Γράμμα από τις Βρυξέλλες

Αλαλούμ με τον κορωνοϊό, ποδήλατα και ηλεκτρικά πατίνια παντού και μια δεκαετής συζήτηση για τα θρησκευτικά στα σχολεία …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 7 Δεκεμβρίου 2021 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-463)

Σας γράφω από τις Βρυξέλλες, τις οποίες δεν είχα επισκεφτεί για πολύ καιρό. Μου έκαναν εντύπωση μερικά πράγματα που διαπίστωσα κυκλοφορώντας στη πόλη και τα περίχωρα, αλλά και παρακολουθώντας την τοπική επικαιρότητα.

Κορωνοϊός. Διαπίστωσα φτάνοντας στο Βέλγιο, ότι η κάθε περιφέρεια ακολουθούσε δική της τακτική. Στη Φλάνδρα η χρήση της μάσκας είχε καταργηθεί στους κλειστούς χώρους … μέχρι που η δραματική αύξηση των κρουσμάτων την κατέστησε ξανά υποχρεωτική – και μάλιστα από την ηλικία των 6 ετών! Μαζί με μια σειρά άλλα μέτρα, όπως ο υποχρεωτικός εμβολιασμός των υγειονομικών.

Διαπίστωσα επίσης ότι η επίσημη Βελγική εφαρμογή για τον έλεγχο των πιστοποιητικών εμβολιασμού ΔΕΝ αναγνώριζε το ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού που είχαν εκδώσει οι ελληνικές αρχές. Έτσι δεν μπορούσα να μπω σε εστιατόρια, κινηματογράφους και μουσεία. Το επεσήμανα στην αρμόδια υπηρεσία, δεν πήρα απάντηση και υπέβαλα σχετική καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μη εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κυκλώματα πλαστογράφων. Δύο μεγάλες υποθέσεις πλαστογραφίας αποκαλύφθηκαν τον περασμένο μήνα. Ένα λάθος στην εισαγωγή των στοιχείων, αποκάλυψε έναν γιατρό που είχε εκδώσει πάνω από 2.000 πλαστά πιστοποιητικά COVID φυσικά έναντι πληρωμής. Η υπόθεση έχει ήδη παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη.

Παράλληλα, μετά από εσωτερική έρευνα στον δήμο του Άντερλεχτ αποκαλύφθηκε κύκλωμα υπαλλήλων που εξέδιδε (φυσικά έναντι πληρωμής) πλαστές ταυτότητες, άδειες παραμονής αλλά και άδειες οδήγησης σε πρόσφυγες και μετανάστες. Ήδη έχουν συλληφθεί δύο δημοτικοί υπάλληλοι και έχουν απαγγελθεί κατηγορίες σε άλλους τρεις. Εκτιμάται, ότι κάθε χρόνο εκδίδονταν γύρω στις 1.900 πλαστές ταυτότητες και άδειες παραμονής, καθώς και 100 πλαστές άδειες κυκλοφορίας! Προς 1.200-1.800 ευρώ το κομμάτι …

Κυκλοφορία. Η κυκλοφορία στους δρόμους έχει αυξηθεί σημαντικά. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκαναν τα πολυάριθμα ηλεκτρικά πατίνια αλλά και τα ποδήλατα. Πολλά από τα ηλεκτρικά πατίνια ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες και χρησιμοποιούνται μέσω εφαρμογών στα έξυπνα κινητά. Ο χρήστης, αφού εντοπίσει μέσω της εφαρμογής το πλησιέστερο πατίνι (όλα τα πατίνια έχουν σύστημα γεωεντοπισμού), σκανάρει τον κωδικό που βρίσκεται πάνω στο πατίνι και αρχίζει να το χρησιμοποιεί πληρώνοντας το κόστος (1 € το πρώτο λεπτό και 0,15-0,25€ το λεπτό στη συνέχεια).

Ο χρήστης θα πρέπει να είναι άνω των 18 ετών, να φοράει κράνος, να κινείται αποκλειστικά στους ποδηλατόδρομους με ταχύτητα το πολύ 25 χλμ την ώρα και, μετά την χρήση, να παρκάρει το πατίνι σε σημείο που να μην εμποδίζει την κυκλοφορία των πεζών – αναφέροντας το σημείο και στέλνοντας μια φωτογραφία για επιβεβαίωση. Μπορεί τέλος, αν θέλει, να φορτίσει το πατίνι, φυσικά έναντι αμοιβής.

Να αναφέρουμε εδώ ότι εκτός από τις πολυάριθμες υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, οι δήμοι έχουν φροντίσει να φτιάξουν καλά σηματοδοτημένους ποδηλατόδρομους αλλά και προστατευμένους χώρους στάθμευσης. Εντύπωση μου έκανε ένας τέτοιος χώρος που διέθετε στήλη συντήρησης του ποδηλάτου – με χειροκίνητη αντλία αέρα για τα λάστιχα και μια σειρά από κατσαβίδια και κλειδιά για μικροδιορθώσεις …

Απαγόρευση καπνίσματος. Η SNCB (οργανισμός σιδηροδρόμων του Βελγίου) έχει την πρόθεση να απαγορεύσει το κάπνισμα στις υπαίθριες αποβάθρες των σταθμών. Πρόσφατα μάλιστα, ξεκίνησε την πιλοτική εφαρμογή της απαγόρευσης στον σταθμό του Mechelen στην Φλάνδρα. Στόχος είναι μετά την πιλοτική αυτή φάση η απαγόρευση να επεκταθεί σε όλη τη χώρα. Σήμερα το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλους τους εσωτερικούς χώρους των σταθμών.

Τα θρησκευτικά στο σχολείο. Έχουμε γράψει στο παρελθόν (βλ. ΧΝ 29/9/2015) για τον τρόπο που διδάσκονται τα θρησκευτικά στα σχολεία του Βελγίου. Οι γονείς δηλώνουν στην αρχή του σχολικού έτους την κατεύθυνση στην οποία θέλουν να παρακολουθήσουν το μάθημα των Θρησκευτικών τα παιδιά τους (Καθολική, Διαμαρτυρόμενη, Ορθόδοξη, Μουσουλμανική ή Ισραηλιτική). Τα παιδιά που δεν εντάσσονται σε καμία από τις παραπάνω κατευθύνσεις, επιλέγουν υποχρεωτικά το μάθημα της Ηθικής.

Το 2011 είχα παρακολουθήσει μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με την μεταρρύθμιση αυτού του συστήματος. Είχε προταθεί τότε ο εμπλουτισμός του μαθήματος της Φιλοσοφίας με περιορισμό ή κατάργηση των Θρησκευτικών. Όμως υπήρξαν αντιδράσεις και τελικά διατηρήθηκε η υφιστάμενη κατάσταση.

Με έκπληξη διαπίστωσα ότι η συζήτηση αυτή ξανάνοιξε πρόσφατα στο Βέλγιο. Συγκεκριμένα, μια διακομματική επιτροπή στην γαλλόφωνη περιφέρεια (Βαλλονία-Βρυξέλλες) πρότεινε την μετατροπή των θρησκευτικών και της ηθικής σε μάθημα κατ’ επιλογή και την θέσπιση υποχρεωτικού δίωρου μαθήματος φιλοσοφίας και αγωγής του πολίτη. Θα έχει άραγε κάποια κατάληξη μια συζήτηση που ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία;

Με την ευκαιρία, σας εύχομαι Καλές Γιορτές, με υγεία, ασφάλεια και όμορφα αισθήματα και ανανεώνουμε το τακτικό μας ραντεβού για το 2022, κάθε πρώτη Τρίτη του μήνα!

Οι προκλήσεις του 2021

Εμβολιασμός, κλιματική αλλαγή, οικονομία και ελληνοτουρκικά
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 5 Ιανουαρίου 2021 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-450)

Καθώς ξεκινά η νέα χρονιά ας δούμε ποιες είναι οι μεγάλες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουμε ως Έλληνες πολίτες κατά τους επόμενους μήνες.

Εμβολιασμός. Η μαζική συμμετοχή στον εμβολιασμό θα εξασφαλίσει την ταχύτερη άρση των περιορισμών κυκλοφορίας και θα επιτρέψει την επιστροφή στην κανονικότητα, ιδίως όσον αφορά την οικονομική δραστηριότητα. Αυτό εξαρτάται φυσικά από την διαθεσιμότητα των εμβολίων και την οργάνωση των εμβολιασμών από την πολιτεία. Εξαρτάται όμως και από την διάθεση των πολιτών να εμβολιαστούν.

Ωστόσο, υπάρχουν δυστυχώς συμπολίτες μας που πιστεύουν σε διάφορες ανυπόστατες φήμες και ιστορίες με βάση τις οποίες ο εμβολιασμός εναντίον του νέου κορωνοϊού είναι επικίνδυνος για χίλιους δύο λόγους. Ο τελευταίος απατηλός μύθος που κυκλοφορεί αναφέρει ότι τα εμβόλια παρασκευάζονται με το προϊόν εκτρώσεων!

Στην πραγματικότητα, κύτταρα που προέρχονται από μία μόνο σειρά καλλιεργούμενων κυττάρων (HEK293) χρησιμοποιήθηκαν στην τελική δοκιμαστική φάση ορισμένων σύγχρονων εμβολίων με mRNA (π.χ. Pfizer/BioNTech και Moderna) ενώ σε μερικές ή και όλες τις φάσεις της παρασκευής άλλων εμβολίων κατά του κορωνοϊού χρησιμοποιήθηκαν και καλλιεργούμενα κύτταρα άλλης μιας σειράς (PER.C6).

Τα αρχικά κύτταρα αυτών και άλλων σειρών (π.χ. WI-38, MRC-5) χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στις δοκιμές φαρμάκων, εμβολίων και καλλυντικών. Προέρχονται από καλλιέργειες κυττάρων τα οποία είχαν εξαχθεί από έμβρυα προερχόμενα από νόμιμες εκτρώσεις που είχαν γίνει κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970!. Όσον αφορά τα εμβόλια η ασφάλειά τους εξασφαλίζεται σε κάθε περίπτωση (βλ. ΧΝ 22/12/2020) ενώ κάθε χρήση καλλιεργούμενων κυττάρων σε έρευνες υπόκειται σε αδειοδότηση και εποπτεία από θεσμοθετημένες δομές βιοηθικής με βάση συγκεκριμένη (ευρωενωσιακή και εθνική) νομοθεσία.

[Σ.Σ. Το κείμενο με πλάγια περιέχει διορθώσεις σε σχέση με το κείμενο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα] 

Σε καμία περίπτωση δεν γίνονται εκτρώσεις με σκοπό τη συλλογή κυττάρων για χρήσεις σε εμβόλια, ούτε και υπάρχουν φάρμακα, εμβόλια ή καλλυντικά που να περιέχουν τέτοια κύτταρα ... Μάλιστα, εκτιμάται ότι τα εμβόλια, στις δοκιμές των οποίων έχει χρησιμοποιηθεί η σειρά κυττάρων WI-38, έχουν εμποδίσει τουλάχιστον 11 εκατ. θανάτους.

 

Κλιματική αλλαγή. Το Νοέμβριο του 2021, οι ηγέτες των χωρών του κόσμου θα συναντηθούν στη Γλασκόβη (Σκοτία) για να αποφασίσουν τη συνέχεια που θα δώσουν στη συμφωνία του Παρισιού του 2015. Τότε είχε αποφασιστεί να γίνουν προσπάθειες ώστε μέχρι το τέλος του αιώνα να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στους 2°C σε σχέση με τα επίπεδα της θερμοκρασίας της προβιομηχανικής εποχής.

Δυστυχώς, αν η κατάσταση συνεχίσει να εξελίσσεται με τους σημερινούς ρυθμούς και χωρίς να ληφθούν ακόμη δραστικότερα μέτρα, οι επιστήμονες προβλέπουν ότι μέχρι το τέλος του αιώνα η θερμοκρασία θα έχει αυξηθεί κατά 3°C. Γι’ αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (υδροηλεκτρική, ηλιακή, αιολική) έχουν καταστεί σήμερα φθηνότερες από τα ορυκτά καύσιμα, πολλές χώρες έχουν καταστρώσει σχέδια αντικατάστασης των δεύτερων από τις πρώτες.

Σε αυτό το πλαίσιο η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία αποτελεί μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική. Στόχος της είναι να μετατρέψει την Ένωση σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 και με οικονομική ανάπτυξη αποσυνδεδεμένη από τη χρήση των πόρων.

Για την υποστήριξη της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία η Ένωση δημιούργησε το Μηχανισμό Δίκαιη Μετάβασης που θα κινητοποιήσει τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο, ώστε να αμβλυνθούν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της μετάβασης.

Ήδη η Ελλάδα έχει καταρτίσει ένα Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα που προβλέπει, μεταξύ άλλων, δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή, εκτεταμένη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων και προώθηση της ηλεκτροκίνησης.

Οικονομία. Άφησα προτελευταίο τον τομέα της Οικονομίας γιατί ακριβώς πιστεύω ότι η επαναφορά του στα προ κορωνοϊού επίπεδα εξαρτώνται άμεσα από την ανάπτυξη συλλογικής ανοσίας (δηλαδή τον Εμβολιασμό) αλλά και από την αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων όπως ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης και το Ταμείο Ανάκαμψης από τα οποία θα διατεθούν αρκετές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ.

Έτσι, εκτός από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω για την ενέργεια και το κλίμα, σημαντική προσπάθεια θα καταβληθεί στον τομέα της ψηφιακής μετάβασης με την λειτουργία δικτύων πέμπτης γενιάς (5G), την ψηφιοποίηση της υγείας, της παιδείας και της δικαιοσύνης καθώς και την αναβάθμιση της λειτουργίας της φορολογικής διοίκησης.

