(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 22 Μαρτίου 2016 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-239)
Από καιρό ήθελα να ξαναπερπατήσω σε μέρη που είχα ζήσει νέος. Σε μέρη που είχα αφήσει λίγη από την ψυχή μου. Σε μέρη που μου θύμιζαν κάποιους από τους προγόνους μου. Σε μέρη που τα έχουν σφραγίσει ηρωικές πράξεις.
Ένα από τα μέρη αυτά ήταν και η Χελιδόνα στον Έβρο. Μικρό χωριουδάκι κοντά στο τριεθνές, εκεί που σμίγουν τα σύνορα Ελλάδας, Βουλγαρίας και Τουρκίας. Εκεί που βρέθηκα το 1977 όταν το τάγμα μας μεταστάθμευσε εκεί από τη Νέα Σάντα του Κιλκίς. Απλός στρατιώτης, εκτελούσα χρέη γραμματέα στο 1ο Γραφείο του τάγματος για λίγους μήνες, μέχρι που μετατέθηκα στο Γενικό Επιτελείο Στρατού, λόγω ειδικότητας – στρατιωτικός διερμηνεύς αγγλικής.
Το τάγμα μας κάλυπτε όλο το βόρειο τρίγωνο του νομού Έβρου. Ο διοικητής μας γύριζε όλη μέρα στα φυλάκια, πότε στη βουλγαρική μεθόριο και πότε στην τουρκική. Ήταν η εποχή που, λόγω σιδηρού παραπετάσματος, οι βούλγαροι εθεωρούντο χειρότεροι εχθροί από τους τούρκους. Αν και το ΚΚΕ είχε πλέον νομιμοποιηθεί, οι χαρακτηρισμοί των στρατιωτών ανάλογα με τις πολιτικές πεποιθήσεις των γονέων τους, αλλά και των ιδίων, ήταν στην ημερησία διάταξη.
Όμως στο τάγμα μας είχαμε και μιαν άλλη κατηγορία χαρακτηρισμένων. Αξιωματικούς και υπαξιωματικούς που είχαν την ατυχία να υπηρετήσουν στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου. Και να πολεμήσουν στην τουρκική εισβολή που ακολούθησε. Επαγγελματίες οι οποίοι εκτός από τα ψυχολογικά τραύματα που έφεραν από τον πόλεμο, είχαν χαρακτηριστεί και χουντικοί, αφού θεωρήθηκε ότι είχαν συνταχθεί με το στρατιωτικό καθεστώς της απριλιανής δικτατορίας. Από κοντά και μερικοί υπερπατριώτες για τους οποίους έχω γράψει παλιότερα.
Μέσα στο στρατόπεδο εκτός από το διοικητήριο και τους κοιτώνες των στρατιωτών υπήρχε και η Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Χελιδόνας. Ένα πέτρινο κτήριο, στο οποίο έτρωγαν και περνούσαν τις ελεύθερες ώρες τους οι αξιωματικοί και οι μόνιμοι υπαξιωματικοί του τάγματος. Κτήρια που εκείνη την εποχή έσφυζαν από ζωή είναι σήμερα ερειπωμένα. Όπως και όλο το στρατόπεδο. Δεν χρειάζονται πλέον αφού ο αριθμός των στρατιωτών έχει μειωθεί.
Στην εποχή μου η θητεία ήταν 28 μήνες. Μόλις που πρόλαβα μια συμβολική μείωση 20 ημερών. Σταδιακά, η θητεία μειώθηκε πρώτα στους 24 μήνες και μετά διαδοχικά έφτασε στους σημερινούς 9 μήνες. Τα νέα οπλικά συστήματα χρειάζονται λιγότερο και πιο εξειδικευμένο προσωπικό. Καθιερώθηκε επίσημα ο επαγγελματικός στρατός. Επεκτάθηκε η πρόσληψη γυναικών που υπηρετούν ακόμη και σε μάχιμες μονάδες. Και φυσικά, η ελληνική υπογεννητικότητα, η πρώτη στην Ευρώπη, έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν λιγότεροι νέοι σε στρατεύσιμη ηλικία …
Η Χελιδόνα έχει συνδεθεί στο μυαλό μου και με έναν άλλο θρύλο που άκουσα τότε. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια. Και δεν έχω τα μέσα να το επαληθεύσω. Το αναφέρω με κάθε επιφύλαξη γνωρίζοντας ότι ίσως τα γεγονότα να μην εξελίχτηκαν ακριβώς έτσι.
