ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Είμαστε δυο, είμαστε τρεις, είμαστε 1013 …
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*Η οργάνωση της προστασίας από ατυχήματα και καταστροφές είναι πρωταρχικά υπόθεση της οικογένειας, της γειτονιάς, της παρέας …
Πριν από λίγα χρόνια περπατώντας στα Χανιά είδα σε πολλές μεριές κάτι καινούργιες πινακίδες. Όταν πλησίασα και τις μελέτησα διαπίστωσα ότι υποδείκνυαν τους χώρους καταφυγής και παροχής βοήθειας για την πόλη των Χανίων σε περίπτωση σεισμού. Ήταν μια πρωτοβουλία της τότε νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Χανίων και συνδυαζόταν ασφαλώς με τα σχέδια έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από έναν καταστροφικό σεισμό. Κάθε οικοδομικό τετράγωνο αντιστοιχούσε σε κάποιον ανοικτό χώρο στον οποίο θα μπορούσαν να καταφύγουν οι κάτοικοι, αποφεύγοντας τον άσκοπο πανικό και την άναρχη διασπορά και κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο. Δυστυχώς, γρήγορα οι πινακίδες γέμισαν μουτζούρες και αυτοκόλλητες διαφημίσεις και σήμερα είναι εντελώς άχρηστες.
Πρόσφατα άκουσα ότι ο Δήμος σκέπτεται να κατασκευάσει καινούργιες έτσι ώστε σε περίπτωση σεισμού ο κόσμος να ξέρει προς τα πού να κινηθεί και πού να κατασκηνώσει ή να ζητήσει βοήθεια. Προσωπικά πιστεύω ότι και οι νέες πινακίδες θα έχουν την τύχη των προηγούμενων και όταν χτυπήσει ο σεισμός οι τηλεοράσεις θα ωρύονται για την «ανοργανωσιά του κράτους» χωρίς βέβαια να αναφέρουν τους ανεύθυνους πολίτες που θα έχουν καταστρέψει για άλλη μια φορά τις πινακίδες. Κι όμως υπάρχει οικονομικότερος και αποτελεσματικότερος τρόπος για να προστατευθούν οι πολίτες όχι μόνο σε περίπτωση σεισμού αλλά και από άλλα ατυχήματα και καταστροφές. Στηρίζεται στην αυτοοργάνωση σε επίπεδο γειτονιάς και στην αξιοποίηση των πολυάριθμων εθελοντικών ομάδων που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την Κρήτη και ειδικότερα στο νομαρχιακό διαμέρισμα Χανίων.
Ας πάρουμε για παράδειγμα μια πολυκατοικία. Οι ένοικοι μπορούν να ορίσουν έναν/μία υπεύθυνο ασφαλείας, που θα αναλάβει να τους ενημερώσει για το χώρο καταφυγής και παροχής βοήθειας. Ο/η υπεύθυνος ασφαλείας μπορεί να έχει κάποιες γνώσεις πρώτων βοηθειών ή να δραστηριοποιείται σε κάποια εθελοντική ομάδα διασωστών, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο. Σε μια ετήσια ή εξαμηνιαία συνάντηση των ενοίκων ο/η υπεύθυνος ασφαλείας θα ενημερώνει τον κόσμο για κάθε νέα εξέλιξη. Οι νέοι ένοικοι μπορούν να λαμβάνουν κάποια σχετική πληροφόρηση από τον διαχειριστή.