Παράλληλα, έχει ήδη ανακοινωθεί η υλοποίηση σημαντικών ξένων επενδύσεων που ελπίζεται ότι θα δώσουν ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη στην μετά-κορωνοϊό εποχή. Αν μάλιστα επιτευχθεί η πολυπόθητη συλλογική ανοσία πριν το καλοκαίρι, θεωρείται βέβαιη και η ανάκαμψη του τουρισμού που θα ενισχύσει τις πολυάριθμες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που εξαρτώνται από αυτόν.

Ελληνοτουρκικά. Στον τομέα αυτό πολλά θα εξαρτηθούν από τις διεθνείς ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή μας. Μάλιστα, αν ο ανατολικός μας γείτονας συνεχίσει τις αλλοπρόσαλλες προκλήσεις και τα νεοοθωμανικά επεκτατικά του σχέδια, είναι σίγουρο πως θα συνασπίσει εναντίον του ακόμη περισσότερο τις δυτικές δυνάμεις, στις οποίες προστίθενται σταδιακά όλο και περισσότερες αραβικές χώρες (βλ. ΧΝ 29/12/2020).

Συμπερασματικά, οι προοπτικές για το 2021 δεν είναι άσχημες, αρκεί να κάνουμε λίγο παραπάνω υπομονή με τα περιοριστικά μέτρα, να εμβολιαστούμε μαζικά και σύντομα και να αξιοποιήσουμε πλήρως τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τις επιβεβαιωμένες και τις αναμενόμενες επενδύσεις. Ενώ ταυτόχρονα θα επαγρυπνούμε, θα εξοπλιζόμαστε και θα συνεχίσουμε να ενεργούμε με συνετό τρόπο στο διπλωματικό πεδίο.

Λίγα περί εμβολίων

Τα νέα εμβόλια για τον κορωνοϊό, η διαδικασία αναφοράς τυχόν παρενεργειών και γιατί ο κίνδυνος από τον εμβολιασμό είναι σαφώς μικρότερος από τους κινδύνους ορισμένων καθημερινών μας συνηθειών
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 22 Δεκεμβρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-448)

Μεγάλο μέρος της αρθρογραφίας αυτές τις μέρες αφορά τον επικείμενο εμβολιασμό. Το ίδιο θέμα κυριαρχεί και σε πολλές από τις συζητήσεις που έχω με φίλους και συγγενείς. Με επίκεντρο την ασφάλεια των εμβολίων.

Τα νέα εμβόλια. Προ μηνός έγραφα (βλ. ΧΝ 24/11/2020) για την διαδικασία ενδελεχούς ελέγχου της ασφάλειας των εμβολίων. Η οποία για τα κλασσικά εμβόλια διαρκεί κατά μέσο όρο μία δεκαετία. Όμως στην περίπτωση του νέου κορωνοϊού τα πρώτα εμβόλια άρχισαν να κυκλοφορούν σε λιγότερο από έναν χρόνο από τον εντοπισμό του ιού. Πώς ήταν αυτό δυνατόν;

Κατ’ αρχήν υπάρχουν σήμερα περισσότεροι ερευνητές στον τομέα της βιολογίας και της ιατρικής σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Κυβερνήσεις και υπερεθνικοί οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, κινητοποίησαν δισεκατομμύρια ευρώ για να ερευνηθεί ο νέος ιός και να κατασκευαστούν θεραπείες και εμβόλια. Η προσπάθεια θύμισε τα προγράμματα Μανχάταν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας και Απόλλων για την αποστολή ανθρώπων στο φεγγάρι.

Διαθέτουμε επίσης μια σειρά καταπληκτικά σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης και ανασύνθεσης του γονιδιώματος ζώων, φυτών και μικροοργανισμών. Το σημαντικότερο, το «γενετικό ψαλίδι CRISPR/Cas9», χάρισε το 2020 το βραβείο Νόμπελ Χημείας στη Γαλλίδα Εμμανουέλ Σαρπαντιέ και την Αμερικανίδα Τζένιφερ Ντάουντνα. Με αυτά τα εργαλεία, ήδη τον Ιανουάριο του 2020 είχε αναλυθεί η γενετική αλληλουχία του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα να επιταχυνθούν άμεσα οι εργασίες ανάπτυξης διαγνωστικών εργαλείων.

Στη συνέχεια η προσπάθεια επικεντρώθηκε στα εμβόλια. Στόχος των εμβολίων είναι η ανάπτυξη αντισωμάτων από το ανθρώπινο σώμα. Στα κλασσικά εμβόλια αυτό επιτυγχάνεται εισάγοντας στον οργανισμό εξασθενημένους ιούς. Στα σύγχρονα εμβόλια χρησιμοποιήθηκε μια άλλη τεχνική. Εισάγονται στον οργανισμό μόνο οι οδηγίες για την κατασκευή των πρωτεϊνών που βρίσκονται στο εξωτερικό περίβλημα του ιού.

Αυτό επιτυγχάνεται με ένα μόριο (το mRNA - αγγελιοφόρο ριβοζονουκλεϊκό οξύ), το οποίο αυτοκαταστρέφεται αφού μεταφέρει την πληροφορία για την παραγωγή των πρωτεϊνών. Οι εν λόγω πρωτεΐνες του εξωτερικού περιβλήματος του ιού ενεργοποιούν στη συνέχεια την παραγωγή αντισωμάτων από τον οργανισμό και έτσι επιτυγχάνεται η πολυπόθητη ανοσία.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το νέο εμβόλιο είναι πολύ πιο ασφαλές από εκείνα της προηγούμενης γενιάς αφού στον οργανισμό εισάγονται μόνον οι οδηγίες για την παραγωγή των πρωτεϊνών του εξωτερικού περιβλήματος και όχι όλο το γενετικό υλικό του ιού.

Η κίτρινη κάρτα. Βρισκόμαστε τώρα στην τέταρτη φάση της παραγωγής του εμβολίου, που περιλαμβάνει την χορήγησή του σε μεγάλους πληθυσμούς, αλλά με στενή επιτήρηση. Ήδη ανακοινώθηκε ότι δεν ενδείκνυται ο εμβολιασμός εγκύων, ατόμων ηλικίας κάτω των 16 ετών και ατόμων με πολλές αλλεργίες. Ο λόγος είναι ότι στις δοκιμές των προηγούμενων φάσεων δεν συμμετείχαν αρκετά άτομα αυτών των κατηγοριών ώστε να εξαχθούν ασφαλή αποτελέσματα.

Γι’ αυτό, όσοι εμβολιαστούν και στη συνέχεια παρατηρήσουν κάποιες παρενέργειες θα πρέπει να ενημερώσουν τον γιατρό τους ή απευθείας τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ). Αυτό γίνεται μέσα από το σύστημα «Κίτρινη κάρτα» στο οποίο καταγράφονται οι παρενέργειες των φαρμάκων που κυκλοφορούν συμπεριλαμβανομένων και των εμβολίων. 

Το σύστημα «Κίτρινη κάρτα» μπορούν να το τροφοδοτήσουν οι επαγγελματίες υγείας (ιατροί, φαρμακοποιοί, νοσηλευτές κλπ.) αλλά και οι ασθενείς. Αντίστοιχο σύστημα διαθέτει και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων – το EudraVigilance – στο οποίο συγκεντρώνονται οι παρενέργειες από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πόσοι δεν θα εμβολιαστούν. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις, υπάρχει ακόμη ένα ποσοστό 27,4% των Ελλήνων που δηλώνει ότι δεν θα κάνει το εμβόλιο κι αυτό σε αντίθεση με την προηγούμενη έρευνα τον Σεπτέμβριο που το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 42%. Από αυτούς ποσοστό 68,6% φοβάται πως το εμβόλιο μπορεί να μην είναι ασφαλές ή να έχει παρενέργειες. Επίσης, ένα ποσοστό 20,5% δεν πιστεύει στην αποτελεσματικότητά του.

Ωστόσο, όπως τονίζει σε άρθρο του στην Καθημερινή ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος, Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις, παρόλο που «δεν κάνουμε πάντα τις πιο σωστές και τις πιο ορθολογικές επιλογές … οφείλουμε, τουλάχιστο, να είμαστε συνεπείς στον ανορθολογισμό μας. Εσύ, κύριε, … επιλέγεις να φας ένα πιάτο που λέγεται “mix grill” (κρεατοποικιλία) με αδιευκρίνιστης προέλευσης καρβουνιασμένα κρέατα σε τυχαία τουριστική ταβέρνα που έχει φωτογραφίες των φαγητών στο μενού; Αν ναι, άκου: δεν δικαιούσαι να φοβάσαι το εμβόλιο για Covid.

Παίρνεις χαπάκια για να κάνεις περισσότερη ώρα σεξ; Δεν δικαιούσαι να φοβάσαι το εμβόλιο για Covid. Καπνίζεις ή πίνεις αλκοόλ; Δεν δικαιούσαι να φοβάσαι το εμβόλιο για Covid». Επιπλέον, οι Έλληνες βρίσκονται για άλλη μια χρονιά στην πρώτη θέση όσον αφορά την ημερήσια κατανάλωση αντιβακτηριακών φαρμάκων (κυρίως αντιβιοτικών). Με καθορισμένη ημερήσια δόση (DDD) 34,1 ανά 1.000 κατοίκους, αριθμό διπλάσιο σχεδόν από τον μέσον όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (19,4) και σχεδόν τετραπλάσιο από εκείνον της Ολλανδίας (9,5)!

Και αυτό παρόλη την υποχρεωτική, με βάση το νόμο, χορήγηση αντιβιοτικών από τα φαρμακεία ΜΟΝΟ με ιατρική συνταγή. Ωστόσο, φαίνεται ότι ο κανόνας καταστρατηγείται συστηματικά ενώ παράλληλα πολλοί συμπολίτες μας στηρίζονται στις συμβουλές φίλων και γνωστών για την φαρμακευτική τους αγωγή. Ή ακόμη χρησιμοποιούν τα φάρμακα που έχουν πάρει συγγενείς και γείτονες …

Με αποτέλεσμα να αναπτύσσουν αντιμικροβιακή αντοχή, την οποία ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε πρόσφατα ως εξίσου επικίνδυνη με την πανδημία. Νομίζω λοιπόν πως και όσοι ακολουθούν τέτοιες φαρμακευτικές αγωγές, δεν δικαιούνται να φοβούνται το εμβόλιο για Covid.

Οι επιστήμονες, κάτω από πρωτόγνωρες συνθήκες πίεσης κατόρθωσαν να μας δώσουν τα όπλα για να νικήσουμε τον κορωνοϊό. Πρόκειται για έναν πόλεμο, τον οποίο είναι σίγουρο ότι θα νικήσουμε αφού όπως γράψαμε τον περασμένο Μάρτιο «στον ακατάπαυστο παγκόσμιο πόλεμο εναντίον των μικροβίων η ανθρωπότητα πάντα νικάει …» (βλ. ΧΝ 17/3/2020). Φυσικά, μόνο αν όλοι συμμετάσχουμε στην κοινή προσπάθεια … εναντίον ενός εχθρού που έχει ήδη προκαλέσει εκατομμύρια θύματα παγκοσμίως.

Καταστροφές και εμβόλια

Η μεθοδολογία της Ιατρικής Καταστροφών και οι διαδικασίες ελέγχου της ασφάλειας των εμβολίων.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 24 Νοεμβρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-445)

Την άνοιξη η επιδημία του κορωνοϊού αντιμετωπίστηκε ως μείζον περιστατικό. Δυστυχώς, εδώ και λίγες μέρες βρισκόμαστε μπροστά σε μια καταστροφή αφού οι διαθέσιμοι πόροι αρχίζουν να μην επαρκούν. Που είναι ταυτόχρονα και κρίση, αφού οι αρμόδιες αρχές δέχονται όλο και περισσότερη κριτική.

Ιατρική καταστροφών. Όταν υπηρετούσα στη Μονάδα Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχαμε οργανώσει μια σειρά από ημερίδες εργασίας για την Ιατρική των Καταστροφών. Είναι η φάση κατά την οποία ο γιατρός αρχίζει να ενεργεί με βάση εξειδικευμένες επιστημονικές αρχές, οι οποίες φαίνεται ακόμη και να αντιστρατεύονται την κλασική ιατρική δεοντολογία.

Φανταστείτε, για παράδειγμα, έναν γιατρό που πρέπει να περιθάλψει τρεις τραυματίες στον τόπο ενός ατυχήματος. Ο ένας έχει εγκαύματα σε πάνω από το 90% του σώματός του, ο δεύτερος ένα σοβαρό τραύμα στο πρόσωπο και ο τρίτος κατάγματα σε χέρια και πόδια. Μάλιστα, ο τρίτος έχει τις αισθήσεις του και χαλάει τον κόσμο από τις φωνές.

Αν ο γιατρός ασχοληθεί με τον τρίτο θα χάσει τους άλλους δύο. Τον εγκαυματία, επειδή (με βάση την ιατρική βιβλιογραφία) έχει ελάχιστες πιθανότητες να επιζήσει. Και τον τραυματισμένο στο πρόσωπο επειδή λόγω φραγμένων αεραγωγών δεν θα μπορεί να αναπνεύσει. Ποσοστό απωλειών 66%.

Αντίθετα, αν ασχοληθεί πρώτα με την ελευθέρωση των αεραγωγών του τραυματισμένου στο πρόσωπο και μετά με τον τρίτο τραυματία, που έχει τα κατάγματα και φωνάζει, θα χάσει μόνο τον εγκαυματία. Δηλαδή απώλειες μόνο 33%.

