Συνεχίζοντας τις αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές υποθηκεύουμε το μέλλον των παιδιών μας, της χώρας μας και του πλανήτη …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 2 Αυγούστου 2022 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-471)
Σε μια συνέντευξη που είχα δώσει το 2012 στο ελληνόφωνο περιοδικό ΠΡΟΣΩΠΑ των Βρυξελλών ανέφερα πως είχα καταλήξει «στο συμπέρασμα ότι η πρόληψη είναι η κατ’ εξοχήν έκφραση του homo sapiens, του «λογικού» ανθρώπου όπως θέλουμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας». Τα ατυχήματα και οι καταστροφές που ταλανίζουν τη χώρα μας, αλλά και τον αναπτυγμένο κόσμο γενικότερα, δείχνουν ότι για το ανθρώπινο είδος η «λογική» δεν τρέχει από τα μπατζάκια μας …
Από αυτήν εδώ τη στήλη έχουμε κατ’ επανάληψη γράψει για την πρόληψη επιμέρους ατυχημάτων και καταστροφών. Για τα τροχαία, τις (αστικές και δασικές) πυρκαγιές και τις πλημμύρες. Για τις επιπτώσεις στην υγεία από το κάπνισμα, την έλλειψη άσκησης και την κακή διατροφή. Αλλά και για μερικά από τα μέτρα που θα πρέπει να πάρουμε τάχιστα για να περιορίσουμε τις επιπτώσεις από την αλλαγή του κλίματος.
Φυσικά, οι συμβουλές από αυτή τη στήλη αφορούν κυρίως την αυτοπροστασία των πολιτών και λιγότερο προτάσεις προς τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές. Στόχος είναι πάντα η ανάπτυξη μιας «κουλτούρας πρόληψης» από πολίτες και αρχές σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. Είναι τραγικό να θρηνούμε καθημερινά θύματα, λόγω απροσεξίας και αδιαφορίας πολιτών και πολιτείας … Και θεωρώ ότι είναι ακόμη τραγικότερο όταν διαπιστώνει σιγά-σιγά κανείς ότι όλες οι προσπάθειες να αλλάξει η κατάσταση προσκρούουν στην ίδια την κοινωνία και τις συνήθειες που διδάσκονται και διαιωνίζονται στο πλαίσιο της οικογένειας.
Μια από τις σοβαρότερες αιτίες των τροχαίων είναι η κατανάλωση οινοπνευματωδών από τον οδηγό. Όσες ενημερωτικές εκστρατείες κι αν γίνουν στα σχολεία, ακυρώνονται τη στιγμή που τα παιδιά θα δουν τους γονείς τους να πιάνουν το τιμόνι μεθυσμένοι ή πολύ κουρασμένοι, να μην φορούν ζώνη ή να προσπαθούν να προσπεράσουν αντικανονικά αναπτύσσοντας υπερβολική ταχύτητα. Όταν ανεβαίνουν στη μοτοσυκλέτα χωρίς κράνος ή όταν δεν χρησιμοποιούν παιδικά καθίσματα για τα μωρά και τα νήπια.
Μου έλεγε μια φίλη τις προάλλες για μια παρουσίαση που έγινε σε ένα σχολείο από έναν αστυνομικό και έναν πυροσβέστη για θέματα τροχαίων και πυρκαγιών. Ένα παιδάκι, αποκάλεσε τον αστυνομικό «μπάτσο» χωρίς να αντιδράσει κανένας από τους ενήλικες που ήταν παρόντες. Πώς θα αντιμετωπίσει ο αυριανός πολίτης τον αστυνομικό όταν θα του κάνει μια παρατήρηση ή θα του επιβάλει ένα πρόστιμο για μια παράβαση;
Άλλο παράδειγμα. Ο Σύλλογος «Ακαπνίστας», στην προσπάθειά του να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές της Πέμπτης και Έκτης Δημοτικού, καθώς και εκείνους της Α’ και Β’ Γυμνασίου για τις αρνητικές επιπτώσεις της βλαβερής συνήθειας του καπνίσματος, παρουσιάζει στα σχολεία τη δράση «Μαθαίνω να μην καπνίζω». Κάθε χρόνο η δράση εγκρίνεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και ενημερώνονται σχετικά όλες οι σχολικές μονάδες. Ωστόσο, οι περισσότεροι δάσκαλοι και καθηγητές δεν εκδηλώνουν ενδιαφέρον να οργανωθούν οι σχετικές παρουσιάσεις γιατί, όπως μας εξήγησε μια δασκάλα, είναι οι ίδιοι καπνιστές …
Κάθε καλοκαίρι η χώρα μας υποφέρει από δασικές πυρκαγιές. Κάθε χρόνο η Πυροσβεστική Υπηρεσία ανακοινώνει ότι από 1η Μαΐου έως 31η Οκτωβρίου (αντιπυρική περίοδος) ισχύουν ορισμένες απαγορεύσεις. ΔΕN καίμε σκουπίδια ή ξερά χόρτα και κλαδιά. ΔΕΝ ανάβουμε υπαίθριες ψησταριές σε δάση ή σε χώρους που υπάρχουν ξερά χόρτα. Αποφεύγουμε εργασίες που ενδέχεται να προκαλέσουν πυρκαγιά (π.χ. ηλεκτροσυγκολλήσεις, χρήση εργαλείων που δημιουργούν σπινθήρες). ΔΕΝ πετάμε αναμμένα τσιγάρα. ΔΕΝ αφήνουμε σκουπίδια στα δάση γιατί υπάρχει κίνδυνος ανάφλεξης.
