(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 30 Αυγούστου 2016 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-258)
Αφιερώσαμε τα τρία προηγούμενα άρθρα στα μέτρα που μπορεί να πάρει ο καθένας μας, οδηγός αυτοκινήτου και μοτοσικλέτας ή πεζός, για να προστατέψει τον εαυτό του και τους αγαπημένους του από τις δυσάρεστες έως θανατηφόρες επιπτώσεις ενός τροχαίου ατυχήματος. Δώσαμε προτεραιότητα σε αυτά που μπορούν να κάνουν οι πολίτες γιατί η εμπειρία μας δείχνει ότι οι αρμόδιοι συχνά δεν γνωρίζουν, δεν ενδιαφέρονται ή ακόμη χειρότερα δεν τους δίνεται η δυνατότητα να πάρουν τα μέτρα που χρειάζονται για να μειωθούν τα τροχαία.
Πάρτε για παράδειγμα τον ΒΟΑΚ. Αμέτρητες μελέτες, προτάσεις, δηλώσεις, αντιπαραθέσεις. Επί χρόνια. Πολλοί οι εμπλεκόμενοι αρμόδιοι. Υπουργεία. Περιφέρεια. Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης. Παλιότερα οι Νομαρχίες και οι Δήμοι. Κι όμως ο εκσυγχρονισμός του σύγχρονου αυτού Μινώταυρου στον οποίο θυσιάζονται κάθε χρόνο δεκάδες ζωές καθυστερεί αδικαιολόγητα.
Μερικές λογικές προτάσεις για υλοποίηση μέσω παραχώρησης ή Σύμπραξης Δημόσιου-Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) και αποπληρωμής μέσω διοδίων ή ρήτρας διαθεσιμότητας, μένουν πάντα προτάσεις. Είτε γιατί αντιδρούν σύσσωμοι οι Κρητικοί, όπως π.χ. με τα διόδια. Είτε γιατί η κεντρική κυβέρνηση έχει άλλες προτεραιότητες και δεν απαντά θετικά στις προτάσεις του ακάματου περιφερειάρχη μας, του Σταύρου Αρναουτάκη.
Ευτυχώς, η Περιφέρεια έχει κάνει κάποια έργα για την οδική ασφάλεια σε δευτερεύοντες δρόμους. Και όσο διατίθενται κονδύλια από τη Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να βελτιώνει το κάπως άναρχο οδικό δίκτυο της Κρήτης. Αλλά κι αυτά τα έργα δεν είναι αρκετά. Ιδίως, όταν οι Κρητικοί οδηγούν απρόσεκτα. Όταν, όχι μόνο δεν σέβονται τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας αλλά συχνά πυροβολούν και καταστρέφουν τις πινακίδες. Βάζοντας σε κίνδυνο τους επισκέπτες του νησιού που κινδυνεύουν διπλά - από τους κακούς οδηγούς και από την έλλειψη σήμανσης.
Εκτός από τους πυροβολισμούς, οι πινακίδες πάσχουν και από την άναρχη αφισοκόλληση και τα γκράφιτι. Τα αυτοκόλλητα διαφημιστικά μηνύματα καλύπτουν ακόμη και τις πινακίδες που αναγγέλλουν κάποια επικίνδυνη στροφή, την απαγόρευση εισόδου, τις απαγορεύσεις στροφής σε δρόμους μονής κατεύθυνσης. Και τα γκράφιτι κρύβουν τα ονόματα των πόλεων σε ενημερωτικές πινακίδες σε κόμβους και σταυροδρόμια. Όλα αυτά θέτουν σε κίνδυνο τους οδηγούς, ιδίως όσους δεν περνούν συνήθως από τα συγκεκριμένα σημεία.
Για τις πινακίδες χρειάζεται πρωτίστως η κινητοποίηση των πολιτών. Ο Νίκος Μουδάκης έδειξε πέρσι το δρόμο (βλ. Χ.Ν. 16/6/2015) καθαρίζοντας εθελοντικά μερικές πινακίδες. Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ) «Πάνος Μυλωνάς» έχει μάλιστα αναπτύξει και σχετική τεχνογνωσία για τον καθαρισμό πινακίδων από αυτοκόλλητα και γκράφιτι. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για συλλόγους εθελοντών και συνειδητοποιημένους πολίτες. Η δουλειά δεν είναι δύσκολη αφού κι εγώ την έχω κάνει μιμούμενος τον φίλο Νίκο Μουδάκη.