Ο/η υπεύθυνος ασφαλείας μπορεί να οργανώσει και μια ετήσια άσκηση εκκένωσης του κτηρίου, που είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε περίπτωση πυρκαγιάς. Μπορεί επίσης να καταγράψει τους ενοίκους που έχουν κινητικά προβλήματα έτσι ώστε σε περίπτωση εκκένωσης να τους παρασχεθεί βοήθεια. Ο/η υπεύθυνος ασφαλείας της πολυκατοικίας μπορεί επίσης να οργανώσει, σε συνεργασία με αντίστοιχες ομάδες εθελοντών (π.χ. του Ερυθρού Σταυρού) κάποιες επιδείξεις πρώτων βοηθειών. Η γνώση π.χ. καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) ή αντιμετώπισης της απόφραξης των αναπνευστικών οδών μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα χρήσιμη για την αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημερινότητας. Μπορεί να βοηθήσει τους ενοίκους να συγκροτήσουν τα οικογενειακά τους φαρμακεία πρώτων βοηθειών αλλά και τον εξοπλισμό που ίσως χρειαστούν σε περίπτωση εκκένωσης του κτηρίου. Μπορεί να επισημάνει προβλήματα στην ασφάλεια της πολυκατοικίας όπως επικίνδυνα στηθαία ή κάγκελα, πόρτες που δεν κλείνουν, ανοίγματα από τα οποία μπορούν να μπουν κλέφτες. Ένας δραστήριος υπεύθυνος ασφαλείας μπορεί να συμβάλλει στην προστασία των κατοίκων της πολυκατοικίας, στην εξοικονόμηση χρημάτων, στην δημιουργία ενός κλίματος συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης.
Η πολυκατοικία ή η γειτονιά που θα οργανωθούν με τον τρόπο αυτό μπορούν σε εποχές δυσκολιών να εφαρμόσουν στην πράξη και δράσεις αλληλεγγύης προς τους κατοίκους που ενδεχομένως αντιμετωπίζουν προβλήματα εξαιτίας της γενικότερης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Ο/η υπεύθυνος ασφαλείας μπορεί να κινητοποιήσει τους μηχανισμούς αρωγής του Δήμου, της Εκκλησίας ή των πολυάριθμων εθελοντικών οργανώσεων για να συμπαρασταθεί σε κάποιον συγκάτοικο που αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας, χρημάτων, ψυχολογίας. Χωρίς να τα περιμένει όλα από το κράτος μπορεί να κινητοποιήσει τις υγιείς δυνάμεις που υπάρχουν σε κάθε γειτονιά προκειμένου να αλλάξει το κλίμα και να δώσει ελπίδα εκεί που όλα έχουν την τάση να φαίνονται μαύρα.
Η πολυκατοικία ή η γειτονιά μπορούν επίσης να αξιοποιήσουν τους ανοικτούς χώρους για την καλλιέργεια λαχανικών. Γράφαμε πριν από λίγο καιρό (ΧΝ 18/4/2012) για τους λαχανόκηπους της κρίσης και την πρωτοβουλία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης να παραχωρήσει 300 αγροτεμάχια των 100 τετραγωνικών μέτρων, στα οποία οι πολίτες θα μπορούν να καλλιεργήσουν, με βιολογικές μεθόδους, αγροτικά προϊόντα για οικογενειακή χρήση έναντι ενοικίου 120 ευρώ τον χρόνο. Τέτοιες καλλιέργειες μπορούν να οργανωθούν σε πολλούς ακάλυπτους πολυκατοικιών αλλά και σε πολλά οικόπεδα που σήμερα καλύπτονται από ξερόχορτα ή από σκουπίδια. Παρόμοια πρωτοβουλία πήρε πρόσφατα ο Δήμος Καλαμάτας καταγράφοντας τα αναξιοποίητα οικόπεδα με στόχο να δοθούν σε πολίτες που θα αναλάβουν να τα καλλιεργήσουν. Τα διάφορα γεωπονικά ινστιτούτα που εδρεύουν στα Χανιά μπορούν να μιμηθούν την Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και να αναλάβουν συμβουλευτικό και υποστηρικτικό ρόλο.
Ταμπέλες λοιπόν που θα κοστίσουν και σε λίγο θα αχρηστευθούν ή υπεύθυνοι αυτό-οργανωμένοι πολίτες; Ποια μέθοδος νομίζετε ότι θα εξασφαλίσει καλύτερη προστασία από ατυχήματα και καταστροφές μακροπρόθεσμα;
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
