(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 13 Σεπτεμβρίου 2016 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-260)
Με τον τίτλο «Προτάσεις πολιτισμού» δημοσιεύονται συχνά στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο προτάσεις για βιβλία, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Όμως, εκτός από αυτές τις εκδηλώσεις υπάρχουν και μερικές άλλες καθημερινές «εκδηλώσεις» που δείχνουν τον πολιτισμό μας και που αξίζει να τις περιγράψουμε.
Μπαλωθιές. Πόσοι συμπολίτες μας έχουν τραυματιστεί ή ακόμη και πεθάνει επειδή κάποιοι σε κάποια γιορτή, σε κάποιο γάμο ή σε κάποιο πανηγύρι αποφάσισαν να αποδείξουν τον κρητικό τους ανδρισμό; Αλλά και πόσοι από τους παρευρισκόμενους αποφάσισαν να αντιδράσουν; Την περασμένη εβδομάδα διαβάσαμε την είδηση για την αποχώρηση ενός λυράρη από την 1η Γιορτή Κρεμμυδιού στο χωριό Κασσάνοι του Δήμου Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου, όταν κάποιοι άρχισαν να ρίχνουν μπαλωθιές μέσα στο πλήθος. Ο γνωστός λυράρης Μανώλης Αλεξάκης σηκώθηκε και αποχώρησε όταν - παρά τις προειδοποιήσεις - κάποιοι ασυνείδητοι συνέχισαν να πυροβολούν ασκόπως μέσα στο πλήθος!
Με αυτή την αφορμή αναδημοσιεύτηκε και η ιστορία του πολύ γνωστού καλλιτέχνη Βασίλη Σκουλά. Ο οποίος πριν από λίγα χρόνια είχε τραυματιστεί σοβαρά στο πόδι από τη σφαίρα κάποιου απρόσεκτου σε ένα πανηγύρι. Ο καλλιτέχνης, που ταλαιπωρήθηκε μέχρι να αποθεραπευτεί, έχει δηλώσει ότι θα αποχωρεί από κάθε γλέντι ή εκδήλωση μόλις αρχίσουν να πέφτουν μπαλωθιές. Και σύμφωνα με το ρεπορτάζ αυτό τηρείται ευλαβικά από όσους τον καλούν να παίξει τη λύρα του και να τραγουδήσει.
Να λοιπόν πως ο πολιτισμός μπορεί να νικήσει το βάρβαρο έθιμο των άσκοπων πυροβολισμών σε γλέντια, πανηγύρια, γάμους και βαφτίσια. Οι καλλιτέχνες αλλά και οι συνδαιτυμόνες να δηλώνουν στους οργανωτές ότι θα αποχωρούν μόλις πέσει η πρώτη μπαλωθιά. Το ίδιο να κάνουν και οι παπάδες - σε γάμους, σε κηδείες, σε μνημόσυνα. Και φυσικά να είναι έτοιμοι να το κάνουν όπως ο Μανώλης Αλεξάκης, ο Βασίλης Σκουλάς και ίσως κι άλλοι που δεν γνωρίζουμε.
Σκουπίδια. Αντιγράφω από τον διαδικτυακό τοίχο του Άρη Κωνσταντινίδη (κοινός φίλος με αρκετούς από τους διαδικτυακούς μου φίλους). «Νωρίς το πρωί - πριν τις 7:30 - οδηγώ αργά στον βοηθητικό παράδρομο της Λ. Μεσογείων (στην Αθήνα). Μπροστά μου ένα Hilux Toyota με καρότσα … ολοκαίνουργιο, αγρατζούνιστο, πολυτελές, γυαλισμένο, μαύρο με μαύρα φυμέ τζάμια. Μέσα ένα ζεύγος μικρής σχετικά ηλικίας, μέχρι 35 ετών και οι δυο.
Κάποια στιγμή το όχημα μετακινείται στο τελείως δεξί μέρος του δρόμου προσεγγίζοντας δυο κάδους απορριμμάτων. Έναν κανονικό, έναν μπλε ανακύκλωσης. Η κοπέλα κρατεί στο χέρι της ένα παλιό πακέτο από τσιγάρα και προσπαθεί μέσα από το τζάμι να το βάλει "καλάθι" στον μπλε κάδο. Αστοχεί. Με έκπληξη παρατηρώ ότι μέσα από το πακέτο ξεχύνονται δεκάδες αποτσίγαρα και γεμίζουν το οδόστρωμα - προφανώς το χρησιμοποιούσαν σαν αυτοσχέδιο τασάκι. Η κοπέλα, ως φαίνεται, "χαλάστηκε" με την αστοχία, αλλά δεν θα τα 'βαψε και μαύρα: Απλώνει το χέρι έξω από το αμάξι και μουντζώνει εκδικητικά τον κάδο!