Παρόμοιες αποφάσεις παίρνουν οι γιατροί με ειδικότητα στην επείγουσα ιατρική (βλ. ΧΝ 30/10/2018) σε περιπτώσεις καταστροφών. Μάλιστα, σε περιπτώσεις πολυάριθμων θυμάτων, χρησιμοποιούνται για τον διαχωρισμό των θυμάτων (triage ή διαλογή) ειδικές καρτέλες με χρώματα. Μαύρο (νεκροί), Κόκκινο (άμεση περίθαλψη για βαριά τραυματισμένο), Πορτοκαλί (περίθαλψη δεύτερης προτεραιότητας όταν δεν απειλείται η ζωή) και Πράσινο (ελαφρά τραύματα, μπορεί να περπατήσει).

Η διαλογή στηρίζεται σε πολύχρονες επιστημονικές έρευνες για την εκτίμηση της θνησιμότητας των θυμάτων, έτσι ώστε οι αποφάσεις που παίρνουν οι γιατροί για ποιόν θα περιθάλψουν και ποιόν όχι να μην είναι αυθαίρετες. Στην περίπτωση του κορωνοϊού, υπάρχουν ήδη σχετικές μελέτες σύμφωνα με τις οποίες, οι πάσχοντες από υποκείμενα νοσήματα και οι ηλικιωμένοι παρουσιάζουν μεγαλύτερη θνησιμότητα από υγιείς μικρότερης ηλικίας.

Ωστόσο, θα χρειαστούν σαφείς οδηγίες από τους επιδημιολόγους προς τους νοσοκομειακούς γιατρούς, αν τελικά λόγω έλλειψης πόρων, χρειαστεί να εφαρμοστούν μέθοδοι της ιατρικής καταστροφών για την διαλογή όσων νοσούν βαριά από το νέο κορωνοϊό.

Ασφάλεια των εμβολίων. Σύντομα θα εγκριθεί η χρήση τουλάχιστον δύο εμβολίων κατά της ασθένειας που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός. Η Pfizer/BioNTech έχει ήδη καταθέσει τον σχετικό φάκελο στην Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ και σύντομα θα καταθέσει την σχετική αίτηση και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA). Θα ακολουθήσουν οι αιτήσεις για το εμβόλιο της Moderna, το ρωσικό Sputnik V και το εμβόλιο της Οξφόρδης.

Πολλοί εκφράζουν βέβαια ανησυχίες για την ασφάλεια των πρώτων αυτών εμβολίων που αναπτύχθηκαν πριν περάσει καλά-καλά ένας χρόνος από το ξέσπασμα της πανδημίας. Κι αυτό γιατί μέχρι τώρα η ανάπτυξη των εμβολίων διαρκούσε κατά μέσον όρο 10 χρόνια!

Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό Science, η ασφάλεια των εμβολίων ελέγχεται εξονυχιστικά σε όλες τις φάσεις της ανακάλυψης και της ανάπτυξης. Κατ’ αρχάς στην προκλινική φάση, με ελέγχους σε συνθήκες εργαστηρίου σε ανθρώπινα κύτταρα, καθώς και σε πειραματόζωα.

Μετά την αδειοδότηση για δοκιμές σε ανθρώπους, ξεκινά η πρώτη φάση των δοκιμών σε ομάδες μερικών δεκάδων εθελοντών και η δεύτερη φάση με τη συμμετοχή μερικών εκατοντάδων. Ελέγχονται η ασφάλεια και η ανοσογονικότητα, δηλαδή η ικανότητα του εμβολίου να προκαλεί ανοσολογική απόκριση σε επίπεδο οργανισμού ή κυττάρου. Ακολουθεί η τρίτη φάση με χιλιάδες εθελοντές όπου πλέον ελέγχονται εκτός από την ανοσογονικότητα και η δραστικότητα.

Εάν οι δοκιμές αποδειχτούν θετικές, ο φάκελος με τα αποτελέσματα των ερευνών υποβάλλεται για έγκριση στις αρμόδιες αρχές. Η άδεια χορηγείται αφού αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα και καθοριστεί ο βαθμός ασφαλείας του εμβολίου. Αρχίζει τότε η 4η φάση, δηλαδή η χορήγηση του εμβολίου σε μεγάλους πληθυσμούς.

Και σε αυτή τη φάση όμως, η επιτήρηση συνεχίζεται από τις αρμόδιες αρχές προκειμένου να εντοπιστούν ενδεχόμενες παρενέργειες. Η προηγούμενη εμπειρία με εμβόλια δείχνει ότι στη φάση αυτή μπορούν να εμφανιστούν προβλήματα που να οδηγήσουν ακόμη και σε απόσυρση του εμβολίου. Μάλιστα, οι εταιρείες που διαθέτουν εμπορικά τα εμβόλια αλλά και οι αρμόδιες εποπτικές αρχές φροντίζουν να βελτιώνουν τα συστήματα επαγρύπνησης και έγκαιρης προειδοποίησης ώστε να εξασφαλίζουν την βέλτιστη προστασία του πληθυσμού που εμβολιάζεται.

Έτσι, όταν αρχίσει ο εμβολιασμός κατά του νέου κορωνοϊού, πιθανότατα και πριν το τέλος του χρόνου, κάθε ενδεχόμενη παρενέργεια θα πρέπει να αναφέρεται αμέσως στον θεράποντα ιατρό, ο οποίος με τη σειρά του θα πρέπει να ενημερώνει άμεσα την αρμόδια εποπτική αρχή. Γι’ αυτό η πολιτεία θα πρέπει να δημιουργήσει εγκαίρως ένα αποτελεσματικό σύστημα επιτήρησης και έγκαιρης προειδοποίησης υψηλών προδιαγραφών, το οποίο να ενεργοποιείται άμεσα σε κάθε περίπτωση.

Μόνον έτσι θα εξασφαλιστεί η εμπιστοσύνη του κόσμου, που συχνά παρασύρεται από τους αδαείς του αντιεμβολιαστικού κινήματος. Οι οποίοι συχνά επικαλούνται τα αναπόφευκτα προβλήματα που παρουσίασαν στο παρελθόν συγκεκριμένα εμβόλια, προβλήματα τα οποία ξεπεράστηκαν στην εποχή τους και χρησίμευσαν για την γενικότερη βελτίωση των διαδικασιών ελέγχου της ποιότητας και της ασφάλειας των εμβολίων.

Αρνητές και συνωμοσιολόγοι

Έξη επιχειρήματα τα οποία οι λογικοί και ενημερωμένοι πολίτες θα πρέπει να αναγνωρίζουν ώστε να προστατεύονται από ανεδαφικές και επικίνδυνες θεωρίες …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 18 Νοεμβρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-444)

Η Γη είναι επίπεδη. Τα αεροπλάνα μας ψεκάζουν. Δεν υπάρχει κορωνοϊός. Τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό και διάφορες άλλες αρρώστιες. Με το νέο εμβόλιο για τον κορωνοϊό θα μας εμφυτέψουν και ένα τσιπάκι για να μας παρακολουθούν και να μας ελέγχουν. Η τεχνολογία 5G είναι καρκινογόνος. Δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή. Το κάπνισμα δεν προκαλεί καρκίνους. Η θεωρία της εξέλιξης των ειδών είναι απάτη. Δεν έγινε το Ολοκαύτωμα. Για όλα φταίνε οι [συμπληρώστε ελεύθερα – Εβραίοι, Μασόνοι, μετανάστες, καπιταλιστές …]. Ο Έλβις ζει …

Όλοι έχουμε ακούσει θεωρίες συνωμοσίας και έχουμε συναναστραφεί άτομα που αρνούνται να δεχτούν μερικές προφανείς αλήθειες. Κάτι που πιστοποιείται και από τις έρευνες της ΔιαΝΕΟσις. Το 2018 το 79,3% των ερωτηθέντων πίστευαν ότι υπάρχουν οργανώσεις που κινούν τα νήματα στο παρασκήνιο και το 28,7% απάντησε ότι μας ψεκάζουν. Το 2020 το 54,2% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι πιστεύουν στο μάτι.

Σε ένα πρόσφατο άρθρο του ο Σον Κάρολ, διακεκριμένος καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, ανέλυσε τα 6 στάδια της επιχειρηματολογίας των αρνητών και των συνωμοσιολόγων. Στόχος είναι με σοφιστείες και ρητορείες να δώσουν την εντύπωση ότι προβάλουν βάσιμα επιχειρήματα υπέρ των απόψεών τους.

Αμφισβήτηση της επιστήμης. «Έλα μωρέ, και τι ξέρουν οι επιστήμονες!» δήλωσε πρόσφατα ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ. Πράγματι, οι επιστήμονες δεν τα ξέρουν όλα. Αλλά τότε γιατί τρέχουμε στον γιατρό όταν αρρωστήσουμε; Γιατί ζητούμε τη συμβουλή του γεωπόνου για τις ελιές; Η αμφισβήτηση των εμβολίων προκάλεσε ξανά έξαρση παιδικών ασθενειών όπως η ιλαρά που είχαν τεθεί υπό έλεγχο.

Η άγνοια των βλαβερών συνεπειών της χρήσης καπνικών προϊόντων προκαλεί εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως, πολλοί από τους οποίους οφείλονται στο παθητικό κάπνισμα. Και οι οδηγοί που αγνοούν βασικούς νόμους της φυσικής συμμετέχουν αργά ή γρήγορα σε κάποιο σοβαρό τροχαίο. Οι στατιστικές αποτελούν αδιαμφισβήτητο μάρτυρα … Ακόμη και η θεωρία της εξέλιξης των ειδών επαληθεύεται από πλήθος σύγχρονων επιστημονικών παρατηρήσεων.

Κίνητρα και ακεραιότητα των επιστημόνων. Όσοι δεν μπορούν να αμφισβητήσουν την επιστήμη θέτουν σε αμφισβήτηση τους επιστήμονες. Με επιχειρήματα του τύπου «Μα αυτός έχει σχέσεις με [συμπληρώστε – την φαρμακοβιομηχανία, την βιομηχανία πετρελαίου, τις μυστικές υπηρεσίες, …]», ή «Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι το χρήμα …».

Φυσικά οι επιστήμονες δεν είναι άγιοι και συχνά δημοσιοποιούν θεωρίες, ακόμη και επικαλούμενοι παραποιημένα στοιχεία. Ωστόσο, πολύ γρήγορα οι απάτες αποκαλύπτονται γιατί η επιστημονική μέθοδος απαιτεί τα αποτελέσματα να μπορούν να αναπαραχθούν κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Αντίστοιχη είναι και η τύχη που έχουν οι θεωρίες συνωμοσίας όπως π.χ. ότι η θεωρία της εξέλιξης των ειδών στοχεύει στην υποβάθμιση της θρησκείας – κάτι που απορρίπτουν πολλοί θρησκευόμενοι επιστήμονες και κληρικοί.

Επιστημονικές διαφωνίες και οι «αμφισβητίες» ως αυθεντίες. Η επιστήμη προχωρά μέσα από διαρκή αμφισβήτηση των θεσφάτων με βάση νέα πειράματα και παρατηρήσεις. Φυσικά, μέχρι να επικρατήσουν οι νεότερες εξηγήσεις υπάρχει αρκετή συζήτηση, συχνά έντονη, μεταξύ των επιστημόνων. Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες με τις συνεχείς δημόσιες παρεμβάσεις τους δίνουν την εντύπωση ότι έχουν ήδη πάρει μια θέση, την οποία απλώς υπερασπίζονται έναντι όλων.

Γι’ αυτό, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι και οι επιστήμονες είναι άνθρωποι με ελαττώματα. Υπόκεινται σε προκαταλήψεις και δυσανασχετούν έντονα όταν οι αγαπημένες τους θεωρίες αποδειχτούν λανθασμένες. Συχνά ο αντικομφορμισμός και η αντισυμβατικότητα – αμφότερες ζωτικές δυνάμεις στο πλαίσιο της διεργασίας του συνεχούς σκεπτικισμού που χρειάζεται η επιστήμη για να προοδεύσει – μπορεί να ξεπεράσουν ορισμένα όρια, με αποτέλεσμα οι ερευνητές αντί να υποχωρούν, να ενισχύουν τις προσπάθειές τους απέναντι στην κριτική.

Μεγαλοποίηση δυνητικών βλαβών. Όταν ο αρνητής βρίσκεται μπροστά σε αδιάσειστα δεδομένα, καταφεύγει στο φόβο. Ωστόσο, κανένα φάρμακο ή εμβόλιο δεν είναι 100% ασφαλές, ιδίως σε περιπτώσεις που ο ασθενής ή ο εμβολιαζόμενος πάσχει από κάποια, συχνά αδιάγνωστη αλλεργία, ή πάθηση. Μάλιστα, γίνεται συχνά επίκληση του κώδικα ιατρικής ηθικής της Νυρεμβέργης τον οποίο υποτίθεται ότι παραβιάζουν οι εμβολιαστές. Κώδικας που αφορά όμως τα πειράματα σε ανθρώπους και όχι τους εμβολιασμούς.

Επίκληση ατομικών ελευθεριών. Ένα από τα τελευταία επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι αρνητές (π.χ. των εμβολιασμών, της μάσκας, των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας) είναι η επίκληση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της ελεύθερης επιλογής. «Δικό μου είναι το σώμα και είμαι ελεύθερος να το κάνω ό,τι θέλω», ισχυρίζονται συχνά.

Όμως, οι μεταδοτικές ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν εκατομμύρια νεκρούς και να εξαφανίσουν ή να εξασθενήσουν ολόκληρα έθνη. Γι’ αυτό και όλα τα συντάγματα προβλέπουν διαδικασίες περιορισμού κάποιων ελευθεριών για λόγους δημόσιας υγείας.

