02 Ιανουαρίου 2021

Τι μου έφερε ο Νέος Χρόνος

Αν ήμουν ακόμη πεντάχρονος και πίστευα στον Άι Βασίλη θα έλεγα πως δεν μπορούσε να μου έχει κάνει καλύτερα δώρα αυτή την Πρωτοχρονιά.

Το πρώτο ήταν το ηλεκτρονικό μήνυμα που έλαβα με την αλλαγή του χρόνου, με το σχέδιο του πρώτου κεφαλαίου ενός βιβλίου. Είναι το βιβλίο που γράφει ο δημοσιογράφος και Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρής Γεωργακόπουλος, με τίτλο Τι Έχει Κάνει Η Ευρώπη Για Εμάς; Χάρηκα ιδιαίτερα γιατί ο Θοδωρής έκανε εξαιρετική δουλειά πάνω σε μια ιδέα που ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2007 με μια ομιλία μου στο Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο του Δήμου Χανίων, προσκεκλημένος της καλής φίλης Ελένης Βουγιούκαλου. Εκείνη η ομιλία είχε τίτλο «Ευρωπαϊκή Ένωση - Ιστορική εξέλιξη και πολιτικές για τους πολίτες» και την ακολούθησαν παρόμοιες ομιλίες και άρθρα, συχνά με εξειδικευμένη θεματολογία (π.χ. ατυχήματα και καταστροφές).

Την ιδέα για προβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα από απτά παραδείγματα πραγμάτων που αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών, ενστερνίστηκε ο πρώην συνάδελφος Αντώνης Τριφύλης, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις με τον οποίο κάναμε πολλές συζητήσεις την περίοδο που ήμουν υπεύθυνος του Γραφείου Αθηνών της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης. Ο Αντώνης μετέφερε την ιδέα στον Θοδωρή με τον οποίο είχαμε μια επαφή το Μάιο του 2017. 

Επιπλέον, ο Αντώνης με συνέστησε μετά από ένα χρόνο σε δύο πρόσχαρες, ευγενικές, γλωσσομαθείς και επαγγελματίες δημοσιογράφους, τη Δομίνα Διαμαντοπούλου και τη Μυρσίνη Λιοναράκη που ξεκινούσαν μια νέα ραδιοφωνική εκπομπή στον Αθήνα 984. Έτσι, επί ένα περίπου χρόνο (18/10/2018 έως 12/9/2019) μιλούσα κάθε Πέμπτη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την καθημερινότητα των πολιτών στην εκπομπή «Και μια και δύο». Λίγο μετά την κατάργηση της εκπομπής από το νέο δήμαρχο ξεκίνησα μια νέα σειρά παρεμβάσεων με την ίδια θεματολογία στην πρωινή εκπομπή «Αποδράστε» που παρουσίαζε η Ευτυχία Πενταράκη, μια πρόσχαρη, ευγενική και με χαμογελαστή φωνή, επαγγελματίας δημοσιογράφος στον χανιώτικο σταθμό Γαύδος 88,8 (12/12/2019 έως 14/5/2020).

Όπως εξήγησα τον περασμένο Ιούλιο σε συνέντευξή μου στον Αντώνη Τριφύλη για τον ηλεκτρονικό κόμβο «Μεταρρύθμιση» «H Ευρωπαϊκή Ένωση, παραμένει "άγνωστη" στο ευρύ κοινό» κι αυτό παρ' όλες τις φιλότιμες προσπάθειες πολλών συναδέλφων στον τομέα της ενημέρωσης. Μάλιστα, δεν υπάρχει μόνο έλλειμμα ενημέρωσης του απλού πολίτη αλλά ακόμη χειρότερα δεν γνωρίζουν τι είναι και τι κάνει η ΕΕ και οι περισσότεροι διαμορφωτές της κοινής γνώμης όπως πολιτικοί, δημοσιογράφοι και εκπαιδευτικοί. Γιατί εκτός από την ελλιπή ενημέρωση στην εκπαίδευση, η εικόνα της Ένωσης περνάει μέσα από τον παραμορφωτικό φακό των εθνικών κυβερνήσεων και των αντίστοιχων ΜΜΕ. Όπου, ως γνωστόν, όλα τα θετικά πιστώνονται στις κυβερνήσεις και όλα τα αρνητικά και τα προβλήματα χρεώνονται στις Βρυξέλλες.  

