ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Ατυχήματα, καταστροφές και ο κλάδος των ασφαλίσεων
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Η πορεία του κλάδου των ασφαλίσεων είναι στενά συνδεδεμένη με τα ατυχήματα και τις καταστροφές. Και οι προοπτικές δεν είναι ανθηρές ιδίως αν επαναληφθούν οι μεγάλες καταστροφές που έπληξαν την ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια
Ένας παλιός επαγγελματίας του κλάδου είχε πει ότι ο ασφαλιστής είναι ένας πολύ αισιόδοξος άνθρωπος που κηρύττει την απαισιοδοξία. Ο ορισμός δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα αν και οι σύγχρονες κοινωνίες μας έχουν πλέον συνηθίσει να αντιμετωπίζουν την επικινδυνότητα με οικονομικά κριτήρια και να την καλύπτουν προσφεύγοντας στις ασφάλειες. Ασφαλίζουμε υποχρεωτικά τα αυτοκίνητά μας έτσι ώστε σε περίπτωση ατυχήματος να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στα έξοδα αποζημίωσης τρίτων. Ασφαλίζουμε επίσης τα σπίτια μας ή και τα μαγαζιά μας κατά της πυρκαγιάς ή και κατά της κλοπής. Τέλος ακούμε συχνά στις ειδήσεις για ασφάλειες που γίνονται για τη μεταφορά έργων τέχνης, για τα ομόλογα που εκδίδει ένα κράτος ή για τα πόδια ποδοσφαιριστών και διάφορα σωματικά προσόντα καλλιτεχνών …
Όταν ασφαλίζουμε το αυτοκίνητό μας ή το σπίτι μας, το ασφαλιστήριο συμβόλαιο περιλαμβάνει πάντα ένα ανώτατο ποσό αποζημίωσης, το οποίο η ασφαλιστική εταιρεία θα καταβάλει σε όποιον έχει υποστεί τη ζημιά. Τι γίνεται όμως όταν οι ασφαλιστικές εταιρείες καλούνται να αποζημιώσουν τα θύματα μιας μεγάλης φυσικής καταστροφής όπως για παράδειγμα ενός σεισμού ή μιας πλημμύρας; Απλώς έχουν ασφαλιστεί με τη σειρά τους σε άλλες ασφαλιστικές εταιρείες, τις αποκαλούμενες εταιρείες «αντασφάλισης».
Φυσικά, όπως και στα κανονικά ασφαλιστήρια συμβόλαια, έτσι και τα συμβόλαια αντασφάλισης προβλέπουν ανώτατα όρια αποζημίωσης. Όταν και τα όρια αυτά ξεπεραστούν, επεμβαίνει συνήθως η πολιτεία, η οποία θα πρέπει να έχει δημιουργήσει εκ των προτέρων κάποιο ταμείο αποζημίωσης θυμάτων φυσικών καταστροφών. Για ακόμη μεγαλύτερες καταστροφές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει ένα ταμείο αλληλεγγύης για να βοηθά τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί. Η προσφυγή στο Ταμείο αυτό είναι δυνατή όταν οι συνολικές ζημίες ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ ή το 0,6% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (για την Ελλάδα το 2013 το ποσό αυτό ήταν 1,2 δισ. ευρώ). Τα χρήματα αυτά προορίζονται κατά προτεραιότητα για την αποκατάσταση των δημόσιων υποδομών που έχουν καταστραφεί (οδικό δίκτυο, νοσοκομεία, σχολεία, κυβερνητικά κτήρια, κλπ.).
