(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 15 Μαρτίου 2016 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-238)
Πριν από λίγες εβδομάδες, στο πλαίσιο της συζήτησης για το Brexit, ο υπουργός εξωτερικών της Βρετανίας παρουσίασε στο βρετανικό κοινοβούλιο, μια έκθεση σχετικά με τη διαδικασία αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η έκθεση αναλύει τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί αν οι βρετανοί ψηφίσουν υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ. Σε επόμενη έκθεση θα αναλυθούν εναλλακτικά σενάρια για τη σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ μετά την ενδεχόμενη έξοδο.
Κατ' αρχάς, στην έκθεση αναφέρεται το άρθρο 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση που θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας και προβλέπει ότι: «Κάθε κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει να αποχωρήσει από την Ένωση, σύμφωνα με τους εσωτερικούς συνταγματικούς του κανόνες». Για να συμβεί αυτό όμως προβλέπονται διαπραγματεύσεις και η σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ένωσης και του αποχωρούντος κράτους η οποία «καθορίζει τις λεπτομερείς ρυθμίσεις για την αποχώρησή του, λαμβάνοντας υπόψη το πλαίσιο των μελλοντικών του σχέσεων με την Ένωση».
Η συμφωνία πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να κυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη. Και μάλιστα εντός διετίας! Αλλιώς η αποχώρηση ισχύει αυτόματα και οι Συνθήκες παύουν να ισχύουν για το αποχωρόν κράτος μέλος, εκτός εάν το Συμβούλιο συμφωνήσει να παραταθεί η προθεσμία. Όμως στην έκθεση, η πολυπλοκότητα των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία παρομοιάζεται με την πολυπλοκότητα των διαπραγματεύσεων για εμπορικές συμφωνίες. Μερικές από τις οποίες διαρκούν πάνω από 15 χρόνια …
Οι διαπραγματεύσεις μπορούν να επιταχυνθούν αν η Βρετανία δεν ζητήσει ειδικό καθεστώς για την πρόσβαση στην Ενιαία Αγορά και στηριχτεί μόνο στις συμφωνίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Αλλά αυτό σημαίνει μεγάλο οικονομικό κόστος για τις βρετανικές επιχειρήσεις. Γιατί η Ένωση θα μπορεί να επιβάλει τους δασμούς που ισχύουν για όλες τις άλλες χώρες του ΠΟΕ. Επιπλέον η Βρετανία θα πρέπει να διαπραγματευθεί νέα συμφωνία με τον ΠΟΕ αφού δεν θα ανήκει πλέον στην Ένωση και δεν θα καλύπτεται από τις συμφωνίες ΠΟΕ-ΕΕ.
Αν λοιπόν η Βρετανία ζητήσει παράταση των διαπραγματεύσεων πέραν της διετίας, αυτή θα πρέπει να εγκριθεί από τα υπόλοιπα 27 κράτη μέλη - πολλά από τα οποία έχουν τα δικά τους συμφέροντα να προασπίσουν και είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα απαιτήσουν σκληρότερους όρους στην τελική συμφωνία. Παράλληλα, η Βρετανία θα πρέπει να διαπραγματευθεί με εμπορικούς εταίρους εκτός Ένωσης - με τους οποίους όμως η Ένωση βρίσκεται ήδη σε διαπραγματεύσεις … Δηλαδή, μπορεί να ασκήσει πιέσεις …
Η έκθεση παραδέχεται ότι οι διαπραγματεύσεις (αποχώρηση από την ΕΕ, νέα σχέση με την ΕΕ, νέες σχέσεις με τους εμπορικούς εταίρους εκτός ΕΕ) θα διαρκέσουν σχεδόν μια δεκαετία - και αυτή η περίοδος αστάθειας θα επηρεάσει δυσμενέστατα τις βρετανικές επιχειρήσεις. Σημειώνεται ότι η βρετανική οικονομία εξαρτάται ιδιαίτερα από την Ένωση. Το 44% των βρετανικών εξαγωγών προορίζονται για την Ένωση. Από αυτές εξαρτάται το 12,6% του βρετανικού ΑΕΠ. Αντίστροφα, μόνο το 3,1% του ΑΕΠ των υπόλοιπων 27 κρατών μελών εξαρτάται από τις εξαγωγές προς τη Βρετανία.