Αυτός είναι και ο λόγος που η υπεράνθρωπη προσπάθεια που ξεκίνησε ο Θοδωρής είναι εξαιρετικά χρήσιμη για την καλύτερη ενημέρωση του κόσμου ώστε να μην παρασύρεται από παραπλανητικά μηνύματα με απώτερο στόχο την αποχώρηση της Ελλάδας από την Ένωση . Γι' αυτό έστειλα τα θερμά μου Συγχαρητήρια στον Θοδωρή, του ευχήθηκα να είναι καλά να ολοκληρώσει το βιβλίο … και όχι μόνο αυτό, αφιερώνοντάς του το ωραίο τραγούδι «You did it» από το μιούζικαλ «Ωραία μου κυρία», το οποίο εκφράζει απόλυτα αυτό που ένοιωσα μόλις διάβασα το κείμενό του. 

Το δεύτερο μήνυμα μου το έστειλε ο φίλος, ομότιμος καθηγητής της Γλωσσολογίας Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, ο οποίος, μαζί με τις ευχές του, μου κοινοποίησε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα Ελληνική Γνώμη με τίτλο «Ευτυχώς, η γλώσσα φροντίζει από μόνη της να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές και επιστημονικές εξελίξεις». Συγκινήθηκα ιδιαίτερα όταν διάβασα την απάντησή του στην τελευταία ερώτηση που του έθεσε ο Αποστόλης Ζώης.

Στην ερώτηση «Έξι χρόνια μετά την κυκλοφορία του Χρηστικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών τι απολογισμό θα κάνατε;» ο Χριστόφορος αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής: «Το Λεξικό αυτό αγαπήθηκε και πολεμήθηκε συγχρόνως όσο λίγα λεξικά. Δύο ώρες μετά την παρουσίαση του στο περικαλλές μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών, στις 3 Νοεμβρίου 2014, έλαβα το πρώτο επαινετικό ιμέιλ από μια όχι τυχαία προσωπικότητα που είχε προσκληθεί στην εκδήλωση, τον κ. Παναγιώτη Αλεβαντή, ανώτατο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπεύθυνο στη Γενική Διεύθυνση Μετάφρασης: "Η εικόνα που σχημάτισα καθώς σας άκουα σήμερα το πρωί να περιγράφετε τις καινοτομίες του Χρηστικού Λεξικού, ήταν του πρίγκιπα, ο οποίος αφού πολέμησε με τα ξωτικά που την είχαν αδρανοποιήσει και αφού ολοκλήρωσε με υπεράνθρωπες προσπάθειες μια σειρά από δύσκολους άθλους, ξαναζωντανεύει με την αγάπη του την ωραία κοιμωμένη και την παραδίδει ολόφρεσκη και σφριγηλή στο λαό της". Όταν μου κάνουν ανοίκειες επιθέσεις, έρχεται στη μνήμη μου ως παρηγοριά το γεμάτο λυρισμό αυτό «ποίημα».... »

Στο ίδιο μήνυμα που είχα στείλει αυθόρμητα στον Χριστόφορο αμέσως μόλις επέστρεψα στο γραφείο μου μετά το τέλος της παρουσίασης στην Ακαδημία Αθηνών, είχε αναφερθεί στην «Εύφημη Μνεία» που του είχε αφιερώσει στην Εφημερίδα Χανιώτικα Νέα ο φίλος Βαγγέλης Κακατσάκης. Λίγες μέρες μετά την παρουσίαση στην Ακαδημία, ο Χριστόφορος εκφώνησε την εναρκτήρια ομιλία στο συνέδριο «Το μέλλον των γλωσσικών επαγγελμάτων» που οργάνωσε το Γραφείο Αθηνών της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης στο μεγάλο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Στο τέλος της ομιλίας του ο Χριστόφορος ανέφερε πως το μέλλον των λεξικών βρίσκεται στην «συνεργατική λεξικογραφία». Λίγους μήνες αργότερα, στην ίδια αίθουσα της Ακαδημίας Αθηνών, ανακοινώσαμε τη δημιουργία του Ελληνικού Δικτύου Ορολογίας (ΕΔΟ) με στόχο την επέμβαση στην πηγή προκειμένου στα μεταφρασμένα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εισάγεται δόκιμη ορολογία στην ελληνική γλώσσα.

