Τί μυρίζει στο Σταυρό

Στο Σταυρό Ακρωτηρίου αναπνέουμε εδώ και ένα μήνα αέρα μολυσμένο με διοξίνες χωρίς καμία ενημέρωση ούτε μέτρα προστασίας από τις αρμόδιες αρχές …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 7 Νοεμβρίου 2023 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-487)

Εδώ και ένα μήνα ο Σταυρός στο Ακρωτήρι κατακλύζεται, κυρίως τις νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες, από μια αφόρητη δυσοσμία που θυμίζει καμένο πλαστικό. Πολλοί κάτοικοι αλλά και επισκέπτες διαμαρτύρονται, όπως ανέφερε και στην εφημερίδα μας ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Κουνουπιδιανών κ. Μανώλης Τσιτωνάκης (βλ. Χ.Ν. 26/10/2023). Η δυσοσμία συνεχιζόταν κάθε πρωί μέχρι και το Σάββατο 4 Νοεμβρίου, αν και εξαφανιζόταν μετά την ανατολή του ηλίου τις ημέρες που επικρατούσαν δυνατοί άνεμοι.

Η αιτία. Στις 3 Οκτωβρίου ξέσπασε πυρκαγιά σε χώρο επεξεργασίας και ταφής αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ) που διαχειρίζεται η εταιρεία διαχείρισης Επικινδύνων και μη Επικινδύνων αποβλήτων MAREPROTEC. Ο χώρος της πυρκαγιάς είναι ένα παλαιό λατομείο που βρίσκεται 1.800 μέτρα από το Δημοτικό Σχολείο Χωραφακίων και πολύ κοντά στις παιδικές κατασκηνώσεις Τσικιμπούμ και Άγιος Παύλος (απέχουν 600 και 410 μέτρα αντίστοιχα – ευτυχώς δεν λειτουργούν αυτή την εποχή).

Ο αρχικός έλεγχος της πυρκαγιάς επιτεύχθηκε τρεις μέρες αργότερα, στις 6 Οκτωβρίου, και απαίτησε αρκετές εκατοντάδες κυβικά μέτρα νερού. Ωστόσο, από την πυρκαγιά συνέχισαν να εκλύονται αναθυμιάσεις και γι’ αυτό η Πυροσβεστική συνέστησε να καλυφθεί ο χώρος με χώμα. Όταν επισκέφτηκα το χώρο το πρωί της περασμένης Τρίτης 31 Οκτωβρίου, η διαδικασία της επιχωμάτωσης ήταν σε εξέλιξη χωρίς να έχει επιτευχθεί η ολοκληρωτική αναστολή της έκλυσης των αναθυμιάσεων, οι οποίες επιτόπου ήταν ιδιαίτερα έντονες.

Την υπόθεση έχει αναλάβει το Ανακριτικό Τμήμα της Πυροσβεστικής Χανίων, το οποίο όταν την ολοκληρώσει θα τη διαβιβάσει στην Εισαγγελία Χανίων. Παράλληλα, από επικοινωνία μου με τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων έμαθα ότι η εγκατάσταση έχει λάβει όλες τις προβλεπόμενες από το νόμο άδειες και ότι ελέγχθηκε το περασμένο καλοκαίρι χωρίς να προκύψει κάποιο πρόβλημα.

Ωστόσο, μέχρι την περασμένη Τετάρτη 1η Νοεμβρίου η ΠΕ Χανίων δεν είχε ενημερωθεί από την Πυροσβεστική για την πυρκαγιά. Δεν είναι αστείο – η μεν ΠΕ Χανίων ισχυρίστηκε ότι υποχρέωση ενημέρωσης έχει η Πυροσβεστική, ενώ η Πυροσβεστική από τη μεριά της περιμένει έγγραφο από την ΠΕ Χανίων !!! Και φυσικά κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να ενημερώσει υπεύθυνα τους κατοίκους για τα μέτρα προφύλαξης και για τον χρόνο επίλυσης του προβλήματος. Φαίνεται πως εδώ δεν χρειάζεται το 112 !!!

