(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 17 Νοεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-223)
Πως αντιμετωπίζεις έναν ναρκομανή; Κάποιον που για να πάρει τη δόση του δεν αρκείται στο κλασσικό «φίλε έχεις ένα ευρώ;», αλλά σε απειλεί και με μαχαίρι; Πως αντιμετωπίζεις τον αλκοολικό που σου ζητά επίμονα να πιει ακόμα ένα ποτηράκι πριν περιπέσει ξανά σε αιθυλικό κώμα; Ποια είναι η στάση σου απέναντι στον παθιασμένο χαρτοπαίκτη που κάθε βράδυ χάνει όλο και περισσότερα στα χαρτιά και σου ξαναζητά δανεικά; Το νεαρό που ξημεροβραδιάζεται στα βιντεοπαιχνίδια ή στο φατσοβιβλίο. Τον έφηβο που περνάει ώρες σε διαδικτυακές σελίδες με πορνό;
Αν είσαι γονιός θα προσπαθήσεις να νουθετήσεις, να ελέγξεις, να απειλήσεις, να εκβιάσεις, να τιμωρήσεις, να εκλογικεύσεις. Μέχρι να αντιληφθείς ότι οι προσπάθειές σου δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Μέχρι να καταλάβεις ότι το παιδί σου, ο σύντροφός σου, ο συγγενής σου, ο φίλος σου είναι άρρωστος! Ότι είναι εξαρτημένος. Και πως ο μόνος τρόπος να τον βοηθήσεις είναι αυτός ο ίδιος να αντιληφθεί την ασθένειά του και να αποφασίσει ότι θέλει να θεραπευθεί. Να απεξαρτηθεί.
Πράγματι, το πρώτο βήμα για την θεραπεία κάθε ασθένειας, σωματικής, αλλά πολύ περισσότερο ψυχικής, είναι να αναγνωρίσει ο ίδιος ο ασθενής πως πάσχει αλλά και πως είναι υπεύθυνος για την θεραπεία του. Αυτό είναι ένα από τα μηνύματα του Αισχύλου στις «Ευμενίδες». Ο Απόλλων αναλαμβάνει την ευθύνη, ως ηθικός αυτουργός, για τον φόνο που είχε διαπράξει ο Ορέστης σκοτώνοντας τη μάνα του, την Κλυταιμνήστρα. Μια πράξη εκδίκησης για τη δολοφονία του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα σε συνεργασία με τον εραστή της, τον Αίγισθο.
Όμως, η ανάληψη της ευθύνης από τον Απόλλωνα δεν αρκεί. Πρέπει και ο ίδιος ο Ορέστης να παραδεχτεί πως αυτός, και μόνον αυτός, είναι υπεύθυνος για τη μητροκτονία. Μόνο τότε το συμβούλιο των θεών θα τον αθωώσει και θα μετατρέψει την ψυχική του ασθένεια, τις Ερινύες, σε Ευμενίδες. Που θα τον συνοδεύουν μεν σε όλη του τη ζωή αλλά δεν θα τον ταλαιπωρούν ούτε θα τον βασανίζουν …
Όλες οι εξαρτήσεις προκαλούν δράματα και αφήνουν τραύματα. Σε παιδιά, σε ενήλικες, σε σχέσεις, σε οικογένειες. Οδηγούν σε αυτοκτονίες, σε κατεστραμμένες ζωές, σε χρεοκοπίες ακόμη και σε δολοφονίες … Όμως τα χειρότερα αποτελέσματα προέρχονται από τις δογματικές εξαρτήσεις. Δηλαδή από την προσκόλληση σε κάποια σέχτα, σε κάποια αίρεση!
Έχουμε γράψει και παλιότερα για το φαινόμενο αυτό (Χ.Ν. 13/1/2015). Για το μηχανισμό που μετατρέπει τους «πιστούς» σε άτομα εξαρτημένα από την κάθε εντολή του «ποιμένα», όσο παράλογη κι αν είναι. Για το μηχανισμό που οδηγεί μερικές από αυτές τις περιθωριακές σέχτες στο στάδιο της βίας εναντίον των ίδιων των μελών τους. Βιασμοί, ακόμη και ανήλικων καθώς και γενικότερα φαινόμενα βίας έχουν καταγγελθεί κατ’ επανάληψη σε πολλές σέχτες, όπου οι «γκουρού» απαιτούν από τα μέλη να ικανοποιούν όλες τις επιθυμίες τους. Σε άλλες περιπτώσεις οι οπαδοί οδηγούνται σε ομαδικές αυτοκτονίες.