Οι ιδεοληψίες πάνω απ’ όλα. Το έσχατο επιχείρημα των αρνητών και των συνωμοσιολόγων είναι η βαθιά ριζωμένη ιδεοληψία τους. Ακόμη κι αν ένας επιστημονικός ισχυρισμός είναι πέρα για πέρα αληθής, απορρίπτεται αν προσκρούει στην πίστη ή στην φιλοσοφία αρνητή. Γιατί ο αρνητής ή ο συνωμοσιολόγος είναι στην πραγματικότητα μέλος μιας σέχτας που ερμηνεύει τον κόσμο με βάση μια συγκεκριμένη κοσμοθεωρία.

Όταν η πίστη μας σε κάτι (π.χ. κόμμα, ηγέτη, ιδεολογία, υπάρχουσες αξίες, πεποιθήσεις, στάση ζωής, σκέψεις, ιδέες κλπ.) ή οι συνήθειες μας (π.χ. κάπνισμα) ανατρέπονται ή συγκρούονται με νέα στοιχεία που στηρίζονται σε δεδομένα, το πιθανότερο είναι ότι θα βρούμε χιλιάδες δικαιολογίες για να διαστρέψουμε ή να αγνοήσουμε τα αποδεικτικά στοιχεία και να επιμείνουμε στην πίστη μας ή την συνήθειά μας. Πρόκειται γι’ αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν «γνωστική ασυμφωνία».

Ως συμπέρασμα θα αναφέρω την συμβουλή του Αποστόλου Παύλου στην επιστολή προς Τίτο (γ’,10) «Αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτού». Γιατί υπάρχουν σήμερα χιλιάδες αιρέσεις (σέχτες) που δοκιμάζουν καθημερινά τη λογική μας.

Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον;

Κορωνοϊός, ελληνοτουρκικά, κλιματική αλλαγή – τρεις μαραθώνιοι που θα πρέπει να τρέξουμε όλοι και όλες μαζί, χωρίς ανούσιες αντιπαραθέσεις …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 27 Οκτωβρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-442)

Η στήλη αυτή ασχολείται κυρίως με θέματα προστασίας από ατυχήματα και καταστροφές. Ωστόσο, μερικές φορές ο συντάκτης προχωρά σε προσωπικές εξομολογήσεις με βάση τις πολυάριθμες, όμορφες ή και τραυματικές εμπειρίες του. Σε κάθε περίπτωση πάντως παραμένει πιστή στην άποψη ότι καλύτερα είναι να προλαμβάνουμε τις καταστάσεις παρά να τρέχουμε να τις διορθώσουμε εκ των υστέρων. Κάτι που δυστυχώς δεν χαρακτηρίζει ούτε τους περισσότερους συμπολίτες μας, ούτε κυρίως τους διοικούντες …

Το πρώτο βήμα της πρόληψης είναι η ανάλυση της επικινδυνότητας. Δηλαδή, η εκτίμηση της πιθανότητας να υλοποιηθεί κάποια απειλή (από φυσικά φαινόμενα, ατυχήματα ή νοσογόνους παράγοντες) σε συνδυασμό με την συναφή τρωτότητα (π.χ. γεωγραφική περιοχή, έλλειψη μέτρων προστασίας, ευάλωτη ομάδα). Να τρεις τομείς που απαιτούν μακροπρόθεσμα μέτρα πρόληψης.

Κορωνοϊός. Ας μην περιμένουμε επιστροφή στην κανονικότητα πριν το 2024 γράφει ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος, δημοσιογράφος και διευθυντής σύνταξης του ανεξάρτητου, μη-κερδοσκοπικού οργανισμού ερευνών διαΝΕΟσις. Και συμπληρώνει: «Το νούμερο δεν το έβγαλα από το μυαλό μου. Κάπως έτσι το προβλέπει ο καθηγητής του Yale Νικόλας Χρηστάκης σε άρθρο του στη Wall Street Journal και στο νέο του βιβλίο.

Μεταξύ άλλων, τα βάζει κάτω και υπολογίζει πόσο θα κρατήσουν όλα τα επόμενα στάδια της πανδημίας, πότε μπορεί να φτιαχτεί ασφαλές εμβόλιο, πόσο αποτελεσματικό θα είναι, πόσο καιρό θα πάρει η παρασκευή του σε πρωτοφανείς ποσότητες, πόσο καιρό θα χρειαστεί στην πράξη για να εμβολιαστεί μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, τι θα σημαίνει το ότι κάποιες χώρες θα καθυστερήσουν πολύ να αποκτήσουν πρόσβαση, για πόσα χρόνια θα συνεχίσουν να είναι απαραίτητα κάποια μέτρα, και καταλήγει λίγο-πολύ στο ότι μετά το 2022 θα αρχίσει να εξαφανίζεται ο ιός από κάποιες πλούσιες κοινωνίες, και ότι θα τον έχουμε εξαφανίσει εντελώς μέχρι το 2024, καλώς εχόντων των πραγμάτων. Τότε θα πάψει ο φόβος να αποτελεί μέρος της καθημερινής μας συμπεριφοράς».

Συνεπώς, ας θυμηθούμε τα βάσανα που πέρασαν παλαιότερες γενιές με μεγάλες, θανατηφόρες επιδημίες, αλλά και οι παππούδες και (για τους μεγαλύτερους) οι γονείς μας, με πολέμους και εμφυλίους. Για να οπλιστούμε με υπομονή προκειμένου να σχεδιάσουμε τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης.

Πρόσφατα, αναφερθήκαμε εκτεταμένα στις μεθόδους προφύλαξης από τον κορωνοϊό (βλ. ΧΝ 4/8/2020). Η αντιμετώπιση ωστόσο των οικονομικών επιπτώσεων από την παρατεταμένη κατάσταση που δημιουργεί η πανδημία στην αγορά θα απαιτήσει αλληλεγγύη, επιχειρηματική συνέχεια και τα τρία συστατικά της ανθεκτικότητας: εφευρετικότητα, αισιοδοξία, ζωή με νόημα … (βλ. ΧΝ 26/5/2020). Και οπωσδήποτε έγκυρη πληροφόρηση …

Τουρκία. Εκτός από την δραματική τροπή που έχει πάρει η τουρκική οικονομία, ο πρόεδρος Ερντογάν έχει ανοίξει μέτωπα σε πολλές περιοχές και τα έχει βάλει με τουλάχιστον τέσσερις πυρηνικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Ισραήλ) αλλά και με τον αραβικό κόσμο. Ταυτόχρονα, συνεχίζει να συλλαμβάνει στελέχη των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ αντιμετωπίζει και μια όλο και δριμύτερη αντιπολίτευση.

Ο διεθνής τύπος της Δύσης αναρωτιέται όλο και περισσότερο αν η Τουρκία αξίζει να παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Το τέλος του καθεστώτος Ερντογάν βρίσκεται ‘υπό κατασκευή’» ο Βασίλης Κορωνάκης, ιδρυτής και γενικός διευθυντής της αγγλόφωνης εφημερίδας New Europe, αναφέρει ότι «… σύμφωνα με πηγές που πρόσκεινται στην Ουάσιγκτον, δεν έχει αποκλειστεί στο εγγύς μέλλον οι τούρκοι στρατιωτικοί να αναλάβουν πρωτοβουλία ανατροπής του Ερντογάν και ομαλοποίησης των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, ώστε να αποφευχθεί ο διαμελισμός της χώρας και να αποκατασταθεί η μακρά και δύσκολη πορεία προς την Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό αποτελεί το καλύτερο σενάριο».

Με καλό ή κακό σενάριο πάντως, ένα είναι σίγουρο. Η χώρα μας και το νησί μας θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή του καυγά, ο οποίος δεν θα γίνει κατ’ αρχήν για τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους που ίσως κρύβονται στο υπέδαφος της Ανατολικής Μεσογείου. Και ως γνωστόν «Όταν στο βάλτο μαλώνουν τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια».

Κλιματική αλλαγή. Οι πρόσφατες αλλά και οι περσινές καταστροφές από τα ακραία καιρικά φαινόμενα μας υπενθυμίζουν πως θα πρέπει να πάρουμε ταχύτατα μέτρα για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Δεν επιτρέπεται να καταστρέφονται περιουσίες και να κινδυνεύουν άνθρωποι από πλημμύρες όταν έχουν μελετηθεί οι λεκάνες απορροής των ποταμών και των χειμάρρων σε όλη την επικράτεια.

Ο συστηματικός καθαρισμός, η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων και η απομάκρυνση των παράνομων κατασκευών από τις κοίτες θα πρέπει να αποτελέσουν πρώτη προτεραιότητα. Οι αρχές θα πρέπει να φροντίσουν για τον συστηματικό καθαρισμό των φρεατίων, την ενίσχυση της παροχετευτικότητας των αγωγών απομάκρυνσης ομβρίων και για τη μετατροπή πολλών επιφανειών από σκληρές σε απορροφητικές.

Παράλληλα, θα πρέπει να προβλεφθεί η κατασκευή δεξαμενών συλλογής ομβρίων που θα ενεργούν ως ζώνες απομόνωσης ώστε να μην πλημμυρίζουν οι κατοικημένες περιοχές που βρίσκονται στην πορεία κίνησης του νερού. Για το νησί μας θα πρέπει να προβλεφθούν και σημαντικά έργα αντιμετώπισης της διάβρωσης των ακτών, δεδομένου ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε τις παραλίες μας που αποτελούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του τουρισμού μας.

Ταυτόχρονα, όσο θα αυξάνονται οι καλοκαιρινές ξηρασίες τόσο θα εντείνεται η πιθανότητα μεγάλων δασικών πυρκαγιών. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ενταθούν οι δράσεις καθαρισμού και διαχείρισης των δασών ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος πυρκαγιάς, με ταυτόχρονη ενίσχυση της έγκαιρης προειδοποίησης και των εποχιακών μέσων πυρόσβεσης.

Συμπέρασμα. Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω απαιτεί συστράτευση πολιτών και πολιτείας, βελτίωση της εκπαίδευσης και σωστή διαχείριση των κοινών από τους διοικούντες. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι θα συμφωνούν σε όλα, αλλά πως όλοι θα αγωνίζονται ο καθένας με τον τρόπο του για την επίτευξη των κοινά αποδεκτών στόχων, χωρίς ανώφελες διαμάχες και λαϊκίστικες αντιπαραθέσεις μόνο και μόνο για να ικανοποιηθεί κάποιο κομματικό ή συντεχνιακό ακροατήριο … «Οι καιροί ου μενετοί»!

Οι επίμονοι μύθοι για τον κορωνοϊό

Δεν φτιάχτηκε σε εργαστήρια, δεν είναι απλή γρίπη, η μάσκα επιβραδύνει την εξάπλωσή του και το εμβόλιο σίγουρα δεν περιέχει τσιπάκι …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 25 Αυγούστου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-434)

Το περιοδικό Scientific American κατέγραψε πρόσφατα εννέα από τους πιο επίμονους μύθους σχετικά με το νέο κορωνοϊό, μαζί με στοιχεία που αποδεικνύουν πως είναι εντελώς ανεδαφικοί.

Φτιάχτηκε στην Κίνα. Η γενετική ανάλυση δείχνει ότι στο γονίδιο του κορωνοϊού δεν έχει γίνει εξωτερική επέμβαση. Το Ινστιτούτο Ιολογίας της Γιουχάν, το οποίο κατηγορήθηκε ως η πηγή διαρροής του ιού, κατασκευάστηκε ως εγκατάσταση επιπέδου βιοασφάλειας 4 (το υψηλότερο δυνατό) με τη βοήθεια του γαλλικού ινστιτούτου Mérieux. Επιπλέον η Κίνα έχει αποδεχτεί την διενέργεια έρευνας για την προέλευση του κορωνοϊού από διεθνή επιστημονική ομάδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Για περισσότερη εξουσία και κέρδη. Αυτό επιδιώκουν ο επικεφαλής Αμερικανός λοιμωξιολόγος Δρ Άντονι Φάουτσι και ο συνιδρυτής της Microsoft και φιλάνθρωπος Μπιλ Γκέιτς σύμφωνα με μια αποτυχημένη βιολόγο στο, γεμάτο θεωρίες συνομωσίας και ψευδή στοιχεία, βίντεο με τίτλο Plandemic. Το οποίο έχει υιοθετηθεί από το αντιεμβολιαστικό κίνημα, παρόλο που όλα τα στοιχεία τα οποία αναφέρει έχουν επίσημα διαψευσθεί από πλήθος έγκυρων επιστημονικών εργασιών.

Πρόκειται για μια απλή γρίπη. Διαδεδομένος μύθος που καταρρίπτεται από τις επίσημες στατιστικές. Για παράδειγμα στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, κατά την περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 2019 έως το Μάιο του 2020, είχαμε 254 σοβαρά κρούσματα εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης και 116 συνολικά θανάτους. Συγκριτικά, μέχρι τις 22 Αυγούστου 2020 είχαμε 8.381 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα κορωνοϊού και 240 συνολικά θανάτους. Επιπλέον πολλοί έχουν ήδη μερική ανοσία στην γρίπη λόγω εμβολιασμού ή προηγούμενης προσβολής, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου δεν έχει ακόμη καν προσβληθεί από το νέο κορωνοϊό και φυσικά δεν έχει αναπτύξει την όποια ανοσία.

Δεν χρειάζεται να φορούμε μάσκα. Παρόλο που αρχικά δεν υπήρξαν σαφείς οδηγίες από τον ΠΟΥ για την χρήση μάσκας, σήμερα, όλες οι αρχές δημόσιας υγείας συμφωνούν πως η σωστή χρήση μάσκας περιορίζει αποτελεσματικά τη μετάδοση του ιού (βλ. ΧΝ 4/8/2020). Οι μάσκες χρησιμοποιήθηκαν ήδη από τον 17ο αιώνα για την προφύλαξη από επιδημίες.

