Το 2023 ας περιορίσουμε τις σπατάλες

Στα τρόφιμα, τα φάρμακα και τις συσκευασίες στα ταχυφαγεία …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 3 Ιανουαρίου 2023 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-477)

Ας αρχίσουμε με τις ευχές για Καλή Χρονιά, με Υγεία, Όμορφα Αισθήματα και Αλυπία! Ευχήθηκα για πρώτη φορά περισσότερη Αλυπία, (δηλαδή απουσία ψυχικής θλίψης και στενοχώριας), στο τέλος του 2020 (βλ. ΧΝ 29/12/2020). Πρόκειται για μια έννοια στην οποία έχουν αναφερθεί ο σοφιστής Αντιφών ο Αθηναίος αλλά και ο Κλαύδιος Γαληνός, ο σπουδαίος Έλληνας ιατρός της αρχαιότητας (βλ. ΧΝ 20/11/2020). Όμως η κυριότερη πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε στο άμεσο μέλλον είναι ο περιορισμός της σπατάλης!

Τρόφιμα. Βρισκόμουν αυτές τις μέρες στις Βρυξέλλες και άκουσα μια εντυπωσιακή ραδιοφωνική διαφήμιση. «Περάστε όλοι στο τραπέζι!», λέει η μητέρα. «Μα γιατί έβαλες ένα παραπάνω πιάτο; Περιμένουμε κάποιον;» ρωτάει ο γιος. «Είναι για τον σκουπιδοντενεκέ! Για να μας θυμίζει ότι πετάμε τόσα πολλά τρόφιμα!» απαντάει ο πατέρας. Η περιφέρεια της Βαλλονίας έχει δρομολογήσει το σχέδιο REGAL (από τα αρχικά των λέξεων Μείωση της σπατάλης τροφίμων – Reduction des Gaspillages Alimentaires) υπενθυμίζοντας ότι η εξοικονόμηση κάνει καλό στο πορτοφόλι αλλά και στον πλανήτη.

Αυτό ήταν και το μήνυμα πρόσφατης δημοσίευσης του WWF Ελλάς (βλ. ΧΝ. 30/12/2022) με 10 συμβουλές για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων κατά την εορταστική περίοδο. Συμβουλές που θα πρέπει να κρατήσουμε για όλο τον χρόνο, στις οικογενειακές συνάξεις, στις ταβέρνες με τους φίλους, και στις εκδρομές. Ας μη μιμούμεθα τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο στην περίφημη σκηνή της ταινίας «Ο Αχόρταγος», όπου παραγγέλνει το καταπέτασμα αν και λέει «δεν πεινάω, απλώς θέλω να τσιμπήσω κάτι» …

Η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (μετά την Κύπρο και τη Δανία), αναφορικά με τη σπατάλη τροφίμων από νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Σε ετήσια βάση κάθε Έλληνας σπαταλάει 191 κιλά τρόφιμα όταν ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 127 κιλά. Όπως σημείωσε πρόσφατα στο ethnos.gr ο Δημήτρης Νέντας, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος «Τράπεζα Τροφίμων», τα μισά από τα σπαταλώμενα τρόφιμα θα αρκούσαν για να τραφούν ολόκληρο τον χρόνο όλοι οι φτωχοί της χώρας!

Φάρμακα. Κατά τις πρώτες φάσεις της πανδημίας του κορωνοϊού διαπιστώθηκαν σοβαρά προβλήματα στην διάθεση των εμβολίων (βλ. ΧΝ 2/3/2021). Δεν αρκούσε η διάθεση της δραστικής ουσίας αλλά απαιτούνταν και φιαλίδια υψηλών προδιαγραφών για την αποθήκευση τους, καθώς και σύριγγες για την χορήγησή τους. Μάθαμε τότε πως πάνω από τη μισή παγκόσμια παραγωγή αυτών των δύο αντικειμένων βρισκόταν είτε στην Κίνα (φιαλίδια), είτε στην Ινδία (σύριγγες)!

