Επερχόμενες απειλές, Παραπληροφόρηση και κριτική σκέψη

Καθώς η Ένωση προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει νέες κρίσεις και απειλές το ζητούμενο είναι η ανάπτυξη κριτικής σκέψης

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα την 1η Απριλίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-505)

Τις προάλλες ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η «Στρατηγική ετοιμότητας της ΕΕ για την πρόληψη και την αντίδραση σε αναδυόμενες απειλές και κρίσεις». Συντάχθηκε με βάση την πρόσφατη έκθεση του πρώην προέδρου της Φινλανδίας με τίτλο «Ασφαλέστεροι Μαζί - Ενίσχυση της πολιτικής και στρατιωτικής προετοιμασίας και ετοιμότητας». Η Στρατηγική ανακοινώθηκε καθώς η Ένωση αντιμετωπίζει όλο και πιο σύνθετες κρίσεις και προκλήσεις.

Αυτές περιλαμβάνουν τις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις, τις υβριδικές απειλές και τις απειλές για την κυβερνοασφάλεια, τη χειραγώγηση και τις παρεμβάσεις από ξένες υπηρεσίες πληροφοριών, καθώς και την κλιματική αλλαγή και τις αυξανόμενες φυσικές καταστροφές. Γι’ αυτό η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να προστατεύσει τους πολίτες της και τις βασικές κοινωνικές λειτουργίες και υποδομές που είναι ζωτικής σημασίας για τη δημοκρατία και την καθημερινή ζωή.

Η Στρατηγική προσεγγίζει ολοκληρωμένα όλους τους κινδύνους και εμπλέκει τους φορείς διακυβέρνησης όλων των επιπέδων (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και της ΕΕ) αλλά και το σύνολο της κοινωνίας. Τους πολίτες, τις τοπικές κοινότητες και την κοινωνία των πολιτών, τις επιχειρήσεις και τους κοινωνικούς εταίρους, καθώς και την επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα.

Οι απειλές. Προετοιμάζοντας μια παρουσίαση με αντικείμενο την Προστασία των πολιτών από Ατυχήματα, Καταστροφές και Κρίσεις επιχείρησα μια καταγραφή των απειλών που αντιμετωπίζουν σήμερα οι Έλληνες πολίτες. Αυτές κατατάσσονται σε τρείς μεγάλες κατηγορίες. Κατ’ αρχάς οι Μείζονες απειλές υγείας από τις οποίες προέρχονται διαχρονικά οι περισσότεροι θάνατοι και αναπηρίες (βλ. Αιτίες θανάτου: έτος 2022, πηγή: ΕΛΣΤΑΤ).

Περιλαμβάνουν τις καθημερινές συνήθειες και συμπεριφορές όπως κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ και κακή διατροφή. Τους τραυματισμούς, ιδίως λόγω τροχαίων αλλά λόγω ατυχημάτων στο σπίτι, σε ψυχαγωγικές και σε αθλητικές δραστηριότητες. Και τις επιδημίες από νεοεμφανιζόμενα μικρόβια (π.χ. Covid) αλλά και από μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη (π.χ. γρίπη).

Άλλη σημαντική κατηγορία είναι οι Φυσικές και τεχνολογικές απειλές. Στη χώρα μας, οι απειλές αυτές δεν συνδέονται με πολλές ανθρώπινες απώλειες αλλά κυρίως με οικονομικές ζημίες. Περιλαμβάνουν σεισμούς, πλημμύρες, δασικές και αστικές πυρκαγιές, όλες τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης (επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, ξηρασία, ερημοποίηση, εξαφάνιση ειδών). Τελευταία κατηγορία είναι οι Κοινωνικές απειλές, όπως διαπροσωπική βία (που περιλαμβάνει και τον πόλεμο), απάτες, φτωχοποίηση και τις κάθε είδους εξαρτήσεις.

Η παραπληροφόρηση. Τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί και μια νέα απειλή, η παραπληροφόρηση, που ενισχύει τα καταστροφικά αποτελέσματα των περισσότερων απειλών και πρέπει να θεωρηθεί ως ιδιαίτερα σημαντική, αν όχι η σημαντικότερη.

