(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 11 Ιουνίου 2014 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-155)
Πόσο κοστίζουν τα τροχαία ατυχήματα; Ρωτήστε τη χαροκαμένη μάνα ή τον κεραυνοβολημένο πατέρα. Την πονεμένη σύζυγο, την αρραβωνιαστικιά, τη φιλενάδα. Τα ορφανά. Όσους έχασαν τον αγαπημένο αδελφό ή αδελφή. Τον γκαρδιακό φίλο. Ναι! Το ψυχικό κόστος των τροχαίων είναι μεγάλο για όσους μένουν πίσω. Αλλά και για όσους επιζούν με μια χρόνια αναπηρία, συχνά καθηλωμένοι στο κρεβάτι ή στην αναπηρική καρέκλα το κόστος είναι επίσης δυσβάστακτο.
Όμως σημαντικές είναι και οι οικονομικές και οι κοινωνικές επιπτώσεις των ατυχημάτων γενικότερα. Πρόσφατα, η εθνική υπηρεσία ασφάλειας αυτοκινητοδρόμων των ΗΠΑ υπολόγισε το κόστος αυτών ακριβώς των επιπτώσεων των τροχαίων στην Ηνωμένες Πολιτείες για το έτος 2010. Η μελέτη παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω της μεθοδολογικής προσέγγισης που έχει υιοθετηθεί για τον υπολογισμό του κόστους με το οποίο επιβαρύνεται ο πολίτης.
Το 2010 στις ΗΠΑ από τα τροχαία σκοτώθηκαν 32.999 άτομα, τραυματίστηκαν 3,9 εκατομμύρια και υπέστησαν ζημιές 24 εκατομμύρια οχήματα. Το συνολικό κόστος ανήλθε σε περίπου 200 εκατ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 1,9% του πραγματικού ακαθάριστου εθνικού προϊόντος των ΗΠΑ. Κόστος που επιβαρύνει κατά περίπου 660 ευρώ κάθε εν ζωή αμερικάνο …
Στο συνολικό κόστος συνυπολογίστηκαν όλες οι συνιστώσες. Η απώλεια παραγωγικότητας στο σπίτι και στην εργασία. Οι ζημιές στην περιουσία. Οι ιατρικές δαπάνες. Το κόστος λόγω της κυκλοφοριακής συμφόρησης που προκαλούν τα ατυχήματα και που περιλαμβάνει τις καθυστερήσεις, την αυξημένη κατανάλωση καυσίμων και την παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρύπων. Τα δικηγορικά και δικαστικά έξοδα. Το κόστος των ιατρικών υπηρεσιών άμεσης επέμβασης και οι υπόλοιπες δαπάνες της διοίκησης που αντιστοιχούν σε επιπλέον φόρους ύψους περίπου 150 ευρώ ετησίως για κάθε αμερικανικό νοικοκυριό. Οι διοικητικές δαπάνες των ασφαλιστικών εταιρειών. Και τέλος, η συνολική επιβάρυνση στην ποιότητα ζωής, που αποδείχτηκε ότι ήταν και η μεγαλύτερη συνιστώσα.
Ποιες είναι οι κύριες αιτίες των ατυχημάτων; Οι ίδιες ακριβώς με εκείνες που είναι και στην Ελλάδα. Οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος. Υπερβολική ταχύτητα. Μη χρήση ζώνης ασφαλείας. Αφηρημάδα. Και η μη χρήση κράνους για τους μοτοσικλετιστές.
Ας αναλύσουμε λίγο την αφηρημάδα. Από μια παλαιότερη μελέτη του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα προκύπτει ότι η υπερβολική ταχύτητα, η αφηρημάδα και τα λάθη του οδηγού συμβάλλουν σε 92,6% όλων των ατυχημάτων. Και η αφηρημάδα περιλαμβάνει τη συνομιλία με κινητό. Την αποστολή γραπτών μηνυμάτων. Τη συζήτηση με τους συνεπιβάτες. Την ενασχόληση με συσκευές όπως ραδιόφωνα ή καθρέπτες. Την κατανάλωση φαγητού ή ποτού κατά την οδήγηση. Την παρατήρηση εξωτερικών αντικειμένων, προσώπων ή γεγονότων. Και τέλος την απορρόφηση από σκέψεις, για παράδειγμα, εξ αιτίας κάποιας στεναχώριας ή πρόσφατης προστριβής.