Ωστόσο, μερικοί σύγχρονοι ισχυρογνώμονες αρνούνται να την φορέσουν υποστηρίζοντας ότι τάχα περιορίζει τις βασικές ελευθερίες του ατόμου, ότι ισοδυναμεί με ευνουχισμό ή ακόμη ότι θα προκαλέσει διάφορες ασθένειες …

Τέλος, όσον αφορά τη χρήση μάσκας από τα παιδιά, η νέα σύσταση του ΠΟΥ προβλέπει χρήση μάσκας από την ηλικία των δώδεκα ετών όπως και για τους ενήλικες. Για τις ηλικίες κάτω των 5 ετών και από 6 έως 11 ετών ο ΠΟΥ προβλέπει ειδικές προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται η χρήση μάσκας (ιικό φορτίο στο άμεσο περιβάλλον, επαφή με γνωστό κρούσμα, επίβλεψη από ενήλικα, εκπαίδευση του παιδιού κλπ.).

H υδροξυχλωροκίνη θεραπεύει. Η πεποίθηση ότι το φάρμακο αυτό κατά της ελονοσίας θεραπεύει τον κορωνοϊό ξεκίνησε από μια περιορισμένη γαλλική έρευνα. Πολλοί, ακόμη και επώνυμοι, άρχισαν να το παίρνουν προληπτικά. Η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) επέτρεψε επειγόντως τη χρήση του αλλά μετά ανέστειλε την άδεια. Κι αυτό γιατί ενδελεχέστερες έρευνες έδειξαν ότι η υδροξυχλωροκίνη δεν έχει καμία προληπτική δράση, ενώ η χορήγησή της για θεραπεία του κορωνοϊού δεν έχει αποτέλεσμα και μπορεί να προκαλέσει καρδιολογικά προβλήματα.

Μετάδοση από διαδηλώσεις. Στις ΗΠΑ, η έξαρση των κρουσμάτων αποδόθηκε και στις μαζικές διαδηλώσεις μετά την δολοφονία του Τζόρτζ Φλόυντ. Ωστόσο, οι διαδηλώσεις έγιναν σε ανοικτό χώρο και πολλοί διαδηλωτές φορούσαν μάσκες. Μάλιστα, από την ανάλυση 315 διαδηλώσεων σε μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ δεν προέκυψαν στοιχεία για αύξηση κρουσμάτων ή θανάτων.

Αντίθετα, σημαντική αύξηση των κρουσμάτων συνδέθηκε με την χαλάρωση των μέτρων απομόνωσης, το άνοιγμα μπαρ και εστιατορίων καθώς και με τον συγχρωτισμό σε διάφορες εκδηλώσεις σε κλειστούς και ανοικτούς χώρους.

Περισσότερα τεστ = περισσότερα κρούσματα. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η αύξηση των κρουσμάτων οφείλεται στην αύξηση των τεστ. Ωστόσο, πολυάριθμες αναλύσεις αποδεικνύουν ότι η αύξηση των κρουσμάτων οφείλεται σε πραγματική εξάπλωση του ιού και όχι στην αύξηση των ελέγχων. Πράγματι, στις πολιτείες που πήραν δραστικά μέτρα περιορισμού της μετάδοσης η αύξηση των ελέγχων συνδέθηκε με μείωση των κρουσμάτων.

Συλλογική ανοσία χωρίς μέτρα. Στα πρώτα στάδια της πανδημίας η Βρετανία και η Σουηδία έδωσαν την εντύπωση ότι δεν πήραν μέτρα ενάντια στον ιό ώστε, αφενός, να μην επηρεαστεί η οικονομία και, αφετέρου, να αναπτυχθεί ταχύτερα η συλλογική ανοσία του πληθυσμού. Ωστόσο, αυτό απαιτεί προσβολή ποσοστού 60% έως 70% του πληθυσμού, κάτι που με τη σειρά του θα οδηγούσε σε εκατομμύρια θανάτους λόγω της υψηλής θνησιμότητας λόγω του ιού.

Αμφότερες οι κυβερνήσεις αρνήθηκαν ότι εφάρμοσαν τέτοια στρατηγική, που τελικά αποδείχτηκε αναποτελεσματική. Η Βρετανία είχε έναν από τους υψηλότερους δείκτες θανάτων από τον κορωνοϊό, ενώ η Σουηδία είχε περισσότερους θανάτους σε σχέση με τις γειτονικές τις χώρες ενώ διαπίστωσε πως και η οικονομία της υπέστη δυσμενείς επιπτώσεις παρόμοιες με εκείνες άλλων χωρών.

Τα εμβόλια επικινδυνότερα από τον ιό. Οι αντιεμβολιαστές ισχυρίζονται ότι τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού θα σκοτώσουν εκατομμύρια όπως έχουν κάνει και τα υπόλοιπα (παρόλο που όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα εμβόλια σώζουν εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο). Ισχυρίζονται επίσης ότι με αυτά θα εμφυτευθούν τσιπάκια παρακολούθησης (κάτι που βέβαια δεν ισχύει βλ. ΧΝ 7/7/2020), λες και αυτό δεν μπορεί να γίνει με όλα τα προ κορωνοϊού εμβόλια …

Η παραγωγή των εμβολίων κατά του κορωνοϊού φαίνεται να ολοκληρώνεται σε χρόνο που έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ. Αντί για 5 με 10 χρόνια, η διαδικασία φαίνεται πως θα ολοκληρωθεί σε περίπου ένα χρόνο. Ωστόσο, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η διάθεση εμβολίου χωρίς να έχει ολοκληρωθεί και η φάση 3 των δοκιμών (δοκιμή σε δεκάδες χιλιάδες άτομα) σίγουρα θα εγκυμονεί κινδύνους. Κι αυτό σημαίνει ότι ο εμβολιασμός θα πρέπει να γίνει αφού ληφθούν κάποιες προφυλάξεις.

Συμπέρασμα. Στο εύφορο χωράφι της νεοελληνικής άγνοιας και της έλλειψης κριτικής σκέψης (βλ. ΧΝ 28/4/2020) ευδοκιμούν πολυάριθμοι μύθοι. Στο χέρι των νουνεχών να τους αντιλαμβάνονται για να προφυλάσσονται καλύτερα οι ίδιοι και οι αγαπημένοι τους.

Ξανά για το κάπνισμα

Καπνιστές και ατμιστές μπορούν να μεταδώσουν τον κορωνοϊό. Πώς εξαφανίστηκαν οι διαφημίσεις καπνικών προϊόντων από τα περίπτερα στα Χανιά. Καταγγελίες των «Ακαπνίστας» για τις παιδικές χαρές του Δήμου Χανίων …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 11 Αυγούστου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-433)

Κορωνοϊός και κάπνισμα. Στις αρχές της πανδημίας, όταν δεν υπήρχαν διαθέσιμα επαρκή στατιστικά στοιχεία, διάφοροι «ερευνητές» παρουσίασαν στατιστικές αναλύσεις που έδειχναν ότι το κάπνισμα προφυλάσσει από τον κορωνοϊό. Προφανής στόχος ήταν να δημιουργηθούν αμφιβολίες – κάτι στο οποίο έχει εξειδικευτεί η καπνοβιομηχανία από την δεκαετία του 1950 (όταν εν γνώσει της διέδιδε μέσω χρηματοδοτούμενων ερευνών ότι δεν υπήρχε σχέση καπνίσματος και καρκίνου των πνευμόνων) (βλ. ΧΝ 28/4/2020).

Όμως, από σχετική μελέτη που δημοσιεύτηκε τέλος Απριλίου προκύπτει ότι οι καπνιστές έχουν 2,4 μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν σοβαρά συμπτώματα από την COVID-19 σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Δρ. Άλμπερτ Ρίτσο, Αρχίατρο της Αμερικανικής Πνευμονολογικής Ένωσης, «παρόλο που το παθητικό κάπνισμα δεν μεταφέρει απευθείας τον ιό, οι επιμολυνθέντες καπνιστές και ατμιστές μπορούν, όταν εκπνέουν, να διασπείρουν σταγονίδια με τον ιό».

Έτσι, αν μπορείτε να μυρίσετε τον καπνό του καπνιστή ή του ατμιστή απομακρυνθείτε αμέσως γιατί μπορείτε να κολλήσετε από τα σταγονίδια που εκπέμπει, εκτός από την ομιλία, το βήχα ή το φτάρνισμα και με τον καπνό ή τον ατμό που ξεφυσά. «Όχι μόνο μεταδίδουν δυνητικά τον ιό επειδή δεν φορούν μάσκα αλλά διασπείρουν και τα σταγονίδια γύρω τους προκαλώντας επιμολύνσεις» συμπληρώνει ο Δρ. Ρίτσο.

Διαφήμιση καπνικών προϊόντων. Έχουμε γράψει και στο παρελθόν (ΧΝ 9/6/2020) ότι με βάση το νόμο απαγορεύεται η διαφήμιση κάθε είδους καπνικών προϊόντων. Αναφέραμε μάλιστα ότι πολλά περίπτερα στα Χανιά έχουν αναρτήσει διαφημίσεις (κλασσικών και ηλεκτρονικών) τσιγάρων ενώ προωθούνται και τα νέα (θερμαινόμενα) καπνικά προϊόντα.

Ευτυχώς, οι αρχές κατάλαβαν ότι αυτές οι διαφημίσεις, ιδίως κοντά σε σχολεία και αθλητικές εγκαταστάσεις όπου συχνάζουν ανήλικοι, είναι παράνομες. Έτσι, εδώ και λίγες μέρες οι διαφημίσεις αυτές φαίνεται πως έχουν κατέβει από τα περίπτερα και αυτό είναι ένα πολύ καλό νέο … Αξίζουν έπαινοι στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της ΠΕ Χανίων για τις άμεσες και αποτελεσματικές ενέργειές της.

Παιδικές χαρές. Αντίθετα, προβληματική είναι η στάση του Δήμου Χανίων όσον αφορά τα αποτσίγαρα, τη σήμανση της απαγόρευσης του καπνίσματος στις παιδικές χαρές και γενικότερα στους χώρους όπου συχνάζουν ανήλικοι. Σύμφωνα με το Σύλλογο «Ακαπνίστας» οι αρμόδιοι του Δήμου Χανίων έχουν μέχρι σήμερα αδιαφορήσει για τις υποχρεώσεις τους με βάση το νόμο και το μόνο που τους έχει απασχολήσει είναι να δώσουν ανακριβείς απαντήσεις και να αναλάβουν δεσμεύσεις που δεν τήρησαν.

Να θυμίσουμε τα γεγονότα. Στις 17 Νοεμβρίου 2019, με πρωτοβουλία των «Ακαπνίστας», 16 εθελοντές συγκέντρωσαν μέσα σε μιάμιση ώρα, πάνω από 6.000 αποτσίγαρα από την Πύλη της Άμμου μέχρι τον Δημοτικό Κήπο. Στις 15 Ιανουαρίου 2020, τα αποτσίγαρα παραδόθηκαν στο Δήμο, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου.

Ταυτόχρονα, ο Σύλλογος επισήμανε με γραπτό υπόμνημα δύο προβλήματα. Αφενός, τα πολυάριθμα αποτσίγαρα στην πόλη, ιδίως στις παιδικές χαρές. Και αφετέρου, την έλλειψη σήμανσης της απαγόρευσης του καπνίσματος στις παιδικές χαρές του Δήμου.

Για τη σήμανση είχαν υπάρξει επιστολές του Συλλόγου στην Δημοτική Αρχή, τόσο το Μάρτιο, όσο και τον Σεπτέμβριο του 2019. Να υπογραμμίσουμε ότι από τις 15 Δεκεμβρίου 2019, η εν λόγω σήμανση έχει καταστεί υποχρεωτική στο πλαίσιο της εφαρμογής της νέας αντικαπνιστικής νομοθεσίας. Μάλιστα, η μη συμμόρφωση επιφέρει πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ.

Σε εκείνη τη συνεδρίαση του Ιανουαρίου, ο δήμαρχος και οι αρμόδιοι αντιδήμαρχοι κατηγόρησαν τους «Ακαπνίστας» ότι έκαναν «παράσταση» και ότι άδικα «πρόσβαλαν» στελέχη του Δήμου αναφέροντας στο σχετικό υπόμνημα, ότι τα εν λόγω στελέχη «ίσως να μην διάβασαν καν τις (προηγούμενες) επιστολές» του Συλλόγου. Επιπλέον, οι αρμόδιοι αντιδήμαρχοι επέδειξαν μακέτες από τις σχετικές πινακίδες των οποίων, όπως είπαν, η εγκατάσταση είχε ήδη αρχίσει ή θα άρχιζε μέσα σε λίγες μέρες.

Όμως στις αρχές Αυγούστου μέλη των «Ακαπνίστας» διαπίστωσαν ότι στις περισσότερες παιδικές χαρές ΔΕΝ έχουν εγκατασταθεί πινακίδες. Από τις 5 που είχαν εγκατασταθεί οι δύο έχουν μουτζουρωθεί με γκράφιτι ενώ σχεδόν όλες έχουν μπει σε θέσεις που δεν είναι άμεσα ορατές στο κοινό.