Επιπλέον, κάθε χρόνο καλούνται οι πολίτες και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης να μειώσουν την καύσιμη ύλη απομακρύνοντας ξερόχορτα και κλαδιά από οικόπεδα και περιαστικά δάση. Ελάχιστοι το κάνουν ευσυνείδητα πριν αρχίσει η αντιπυρική περίοδος όπως και λίγοι εφαρμόζουν τις απαγορεύσεις της Πυροσβεστικής. Αντίθετα, οι περισσότεροι, όταν ξεσπάσει πυρκαγιά αναρωτιούνται «πού είναι το κράτος;»…
Τα ίδια λίγο πολύ και με άλλα ατυχήματα και καταστροφές. Τα έχουμε πει ακόμη και με μαντινάδες από αυτήν εδώ τη στήλη. «Ο έξυπνος δεν είναι αυτός που κάνει το γενναίο, αλλά εκείνος που θωρεί μην τύχει το μοιραίο!». Όμως, η χρόνια αδιαφορία πολιτών και πολιτείας, τα ημίμετρα, η αδράνεια λόγω του «πολιτικού κόστους» και των πιέσεων που ασκούν μικρά και μεγάλα οργανωμένα συμφέροντα δεν προμηνύουν τίποτα καλό. Ταυτόχρονα, τα σύννεφα της κλιματικής κατάρρευσης συγκεντρώνονται απειλητικά και η καταστροφή πλησιάζει με όλο και ταχύτερο ρυθμό.
Πράγματι, ο στόχος να μην αυξηθεί η μέση θερμοκρασία του πλανήτη πάνω από τον 1,5°C μέχρι το 2030 φαίνεται πως δεν θα επιτευχθεί. Ο ηφαιστειολόγος Bill McGuire (προφέρεται Μακγκουάιρ), ομότιμος καθηγητής γεωφυσικών και κλιματικών απειλών στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου (UCL) στο νέο του βιβλίο Hothouse Earth (Η Γη ως καυτό θερμοκήπιο) προβλέπει ότι μέχρι εκείνη τη χρονιά το όριο αυτό θα έχει ξεπεραστεί. Μάλιστα, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 2°C θα έχει ως αποτέλεσμα έντονους καύσωνες, ακραίες ξηρασίες, καταστροφικές πλημμύρες, μειωμένη γεωργική παραγωγή και κύματα προσφύγων, ταχύτατο λιώσιμο των πάγων και αυξανόμενα επίπεδα της στάθμης της θάλασσας.
Όλα αυτά που αρχίζουμε ήδη να τα βλέπουμε όλο και συχνότερα σε παγκόσμιο επίπεδο, θα αποσταθεροποιήσουν σοβαρά την παγκόσμια κοινωνία. Ακόμη και με βάση τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις για τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν τα κράτη για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην τελευταία σύνοδο για την κλιματική αλλαγή στη Γλασκόβη, οι μέσες θερμοκρασίες προβλέπεται να αυξηθούν από 2,4 έως 3°C.
Γι’ αυτό, ο καθηγητής McGuire υποστηρίζει ότι στην πράξη δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα για να αποφύγουμε την επερχόμενη κλιματική κατάρρευση. Προτείνει, αντίθετα, να προσαρμοστούμε στις συνθήκες του «καυτού θερμοκηπίου» που θα αντιμετωπίσουμε σε λίγα χρόνια και να προσπαθήσουμε να αναστείλουμε την περαιτέρω υποβάθμιση της ζοφερής αυτής κατάστασης.
«Θα χαθούμε, γιατί αδικήσαμε!». Αυτή η φράση του Στρατηγού Μακρυγιάννη έρχεται στο νου όταν αναλογίζομαι τις αδικίες που συνεχίζουμε να κάνουμε στους εαυτούς μας, στη φύση αλλά κυρίως στα παιδιά και τα εγγόνια μας, στα οποία θα κληροδοτήσουμε έναν κόσμο όπου η ζωή θα μοιάζει πραγματικά με κόλαση.
Υ.Γ. Βλ. και Climate Endgame: Exploring catastrophic climate change scenarios, Climate Endgame, Potential for global heating to end humanity 'dangerously underexplored'