Κοινοποίησα αμέσως στον Χριστόφορο τη συγκίνηση μου για την αναφορά του στην εγκάρδια ευχή που του είχα κάνει το 2014 και του ευχήθηκα το 2021 να μας φέρει και μια ηλεκτρονική έκδοση του Λεξικού που όλοι μας ονειρευόμαστε.

29 Δεκεμβρίου 2020

Μερικά διδάγματα του 2020

Υπερπηδούμε ανυπέρβλητες δυσκολίες με τη βοήθεια της επιστήμης αλλά κινδυνεύουμε από λαϊκιστές ηγέτες και απερίσκεπτους πολίτες
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 29 Δεκεμβρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-449)


Θεωρώ το 2020 μια χρονιά γεμάτη διδάγματα. Επίπονα διδάγματα, τα οποία δυστυχώς κόστισαν πολλές ανθρώπινες ζωές (περίπου 1,8 εκατομμύρια παγκοσμίως και πάνω από 4,5 χιλιάδες στην Ελλάδα). Θα τα αξιοποιήσουμε άραγε στο μέλλον ή θα επιστρέψουμε στις παλιές μας συνήθειες του ωχαδερφισμού και της απαξίωσης;

Πολιτική προστασία και εμπειρογνώμονες. Κατά τη γνώμη μου, η αντιμετώπιση της καταστροφικής επέλασης της πανδημίας έδειξε τη μεγάλη σημασία που έχουν δύο στοιχεία. Η λήψη των πολιτικών αποφάσεων με βάση τις εισηγήσεις των ειδικών. Κι ο κεντρικός ρόλος της Πολιτικής Προστασίας για τον συντονισμό και την εποπτεία της αντίδρασης της Πολιτείας.

Η εμπλοκή του ίδιου του Πρωθυπουργού στην καθημερινή λήψη των αποφάσεων έδειξε και κάτι ακόμη. Ότι η Πολιτική Προστασία αποτελεί θεμελιώδη και επιτελική λειτουργία της Πολιτείας. Η οποία θα πρέπει να υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό και στην οποία θα πρέπει να ανατεθεί και ο σχεδιασμός την πρόληψης και της αντιμετώπισης και άλλων μεγάλων «πληγών» της χώρας όπως τα τροχαία, οι πλημμύρες, οι δασικές πυρκαγιές αλλά και θανατηφόρων επιδημιών όπως το κάπνισμα.

Ανθρώπινη αδυναμία και η δύναμη της επιστήμης. Ο νέος κορωνοϊός μας έδειξε ότι αν και παντοδύναμοι «άρχοντες του κόσμου» αρκεί ένα διαβολάκι με μέγεθος μόλις 50 νανόμετρα (50 εκατομμυριοστά του χιλιοστού) για να μας υπενθυμίσει ότι είμαστε ευάλωτες σακούλες κρέας με λίγους νευρώνες που βαυκαλιζόμαστε μέσα στις αυταπάτες μας. Μάλιστα, μέσα σε λίγες εβδομάδες πέτυχε να μειώσει τη ρύπανση λόγω περιορισμού των μετακινήσεων, να αποσταθεροποιήσει την παγκόσμια οικονομία και να μας κλείσει στα σπίτια μας.

Ευτυχώς, η ανθρωπότητα κινητοποιήθηκε άμεσα για να αντιμετωπίσει αυτήν την πρωτόγνωρη απειλή. Η επιστημονική κοινότητα αξιοποίησε τα καταπληκτικά σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης και ανασύνθεσης του γονιδιώματος που διαθέτει. Κυβερνήσεις και υπερεθνικοί οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, διέθεσαν κονδύλια αρκετών δισεκατομμυρίων σε μια προσπάθεια που θύμιζε τα προγράμματα Μανχάταν (κατασκευή ατομικής βόμβας) και Απόλλων (αποστολή ανθρώπων στο φεγγάρι).

