίκτυα έγκαιρης προειδοποίησης για τα επικίνδυνα τρόφιμα, για κάθε είδους προϊόν που παρουσιάζει επικίνδυνα για τη ζωή και την υγεία ελαττώματα καθώς και για τις επικίνδυνες μεταδοτικές ασθένειες, όπως η γρίπη, που μπορεί να εξελιχθούν σε επιδημίες ή πανδημίες.

Παράλληλα, η νομοθεσία υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας είναι ιδιαίτερα ενδελεχής προκειμένου να προστατεύεται όχι μόνο ο μέσος εργαζόμενος αλλά και ειδικές κατηγορίες όπως οι έγκυες και οι θηλάζουσες μητέρες, οι ανάπηροι, οι νέοι αλλά και όσοι εκτίθενται σε διάφορα επικίνδυνα περιβάλλοντα ή χειρίζονται επικίνδυνες χημικές και άλλες ουσίες. Επίσης, όλα τα προϊόντα που διατίθενται στην ευρωπαϊκή αγορά οφείλουν να τηρούν τα πρότυπα ασφαλείας τα οποία έχουν θεσπιστεί σε ευρωπαϊκό ή εθνικό επίπεδο και να αναγράφουν τα στοιχεία του παραγωγού ή του εισαγωγέα αν πρόκειται για προϊόντα τρίτων χωρών.

Ιδιαίτερη νομοθεσία ισχύει για την έγκριση τύπου και τη γενική ασφάλεια όλων των μηχανοκίνητων οχημάτων αλλά και για τα ελαστικά τους και όλα τα επιμέρους συστήματα και κατασκευαστικά τους στοιχεία. Καθώς και για τον περιορισμό των εκπομπών των αέριων ρύπων και των θερμοκηπιακών αερίων που προκαλούν τις κλιματικές αλλαγές.

Παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία
Από τις έρευνες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προκύπτει ότι οι κυριότεροι παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία μας είναι με σειρά σοβαρότητας το κάπνισμα, η υπέρταση, η υψηλή χοληστερίνη, η παχυσαρκία, η ελλιπής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η έλλειψη σωματικής άσκησης και η κατάχρηση αλκοόλ.

Στην ΕΕ το κάπνισμα αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία που θα μπορούσε να αποφευχθεί. Είναι η σημαντικότερη αιτία πρόωρων θανάτων (700.000 περίπου ετησίως) αφού το 50% περίπου των καπνιστών πεθαίνει κατά μέσο όρο 14 χρόνια νωρίτερα. Επιπλέον, οι καπνιστές ζουν τα περισσότερα χρόνια της ζωής τους με προβλήματα υγείας (καρκίνοι, καρδιαγγειακά νοσήματα και παθήσεις του αναπνευστικού) με αποτέλεσμα, εκτός από την επιβάρυνση της υγείας να επιβαρύνονται υπερβολικά και τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης …

Γι' αυτό με βάση ενωσιακή νομοθεσία τα πακέτα των τσιγάρων φέρουν τις γνωστές προειδοποιητικές ενδείξεις για την επιβάρυνση της υγείας και απαγορεύεται η διαφήμιση τους σε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (εφημερίδες και περιοδικά, ραδιόφωνο και τηλεόραση, αφίσες). Παράλληλα, για να μειωθεί η έκθεση και των μη καπνιζόντων στον καπνό, 17 από τις 28 χώρες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχουν θεσπίσει ολοκληρωμένη νομοθεσία απαγόρευσης του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους, στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους χώρους εργασίας. Ωστόσο, η εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας δεν είναι πάντοτε αποτελεσματική …

Παράλληλα, η Ένωση έχει θεσπίσει σειρά στρατηγικών και συστάσεων για την αντιμετώπιση και των άλλων παραγόντων επικινδυνότητας (κατάχρηση αλκοόλ, ανθυγιεινή διατροφή και έλλειψη σωματικής άσκησης) καθώς και για τη μείωση των τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα για τον περιορισμό των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας, καθώς και για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και ευεξίας.

Πρόληψη και αντιμετώπιση καταστροφών
Η πρόληψη των ατυχημάτων σε εγκαταστάσεις παραγωγής και αποθήκευσης επικίνδυνων χημικών προϊόντων, αποτελεί αντικείμενο ενωσιακής νομοθεσίας, της γνωστής και ως οδηγίας Σεβέζο, από την ιταλική πόλη που το 1976 επλήγη από ένα μεγάλο βιομηχανικό ατύχημα. Έτσι σήμερα, οι χημικές βιομηχανίες οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης για συγκεκριμένες χημικές ουσίες, να διαθέτουν σχέδια έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση ενδεχόμενου ατυχήματος και να έχουν ενημερώσει σχετικά τον πληθυσμό γύρω από τις εγκαταστάσεις τους. Οι εθνικές αρχές οφείλουν να επιθεωρούν τακτικά τις εν λόγω εγκαταστάσεις εξασφαλίζοντας πιστή συμμόρφωση.

Χάρις στην εφαρμογή της οδηγίας Σεβέζο τα ατυχήματα στις αντίστοιχες βιομηχανίες έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Παρόμοια αποτελέσματα ελπίζεται ότι θα επιτευχθούν και για την αντιμετώπιση των πλημμυρών. Με βάση άλλη σχετική οδηγία έχουν εκπονηθεί μελέτες επικινδυνότητας σε όλες τις λεκάνες απορροής ποταμών που εμφανίζουν δυνητικό κίνδυνο πλημμύρας με στόχο να εκπονηθούν στη συνέχεια και τα αντίστοιχα σχέδια έκτακτης ανάγκης αλλά και πρόληψης (χωροταξικές διατάξεις, αντιπλημμυρικά έργα).

Και για την αντιμετώπιση των μεγάλων καταστροφών που ενδέχεται να πλήξουν τα κράτη μέλη, αλλά και τρίτες χώρες έχει θεσπιστεί ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που περιλαμβάνει ένα κέντρο επιχειρήσεων και ένα σύστημα επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών. Η ταχύτατη αποστολή π.χ. πυροσβεστικών αεροπλάνων, ομάδων έρευνας και υποστήριξης σεισμόπληκτων, νοσοκομείων εκστρατείας και εμπειρογνωμόνων διευκολύνεται έτσι στο έπακρο δεδομένου ότι τα σχετικά έξοδα μετακίνησης καλύπτονται από την Ένωση.

Τέλος, η Ένωση έχει συστήσει και ένα ειδικό Ταμείο Αλληλεγγύης για να συγχρηματοδοτεί έργα αποκατάστασης μετά την καταστροφή στα κράτη μέλη, ενώ για τις καταστροφές σε αναπτυσσόμενες τρίτες χώρες η αντίστοιχη χρηματοδότηση προέρχεται από τα κονδύλια ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας.

Γνωμικά - Παροιμίες