Επιβεβαιώνεται έτσι ότι οι αρμόδιοι σίγουρα «δεν διάβασαν τις επιστολές» αφού σε αυτές οι «Ακαπνίστας» πρότειναν μεγαλύτερες πινακίδες με επικάλυψη αντιγράφτι (σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας). Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι στις παιδικές χαρές που επισκέφτηκαν τα μέλη του Συλλόγου υπήρχαν αποτσίγαρα, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι δεν πραγματοποιούνται έλεγχοι από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Ο Σύλλογος καταγγέλλει το γεγονός ότι «οι αρμόδιοι δεν απάντησαν ποτέ εγγράφως στις πρωτοκολλημένες επιστολές» τους, ενώ όταν επικοινώνησαν τηλεφωνικά με την αρμόδια αντιδήμαρχο απλά τους είπε «να περιμένουν απάντηση». Με βάση τα παραπάνω ο Σύλλογος συμπεραίνει ότι ο Δήμος τους κοροϊδεύει και ότι αυτό που απομένει είναι η υποβολή (όπως λένε στο σχετικό Δελτίο Τύπου «με βαριά καρδιά») μιας επίσημης, τεκμηριωμένης καταγγελίας στις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές.

Πράγματι, το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά προς τον Δήμο είναι αν πράγματι ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την υγεία δημοτών και επισκεπτών, ιδίως των ανήλικων ή ενεργεί μόνο προς το θεαθήναι με στόχο να εισπράξει τις φιλοφρονήσεις ενός στενού, φιλικού κύκλου … Όταν μάλιστα η αδιαφορία των αρμοδίων ενδέχεται να επιβαρύνει τα οικονομικά του Δήμου με κάποια πρόστιμα, τα οποία βέβαια δεν θα πληρώσουν οι δημοτικοί άρχοντες από την τσέπη τους αλλά θα τα φορτώσουν, ξέρετε σε ποιους …

Μάσκες και προσωπίδες

Μερικές πρακτικές οδηγίες ώστε να επιλέξουμε τις σωστές μάσκες και προσωπίδες για να προστατευθούμε αποτελεσματικά από τον κορωνοϊό
(Δημοσιεύτηκε - σελ.24, σελ.25 - στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Αυγούστου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-432)

Η υποχρεωτική χρήση μάσκας (ή και ασπίδας προσώπου) έχει επιβληθεί για δύο λόγους. Πρώτον, για να μην μεταδώσουμε τον κορωνοϊό (ή και άλλα μικρόβια). Και δεύτερον, για να μην προσβληθούμε από τον ιό. Ανάλογα με την περίπτωση θα πρέπει να επιλέξουμε το κατάλληλο μέσο ατομικής προστασίας. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση εκτός από την χρήση μάσκας θα πρέπει να ακολουθούμε και τα άλλα δύο βασικά μέτρα προστασίας. Πλύσιμο χεριών με σαπούνι και νερό (ή απολύμανση με απολυμαντικό), καθώς και τήρηση αποστάσεων.

Μετάδοση του ιού. Μπορεί να έχουμε κάποια από τα συμπτώματα που συνδέονται με τον κορωνοϊό. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, ξηρό βήχα και κόπωση. Σε μερικούς εμφανίζεται πονόλαιμος, πόνοι στις αρθρώσεις και στους μύες, πονοκέφαλος καθώς και δυσκολία στην αναπνοή. Σπανιότερα καταρροή και διάρροια.

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι ήπια και περίπου το 80% των ασθενών αναρρώνουν χωρίς ανάγκη ειδικής θεραπείας. Αλλά ακόμη και όσοι δεν έχουν καθόλου συμπτώματα, οι «ασυμπτωματικοί», μπορούν να μεταδώσουν τον ιό με τα σταγονίδια που εκπέμπουν όταν μιλούν, βήχουν ή φταρνίζονται.


Φυσικά, με την εμφάνιση των συμπτωμάτων, θα πρέπει να υποβληθούμε σε εξετάσεις. Αν αποδειχτεί ότι είμαστε φορείς του ιού θα πρέπει να ακολουθήσουμε τις οδηγίες των γιατρών και να αυτοπεριοριστούμε για τις ημέρες που προβλέπεται. Αλλά μέχρι να γίνει αυτό, και αν έχουμε την παραμικρή υποψία ότι μπορεί να έχουμε μολυνθεί, θα πρέπει να κυκλοφορούμε με μάσκα. Αλλά τι είδους μάσκα;

Το Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας μελέτησε με ειδικό φωτισμό και κάμερα υψηλής ταχύτητας τη διασπορά των σταγονιδίων από άτομα που μιλούν, βήχουν ή φταρνίζονται και 1) δεν φορούν μάσκα, 2) φορούν υφασμάτινη μάσκα απλής ή 3) διπλής διάστρωσης και 4) φορούν χειρουργική μάσκα. Σε κάθε περίπτωση, η χειρουργική μάσκα (μιας χρήσεως) είναι η καλύτερη επιλογή ενώ χρήσιμη μπορεί να είναι και η υφασμάτινη μάσκα διπλής διάστρωσης (ενδεχομένως με επιπλέον φίλτρο).

Προστασία από τον ιό. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο σε επιστημονική επιθεώρηση για νοσοκομειακές λοιμώξεις, συνέκρινε την αποτελεσματικότητα που είχαν διάφορες μάσκες όσον αφορά την προστασία από τον κορωνοϊό σε διάφορα περιβάλλοντα και επί διαφορετικούς χρόνους έκθεσης. Μελετήθηκαν όλες οι περιπτώσεις έκθεσης (από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι 20’ λεπτά και σε ατμόσφαιρες με συγκεντρώσεις από 0,1% έως 10% μολυσμένα σταγονίδια).

Από την εν λόγω μελέτη προέκυψε ότι οι καλύτερες μάσκες ήταν οι αναπνευστήρες FFP2/FFP3 (μάσκες Ν99/Ν95). Πρόκειται για μάσκες που προορίζονται για χρήση αποκλειστικά σε βιομηχανικά περιβάλλοντα με υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης ή σε νοσοκομεία όπου νοσηλεύονται ασθενείς με COVID-19. Εκεί εξασφαλίζουν μείωση του κινδύνου προσβολής από τον ιό κατά 95% έως 99%. Αμέσως μετά στην κατάταξη έρχονται οι χειρουργικές μάσκες μιας χρήσεως και … οι σακούλες για ηλεκτρικές σκούπες!

Άλλες μελέτες δείχνουν ότι οι υφασμάτινες μάσκες τριπλής διάστρωσης από πυκνοϋφασμένο βαμβάκι ή μετάξι, είναι συγκρίσιμης αποτελεσματικότητας με τις χειρουργικές μάσκες μιας χρήσεως, ιδίως σε μη βεβαρυμμένα ιατρικά περιβάλλοντα. Ακόμη καλύτερα αν η μια στρώση είναι από σακούλα για ηλεκτρική σκούπα … To πλεονέκτημα της υφασμάτινης μάσκας είναι ότι μπορεί να κατασκευαστεί και στο σπίτι, πλένεται (σε πάνω από 60C) και επαναχρησιμοποιείται.

Προσωπίδες. Οι προσωπίδες ή ασπίδες προσώπου είναι προστατευτικά καλύμματα ολόκληρου του προσώπου από διαφανές υλικό και στηρίζονται συνήθως στο κεφάλι. Μια μικρότερη παραλλαγή στηρίζεται στο πιγούνι και καλύπτει μόνο το στόμα.

Οι προσωπίδες ολόκληρου του προσώπου προορίζονται για χρήση από ιατρικό νοσηλευτικό προσωπικό που έρχεται σε στενή επαφή με άτομα τα οποία ενδεχομένως να είναι φορείς της ασθένειας. Πρέπει να χρησιμοποιούνται πάντα σε συνδυασμό με αναπνευστήρα ή χειρουργική μάσκα μιας χρήσεως και η αποστολή τους είναι να προφυλάξουν το πρόσωπο (ιδίως τα μάτια) γιατρών και νοσηλευτών από τα σταγονίδια των ασθενών.

Οι μικρότερες προσωπίδες για το στόμα που στηρίζονται στο πηγούνι προορίζονταν αρχικά για μάγειρες και άλλο προσωπικό κουζίνας για να τηρήσουν τους κανόνες υγιεινής όταν μαγειρεύουν και δεν επιθυμούν να μεταφέρουν τα δικά τους σταγονίδια από ομιλία ή βήχα στα φαγητά που παρασκευάζουν. Είναι τελείως ακατάλληλες για προστασία σε δημόσιους κλειστούς ή ανοικτούς χώρους από τον κορωνοϊό ή και άλλους παθογόνους παράγοντες …

Άλλες πληροφορίες. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο σωστός τρόπος με τον οποίο τοποθετούμε, αφαιρούμε και φορούμε τη μάσκα. Σχετικές οδηγίες έχει εκδώσει το Υπουργείο Υγείας. Τέλος, από την υποχρεωτική χρήση μάσκας εξαιρούνται τα άτομα τα οποία αποδεδειγμένα (δηλαδή, με ιατρικό πιστοποιητικό) έχουν συναφή ιατρικά προβλήματα (π.χ. αναπνευστικά), καθώς και τα παιδιά ηλικίας κάτω των τριών (3) ετών.

«Μετανοήστε» το μήνυμα του κορωνοϊού

Η σχέση μας με τα άγρια ζώα, τις αποψιλώσεις των δασών και τη μαζική παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 14 Ιουλίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-429)

Από τα μέσα Μαρτίου και πριν ακόμη ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτηρίσει την Covid-19 ως πανδημία, αφιερώσαμε αρκετά άρθρα στον κορωνοϊό (βλ. ΧΝ 17/3/2020 και επόμενα). Αναφέραμε μόνο τεκμηριωμένες και διασταυρωμένες πληροφορίες, οι οποίες λόγω της εξέλιξης της πανδημίας άλλαζαν λόγω επικαιροποίησής τους.

Μιλήσαμε επίσης για τις αλήθειες (ΧΝ 24/3/2020), τα ερωτήματα (ΧΝ 31/3/2020) και τα ψέματα (ΧΝ 7/4/2020) γύρω από την πανδημία. Σήμερα ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε. Φοράμε μάσκες, κρατάμε αποστάσεις, πλένουμε τα χέρια μας (ή χρησιμοποιούμε απολυμαντικό).

Τέσσερα μέτρα που θα μας προφυλάξουν από τον κορωνοϊό, ιδίως αν ανήκουμε σε ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένοι, διαβητικοί, άτομα με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, κακοήθειες κλπ). Κι αυτό, μέχρι να αποκτήσουμε πρόσβαση σε ασφαλείς θεραπείες και εμβόλια.

Που οφείλονται οι πανδημίες. Μια έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και του Διεθνούς Ερευνητικού Ινστιτούτου Ζωικού Κεφαλαίου που δημοσιεύτηκε στις αρχές Ιουλίου έρχεται να επιβεβαιώσει αυτά που γράφαμε πριν δυο μήνες (ΧΝ 5/5/2020).

Ότι δηλαδή οι περισσότερες επιδημίες προέρχονται είτε από τον συγχρωτισμό μας με τα ζώα και την κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης, είτε από τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Κι αυτό γιατί πολλά μικρόβια περνούν σταδιακά από οικόσιτα ή άγρια ζώα στον άνθρωπο. Έτσι ξεκίνησαν ασθένειες όπως γρίπη, ιλαρά, διφθερίτιδα, κοκκύτης, μαγουλάδες, ευλογιά, φυματίωση, AIDS, έμπολα, χολέρα, διάρροια σε βρέφη και παιδιά, δάγκειος, κίτρινος και τριταίος πυρετός και φυσικά η Covid-19.

Η έκθεση επισημαίνει ότι θα πρέπει να σταματήσουμε να εκμεταλλευόμαστε την άγρια πανίδα. Τα άγρια ζώα εξαναγκάζονται να συμβιώσουν με τους ανθρώπους είτε γιατί τα οικοσυστήματα τους καταστρέφονται εξαιτίας της επέκτασης των καλλιεργειών μας είτε λόγω της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, τα αιχμαλωτίζουμε, τα εξημερώνουμε ή ακόμη και τα καταναλώνουμε ως τροφή.

Έτσι κάποιες ασθένειες που ενδημούν σε άγρια ζώα (ζωονόσοι) μεταλλάσσονται και μεταπηδούν στους ανθρώπους. Σε άλλο επίπεδο, η βιομηχανική παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης σε τεράστια πτηνοτροφεία, χοιροτροφεία και άλλες εγκαταστάσεις εντατικής εκτροφής συμβάλει στην εμφάνιση μεταλλάξεων των μικροβίων με ταχύτατους ρυθμούς, διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό την μετάδοση στον άνθρωπο.

Η χρήση αντιβιοτικών επιτείνει το πρόβλημα αφού καθιστά πολλά μικρόβια ανθεκτικότερα στην φαρμακευτική αγωγή. Η έκθεση προτείνει να ασχοληθούμε σοβαρά με την βιώσιμη γεωργία και την κλιματική αλλαγή. Κι αυτό γιατί κάθε χρόνο πεθαίνουν 2 εκατ. άνθρωποι από παραμελημένες ζωονόσους που προσβάλουν ζώα και στη συνέχεια μεταφέρονται στους ανθρώπους ...

«Αν δεν κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά, τελειώσαμε» δήλωσε πρόσφατα και η δρ. Τζέιν Γκούντολ, διάσημη για την μελέτη των χιμπατζήδων στην Αφρική. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε για πολύ περισσότερο έτσι».

Τεχνολογικά βιώσιμη γεωργία. Αν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις ότι ο πληθυσμός της Γης θα φτάσει το 2050 τα 9,7 δισεκατομμύρια τότε θα χρειαστεί να αυξηθεί η αγροτική παραγωγή κατά τουλάχιστον 70% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα προκειμένου να καλυφθούν οι διατροφικές ανάγκες του κόσμου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με περισσότερη αυτοματοποίηση.

Πάρτε για παράδειγμα το μεγαλύτερο πρόβλημα της βιώσιμης γεωργίας που είναι η καταπολέμηση των ζιζανίων. Σήμερα, τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμησή τους αποδεικνύονται επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία ως καρκινογόνα και μεταλλαξιογόνα. Γι’ αυτό και μερικοί επιστήμονες προσπαθούν να τα υποκαταστήσουν.

