Προστατεύοντας τους ηλικιωμένους

Ο παππούς και η γιαγιά έχουν ιδιαίτερες ανάγκες προστασίας που επικεντρώνονται στην πρόληψη αλλά και στην επέμβαση με νέες σύγχρονες μεθόδους
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 22 Νοεμβρίου 2016 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-268)

Οι ηλικιωμένοι αποτελούν κι αυτοί μιαν ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού. Κατέχουν μάλιστα την πρώτη θέση σε ατυχήματα από πτώσεις και φυσικά είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια τα οποία είναι συχνά θανατηφόρα ή προκαλούν μόνιμη αναπηρία.

Το σημαντικότερο στοιχείο της επιτυχημένης προστασίας των ηλικιωμένων είναι πάνω απ’ όλα να έχουν συνείδηση της αδυναμίας τους. Όσο κι αν νοιώθουν υγιείς και παντοδύναμοι, οι ικανότητες των ηλικιωμένων δεν είναι πια οι ίδιες με εκείνες που είχε όταν ήταν κοπέλι ή κοπελιά. Η όραση και η ακοή μειώνονται. Η δυνατότητα έγκαιρης αντίδρασης σε κάποιο επικίνδυνο γεγονός περιορίζεται. Οι αντοχές στην κούραση, στις βαριές δουλειές, στην αϋπνία δεν είναι πια οι ίδιες.

Επιπλέον, η μεγάλη ηλικία συνδέεται με την εμφάνιση πολλών και διάφορων ασθενειών. Ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιακές αρρυθμίες, οι πόνοι στα πόδια, στη μέση και στα χέρια και η γεροντική άνοια είναι στην ημερησία διάταξη.

Πρόληψη. Η παλιά παροιμία προτρέπει τους νέους «Φύλαξε νιάτα, να έχεις καλά γεράματα». Οι καταχρήσεις της νεότητας συχνά μετατρέπονται σε βαριές ασθένειες στις μεγάλες ηλικίες. Το κάπνισμα οδηγεί σε καρκίνους, καρδιοπάθειες και αναπνευστική ανεπάρκεια. Η συστηματική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και η κακή διατροφή επιβαρύνουν το συκώτι και συχνά συνδέονται με την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Η έλλειψη άσκησης και το καθημερινό άγχος έχουν συχνά καταστρεπτικές επιπτώσεις στην υγεία.

Βέβαια, η άγνοια και η παραπληροφόρηση που επικρατούν στις σύγχρονες κοινωνίες υποβαθμίζουν όλα τα παραπάνω με προτάσεις που αρχίζουν πάντα με ένα «Έλα μωρέ …» και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι προφυλάξεις από όλα τα παραπάνω είναι ανούσιες αφού κάποιος, κάπου, κάποτε που δεν έπαιρνε καμιά από τις παραπάνω προφυλάξεις, έφτασε σε βαθιά γεράματα. Δυστυχώς, από τις ιατρικές έρευνες και τις στατιστικές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας προκύπτει η αντίθετη εικόνα. Αλλά πώς μπορείς να πείσεις τους «άφρονες»;

Οπωσδήποτε, σημαντικό στοιχείο στην πρόληψη παίζουν οι περιοδικές ιατρικές εξετάσεις, το λεγόμενο «τσεκ-απ». Οι γενικές εξετάσεις αίματος και ούρων, οι υπερηχογραφίες κοιλίας, η παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης, ένα καρδιογράφημα, η αναφορά στον γιατρό όλων των «μικρών και ασήμαντων» προβλημάτων της καθημερινότητας, μπορούν να αποκαλύψουν εγκαίρως και να προλάβουν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα. Στη συνέχεια βέβαια, απαραίτητο είναι να εφαρμοστεί πιστά η δίαιτα και η φαρμακευτική αγωγή που θα υποδείξει ο γιατρός.

Ένα άλλο στοιχείο της πρόληψης είναι ο περιορισμός της οδήγησης, ιδίως υπό συνθήκες που απαιτούν αυξημένη ετοιμότητα και άμεση αντίδραση του οδηγού. Οι νέες προβλέψεις για τις ιατρικές εξετάσεις των οδηγών ηλικίας άνω των 65 ετών μπορούν να περιορίσουν την κυκλοφορία ατόμων με μειωμένες ικανότητες όρασης, ακοής ή αντίδρασης. Δυστυχώς, φαίνεται ότι οι εν λόγω προβλέψεις δεν εφαρμόζονται πάντοτε, ενώ μερικοί πεισματάρηδες ηλικιωμένοι επιμένουν να οδηγούν με ληγμένα διπλώματα χωρίς να υποβάλλονται σε εξετάσεις. Με αποτέλεσμα να θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο τη δική τους ζωή αλλά και εκείνη νεώτερων ανυποψίαστων οδηγών…