Πως είναι δυνατόν ο κλάδος των ασφαλειών να συμβάλλει στην πρόληψη και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των ατυχημάτων και των καταστροφών; Είναι γνωστό για παράδειγμα πως η ασφαλιστική εταιρεία δεν σας αποζημιώνει αν σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα αποδειχτεί ότι δεν φορούσατε ζώνη ή ότι είχατε καταναλώσει αλκοολούχα ποτά. Στις ασφάλειες ζωής το γεγονός ότι καπνίζετε είναι πολύ πιθανόν να έχει ως αποτέλεσμα αύξηση των ασφαλίστρων. Και η εγκατάσταση ανιχνευτών καπνού και αντικλεπτικών συστημάτων συναγερμού αποτελεί σε πολλές χώρες απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύναψη ασφαλιστηρίου συμβολαίου κατά της πυρκαγιάς και της κλοπής. Όταν όμως πρόκειται για φυσικές καταστροφές, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα, επειδή απαιτείται συνεργασία των ασφαλιστών με τις αρχές.
Όσον αφορά τους σεισμούς θα ήταν δυνατόν να ισχύουν μειωμένα ασφάλιστρα για τα κτήρια στα οποία έχουν εφαρμοστεί πιστά οι προβλέψεις των πλέον πρόσφατων αντισεισμικών κανονισμών ή στα οποία οι ιδιοκτήτες έχουν λάβει τα ενδεικνυόμενα μέτρα προσεισμικής ενίσχυσης. Αντίστοιχα για τις πλημμύρες, τα κτήρια σε περιοχές στις οποίες έχουν πραγματοποιηθεί αντιπλημμυρικά έργα ή στα οποία οι ιδιοκτήτες έχουν κατασκευάσει συστήματα αντιπλημμυρικής προστασίας θα μπορούσαν επίσης να καταβάλουν μειωμένα ασφάλιστρα. Όσον αφορά τους σεισμούς, για τον καθορισμό των ασφαλίστρων χρειάζονται μαθηματικά μοντέλα που να συνδυάζουν την πιθανότητα σεισμού σε μια περιοχή με την σεισμική επικινδυνότητα των κτηρίων. Παρόμοια μαθηματικά μοντέλα θα χρειαστούν και για τις πλημμύρες και γενικότερα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με τις προβλεπόμενες καταστροφές και το ύψος των ζημιών που θα κληθούν να καλύψουν οι ασφαλιστές ή το κράτος.
Η κλιματική αλλαγή που βρίσκεται πλέον προ των πυλών, σε συνδυασμό με τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης δεν αποκλείεται να οδηγήσουν στο μέλλον στην υποχρεωτική επιβολή της ιδιωτικής ασφάλισης των κτηρίων έναντι φυσικών καταστροφών. Αυτό φυσικά θα πρέπει να συνοδευτεί από αυστηρή εποπτεία των εμπλεκόμενων εταιρειών προκειμένου τα χρήματα των ασφαλισμένων να επενδυθούν με σιγουριά και να διατίθενται πράγματι για την αποκατάσταση των ζημιών όταν σημειωθεί κάποια καταστροφή. Οι ασφάλειες, όπως και οι τράπεζες και ολόκληρος ο χρηματοπιστωτικός τομέας προβλέπεται στο άμεσο μέλλον να τεθούν υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ώστε να αποφευχθούν οι επισφαλείς επενδύσεις και η κατασπατάληση των χρημάτων των ασφαλισμένων ή των καταθετών.
Η ενδεχόμενη επιβολή υποχρεωτικής ασφάλισης των κτηρίων από φυσικές καταστροφές, αν συνοδευτεί και από μειωμένα ασφάλιστρα όταν ο ασφαλιζόμενος έχει λάβει μέτρα ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων από τις πιθανές καταστροφές, θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη προστασία των πολιτών μακροπρόθεσμα. Αν μάλιστα συνοδευτεί και από έλεγχο των ασφαλιστικών εταιρειών αλλά και των ασφαλισμένων προκειμένου να επαληθευτεί η εφαρμογή των μέτρων πρόληψης και ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων θα οδηγήσει και σε σημαντική οικονομική ανάπτυξη ιδίως του κλάδου της οικοδομής που σήμερα βρίσκεται σε ασφυξία …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