Το αποτέλεσμα είναι να επιτευχθεί κάτι, το οποίο φάνταζε ακατόρθωτο πριν λίγους μήνες. Σήμερα πια, διαθέτουμε – χάρις σε ένα ζευγάρι μεταναστών τουρκικής καταγωγής και έναν θεσσαλονικιό – ένα αποτελεσματικό εμβόλιο που σε άλλες εποχές θα απαιτούσε κατά μέσον όρο μια δεκαετία! Γιατί, όπως είπε κι ο Νίκος Καζαντζάκης, «Υπάρχει στον κόσμο τούτον ένας μυστικός νόμος — αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ’ταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος — σκληρός κι απαραβίαστος: το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται».

Άφεριμ εφέντη μ’. Όσο κι αν φανεί παράξενο πιστεύω ότι οι ενέργειες της Τουρκίας την χρονιά που πέρασε αποδείχτηκαν εξαιρετικά θετικές όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Δύση γενικότερα. Η Ελλάδα άρχισε να κατανοεί ότι μόνο με την διαμόρφωση ευρύτερων συμμαχιών στην περιοχή μας και πέρα από αυτήν είναι δυνατόν να ελεγχθεί η νεοοθωμανική επεκτατική πολιτική της Άγκυρας.

Η επιταχυνόμενη ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο, σε συνδυασμό με την επιβολή σημαντικών κυρώσεων στην τουρκική πολεμική βιομηχανία, δείχνουν ότι η Ελλάδα αποκτά πρωτεύοντα ρόλο στην περιοχή. Παράλληλα, το γεγονός ότι και η Ευρωπαϊκή Ένωση αρχίζει να ασχολείται όλο και περισσότερο με το νέο «ανατολικό ζήτημα», θα οδηγήσει κατά τη γνώμη μου, αργά ή γρήγορα, στη διαμόρφωση μιας πραγματικής ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας.

Παρόλο που τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά συμφέροντα ορισμένων Ευρωπαϊκών χωρών βάζουν τροχοπέδη σε μιάν αυστηρότερη πολιτική έναντι του ανατολικού μας γείτονα, πιστεύω ότι όσοι μελετήσουν σοβαρά την ιστορία (ιδίως εκείνη της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας), θα καταλάβουν το βαθύτερο νόημα της παροιμίας «Έκανες τον τούρκο φίλο; Κράτα ένα κομμάτι ξύλο!». Στην περίπτωσή μας αυτό σημαίνει ενίσχυση των εξοπλισμών μας με αγορά νέων υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων.

Λαϊκιστές και αντικοινωνικές συμπεριφορές. Η χρονιά που τελειώνει μας έδειξε τους κινδύνους που εγκυμονεί η άνοδος στην εξουσία αδίστακτων και αμόρφωτων λαϊκιστών. Ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο αλλοπρόσαλλος πρωθυπουργός της Βρετανίας, ο ανεκδιήγητος πρόεδρος της Βραζιλίας αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι αποφάσεις τους είχαν καταστρεπτικά αποτελέσματα για τους λαούς, που τους πίστεψαν και τους ανέθεσαν την διακυβέρνηση.

Ωστόσο, παράλληλα με κάποιους ηγέτες κατώτερους των περιστάσεων, δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε και ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό απερίσκεπτων πολιτών, οι οποίοι με την στάση τους συνέβαλαν στην εξάπλωση της πανδημίας και στον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.

Δυστυχώς, τέτοιοι ανεπίδεκτοι μαθήσεως άνθρωποι υπάρχουν σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Αγνοώντας τις συστάσεις των ειδικών δεν φορούν μάσκα, οργανώνουν πάρτι στα κρυφά, αντιμετωπίζουν βίαια τους συμπολίτες τους που έχουν άλλο χρώμα, σεξουαλικό προσανατολισμό ή θρησκεία. Και πιστεύοντας στα ψέματα κάποιων λαϊκιστών ψηφίζουν χωρίς επίγνωση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των επιλογών τους.

Ευχές για το 2021. Αγαπητοί αναγνώστες εύχομαι το 2021 να αξιοποιήσουμε τα διδάγματα της χρονιάς που πέρασε. Ο Νέος Χρόνος να φέρει σε όλους, περισσότερη Υγεία, Αλυπία και Όμορφα Αισθήματα. Μαζί με φώτιση για να κατανοούμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των επιλογών και των καθημερινών μας πράξεων.

Γνωμικά - Παροιμίες