Οι κλάδοι που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι η βρετανική αυτοκινητοβιομηχανία και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (τράπεζες, ασφάλειες, επενδύσεις χονδρικής και λιανικής, συστήματα πληρωμών, εκκαθάρισης και διευθέτησης κ.ά.). Πέρσι εξήχθησαν από τη Βρετανία στην Ένωση πάνω από 600.000 αυτοκίνητα. Ο κλάδος απασχολεί 147.000 άτομα και υποστηρίζει άλλες 300.000 θέσεις εργασίας σε μονάδες που συνδέονται άμεσα με αυτόν. Αν η Βρετανία δεν πετύχει προτιμησιακό καθεστώς με την ΕΕ, ο κλάδος θα επιβαρυνθεί με δασμούς 10%. Επιπλέον, 40% των εξαρτημάτων που χρησιμοποιεί η βρετανική αυτοκινητοβιομηχανία προέρχονται από την Ένωση. Αν η Βρετανία επιβάλει δασμούς βάσει των συμφωνιών του ΠΟΕ τα εξαρτήματα αυτά θα ακριβύνουν …
Άλλος τομέας που θα επηρεαστεί δυσμενώς είναι η γεωργία. Εκτός από τις επιδοτήσεις που θα χαθούν, θα επιβληθούν δασμοί στα βρετανικά γεωργικά προϊόντα που θα εξάγονται στην Ένωση. Και οι βρετανοί αγρότες θα χάσουν την προτιμησιακή πρόσβαση στις αγορές τρίτων χωρών την οποία απολαμβάνουν χάρις στις συμφωνίες που έχει συνάψει η Ένωση …
Και τι θα γίνει στον τομέα της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας; Από το 2004, χάρις στο ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης 7.000 άτομα έχουν εκδοθεί στην Ένωση και άλλα 1.000 έχουν εκδοθεί στην Βρετανία για να δικαστούν. Η πρόσβαση των βρετανών στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου, στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν και στο σύστημα δακτυλικών αποτυπωμάτων και DNA, αν επιτραπεί, θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ειδικών ρυθμίσεων.
Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος. Η ελεύθερη κυκλοφορία των υπηκόων της αυτού Μεγαλειότητας στην Ένωση όπου σήμερα ζουν και εργάζονται πάνω από 2 εκατ. βρετανοί πολίτες. Η προνομιακή πρόσβαση στην ΕΕ των κατοίκων του Γιβραλτάρ. Οι έλεγχοι στα σύνορα της βόρειας Ιρλανδίας που θα πρέπει να επαναλειτουργήσουν. Οι χαμένες επιδοτήσεις από τα περιφερειακά και διαρθρωτικά ταμεία για τις φτωχότερες περιφέρειες. Οι συνεργασίες σε θέματα κυρώσεων προς τρίτες χώρες και οι συμβάσεις που έχουν συναφθεί με βάση το ενωσιακό δίκαιο οι οποίες θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Η διακοπή της πρόσβασης σε οργανισμούς, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, που επηρεάζουν το εσωτερικό βρετανικό δίκαιο.
Η πρόσβαση στον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό και η χρήση της ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλειας υγείας. Οι περιορισμοί στις δυνατότητες αλιείας σε διεθνή ύδατα, όπως π.χ. στη Βόρεια Θάλασσα. Η μεταφορά νομοθετικών αρμοδιοτήτων. Η πρόσβαση στην Ενεργειακή Ένωση και στις αγορές ενέργειας. Τέλος, η αποχώρηση θα επιβαρύνει ιδιαίτερα το εσωτερικό δίκαιο της Βρετανίας στο οποίο θα πρέπει να προβλεφθούν ρυθμίσεις σε αντικατάσταση των ενωσιακών ρυθμίσεων που ισχύουν σήμερα … Η μόνη ίσως παρηγοριά είναι ότι η Βρετανία δεν έχει προχωρήσει στην τρίτη και τελευταία φάση υιοθέτησης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος …
Πρόκειται πράγματι για ένα εφιαλτικό σενάριο. Το είχαν άραγε μελετήσει οι λαϊκιστές πολιτικοί που υποστήριξαν (και υποστηρίζουν ακόμα) την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Παίζοντας στα ζάρια το μέλλον της χώρας τους για να πετύχουν κάποια περιορισμένα ανταλλάγματα μέσω εκβιασμού της υπόλοιπης Ευρώπης; Ή μήπως δεν το είχαν μελετήσει σε βάθος, όπως όλοι οι λαϊκιστές που προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους, παραπλανώντας ασύστολα τους ψηφοφόρους; Για να διαπιστώσουν πως αγνόησαν τη γλώσσα των αριθμών και της ψυχρής λογικής όταν έχουν βρεθεί στο χείλος της καταστροφής. Όμως τότε θα είναι πια αργά …