Αποδεικνύεται πως αν «κουρεύεις» καθημερινά τα ζιζάνια, κάποια μέρα τα νικάς. Σήμερα, υπάρχουν στην αγορά εξελιγμένα ρομπότ που λειτουργούν αδιάλειπτα και καθαρίζουν μικρές ή και μεγάλες καλλιέργειες από τα ζιζάνια, απαλλάσσοντας τους αγρότες από την ανάγκη χρήσης ζιζανιοκτόνων.

Ήδη στην αγορά κυκλοφορούν ρομπότ που εκτελούν ικανοποιητικά όλες τις φάσεις της αγροτικής παραγωγής! Ενώ παράλληλα, επιστήμονες και μηχανικοί εργάζονται πυρετωδώς για να παρουσιάσουν βελτιωμένες εκδόσεις ρομπότ που θα μπορούν να εκτελέσουν όλες σχεδόν τις αγροτικές εργασίες χωρίς τη φυσική παρουσία του αγρότη στο χωράφι. Φυσικά, ο αγρότης θα χειρίζεται το ρομπότ από απόσταση εξασφαλίζοντας την ορθή λειτουργία του σε κάθε φάση της παραγωγής (σπορά, λίπανση, άρδευση, καταπολέμηση ζιζανίων, συγκομιδή) καθώς και την επιδιόρθωση των ενδεχόμενων βλαβών.

Ο κορωνοϊός αποτέλεσε ένα ισχυρότατο «καμπανάκι» αναφορικά με τη σχέση μας με τη φύση. Είναι σίγουρο πως πρέπει να αλλάξουμε παραγωγικό μοντέλο. Στο χέρι μας είναι να το κάνουμε πράξη … ώστε ει δυνατόν να αποφύγουμε την επόμενη πανδημία!

Οι κίνδυνοι του καλοκαιριού

Μερικές απλές συμβουλές για να περάσουμε ένα όμορφο και ευχάριστο καλοκαίρι χωρίς δάκρυα …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 16 Ιουνίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-425)

Το καλοκαίρι έφτασε! Όπως σχεδόν κάθε χρόνο από το 2011 ας θυμηθούμε ότι το καλοκαίρι δεν είναι μόνο ανεμελιά, παραλία και ρομαντικές βραδιές. Δυστυχώς εγκυμονεί και αρκετούς κινδύνους τους οποίους, με λίγη προσοχή, μπορούμε να αποφύγουμε …

Ήλιος. Χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχε ζωή! Είναι απαραίτητος στο ανθρώπινο σώμα γιατί το ηλιακό φως βοηθά στην παραγωγή βιταμίνης D. Είναι απαραίτητη για την καταπολέμηση της ραχίτιδας στα παιδιά και της οστεοπόρωσης στου ηλικιωμένους, καθώς και για τη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Για την φυσιολογική παραγωγή της αρκεί η έκθεση χεριών και προσώπου στον ήλιο για 10’-15’ λεπτά χωρίς αντηλιακό, τρεις φορές την εβδομάδα!

Ωστόσο, το μαυρισμένο δέρμα εμποδίζει την παραγωγή βιταμίνης D αφού φιλτράρει την υπεριώδη ακτινοβολία που συμβάλλει στην παραγωγή της. Επιπλέον, η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να είναι πολύ βλαπτική! Μπορεί να προκαλέσει μελάνωμα, μια μορφή καρκίνου, η οποία είναι θανατηφόρα αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα. Συχνότερα, μπορεί να προκαλέσει ηλίαση και αφυδάτωση που πρέπει να αντιμετωπιστούν ταχύτατα με άμεση πρόσληψη υγρών, υγρές κομπρέσες και ανάπαυση.

Κολύμπι. Πριν λίγες μέρες ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε πως στόχος της κυβέρνησης είναι «ο δραστικός περιορισμός των θανάτων από πνιγμό στη θάλασσα». Πράγματι με τους περίπου 350 νεκρούς από ατυχήματα και πνιγμούς στη θάλασσα (36 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκων), η χώρα μας κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τραγικός αριθμός για μια χώρα που θέλει να θεωρείται ως κατ’ εξοχή ναυτική!

Όπως γράψαμε και παλιότερα, η καλύτερη αντιμετώπιση αυτής της πληγής είναι τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία να μαθαίνουν κολύμπι. Μαθαίνοντας επίσης να μην υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους κάθε φορά που μπαίνουν στο νερό. Μαθήματα κολύμβησης (αλλά και ναυαγοσωστικής) οργανώνει ο Ναυτικός Όμιλος Χανίων. Επιπλέον, στην πισίνα ή στη θάλασσα φροντίζουμε να επιτηρούμε συνεχώς τα παιδιά ακόμη και όσα ξέρουν κολύμπι – προσέχουμε ιδιαίτερα να μην απομακρύνονται από την παραλία.

Τα μικρά παιδιά μπορούν να πνιγούν και σε λίγα εκατοστά νερού ή σε ένα κουβά, πολύ περισσότερο στην πισίνα ή στη θάλασσα. Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι ακόμη και οι παραλίες με Μπλε Σημαίες ή οι πισίνες με χλωριωμένο νερό μπορεί να περιέχουν μικρόβια, ιδίως ορισμένες στιγμές της ημέρας. Δεν καταπίνουμε το νερό, προσπαθούμε να μην τρίβουμε τα μάτια μας και ξεπλενόμαστε με καθαρό, γλυκό νερό μετά το μπάνιο.

Έντομα. Τα κουνούπια και οι σφήκες είναι τακτικοί καλοκαιρινοί επισκέπτες. Μπορεί να είναι φορείς ασθενειών ή απλώς να έχουν περάσει από ακαθαρσίες και να μεταφέρουν μολύνσεις. Για τα μικρά παιδιά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κουνουπιέρες τη νύχτα και εντομοαπωθητικά με βάση βότανα (π.χ. σιτρονέλλα) την ημέρα.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται αν μετά από τσίμπημα διαπιστώσουμε αλλεργική αντίδραση. Εξάνθημα, φαγούρα και οίδημα σε περιοχές μακριά από το σημείο του τσιμπήματος, σφίξιμο στο στήθος και δυσκολία στην αναπνοή, βράχνιασμα της φωνής ή πρήξιμο της γλώσσας. Ακόμη χειρότερη είναι η οξεία αλλεργική αντίδραση, δηλαδή αναφυλαξία λίγα λεπτά μετά το τσίμπημα, ζαλάδα ή απότομη πτώση της πίεσης, λιποθυμία ή καρδιακή ανακοπή.

Προσπαθούμε να επιβραδύνουμε την απορρόφηση του δηλητηρίου (περιδένοντας σε σημείο πάνω από το σημείο του τσιμπήματος και κοντά στο σώμα ή τοποθετώντας πάγο στο σημείο του τσιμπήματος) και απευθυνόμαστε αμέσως σε γιατρό ή στα επείγοντα (112 ή 166). Η χορήγηση αντιισταμινικών ή (σε περίπτωση αναφυλακτικού σοκ) αδρεναλίνης θα πρέπει να γίνει κατά προτίμηση από εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό.

Άλλα μέτρα ασφαλείας. Τα ανοιχτά παράθυρα τη νύχτα φέρνουν δροσιά αλλά αποτελούν και πρόκληση για τους κλέφτες. Ένα σύστημα συναγερμού ή ένας κατάλληλα εκπαιδευμένος τετράποδος φύλακας μπορούν να αποτρέψουν αυτή την απειλή …

Τα τρόφιμα που έχουν μείνει εκτός ψυγείου για πολλές ώρες μπορεί να έχουν αλλοιωθεί. Ιδίως το κρέας πρέπει να μαγειρευτεί σε δυνατή φωτιά για την αποφυγή τυχόν δηλητηρίασης. Δηλητηριάσεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν και κάποια φρούτα ή λαχανικά που δεν έχουν πλυθεί καλά, αλλά και διάφορα υγρά όπως υλικά καθαρισμού ή εντομοκτόνα που θα πέσουν στα χέρια των παιδιών.

Προσοχή! Δεν αφήνουμε ΠΟΤΕ μωρό, παιδί ή ακόμη και το κατοικίδιο μας στο αυτοκίνητο το καλοκαίρι. Το αυτοκίνητο συγκεντρώνει τη θερμότητα σαν θερμοκήπιο και το παιδί ή το σκυλάκι μας κινδυνεύει να σκάσει από θερμοπληξία και να πεθάνει αβοήθητο!

Με τη ζέστη πολλοί μοτοσικλετιστές αποφεύγουν να φορέσουν κράνος με τραγικά πολλές φορές αποτελέσματα! Ας προτιμήσουν γυαλιστερά, λευκά ή ασημί κράνη που συγκεντρώνουν λιγότερη θερμότητα από τα μαύρα ή τα σκούρα – ή ακόμη κράνη με αερισμό, που όμως είναι ακριβότερα ...

Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι τις 31 Οκτωβρίου απαγορεύεται αυστηρά το άναμμα φωτιάς στο ύπαιθρο για το κάψιμο σκουπιδιών, ξερών χόρτων και κλαδιών. Προσέχουμε επίσης κάθε εργασία που ενδεχομένως να δημιουργεί σπινθήρες, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν ανεξέλεγκτη πυρκαγιά.

Κορωνοϊός. Φέτος, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και για τον κορωνοϊό. Σε δημόσιους χώρους φορούμε μάσκα και κρατούμε αποστάσεις – αν αυτό δεν είναι δυνατόν αποφεύγουμε απλώς τους χώρους όπου συνωστίζεται πολύς κόσμος. Πλένουμε τακτικά και σχολαστικά τα χέρια μας με νερό και σαπούνι. Σε έκτακτες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε και αντισηπτικό. Αν έχουμε κάποια ύποπτα συμπτώματα συμβουλευόμαστε αμέσως τον γιατρό μας. Ιδιαίτερη προσοχή σε όσους ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες …

Καλό καλοκαίρι σε όλες και όλους!

Η εποχή ΜΕ τον κορωνοϊό

Αλληλεγγύη, επιχειρηματική συνέχεια και τα τρία συστατικά της ανθεκτικότητας: εφευρετικότητα, αισιοδοξία, ζωή με νόημα …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 26 Μαΐου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-422)

Τις προάλλες ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε σειρά μέτρων για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας μετά την κρίση. Την ίδια μέρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε δύο εκθέσεις. Την Ειδική Έκθεση συστάσεων προς την Ελλάδα στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Και την 6η επικαιροποίηση της έκθεσης ενισχυμένης εποπτείας για την χώρα μας (bit.ly/6elrep).

Αυτές οι εκθέσεις αποτέλεσαν την ραχοκοκαλιά των μέτρων που ανακοινώθηκαν, μαζί με τα πέντε Ελληνικά καθεστώτα κρατικών ενισχύσεων τα οποία έχει εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις τελευταίες εβδομάδες. Επιπλέον, στις εν λόγω εκθέσεις υπενθυμίζονται και οι δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις που είχε αναλάβει η Ελλάδα με τη λήξη των μνημονίων.

Όμως το σημερινό μας θέμα έχει να κάνει με την επιβίωση στη νέα εποχή που πολλοί αναφέρουν ως «μετά-τον-κορωνοϊό» ενώ στην πραγματικότητα είναι «με τον κορωνοϊό». Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης, του οργανισμού και της τοπικής κοινωνίας που θα επιβιώσει από αυτήν την πρωτόγνωρη κρίση; Όταν, με βάση έρευνες στις ΗΠΑ, είναι γνωστό ότι 40% των επιχειρήσεων δεν ξανανοίγουν μετά από μια καταστροφή, ενώ το 25% κλείνουν μέσα σε ένα χρόνο και το 90% μέσα σε δύο.

Αλληλεγγύη. Είναι το πρώτο πράγμα που σκέπτεται κανείς σε δύσκολους καιρούς. Και για άλλη μια φορά διαπιστώσαμε εξαιρετικά δείγματα αλληλεγγύης. Κατ’ αρχάς από τους μηχανισμούς υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας, Ταμεία Αλληλεγγύης και Απόρων, Μέσο Στήριξης Έκτακτης Ανάγκης) από τους οποίους διατέθηκαν ήδη 240 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, διάφοροι οργανισμοί, φορείς και επιχειρήσεις προχώρησαν σε δωρεές και παροχές εξοπλισμού αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ, ενώ χρήματα συγκεντρώθηκαν και από πολλούς Έλληνες και οργανώσεις του εξωτερικού.

Ωστόσο, σημαντική ήταν και η αυθόρμητη προσφορά απλών ανθρώπων. Οι «Μοδίστρες Άμεσης Ανάγκης» αφού έραψαν εθελοντικά 40.000 μάσκες συνεχίζουν, με πρεσβευτή τον Ολυμπιονίκη Ιωάννη Μελισσανίδη με στόχο να ράψουν άλλες 100.000! Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος έραψε στολές για γιατρούς και νοσηλευτές νοσοκομείων της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, οργανώθηκαν εθελοντικές αιμοδοσίες αλλά και προσφορές για την υποστήριξη αναξιοπαθούντων ατόμων που είχαν αποκλειστεί στο σπίτι λόγω κορωνοϊού.

Επιχειρηματική συνέχεια. Μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης έχουν όσοι φρόντισαν να αναλύσουν εγκαίρως τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν μετά από σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές. Ή ακόμη βομβιστικές ενέργειες, εμπρησμούς, ληστείες, καταλήψεις, παρατεταμένες διακοπές ρεύματος και ύδρευσης, σοβαρές βλάβες συστημάτων πληροφορικής, απουσίες προσωπικού ζωτικής σημασίας, χρεοκοπίες σημαντικού προμηθευτή κλπ.