Άλλες σέχτες στρέφονται εναντίον εξωτερικών εχθρών. Οι Ασασίνοι, δολοφονούσαν κυρίως σουνίτες θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες και έδρασαν στη Μέση Ανατολή παράλληλα σχεδόν με τις Σταυροφορίες. Η τρομοκρατική οργάνωση Αλ Κάιντα θεωρείται από πολλούς στο μουσουλμανικό κόσμο ως σέχτα που αντιμάχεται τις ποιο φιλελεύθερες εκφάνσεις του Ισλάμ εναντίον των οποίων οργανώνει και θανατηφόρες επιθέσεις. Ακόμη και ο σκληρός πυρήνας των ναζί θεωρείται ότι ανήκε σε κάποια παγανιστική απόκρυφη σέχτα από την οποία προέκυψαν οι θεωρίες περί Άριας φυλής που οδήγησαν στην εξόντωση εκατομμυρίων αθώων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο κόσμος αντιμετωπίζει σήμερα μια νέα βίαιη σέχτα, τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. Οι οποίοι με την καθοδήγηση έξυπνων ποιμένων έχουν παραποιήσει το νόημα της θρησκείας τους έχοντας κηρύξει έναν ιερό πόλεμο όχι ενάντια στις ανθρώπινες αδυναμίες τους αλλά ενάντια στους «άπιστους». Δηλαδή ενάντια σε όλους όσους δεν συμφωνούν με την στενόμυαλη κοσμοθεωρία των ποιμένων τους - μουσουλμάνους, χριστιανούς ή άθεους.
«Μα φταίει και η Δύση» λένε μερικοί. «Που με την πολιτική της στη Μέση Ανατολή δημιούργησε, εν μέρει τουλάχιστον, τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση και την εξάπλωση του φαινομένου». Φταίνε άραγε οι γονείς όταν τα παιδιά τους γίνονται ναρκομανείς ή αλκοολικοί; Φταίνε μήπως οι παρέες που κάποιοι χάνουν περιουσίες στα χαρτιά; Φταίει η τεχνολογία που κάποιοι ξημεροβραδιάζονται μπροστά σε ένα βιντεοπαιχνίδι; Ή φταίει ο Απόλλωνας που προέτρεψε τον Ορέστη να σκοτώσει τη μάνα του;
Μπορεί βέβαια ο Σολομώντας να λέει στις Παροιμίες (λ':33) ότι «όποιος χτυπάει το γάλα, βγάζει βούτυρο· και όποιος πιέζει τη μύτη, βγάζει αίμα· και όποιος ερεθίζει οργή, προξενεί μάχες». Όμως, εδώ έχουμε επιθέσεις αυτοκτονίας νέων ανθρώπων εναντίον αθώων, ακόμη και ομόδοξων … Στην πραγματικότητα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επικίνδυνη σέχτα που έχει αποκτήσει πολυάριθμα μέλη και θαυμαστές και έχει περάσει στο τελικό στάδιο της βίας.
Σε ένα σεμινάριο για την αντιμετώπιση του αλκοολισμού στους χώρους εργασίας που είχα παρακολουθήσει παλιότερα, ο γιατρός της υπηρεσίας μας το ξεκαθάρισε: «Τι μας τους φέρνετε όταν είναι αλκοολικοί εδώ και 10 ή 20 χρόνια; Ειδοποιείστε μας όταν το πρόβλημα βρίσκεται στα πρώτα στάδια. Τότε μόνο μπορούμε να επέμβουμε αποτελεσματικά … Ενεργείστε προληπτικά». Και η συνταγή της αντιμετώπισης ήταν μία. Ένταξη σε πρόγραμμα απεξάρτησης ή απόλυση! Σκληρή και απάνθρωπη θα την χαρακτήριζε κάποιος. Είναι όμως η μόνη αποδεκτή μέθοδος σε ατομικό επίπεδο αν θέλουμε να βοηθήσουμε τον εξαρτημένο και κατ' επέκταση την κοινωνία.
Τι μπορεί όμως να γίνει για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της βίας των τζιχαντιστών; Δυστυχώς, όσο οι φανατισμένοι θα προμηθεύονται όπλα και πυρομαχικά (αλήθεια από πού;) η βίαιη καταστολή είναι μονόδρομος. Παράλληλα βέβαια πολλά μπορούν να γίνουν για την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης των νέων και τον περιορισμό του προσηλυτισμού νέων θυμάτων στη σέχτα. Με εκπαίδευση, με ψυχολογική υποστήριξη, με αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.
Πάνω απ' όλα απαιτείται ψύχραιμη και νηφάλια αντιμετώπιση χωρίς γενικεύσεις και λαϊκισμούς. Δεν φταίνε οι θρησκείες, οι μουσουλμάνοι, οι μετανάστες, η Λέσχη Μπίντελμπεργκ ή το μεγάλο κεφάλαιο επειδή κάποιοι άρρωστοι αποφασίζουν να ζωστούν με εκρηκτικά για να τιμωρήσουν τους κατά τη γνώμη τους «απίστους».