Οι μοτοσυκλέτες είναι τα επικινδυνότερα μέσα μεταφοράς. Από πολυάριθμες μελέτες προκύπτει ότι η χρήση κράνους είναι η σημαντικότερη πράξη πρόληψης ενός αναβάτη αφού μειώνει την πιθανότητα θανατηφόρου τραυματισμού κατά 37% για τους οδηγούς και κατά 41% για τους συνεπιβάτες. Το κράνος μειώνει την πιθανότητα μη θανατηφόρου σοβαρού τραυματισμού κατά 13% και ελαφρού τραυματισμού κατά 8%. Όμως, πολλοί μοτοσικλετιστές επιμένουν να μην φορούν κράνος παρόλο που καθημερινά οι ειδήσεις μας υπενθυμίζουν τις ζωές που χάνονται εξαιτίας αυτής της σοβαρής αμέλειας.
Αντίθετα, η χρήση ζώνης ασφαλείας φαίνεται πως έχει καθιερωθεί στη συνείδηση των οδηγών ως απαραίτητη κατά την οδήγηση. Και τα στατιστικά στοιχεία από την αμερικανική μελέτη δείχνουν ότι η χρήση της ζώνης σώζει ανθρώπινες ζωές!
Μια άλλη στατιστική συνηγορεί υπέρ του διαχωριστικού στηθαίου στους αυτοκινητοδρόμους αφού δείχνει ότι το μεγαλύτερο οικονομικό και κοινωνικό κόστος συνδέεται με τα τροχαία που σημειώνονται σε αυτοκινητόδρομους με δύο λωρίδες χωρίς διαχωριστικό στηθαίο! Ανεξάρτητα αν πρόκειται για δρόμους σε πόλεις ή στην ύπαιθρο. Από την ανάλυση προκύπτει επίσης ότι η σοβαρότητα των τραυματισμών είναι πολύ μεγαλύτερη στους αυτοκινητοδρόμους χωρίς στηθαίο εκτός αστικών περιοχών, όπου οι οδηγοί έχουν την τάση να αναπτύσσουν μεγαλύτερες ταχύτητες.
Ποια χρήσιμα συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε για την Κρήτη; Κατ' αρχάς ότι τα τροχαία ατυχήματα επιβαρύνουν ολόκληρη την κοινωνία κι όχι μόνο τα θύματα και τα μέλη των οικογενειών τους. Μας επιβαρύνουν οικονομικά γιατί αυξάνουν τις δαπάνες των ασφαλιστικών ταμείων, των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, τις καθυστερήσεις λόγω κυκλοφοριακής συμφόρησης και πάει λέγοντας. Γι' αυτό και πρέπει, όσοι καταλαβαίνουν τη σημασία αυτής της επιβάρυνσης να επιμένουν φορτικότατα. Στους μεθυσμένους να μην πιάνουν τιμόνι. Στους μοτοσικλετιστές να φορούν κράνος. Στους οδηγούς να μη μιλούν στο κινητό, να μην ασχολούνται με αλλότρια και να μην τρέχουν υπερβολικά. Ακόμη και ο άγνωστος νεαρός, που ίσως σας βρίσει αν του κάνετε παρατήρηση, ίσως να το ξανασκεφτεί παρακάτω και να αλλάξει συμπεριφορά.
Αλλά και η πολιτεία πρέπει να σοβαρευτεί κάποτε. Η τοποθέτηση διαχωριστικού στηθαίου στον ΒΟΑΚ θα σώσει πολλές ζωές και πρέπει να αποτελέσει ύψιστη προτεραιότητα της νέας περιφερειακής αρχής. Ας θυμηθούμε την προσπάθεια «Ασφαλής Κρήτη» που ξεκίνησε από το οδικό μας δίκτυο. Δεύτερη προτεραιότητα, για την οποία έχουμε γράψει κατ' επανάληψη από αυτήν εδώ τη στήλη είναι η αστυνόμευση και δίωξη των παραβατών. Με εξάντληση της αυστηρότητας των ποινών. Αφαίρεση διπλώματος. Κατάσχεση του μεταφορικού μέσου. Κι όποιος παραπονεθεί ότι αυτές είναι αυταρχικές μέθοδοι, ας κοιτάξει το πορτοφόλι του κι ας αναλογιστεί τι του κοστίζει η απερισκεψία του μεθυσμένου οδηγού, του μοτοσικλετιστή χωρίς κράνος, του νεαρού που μιλά στο κινητό ή της κυρίας που οδηγεί και βάφει τα νύχια της.
Γιατί τελικά ΤΑ ΤΡΟΧΑΙΑ ΤΑ ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ ΟΛΟΙ!