Στο φανάρι τους πρόλαβα και φρόντισα να βρεθώ ακριβώς δίπλα τους. Λέω στον οδηγό: "Αφού το κορίτσι μούντζωσε τον κάδο όλα ΟΚ, λύθηκε το πρόβλημα, έτσι;" Εκείνος ξαφνιάστηκε, γύρισε προς τη συνοδηγό του, αντάλλαξαν μια ματιά. Στο μεταξύ το φανάρι άναψε πράσινο. Βάζει πρώτη και υψώνει το αριστερό του χέρι με την παλάμη ανοιχτή! Γκαζώνει και το όχημα εξαφανίζεται στην μισοάδεια Μεσογείων ...
Αρχικά θύμωσα και αμέσως μετά ένοιωσα θλίψη. Σ' αυτή τη χώρα πρέπει διαρκώς να τσακώνεσαι. Συχνά δε μιλώ για να μη χαλαστώ πάλι. Από την άλλη δεν μπορώ να σιωπώ πάντα γιατί θα σκάσω! Σίγουρο είναι πως η καφρίλα μας χτύπησε κόκκινο! Εγώ θα τους την λέω. Αν μάθουν έμαθαν. Αν όχι, τουλάχιστον να νοιώθω καλύτερα με τον εαυτό μου!».
Πράγματι, δεν χρειάζεται να εκνευριζόμαστε με κάθε απολίτιστο που ρυπαίνει χωρίς περίσκεψη ούτε αιδώ. Διαβάζω συχνά για τις αξιέπαινες εξορμήσεις σχολείων, προσκόπων, εθελοντών για τον καθαρισμό δασών, παραλιών και άλλων χώρων από τα σκουπίδια. Προσωπικά νομίζω πως αυτό που χρειάζεται πρώτιστα είναι να μάθουμε όλοι μας, παιδιά και μεγάλοι, να πετάμε τα σκουπίδια ΜΕΣΑ στους κάδους! Ξέρω, είναι λίγο πιο δύσκολο από τις εξορμήσεις καθαρισμού. Απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας και καθημερινών συνηθειών. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με δραστηριοποίηση της οικογένειας και του σχολείου. Πόσοι Έλληνες το επιθυμούν πραγματικά;
Γαϊδουρίστας. Μιλήσαμε πριν από τρείς εβδομάδες (Χ.Ν. 23/8/2016) για τους αδιάφορους και ασυνειδήτους οδηγούς που παρκάρουν όπου τους βολεύει, ακόμη κι αν ξεβολεύουν ή παρεμποδίζουν όλους τους άλλους. Κλείνουν διαβάσεις πεζών, αναπήρων και μανάδων με παιδικά καροτσάκια. Σταθμεύουν σε διπλή γραμμή παρεμποδίζοντας την κυκλοφορία ή κλείνουν νομίμως παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Μερικοί αγανακτισμένοι συμπολίτες μας έχουν βρει έναν τρόπο να καταγγέλλουν αυτές τις παρανομίες, τοποθετώντας ένα αυτοκόλλητο στο παράνομα σταθμευμένο όχημα: «Είμαι γάιδαρος – Παρκάρω όπου γουστάρω». (βλ. www.streetpanthers.gr).
Μερικά ενημερωτικά ιστολόγια και ιστοσελίδες δημοσιεύουν συστηματικά φωτογραφίες από τέτοια αυτοκίνητα, φροντίζοντας όμως να μην φαίνονται οι αριθμοί κυκλοφορίας. Αυτό δεν νομίζω ότι είναι αρκετό. Βέβαια, μπορεί να υποστηριχτεί δικολαβίστικα ότι η νομοθεσία για τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα απαγορεύει την ευρεία δημοσιοποίηση των φωτογραφιών αυτών. Όμως νομίζω ότι θα πρέπει η ίδια η Τροχαία να δηλώσει ότι θα δέχεται τις πρωτότυπες φωτογραφίες και θα επιβάλλει τα σχετικά πρόστιμα στους ασυνείδητους οδηγούς.
Οι παραβατικές συμπεριφορές μπορούν να περιοριστούν μόνο όταν η κοινωνία δείξει μαζικά και ειρηνικά ότι δεν τις ανέχεται. Και όταν οι αρμόδιοι για την επιβολή του νόμου αποφασίσουν να επιβάλουν τις προβλεπόμενες κυρώσεις. Κάποτε οι έλληνες πολίτες θα πρέπει να πάψουν να υπερηφανεύονται μόνο για τα πολιτιστικά κλέη του παρελθόντος. Θα πρέπει να δείξουν μαζικά ότι είναι κι αυτοί πολίτες μιας χώρας με πολιτισμό που σέβεται τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