Λίγο μετά την επιστράτευση που ακολούθησε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, συγκεντρώθηκαν στην Λέσχη Αξιωματικών της Χελιδόνας οι στρατηγοί που είχαν την ευθύνη για την άμυνα του ελληνικού εδάφους. Στην αντίθετη πλευρά της μεθορίου είχαν συγκεντρωθεί τουρκικά άρματα μάχης με αναμμένες μηχανές και προβολείς στραμμένους προς την ελληνική πλευρά. Οι στρατιώτες της προκάλυψης ήταν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν επίθεση. Ενώ ταυτόχρονα ακούγονταν όλες οι φοβερές ιστορίες που συνόδευσαν την τραγελαφική εκείνη επιστράτευση.
Στους στρατηγούς μίλησε τότε ο δικτάτορας Ιωαννίδης, διατάσσοντάς τους να επιτεθούν στην Τουρκία αφού, κατά την άποψή του, οι ελληνικές δυνάμεις υπερτερούσαν των τουρκικών. Ήταν η φιλοσοφία που είχε οδηγήσει στο άθλιο πραξικόπημα της Κύπρου το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την τουρκική εισβολή. Εισβολή για την οποία το ελληνικό επιτελείο ήταν απροετοίμαστο …
Τότε σηκώθηκε ο στρατηγός Ντάβος, διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού. Αντιτάχτηκε στον δικτάτορα. Ο θρύλος λέει ότι χρησιμοποίησε την λέξη που χρησιμοποιούν σήμερα όλοι οι νέοι στις καφετέριες και στις φιλικές παρέες. Ο στρατηγός, ήξερε την πραγματική κατάσταση των μονάδων που είχε υπό την ευθύνη του. Ήξερε ότι η πρόσφατη αναδιοργάνωση του στρατού είχε αργήσει δραματικά με αποτέλεσμα οι μονάδες να ενημερωθούν πολύ καθυστερημένα για τις νέες διευθετήσεις.
Ήξερε ότι οι μονάδες επιστράτευσης δεν είχαν μπορέσει να στείλουν εγκαίρως τα νέα φύλλα πορείας ώστε οι επιστρατευόμενοι να φτάσουν στις νέες τους μονάδες όπου υπήρχαν ο αντίστοιχος οπλισμός αλλά και όλα τα υπόλοιπα υλικά που χρειάζεται μια μονάδα. Από τις στολές και τα σκεύη του μαγειρείου, μέχρι τα οχήματα και τα πυρομαχικά. Ήξερε ότι οι φήμες για υποκατάσταση των όπλων με πέτρες είχαν ξεκινήσει γιατί οι επίστρατοι έφταναν σε μονάδες που δεν υπήρχαν πλέον λόγω της αναδιοργάνωσης …
Εκείνη η συγκέντρωση έληξε άδοξα. Ο Ντάβος αποχώρησε οργισμένος. Οι υπόλοιποι αξιωματικοί κατάλαβαν ότι οι μέρες του δικτάτορα ήταν μετρημένες. Ενημερώθηκαν οι στρατηγοί στην Αθήνα. Ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας συγκάλεσε τη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών που αποφάσισε την επάνοδο του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το Παρίσι. Τα υπόλοιπα είναι λίγο ως πολύ γνωστά …
Επαναλαμβάνω, ότι η ιστορία για την συγκέντρωση στη Χελιδόνα δεν έχει ελεγχθεί. Αντίθετα, η ιστορία για την καθυστερημένη αναδιοργάνωση είναι σίγουρα αληθινή. Λίγους μήνες μετά την Χελιδόνα υπηρέτησα για έξη μήνες στην Διεύθυνση Οργανώσεως του ΓΕΣ. Εκεί, το αρμόδιο τμήμα έκανε υπερωρίες για να ολοκληρώσει άλλη μια αναδιοργάνωση. «Πρέπει να κάνουμε γρήγορα μην την πάθουμε σαν την άλλη φορά» έλεγαν οι αξιωματικοί. Στην αφελή μου ερώτηση, τι συνέβηκε την άλλη φορά, μου εξήγησαν αναλυτικά την ιστορία της αναδιοργάνωσης του 1973-74.
Καθώς φωτογράφιζα την ερειπωμένη Λέσχη Αξιωματικών στη Χελιδόνα αναλογιζόμουνα τα μαθήματα που μου είχε διδάξει εκείνη η περίοδος. Γενναιότητα δεν σημαίνει να πέφτεις στη φωτιά χωρίς περίσκεψη αγνοώντας τις πραγματικές σου δυνάμεις. Η ανοργανωσιά μπορεί να στοιχίσει ακριβά. Πατριώτες δεν είναι αυτοί που λένε τις μεγάλες κουβέντες αλλά αυτοί που ενεργούν με λογική και περίσκεψη. Όχι μόνο για να κάνουν την Ελλάδα μεγαλύτερη αλλά, κυρίως, για να μην την κάνουν μικρότερη …