Σήμερα, διαπιστώνουμε ότι η πλειοψηφία των δραστικών φαρμακευτικών ουσιών, τις οποίες χρησιμοποιούμε για την παρασκευή των φαρμάκων που καταναλώνουμε, παράγεται επίσης εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και συγκεκριμένα στην Ινδία, η οποία από το 2018 είχε θέσει ως στρατηγικό της στόχο να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα αυτόν. Παράλληλα, ορισμένες μεγάλες Ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες προειδοποίησαν πρόσφατα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι προτίθενται να σταματήσουν την παραγωγή ορισμένων γενόσημων φαρμάκων λόγω μεγάλης αύξησης του ενεργειακού κόστους παραγωγής τους.

Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη η πρόσφατη ανακοίνωση του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) που καλεί την κυβέρνηση να προβλέψει τη χορήγηση των όλων των συνταγογραφούμενων φαρμάκων (και όχι μόνο των αντιβιοτικών) αποκλειστικά με ιατρική συνταγή. Μόνο με αυτόν τον τρόπο λέει ο ΠΙΣ θα «… υπάρξει εξοικονόμηση και ορθολογική χρήση των φαρμάκων, τα οποία πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους όσοι ασθενείς τα έχουν πραγματικά ανάγκη και όχι να τα σπαταλάμε με πρακτικές πολυφαρμακίας και αντιεπιστημονικής χορήγησής τους».

Σε σχετική τηλεοπτική του παρέμβαση ο Πρόεδρος του ΠΙΣ Αθανάσιος Εξαδάκτυλος επεσήμανε ότι: «Πηγαίνουμε στο φαρμακείο χωρίς να συμβουλευτούμε τον γιατρό και έπειτα από σύσταση φεύγουμε με μια σακούλα σκευάσματα και φάρμακα. Είναι απλό. Η χρήση των φαρμάκων θα περιοριστεί όταν θα χορηγούνται εκεί που πρέπει, στις δοσολογίες που πρέπει και όταν πρέπει. Ο μόνος που μπορεί να το πει αυτό είναι ο γιατρός και αυτό συμβαίνει παντού σε όλον τον κόσμο». Επεσήμανε επίσης ότι η κατανάλωση αντιβιοτικών στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 20% μετά την απαίτηση για τη χορήγησή τους μόνο με ιατρική συνταγή.

Σκεύη μιας χρήσης. Ένας κλάδος που χαρακτηρίζεται από μεγάλη σπατάλη υλικών είναι τα ταχυφαγεία (fast-food). Τα χάμπουργκερ, οι τηγανιτές πατάτες, οι σαλάτες και τα αναψυκτικά σερβίρονται σε πλαστικές, χαρτονένιες ή χάρτινες συσκευασίες, με πλαστικά ή ξύλινα σκεύη και με πλαστικοποιημένα χάρτινα ποτήρια.

Έτσι, από την 1η Ιανουαρίου στη Γαλλία, τα ταχυφαγεία θα πρέπει να χρησιμοποιούν υποχρεωτικά για την επί τόπου κατανάλωση επαναχρησιμοποιούμενα επιτραπέζια σκεύη (ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα κλπ.). Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης το πρόστιμο θα είναι 7.500€! Το μέτρο ισχύει για όλα τα μεγάλα ταχυφαγεία (McDonald’s, Quick, KFC, Domino’s Pizza, Burger King, κλπ.) αλλά έχει δοθεί περίοδος χάριτος για τα καταστήματα που μπορούν να εξυπηρετήσουν μέχρι 20 πελάτες ταυτόχρονα.

Παρόμοια διάταξη σχεδιάζει να θεσπίσει και η Βελγίδα υπουργός περιβάλλοντος, αλλά οι εκπρόσωποι του κλάδου, παρόλο που δεν αντιτίθενται κατ’ αρχήν στο μέτρο, ζητούν κάποιες προσαρμογές.