Έχουμε γράψει στο παρελθόν για τη μεθοδολογία της προμελετημένης διάδοσης από την καπνοβιομηχανία, συγκεχυμένων και παραπλανητικών πληροφοριών, με στόχο την απόκρυψη των γεγονότων που συνέδεαν το κάπνισμα με τον καρκίνο και την υποβάθμιση της υγείας γενικότερα (βλ. ΧΝ 28/4/20). Στην παραπληροφόρηση όσον αφορά τη διατροφή οφείλεται εν πολλοίς η επιδημία παιδικής (και όχι μόνο) παχυσαρκίας. Και φυσικά όλη η παραφιλολογία κατά των εμβολιασμών, συχνά και από ανεύθυνους πολιτικούς, έχει οδηγήσει σε επιπλέον θανάτους από επιδημίες, ακόμη και την επανεμφάνιση εξαφανισμένων ασθενειών ακόμη και σε ανεπτυγμένες χώρες (βλ. ιλαρά στις ΗΠΑ).

Μια κατηγορία απειλών που έχουν αποτελέσει αντικείμενο έντονης παραπληροφόρησης είναι και όσες συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και τη σχέση της με την χρήση ορυκτών καυσίμων. Η βιομηχανία πετρελαίου χρησιμοποίησε μεθόδους παρόμοιες με εκείνες της καπνοβιομηχανίας για να παραπληροφορήσει τον κόσμο έτσι που να διαδοθεί η άποψη ότι η κλιματική αλλαγή δεν συνδέεται με την άκριτη κατανάλωση ορυκτών καυσίμων (κάρβουνο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο – βλ. ΧΝ 9/1/24). Παρόλες τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) οι εταιρείες αυτές επεκτείνουν τα προγράμματα εξορύξεων, ακόμη και στην άμεση γειτονιά μας.

Με παραπληροφόρηση διάφοροι απατεώνες προσπαθούν τα ξεγελάσουν (ιδίως ηλικιωμένους) ανυποψίαστους πολίτες προκειμένου να τους αποσπάσουν χρήματα (βλ. ΧΝ 8/1/25). Είτε προσποιούμενοι τραυματισμό συγγενικών προσώπων, είτε εμφανιζόμενοι ως υπάλληλοι οργανισμών κοινής ωφελείας ή ακόμη και ως μέλη των σωμάτων ασφαλείας.

Τέλος, η παραπληροφόρηση πρωταγωνιστεί στον ανταγωνισμό μεταξύ μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ινδία) αλλά και μεταξύ κρατών με διασυνοριακές διαφορές ιδίως στις περιπτώσεις ένοπλων συγκρούσεων (π.χ. Παλαιστίνη και Ουκρανία). Το διαδίκτυο είναι γεμάτο με σχετικές «ψευδείς ειδήσεις» που συχνά περιλαμβάνουν και ψευδή βίντεο (κατασκευασμένα με σύγχρονα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης) στα οποία εμφανίζονται γνωστές προσωπικότητες να λένε πράγματα που δεν έχουν πει ποτέ στ’ αλήθεια …

Ευτυχώς υπάρχουν οργανισμοί, οι οποίοι διερευνούν και καταρρίπτουν τις ψευδείς ειδήσεις και γενικά την παραπληροφόρηση ελέγχοντας τις εξονυχιστικά (π.χ. ΕλληνικάHoaxes, EU Disinfo Lab και Snopes). Όμως για να μην πέσει κανείς θύμα θα πρέπει να αναπτύξει κριτική σκέψη και να την εξασκεί σε κάθε ευκαιρία. Για να προφυλάσσεται από κάθε απειλή και να μην πέφτει θύμα του οποιουδήποτε …

Περί επερχόμενων δεινών

Πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και τα τύμπανα του πολέμου …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Μαρτίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-504)

Καθώς ξαναβρέθηκα στο Βέλγιο τις τελευταίες εβδομάδες, μου έκαναν εντύπωση μερικές ενδιαφέρουσες ειδήσεις σχετικά με δυνητικούς μελλοντικούς κινδύνους.