Ποιοι είναι όμως οι κίνδυνοι ανάλογα με την πιθανότητα να συμβούν και την σπουδαιότητά τους; Και πως θα επηρεάσουν τις λειτουργίες από τις οποίες εξαρτάται η επιβίωση της επιχείρησης; Τι θα συμβεί αν υποστούν ζημιές οι εγκαταστάσεις; Αν κλαπεί ένα μηχάνημα ζωτικής σημασίας; Αν αποχωρήσει ο μοναδικός εξειδικευμένος υπάλληλος; Αν υπάρξει βλάβη στα συστήματα πληροφορικής και επικοινωνιών;

Πώς θα λειτουργήσει η επιχείρηση και ποιες είναι οι εναλλακτικές επιλογές; Πώς θα ενημερωθούν προσωπικό και πελάτες; Πόσο μπορούν να περιμένουν την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας της επιχείρησης; Ένα σημαντικό πρώτο μέτρο είναι βέβαια η ασφάλιση έναντι των πιθανότερων κινδύνων. Μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στην ανάκαμψη αν και οι ειδικοί συμβουλεύουν τα σχέδια αυτά να εκπονούνται σαν να μην υπάρχει ασφαλιστήριο συμβόλαιο …

Εφευρετικότητα. Πώς όμως αντιμετωπίζεται ένας απρόβλεπτος κίνδυνος όπως ο κορωνοϊός; Ο οποίος οδηγεί σε αποκλεισμό της επιχείρησης από το βασικότερο στοιχείο επιβίωσης της - τους πελάτες της! Μα με τον σπουδαιότερο ανθρώπινο πόρο, την ανθρώπινη εφευρετικότητα! Και με διαρκή ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ομάδας και των ατόμων, πριν χτυπήσει η καταστροφή.

Την εφευρετικότητα την είδαμε στην πράξη όλον αυτό τον καιρό. Εστιατόρια, καφετέριες και άλλα καταστήματα άρχισαν τις παραδόσεις στα σπίτια. Σχολεία λειτούργησαν μέσω διαδικτύου και εκπαιδευτικής τηλεόρασης. Η εφημερίδα μας εγκαινίασε την ηλεκτρονική έκδοση που την καθιστά προσβάσιμη σε όλο τον κόσμο. Συγκροτήματα και ορχήστρες παρουσίασαν έργα τους στο διαδίκτυο.

Οίκοι ραπτικής σε μια μέρα άρχισαν να ράβουν μάσκες προστασίας. Τσικουδιά, τσίπουρο και άλλα οινοπνευματώδη μετατράπηκαν σε αντισηπτικά. Οι παραγγελίες προϊόντων σε διαδικτυακά καταστήματα πολλαπλασιάστηκε – μέχρι και 171% εβδομαδιαίως σε σχέση με την ίδια εβδομάδα του 2019, σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου.

Ανθεκτικότητα. Όταν αντιμετωπίζουν ατυχήματα και καταστροφές, οικονομικές κρίσεις και ανεργία καθώς και πολλά ανεπάντεχα γεγονότα που δημιουργούν κατάθλιψη και άγχη, μερικοί άνθρωποι σηκώνουν τα χέρια ψηλά αδυνατώντας να αντιδράσουν. Άλλοι σκύβουν το κεφάλι, μερικοί πεισμώνουν και προσπαθούν πιο δυνατά μέχρι να πετύχουν. Κι αυτό ισχύει τόσο για άτομα όσο και για εταιρείες, οργανισμούς ή ακόμη και για ολόκληρους λαούς.

Όπως γράψαμε και παλιότερα (ΧΝ 9/9/2014) τρία είναι τα κύρια συστατικά της ανθεκτικότητας. Πρώτα-πρώτα, η αντιμετώπιση της πραγματικότητας με αισιοδοξία. Χωρίς να ωραιοποιούμε τις δυσκολίες της ζωής, θυμόμαστε ότι οι προηγούμενες γενιές είχαν επιζήσει από χειρότερες καταστροφές. Με θέληση για ζωή. Με μια καλή κουβέντα για όλους. Με χιούμορ και πίστη στους ανθρώπους και στη καλοσύνη τους.

Δεύτερον, μια ζωή με νόημα. Από κάποια θρησκεία ή φιλοσοφία, από τα διδάγματα και την εμπειρία της ίδιας της ζωής. Νόημα που μετατρέπεται σε στόχους για κοινωνική προσφορά και διάθεση για βοήθεια στους άλλους. Δίνοντας δουλειά, μεταφέροντας δεξιότητες, βοηθώντας τον κόσμο να ξεπεράσει τις δυσκολίες της ζωής.

Και τρίτον, η εφευρετικότητα, στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω. Το «πολυμήχανο», που δίνει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε όσους Έλληνες βρεθούν στο εξωτερικό.

Με αυτά τα όπλα θα αντιμετωπίσουμε και τις δυσκολίες της εποχής «με-τον-κορωνοϊό». Κι επειδή τα κατάφεραν πολλές γενιές πριν από εμάς, είναι σίγουρο πως θα τα καταφέρουμε κι εμείς …

Περί της προστασίας της ζωής

Αν η προστασία της ζωής είναι το παν η πολιτεία θα πρέπει να ασχοληθεί πλέον σοβαρά με τα τροχαία και το κάπνισμα
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Μαΐου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-421)

«Τα μέτρα που επιβάλλαμε είναι οδυνηρά, αλλά το παν είναι η προστασία της ζωής των ανθρώπων» υπογράμμισε ο πρωθυπουργός σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο CNN την 1η Απριλίου 2020. Ωραία λόγια που στην περίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊού εφαρμόστηκαν με επιτυχία. Κάνοντας την Ελλάδα παράδειγμα διεθνώς και διορθώνοντας την εικόνα της, από χρεοκοπημένη και υπό κηδεμονία χώρα σε χώρα που μπορεί να διοικηθεί σωστά.

Όμως η παραπάνω δήλωση του πρωθυπουργού και η επιτυχής εφαρμογή της στην περίπτωση της μεγάλης αυτής κρίσης, δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες στους εχέφρονες Έλληνες πολίτες και μια ιερή υποχρέωση της κυβέρνησης. Να την εφαρμόσει με την ίδια αποφασιστικότητα και σε άλλους τομείς της δημόσιας υγείας στους οποίους η χώρα μας έχει δραματικά άσχημες επιδόσεις.

Τροχαία. Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των θανάτων από τροχαία έχει μειωθεί σημαντικά, η χώρα μας βρίσκεται πολύ πάνω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων. Για το 2018. ο αριθμός αυτός ήταν 64 θάνατοι ανά εκατομμύριο έναντι του μέσου όρου της ΕΕ που ήταν 49. Το 2019 ο αριθμός αυτός για την Κρήτη ήταν 94. Επιπλέον, οι μισοί σχεδόν νεκροί και σοβαρά τραυματίες είναι νέοι.

Τα τελευταία χρόνια οι ποινές που προβλέπει ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας έχουν γίνει αυστηρότερες. Αλλά αυτό δεν αρκεί για την δραστική μείωση της μάστιγας των τροχαίων. Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 η Σουηδία έθεσε ως μακροπρόθεσμο στόχο το «Όραμα μηδέν» (Vision Zero) για τον μηδενισμό των θανάτων και των σοβαρών τραυματισμών από τα τροχαία.

Έτσι το 2018, η Σουηδία είχε 32 θανάτους ανά εκατομμύριο! Ακόμη καλύτερες επιδόσεις είχαν οι χώρες που την μιμήθηκαν - η Βρετανία 28, η Δανία και η Ιρλανδία 30. Αν έγινε τέτοια αναστάτωση για τον κορωνοϊό με τους 150 νεκρούς (14 νεκροί ανά εκατομμύριο), τι πρέπει να γίνει για τα τροχαία; Είναι προφανές ότι αν προτεραιότητα της πολιτείας είναι η προστασία της ζωής, απαιτείται εδώ και τώρα να εφαρμοστεί ένα φιλόδοξο εθνικό σχέδιο για τα τροχαία.

Κάπνισμα. Έχουμε επισημάνει από αυτήν εδώ τη στήλη τα θετικά σημεία αλλά και τις ελλείψεις της πρόσφατης επικαιροποίησης της αντικαπνιστικής νομοθεσίας (ΧΝ 26/11/2019). Ωστόσο, με οδυνηρή έκπληξη διαπιστώσαμε τη δημόσια υποστήριξη γνωστής καπνοβιομηχανίας από τον Υπουργό Υγείας και τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε δημόσια εκδήλωση για την προώθηση νέων καπνικών προϊόντων.

Επιπλέον, κατά παράβαση της Σύμβασης-Πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον έλεγχο του καπνού, ο Υπουργός Υγείας δέχτηκε πρόσφατα και δωρεά από την εν λόγω καπνοβιομηχανία, κάτι που χαρακτηρίστηκε ως «αισχρό διαφημιστικό κόλπο» από διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Σύμφωνα με παλαιότερες ανακοινώσεις της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας το κάπνισμα στην Ελλάδα προκαλεί 15.000 θανάτους ετησίως. Αυτό μεταφράζεται σε 1.399 θανάτους ανά εκατομμύριο. Δηλαδή, 100 φορές περισσότερους από όσους ο κορωνοϊός! Παράλληλα, η χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη θέση της κατανάλωσης καπνικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αν πράγματι η κυβέρνηση σκοπεύει να κάνει το παν για την «προστασία της ζωής των ανθρώπων» θα έπρεπε να απαγορεύσει πλήρως την κυκλοφορία των καπνικών προϊόντων. Ή τουλάχιστον να αυξήσει σημαντικά την τιμή πώλησής τους, όπως έχει συμβεί στις χώρες που αποφάσισαν να περιορίσουν δραστικά την κατανάλωση τους.

Φυσικά, η καπνοβιομηχανία θα αντιδράσει ισχυριζόμενη ότι αυτό θα μειώσει την απασχόληση αφού θα περιοριστεί η οικονομική της δραστηριότητα. Όμως όπως γράψαμε και παλαιότερα (ΧΝ 6/8/2019), σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του ΙΟΒΕ το σύνολο των θέσεων εργασίας στον κλάδο των καπνικών προϊόντων είχε υπολογιστεί το 2016 σε 28.563 άτομα (17.801 στην καπνοβιομηχανία και 10.762 στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο). Επιπλέον, η φορολογία των καπνικών προϊόντων αποφέρει στη δημόσιο περίπου 2-3 δισ. ευρώ ετησίως.

Ας συγκριθούν τα παραπάνω με την επιβάρυνση της εθνικής οικονομίας από τα μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού και τα οποία θα προκαλέσουν ύφεση 9,7% και σημαντική αύξηση της ανεργίας. Για μιάν απειλή της δημόσιας υγείας 100 φορές μικρότερη από την απειλή του καπνίσματος … Τα συμπεράσματα από τις συγκρίσεις είναι δυστυχώς προφανή …

Άλλες απειλές. Κάθε χρόνο θρηνούμε στην Κρήτη νεκρούς και τραυματίες από τους άσκοπους πυροβολισμούς. Η πάταξη της παράνομης οπλοφορίας και οπλοχρησίας, θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο σοβαρού προβληματισμού με τελικό αποτέλεσμα ένα ολοκληρωμένο περιφερειακό πρόγραμμα αφοπλισμού. Όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν (ΧΝ 25/6/2019) οι μπαλωθιές δεν είναι με κανέναν τρόπο κρητικό έθιμο, ακόμη λιγότερο δείγμα λεβεντιάς … Και κάποτε θα πρέπει να το καταλάβουμε όλοι.

Τέλος, άλλη μια πληγή που συχνά βρίσκεται στη ρίζα των τροχαίων αλλά και των άσκοπων πυροβολισμών είναι η κατανάλωση αλκοόλ από παιδιά και εφήβους. Δυστυχώς, πρόκειται για μια συνήθεια που συχνά ξεκινά από το οικογενειακό περιβάλλον το οποίο θεωρεί την κατανάλωση οινοπνευματωδών ως σημείο ενηλικίωσης και ανδρισμού. Και καταλήγει στα επείγοντα των νοσοκομείων όπου μεταφέρονται οι ανήλικοι σε αιθυλικό κώμα …

Σε παλαιότερη συνομιλία μου με ανθρώπους που βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με το πρόβλημα, έμαθα ότι τα κέντρα που επιτρέπουν την κατανάλωση αλκοόλ από παιδιά και εφήβους είναι γνωστά αλλά «απροσπέλαστα». Παράλληλα, η αμέλεια των γονέων συμβάλει στην επέκταση του φαινομένου σε σχολικές γιορτές και εκδρομές. Η εντατικοποίηση των ελέγχων από γονείς, δασκάλους και από τα όργανα της τάξης είναι επιβεβλημένη και στον τομέα αυτό.

Λοιπόν, τι σκοπεύει να κάνει η πολιτεία για τα παραπάνω; Μήπως ο πρωθυπουργός ανέφερε πως «το παν είναι η προστασία της ζωής των ανθρώπων» εν τη ρύμη του λόγου ή ως ένα μάλλον λαϊκίστικο πυροτέχνημα εντυπωσιασμού; Η διαχείριση της κρίσης με βάση την παραπάνω αρχή έβαλε ξανά την Ελλάδα στον χάρτη των σοβαρών κρατών και έδειξε ότι η πολιτεία την εννοούσε. Θα είναι κρίμα να αποδειχτεί ένα φτηνιάρικο, πολιτικάντικο σύνθημα … και κανένας εχέφρων πολίτης αυτής της χώρας δεν θα μπορούσε να δεχτεί κάτι τέτοιο!