Ένας άλλος τομέας στον οποίο το κράτος θα πρέπει να κάνει περισσότερα είναι η αστυνόμευση. Για παράδειγμα, έχει αποδειχτεί διεθνώς ότι όταν η αστυνόμευση γίνεται αυστηρότερη, τα τροχαία μειώνονται. Οι οδηγοί τηρούν τα όρια ταχύτητας, φορούν κράνος, δεν οδηγούν μεθυσμένοι. Η Τροχαία ήδη αγωνίζεται με κάθε τρόπο και συχνά διαβάζουμε για εξορμήσεις και ξαφνικούς ελέγχους και εκτεταμένες επιχειρήσεις αστυνόμευσης. Όμως φαίνεται πως χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες.
Παράλληλα χρειάζεται και αυστηροποίηση των ποινών. Για τα σοβαρά δυστυχήματα μόνιμη αφαίρεση διπλωμάτων και κατάσχεση οχημάτων. Το έχει επισημάνει επανειλημμένα ο Σταύρος Πολέντας, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρωγής και Αλληλεγγύης Οικογενειών Θυμάτων Τροχαίων Δυστυχημάτων «Ο Άγιος Χριστόφορος»: «είναι αδιανόητο, σήμερα να αφήνουν ελεύθερο έναν δράση που έχει προκαλέσει θανάτους και τραυματισμούς ανθρώπων σε τροχαία ατυχήματα και να βρίσκεται ελεύθερος πάλι στους δρόμους οδηγώντας αυτοκίνητο».
Ο Ιαβέρης, κατά κόσμον Τάσος Μαρκουίζος, οδηγός - θρύλος αγώνων αυτοκινήτου πηγαίνει μάλιστα ακόμη πιο μακριά. «Το πρόβλημα θα αρχίσει να λύνεται όταν μπουν χειροπέδες σε αυτόν τον αλήτη που πέρασε το κόκκινο, σε αυτόν που ήπιε και έπιασε τιμόνι» λέει σε μια από τις πολλές του συνεντεύξεις. Προτείνει υψηλά πρόστιμα αλλά και «σκληρές τιμωρίες. Να προσφέρουν κοινωνική εργασία οι παραβάτες. Να πηγαίνουν να σφουγγαρίζουν στα νοσοκομεία και να βλέπουν από τι γλίτωσαν. Το ξέρετε ότι στη Λετονία όποιος έχει παραβεί τον Κώδικα, αντί να μαζεύει πόντους στο δίπλωμα, γίνεται υποχρεωτικά δότης αίματος και δωρητής οργάνων; Σου λέει αφού εσύ θες να πεθάνεις, να ζήσει κάποιος που το αξίζει! Στο Μεξικό στους παραβάτες κόβουν το ρεύμα!».
Αν πράγματι θέλουμε να μειώσουμε τα τροχαία υπάρχουν πάμπολλες καλές πρακτικές σε άλλες χώρες που μπορούμε να ακολουθήσουμε. Η πρώτη χώρα όσον αφορά τη μείωση των τροχαίων είναι σίγουρα η Σουηδία. Ενώ έχουν διπλασιαστεί τόσο τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν όσο και τα διανυόμενα χιλιόμετρα, οι θάνατοι από τροχαία έχουν μειωθεί στο ελάχιστο.
Για να το πετύχουν αυτό οι Σουηδοί έκαναν κάποιες επενδύσεις. Βελτίωσαν τους δρόμους δίνοντας προτεραιότητα στη ασφάλεια έναντι της ταχύτητας. Δημιούργησαν δρόμους τύπου «2+1» δηλαδή με τρεις λωρίδες κυκλοφορίας, δύο από τις οποίες είναι προς τη μια κατεύθυνση και μία προς την άλλη. Αυτή η μία λωρίδα εναλλάσσεται κάθε λίγα χιλιόμετρα για να επιτρέπει τα προσπεράσματα. Από αυτόν τον καινοτόμο σχεδιασμό υπολογίζεται ότι έχουν ήδη σωθεί εκατοντάδες ζωές.
Έφτιαξαν επίσης δεκάδες χιλιάδες ασφαλείς διαβάσεις πεζών με γέφυρες, φωτεινούς σηματοδότες και σαμαράκια. Έτσι μείωσαν τους θανάτους πεζών στο μισό τη τελευταία πενταετία. Επιπλέον, μείωσαν τα όρια ταχύτητας σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές και κατασκεύασαν προστατευτικά χωρίσματα για τους ποδηλάτες. Και φυσικά κυνήγησαν ανελέητα τους μεθυσμένους οδηγούς … Το Σουηδικό μοντέλο ακολουθεί ήδη η Νέα Υόρκη που εκτός των άλλων ενίσχυσε και τους ελέγχους για υπερβολική ταχύτητα.
Οδηγοί, πεζοί και αρμόδιοι. Ας κάνουμε όλοι το μέρος μας για να μειωθεί αυτή η σύγχρονη μάστιγα. Είναι στο χέρι μας και το μπορούμε. Αρκεί να το θελήσουμε και να δράσουμε συντονισμένα …