Πλημμύρες. Το καλοκαίρι του 2021 μεγάλο μέρος του Βελγίου μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κτυπήθηκε από πρωτοφανείς πλημμύρες. 39 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και το εκτιμώμενο κόστος ανήλθε σε πάνω από 2,6 δις ευρώ. Ωστόσο, μεταγενέστερες πλημμύρες στην Θεσσαλία (το 2023) και στην Ισπανία (Βαλένθια) (το 2024), προβληματίζουν τους υπεύθυνους ιδίως στη Φλάνδρα. «Τι θα συμβεί αν πέσει και στη Φλάνδρα η ποσότητα του νερού που έπεσε στην Βαλένθια;» είναι το ερώτημα που απασχολεί τους αρμόδιους.

Στο παρελθόν, στόχος ήταν η απομάκρυνση όσο το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού. Όμως με την κλιματική αλλαγή ο στόχος είναι πλέον η κατακράτηση στον υδροφόρο ορίζοντα όσον το δυνατόν περισσότερου νερού. Έτσι, οι επιφάνειες που είναι αδιαπέραστες στο νερό (π.χ. ασφαλτοστρωμένες ή πλακοστρωμένες) θα πρέπει να γίνουν πάλι διαπερατές. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει καταγραφή του ύψους των κατωφλίων στων σπιτιών ούτως ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή γνωστός ο κίνδυνος πλημμύρας ανάλογα με το ύψος της βροχόπτωσης.

Για την Κρήτη, υπάρχουν στις ιστοσελίδες της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας α) το «Προσχέδιο Διαχείρισης Κίνδυνων Πλημμύρας» (αναρτήθηκε τον Ιούνιο του 2024) και β) η «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (αναρτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024). Περιλαμβάνουν λεπτομερείς χάρτες και σενάρια βροχοπτώσεων, με βάση τα οποία η αυτοδιοίκηση μπορεί να σχεδιάσει τα σχετικά μέτρα πρόληψης …

Δασικές πυρκαγιές. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε συνδυασμό με περιόδους ξηρασίας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης δασικών πυρκαγιών και στο Βέλγιο. Το οποίο αν και διαθέτει αρκετά δάση δεν διαθέτει πυροσβέστες εκπαιδευμένους στην αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, όπως αυτές που εκδηλώνονται στη νότια Ευρώπη ή και στην Καλιφόρνια.

Επιπλέον, επειδή στο Βέλγιο βρέχει πολύ, ακόμη και το καλοκαίρι, τα δάση είναι αρκετά «ενυδατωμένα» κι έτσι δημιουργείται ένα αίσθημα ψευδούς ασφάλειας που καθυστερεί η λήψη μακροπρόθεσμων μέτρων. Ωστόσο, το Κέντρο Αξιολόγησης Κλιματικών Κινδύνων, επισημαίνει ότι, βάση τις σημερινές προβλέψεις, σε λίγα χρόνια το Βέλγιο θα αντιμετωπίσει και αυτό κινδύνους από δασικές πυρκαγιές.

Περί πολέμου. Το Νοέμβριο, Σουηδοί, Νορβηγοί και Φινλανδοί έλαβαν ένα φυλλάδιο με οδηγίες για να προετοιμαστούν να αντιμετωπίσουν κάποια μελλοντική κρίση ή και πόλεμο. Την περασμένη εβδομάδα ήταν η σειρά του Βέλγου πρωθυπουργού και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης του Βελγίου να προειδοποιήσουν τους συμπατριώτες τους προς αυτή την κατεύθυνση.

Από το βήμα της Βουλής, και στη συνέχεια από τη συχνότητα της Φλαμανδικής ραδιοτηλεόρασης, ο νέος Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Γουίβερ, υπογράμμισε τη σοβαρότητα της στιγμής. «Μερικές φορές στην Ιστορία δεν συμβαίνει τίποτα επί δεκαετίες. Κι άλλες, μέσα σε μια εβδομάδα εξελίσσονται δεκαετίες ιστορίας». Ο ιστορικός δεν παραβλέπει τα εγχειρίδιά του που διδάσκουν «αυτά που κάνουν οι τυραννικοί ηγέτες που διαθέτουν ένα μεγάλο στρατό: αργά ή γρήγορα θα τον χρησιμοποιήσουν». Εμείς πρέπει να διδαχτούμε: «Πρέπει να προετοιμαστούμε αμυντικά απέναντι στην απειλή ενός τυράννου από την ανατολή, απειλή που δεν πρόκειται να εξαφανιστεί αμέσως».

