Λίγες μέρες πριν φύγω από την Κρήτη συμμετείχα σε μια πεζοπορία που οργάνωσε το
παράρτημα Χανίων του Ελληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου στη διαδρομή Ζούρβα – Τρομάρισσα – Βούλισμα. Η διαδρομή απαιτεί σημαντική προσπάθεια και αρκετά κιλά ιδρώτα αλλά όταν φτάνεις στην Τρομάρισσα με το ωραίο νερό, τα πλατάνια, τη θέα και την ατμόσφαιρα του βουνού τα ξεχνάς όλα και απολαμβάνεις.
Από συζητήσεις έμαθα πως στην Τρομάρισσα υπογράφτηκε το 1944 η ομώνυμη συμφωνία μεταξύ αριστερού ΕΑΜ και δεξιάς ΕΟΚ που αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του
συγκρητισμού. Παρεκάλεσα τον καλό φίλο Μανώλη Μανούσακα, που γράφει κάθε εβδομάδα μια σελίδα ιστορικού περιεχομένου στην εφημερίδα «
Χανιώτικα Νέα» να με διαφωτίσει και τον ευχαριστώ που βρήκε όλα τα σχετικά κείμενα . Με βάση λοιπόν τη συμφωνία της Τρομάρισσας, που χαρακτηρίζεται και ως ο «Λίβανος της Κρήτης» η Κρήτη δεν γνώρισε εμφύλιο πόλεμο αφού στόχος αυτής της συμφωνίας, αλλά και των υπόλοιπων συμφωνιών που υπογράφτηκαν μεταξύ δεξιών και αριστερών στην Κρήτη (Συμφωνία του Θερίσου του 1943 και η τοπικού χαρακτήρα Συμφωνία του Αποκόρωνα του 1945) ήταν «η αποφυγή του αιματοκυλίσματος», η χρησιμοποίηση των όπλων «εναντίον μόνον και μόνον των Γερμανών» και η συγκρότηση «ενιαίου εθνικού στρατού». Πρωτεργάτες της συμφωνίας της Τρομάρισσας ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Μήτσος Βλαντάς, ο οποίος όμως δεν υπέγραψε την συμφωνία γιατί επέμενε να υπογράψει ως εκπρόσωπος της ΠΕΕΑ, της γνωστής κυβέρνησης του βουνού, την οποία όμως δεν ανεγνώριζαν οι δεξιοί της ΕΟΚ.
Τί σ' ενδιαφέρουν όλα αυτά θα μου πείτε. Λοιπόν ο γιός του Μήτσου Βλαντά είναι ο καλός συνάδελφος και συνδικαλιστής Γιώργος Βλαντάς με τον οποίο είχαμε συνεργαστεί αρκετές φορές στο παρελθόν (έκδοση της εφημεριδούλας της ένωσης γονέων του Ευρωπαϊκού Σχολείου Βρυξελλών ΙΙΙ, έκδοση της επιθεώρησης
Graspe με άρθρα προβληματισμού για το μέλλον της ευρωπαϊκής δημόσιας υπηρεσίας). Ο Γιώργος, που ως παιδί γνώρισε την ξενιτιά των χαμένων του εμφυλίου (Ρουμανία, Γαλλία) μου είχε εκμυστηρευτεί κάποτε ότι τις πανεπιστημιακές του σπουδές τις είχε κάνει με υποτροφία που πλήρωνε κάποιος εύπορος από την Κρήτη, χωρίς να μου δώσει παραπάνω λεπτομέρειες. Ο συγκρητισμός σε όλο του το μεγαλείο!
Διαβάζοντας τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα, με τις εκρήξεις βίας και μίσους σκέφτηκα την Τρομάρισσα και πόσο θα 'πρεπε να εμπνευστούμε από τα διδάγματά της. Πιστεύω ότι ο κρητικός
Κωστής Χατζηδάκης που τραυματίστηκε από διαδηλωτές έδειξε το δρόμο. «Δεν αισθάνομαι κανένα μίσος για όσους μου επιτέθηκαν χθες. Ωστόσο, όλοι είναι ανάγκη να κατανοήσουμε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά με το μίσος και με τη βία. Αντίθετα, πρέπει να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό για να ξεπεράσουμε αυτή τη μεγάλη κρίση» δήλωσε σεμνά, κάτι που δείχνει ότι εμφορείται από το πνεύμα του συγκρητισμού της Τρομάρισσας. Ας ευχηθούμε να βρει πολλούς μιμητές.
Με στοιχεία από το βιβλίο του Λευτέρη Ηλιάκη «Η αντίσταση στο Ν. Χανίων» (Χανιά, 2003) και από το άρθρο του Μιχ. Μποτωνάκη «Δύο ιστορικά κείμενα».