Ετοιμότητα και επέμβαση. Όσοι έχουν ηλικιωμένους στο σπίτι συνιστάται να εκπαιδευτούν στις πρώτες βοήθειες, ειδικά επικεντρωμένες στους ηλικιωμένους. Πώς αντιμετωπίζονται οι πτώσεις; Ποια είναι η καταλληλότερη δίαιτα στις μεγάλες ηλικίες; Ποια είναι τα πρώιμα συμπτώματα μιας καρδιακής αρρυθμίας; Πως καταλαβαίνουμε τα πρώτα στάδια ενός εγκεφαλικού επεισοδίου; Πως μετρούμε την αρτηριακή πίεση; Τι πρέπει να κάνουμε όταν ο αγαπημένος μας παππούς ή η καλή μας γιαγιά αρχίζει να εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα άνοιας ή/και Αλζχάιμερ;

Για όλα αυτά υπάρχουν σεμινάρια και εκπαιδεύσεις για να είμαστε σε θέση να φανούμε χρήσιμοι στον άνθρωπό μας. Το κυριότερο είναι να λάβουμε έγκυρη πληροφόρηση από πραγματικούς ειδικούς και να μην αρκεστούμε στις συμβουλές που θα πάρουμε από το διαδίκτυο ή από κάθε είδους τσαρλατάνους. Και φυσικά, μακριά από τα διάφορα «θαυματουργά» βότανα που θεραπεύουν, σύμφωνα με τους πωλητές τους, «πάσαν νόσον και πάσαν … ασθένεια». Συχνά δημιουργούν άλλα χειρότερα προβλήματα, όπως σοβαρές βλάβες σε νεφρά και συκώτι.

Εφοδιάστε τους ηλικιωμένους που αρχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα άνοιας και απώλειας μνήμης με μια μεταλλική ταυτότητα σαν κι αυτές που έχουν οι στρατιωτικοί. Αν χαθούν θα μπορέσει κάποιος να τους βοηθήσει με βάση τα στοιχεία που θα έχετε βάλει πάνω στην ταυτότητα (ονοματεπώνυμο και ένα τηλέφωνο επικοινωνίας). Φυσικά, ο ηλικιωμένος θα πρέπει να δεχτεί να φοράει πάντοτε αυτή την ταυτότητα. Πείσετε τον ότι του είναι απαραίτητη π.χ. για την αντιμετώπιση κάποιου καρδιακού ή άλλου προβλήματος υγείας που (πιστεύει ότι) έχει.

Αν ο ηλικιωμένος ζει κοντά σε κάποιον συγγενή, π.χ. σε ένα διαμέρισμα της ίδιας πολυκατοικίας, μια απλή συσκευή ενδοεπικοινωνίας ή ακόμη και μια συσκευή σαν κι αυτή που χρησιμοποιείται για την εξ αποστάσεως παρακολούθηση των βρεφών μπορεί να αποδειχτεί σωτήρια. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι υπάρχει συνεχής παρουσία και παρακολούθηση και ο συγγενής δεν αφήνει την συσκευή όταν π.χ. απουσιάζει για ψώνια ή σε κάποια δουλειά.

Σε κάθε άλλη περίπτωση, χρήσιμη μπορεί να αποδειχτεί η Υπηρεσία Τηλεειδοποίησης της εξειδικευμένης Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Γραμμή Ζωής» που δίνει τη δυνατότητα στους ηλικιωμένους να επικοινωνούν άμεσα με ένα Συντονιστικό Κέντρο, αμφίδρομα και με ανοιχτή ακρόαση, πατώντας απλά ένα φορητό κόκκινο κουμπί, 24ώρες το 24ώρο. Το Κέντρο ειδοποιεί άμεσα τα πρόσωπα που έχουν οριστεί εκ των προτέρων από τον ηλικιωμένο (συγγενείς, γιατρός, γείτονας, κλπ.) ή κινητοποιεί τις αρμόδιες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (Αστυνομία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ).

Η ίδια οργάνωση λειτουργεί επίσης και την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1065 η οποία απευθύνεται σε ηλικιωμένους θύματα παραμέλησης ή/και κακομεταχείρισης, οικονομικής εκμετάλλευσης ή ψυχικής, σωματικής ή/και σεξουαλικής βίας, σε ηλικιωμένους που αντιμετωπίζουν οικογενειακά ή/και κοινωνικά προβλήματα ή προβλήματα από τα παιδιά τους και τέλος σε ηλικιωμένους με σοβαρά προβλήματα υγείας.

Ελπίζω ότι τα παραπάνω θα φανούν χρήσιμα για όσους θέλουν να βοηθήσουν τους απόμαχους της ζωής που έχουν ακόμη πολλά να προσφέρουν σε παιδιά και εγγόνια …