Παράλληλα, ο Αντιπτέραχος Φρεντερίκ Βανσινά, αρχηγός του Βέλγικου ΓΕΕΘΑ έδωσε μια εκτεταμένη συνέντευξη σχετικά με την άμυνα της Ευρώπης. «Δεν είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση, αλλά δύσκολα μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε και σε περίοδο ειρήνης. Ο κόσμος θα πρέπει να το συνειδητοποιήσει και να ετοιμαστεί να απορροφήσει τους κραδασμούς». Δεν πρόκειται για την έλευση αρμάτων μάχης στις Βρυξέλλες αλλά για την αντιμετώπιση του υβριδικού πολέμου που διεξάγει η Ρωσία.

Ο Αντιπτέραρχος έχει τρεις προτεραιότητες για το άμεσο μέλλον. Πρώτον, βελτίωση της προετοιμασίας των ενόπλων δυνάμεων. Δεύτερον, ενίσχυση της ανθεκτικότητας – ενημέρωση του πληθυσμού και ενίσχυση της ικανότητας απορρόφησης των κραδασμών, προστασία των ενεργειακών δικτύων στη Βόρεια Θάλασσα και βελτίωση της προστασίας έναντι της διαρκώς διευρυνόμενης ρωσικής παραπληροφόρησης, και τέλος αντιμετώπιση των υβριδικών επιθέσεων. Και τρίτον, ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και φυσικά σε έναν ευρωπαϊκό πυλώνα επίσης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Όσον αφορά τον πληθυσμό, ο Αντιπτέραρχος συμβουλεύει να καταταγούν στις εφεδρείες (σημ. η υποχρεωτική θητεία έχει καταργηθεί στο Βέλγιο εδώ και αρκετά χρόνια). Ή να αποθηκεύσουν προμήθειες επειδή τα τραπεζικά δίκτυα ή οι γραμμές τροφοδοσίας μπορεί να παραλύσουν λόγω κυβερνοεπιθέσεων. «Τώρα που έχει αρχίσει να κλείνει η ομπρέλα προστασίας των ΗΠΑ, ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι η ασφάλεια δεν είναι πλέον δεδομένη, ότι η ασφάλεια ισοδυναμεί με την ελευθερία και με την προστασία των δημοκρατιών μας αξιών. Ίσως μάλιστα να χρειαστεί να πολεμήσουμε όπως οι πρόγονοί μας για τις προστατέψουμε, ελπίζοντας βέβαια ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι απαραίτητο».

Το διακύβευμα του πολέμου και τι μπορούμε να κάνουμε

Σφαίρες επιρροής ή δικαίωμα ελεύθερης επιλογής; Γιάλτα ή Ελσίνκι;
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 5 Απριλίου 2022 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-467)

Λίγη ιστορία. Από την αρχαιότητα την Ανατολή την χαρακτήριζαν αυταρχικά καθεστώτα. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Πέρσες θεωρούσαν δικά τους την Ασία και τα βάρβαρα έθνη που την κατοικούσαν (Ιστορίαι, 1.4.4.). Με τον ίδιο τρόπο οι Ρώσοι φαίνεται πως ακόμη θεωρούν ότι τους ανήκουν δικαιωματικά μια σειρά από εθνότητες, που αποτελούσαν τμήματα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και συστατικά μέρη της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης (ΕΣΣΔ).

Όμως, με τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991, τα περισσότερα από τα έθνη αυτά που είχαν υποφέρει επί αιώνες τα πάνδεινα από τους τσάρους και τους σοβιετικούς ανεξαρτητοποιήθηκαν. Στα δυτικά, τρία από τα νέα ανεξάρτητα κράτη (Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία) αντικατέστησαν τα προηγούμενα αυταρχικά κομμουνιστικά τους καθεστώτα με φιλελεύθερες δημοκρατίες και εντάχθηκαν σε δυτικής επιρροής σχηματισμούς (ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση).

Ακολούθησαν έτσι το παράδειγμα και άλλων κρατών (Πολωνία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία), τα οποία μέσω του Συμφώνου της Βαρσοβίας ανήκαν στην σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ. Σε αντίθεση με κάποια νέα κράτη που έμειναν στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας (Λευκορωσία, Μολδαβία), στην Ουκρανία ξεκίνησε το 2013, με την εξέγερση στην Ευρωπλατεία (Euromaidan), μια πορεία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που προκάλεσε την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία, την οποία και στη συνέχεια προσάρτησε.