Υπάρχει κίνδυνος; Σύμφωνα με τον κ. Τσιτωνάκη, η δυσοσμία οφείλεται στο κάψιμο πλαστικών. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους της εταιρείας, η φωτιά έκαψε (και καίει) μόνο ξύλα. Σε κάθε περίπτωση, οι καπνοί από την καύση τέτοιων υλικών (ιδίως πλαστικών) περιέχουν διοξίνες. Στα Χ.Ν. της περασμένης Τετάρτης 1ης Νοεμβρίου ο Χημικός και τέως Υπεύθυνος Αγοράς Τροφίμων Αναστάσιος Τριποδιανάκης έγραψε ότι «οι διοξίνες είναι οργανικές ενώσεις ύποπτες για καρκινογενέσεις, ιδιαίτερα τοξικές για τον άνθρωπο, … (και είναι) ανθεκτικές στη βιολογική αποικοδόμηση».

Άραγε επικάθησαν διοξίνες από τον καπνό της πυρκαγιάς και τις διαρκείς, επί ένα μήνα, αναθυμιάσεις στα κηπευτικά που καλλιεργούνται στην περιοχή του Ακρωτηρίου; Στα χόρτα που καταναλώνουν τα αιγοπρόβατα και τα πουλερικά που βόσκουν στα λιβάδια και τους λόφους του Ακρωτηρίου; Πόσο μολυσμένο αέρα ανάπνευσαν οι κάτοικοι και τί επιπλοκές παρουσιάστηκαν στην υγεία των πιο ευάλωτων όπως βρέφη, παιδιά, ασθματικοί κλπ.;

Κι αυτό γιατί, όπως γράφει ο κ. Τριποδιανάκης «οι διοξίνες είναι λιποδιαλυτές ουσίες, που … αποθηκεύονται στον λιπώδη ιστό των ζώων, όπως των θηλαστικών, των πουλερικών, αλλά και των ψαριών, οστρακοειδών. Ο άνθρωπος λαμβάνει τη μεγαλύτερη ποσότητα διοξινών από την τροφή του, … καταναλώνοντας ζωικά προϊόντα (γάλα, κρέας, τυροκομικά) που προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί µε ζωοτροφές που περιέχουν διοξίνες». Και φυσικά με την «εισπνοή προϊόντων καύσης».

Ερωτήματα. Τα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει η εισαγγελική έρευνα είναι πολλά. Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να διερευνηθεί διεξοδικά το είδος των υλικών που κάηκαν (και καίγονται). Κατά πόσο έχουν επηρεαστεί οι καλλιέργειες τουλάχιστον στον Σταυρό; Θα πρέπει να ζητηθεί η συνδρομή της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης & Κτηνιατρικής. Πόσα περιστατικά επιβάρυνσης της υγείας λόγω εισπνοής των αναθυμιάσεων διαπιστώθηκαν τον τελευταίο μήνα; Θα πρέπει να συνδράμει και η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας.

Και φυσικά, τίθεται και ένα ακόμη ερώτημα, επειδή ακούγεται ότι σχεδιάζονται μεγάλες τουριστικές επενδύσεις σε μικρή απόσταση από την υπόψη εγκατάσταση διαχείρισης Επικινδύνων και μη Επικινδύνων αποβλήτων. Τί θα συμβεί αν ένα παρόμοιο περιστατικό σημειωθεί εν μέσω τουριστικής περιόδου, όταν τα ξενοδοχεία και τα υπόλοιπα καταλύματα στην περιοχή είναι πλήρη; Γι’ αυτό δεν θα πρέπει να μείνει αδιάφορη και η Διεύθυνση Τουρισμού.

Στις συζητήσεις που είχα με πολλούς από τους αρμόδιους επανήλθε αρκετές φορές και το επιχείρημα ότι αν είχε βρέξει, η φωτιά θα είχε σβήσει αφού το νερό θα είχε διαποτίσει την καιόμενη μάζα και θα είχε φτάσει σε όλες τις υπόγειες εστίες … Μου θύμισε το παλιό ποδοσφαιρικό σύνθημα «Μια βροχή μας/σας σώζει».

Συμπερασματικά, νομίζω ότι εκτός από τις αρμόδιες υπηρεσίες θα πρέπει να κινητοποιηθούν και οι ευαισθητοποιημένοι κάτοικοι του Σταυρού και – γιατί όχι – και του υπόλοιπου Ακρωτηρίου. Μια καταγγελία και στην Εισαγγελία δεν φαίνεται καθόλου περιττή …