Ακολούθησαν σειρά από φιλορωσικές και αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην περιοχή του Ντονμπάς που εξελίχτηκαν σε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ των αποσχιστικών δυνάμεων, οι οποίες προχώρησαν στην ανεξαρτητοποίησή τους από την Ουκρανία και στην δημιουργία δύο Λαϊκών Δημοκρατιών (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ). Παρά τις συμφωνίες του Μινσκ (το 2015) για κατάπαυση του πυρός και ειρηνική διευθέτηση του ζητήματος, οι εχθροπραξίες με συμμετοχή και Ρώσων συνεχίστηκαν.

Στις εκλογές του 2019 οι Ουκρανοί εξέλεξαν ως πρόεδρο τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι που είχε υποσχεθεί προεκλογικά την προσχώρηση της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ. Το 2022 η Ρωσία αναγνώρισε τις φιλορωσικές κυβερνήσεις που είχαν εκλεγεί στις δύο Λαϊκές Δημοκρατίες στην περιοχή του Ντονμπάς και με διάφορα προσχήματα προχώρησε στην εισβολή της Ουκρανίας.

Τι διακυβεύεται στην Ουκρανία. Στην Ουκρανία αντιπαρατίθενται δύο φιλοσοφίες όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να λειτουργούν οι διεθνείς σχέσεις. Εκείνη της Γιάλτας με εκείνη της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι. Το 1945 στην Γιάλτα οι Στάλιν, Ρούσβελτ και Τσώρτσιλ χώρισαν την Ευρώπη σε «σφαίρες επιρροής» – με την Ανατολική Ευρώπη στην ΕΣΣΔ και την Δυτική στην υπερατλαντική συμμαχία η οποία ξεκίνησε την ανασυγκρότηση των δημοκρατιών της Ευρώπης.

Αντίθετα, η Τελική Πράξη του Ελσίνκι, με την οποία δημιουργήθηκε η Διάσκεψη για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ που μετατράπηκε σε Οργανισμό - ΟΑΣΕ), περιγράφει μιάν Ευρώπη ανεξάρτητων, κυρίαρχων κρατών κάθε ένα από τα οποία μπορεί να επιλέξει ελεύθερα τις συμμαχίες του. Στην εν λόγω πράξη του 1975 προβλέπεται ότι τα συμμετέχοντα κράτη «έχουν το δικαίωμα να ανήκουν ή να μην ανήκουν σε διεθνείς οργανισμούς, να αποτελούν ή να μην αποτελούν συμβαλλόμενα μέρη σε διμερείς και πολυμερείς συνθήκες συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να αποτελούν ή να μην αποτελούν συμβαλλόμενα μέρη σε συνθήκες συμμαχιών· έχουν επίσης το δικαίωμα σε ουδετερότητα».

Με λίγα λόγια οι Ουκρανοί αγωνίζονται για το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και την ελευθερία επιλογής όπως αγωνίστηκαν οι Σπαρτιάτες στις Θερμοπύλες, αλλά και οι Αθηναίοι στο Μαραθώνα και στη Σαλαμίνα. Αντίθετα, οι Ρώσοι, ως νέοι Πέρσες θέλουν να επιβάλουν μια νέα Γιάλτα σκοτώνοντας την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, θέτοντάς την υπό την ηγεμονία τους και (με βάση δηλώσεις αξιωματούχων) αναβιώνοντας ένα μέρος τουλάχιστον της απολεσθείσας αυτοκρατορίας τους.

Κι αυτό γιατί, στην πραγματικότητα, οι Ρώσοι δεν έχουν αναπτύξει τη δική τους εθνική συνείδηση όπως οι άλλες εθνότητες της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά οι ηγέτες τους θεωρούν πως ως διάδοχοι της Τσαρικής Αυτοκρατορίας και της ΕΣΣΔ έχουν δικαίωμα να ρυθμίζουν τις τύχες των λαών που τις περιβάλλουν όπως έκαναν επί αιώνες. Μάλιστα ορισμένες ακραίες εθνικιστικές ομάδες στη Ρωσία ονειρεύονται την εγκαθίδρυση μιας 5ης Αυτοκρατορίας από έναν 5ο Στάλιν (μετά τους Άγιο Βλαδίμηρο τον Μέγα, Ιβάν τον Τρομερό, Μέγα Πέτρο και τον Ιωσήφ Στάλιν). Αυτός ο Μεσσίας, θα αποκαταστήσει, κατά τα λεγόμενά τους, το ιδανικό κομμουνιστικό καθεστώς που ονειρεύτηκαν, αλλά δεν κατόρθωσαν να υλοποιήσουν οι σοβιετικοί ...

Η Ρωσική ηγεσία, θεωρώντας μάλιστα πως είναι διάδοχος των παραπάνω καθεστώτων δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει όλη τη μεθοδολογία των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών (KGB) για να διασπείρει άφθονη παραπληροφόρηση και προπαγάνδα αλλά και να απαλλάσσεται από ενοχλητικούς αντιπάλους με δηλητηριάσεις και μακροχρόνιες φυλακίσεις. Παράλληλα, επειδή υπάρχει παράδοση στις φρικαλεότητες κατά των αντιπάλων, δεν διστάζει σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις να φανερώνει όλη της τη σκληρότητα, ακόμη και κατά των αμάχων …

Το καλοκαίρι του 1905 είχε γνωρίσει και η Κρήτη την ρωσική τρομοκρατία που ασκήθηκε στο Ρέθυμνο κατά των επαναστατών του Θερίσου. Κι όλοι γνωρίζουν ότι δεν διστάζει να εφαρμόσει πολιτική καμένης γης, ακόμη κι αν πρόκειται για τη δική της – έτσι νίκησε τον Ναπολέοντα και τον Χίτλερ … Δυστυχώς, σήμερα διαθέτει και πυρηνικό οπλοστάσιο …

Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε. «Το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια, μάλιστα το μεγαλύτερο ψέμα είναι ότι ο πόλεμος γίνεται για την προστασία των γυναικών και των κατοικιών» είπε σε ένα εκπαιδευτικό συνέδριο το 1915 η Ήθελ Άνανκιν Σνόουντεν, βρετανίδα σοσιαλίστρια, ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φεμινίστρια πολιτικός. Κατ’ αρχήν λοιπόν δεν πιστεύουμε την προπαγάνδα, ιδίως του επιτιθέμενου όταν μάλιστα επικαλείται έωλα ιστορικά δικαιώματα και ανεδαφικές προφάσεις περί υποτιθέμενων απειλών.

Είναι προφανές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, με πρωτοπόρο τη Γερμανία, έχει αναπτύξει τεράστια εξάρτηση από τους ενεργειακούς πόρους της Ρωσίας, ιδίως από το φυσικό αέριο. Η Ελλάδα θα πρέπει να αναπτύξει το ταχύτερο τους δικούς της ενεργειακούς πόρους (ανανεώσιμες πηγές, υδρογονάνθρακες) και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να περιοριστούν οι αδικαιολόγητες εναντιώσεις σε κάθε σχετική προσπάθεια με ταυτόχρονη ενίσχυση της εξοικονόμησης ενέργειας.

Μια από τις επιπτώσεις του πολέμου είναι και η επαπειλούμενη επισιτιστική κρίση. Η Κοινή Γεωργική Πολιτική είχε από το 1957 ως στόχο «να εξασφαλίζει τον εφοδιασμό» και «να διασφαλίζει λογικές τιμές κατά την προσφορά αγαθών στους καταναλωτές». Κι αυτό για να μη ζήσει ξανά η Ευρώπη την επισιτιστική κρίση που γνώρισε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Ωστόσο, φαίνεται πως οι στόχοι αυτοί δεν επιτυγχάνονται. Γι’ αυτό και παράλληλα με την όποια δημιουργία αποθεμάτων τροφίμων, ας αρχίσουμε την καλλιέργεια λαχανόκηπων της κρίσης, ή ακόμη και την εκτροφή οικόσιτων ζώων (κότες, αιγοπρόβατα, κουνέλια).

Είναι σίγουρο πως στο τέλος η ελευθερία και η δημοκρατία θα νικήσουν, όπως συνήθως γίνεται από την εποχή των Περσικών Πολέμων. Όμως εντωμεταξύ θα πρέπει όλοι να αγωνιστούμε προς αυτή την κατεύθυνση έχοντας επίγνωση του διακυβεύματος … Ακόμη και υπό την απειλή καμένης Γης.