Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον;

Κορωνοϊός, ελληνοτουρκικά, κλιματική αλλαγή – τρεις μαραθώνιοι που θα πρέπει να τρέξουμε όλοι και όλες μαζί, χωρίς ανούσιες αντιπαραθέσεις …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 27 Οκτωβρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-442)

Η στήλη αυτή ασχολείται κυρίως με θέματα προστασίας από ατυχήματα και καταστροφές. Ωστόσο, μερικές φορές ο συντάκτης προχωρά σε προσωπικές εξομολογήσεις με βάση τις πολυάριθμες, όμορφες ή και τραυματικές εμπειρίες του. Σε κάθε περίπτωση πάντως παραμένει πιστή στην άποψη ότι καλύτερα είναι να προλαμβάνουμε τις καταστάσεις παρά να τρέχουμε να τις διορθώσουμε εκ των υστέρων. Κάτι που δυστυχώς δεν χαρακτηρίζει ούτε τους περισσότερους συμπολίτες μας, ούτε κυρίως τους διοικούντες …

Το πρώτο βήμα της πρόληψης είναι η ανάλυση της επικινδυνότητας. Δηλαδή, η εκτίμηση της πιθανότητας να υλοποιηθεί κάποια απειλή (από φυσικά φαινόμενα, ατυχήματα ή νοσογόνους παράγοντες) σε συνδυασμό με την συναφή τρωτότητα (π.χ. γεωγραφική περιοχή, έλλειψη μέτρων προστασίας, ευάλωτη ομάδα). Να τρεις τομείς που απαιτούν μακροπρόθεσμα μέτρα πρόληψης.

Κορωνοϊός. Ας μην περιμένουμε επιστροφή στην κανονικότητα πριν το 2024 γράφει ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος, δημοσιογράφος και διευθυντής σύνταξης του ανεξάρτητου, μη-κερδοσκοπικού οργανισμού ερευνών διαΝΕΟσις. Και συμπληρώνει: «Το νούμερο δεν το έβγαλα από το μυαλό μου. Κάπως έτσι το προβλέπει ο καθηγητής του Yale Νικόλας Χρηστάκης σε άρθρο του στη Wall Street Journal και στο νέο του βιβλίο.

Μεταξύ άλλων, τα βάζει κάτω και υπολογίζει πόσο θα κρατήσουν όλα τα επόμενα στάδια της πανδημίας, πότε μπορεί να φτιαχτεί ασφαλές εμβόλιο, πόσο αποτελεσματικό θα είναι, πόσο καιρό θα πάρει η παρασκευή του σε πρωτοφανείς ποσότητες, πόσο καιρό θα χρειαστεί στην πράξη για να εμβολιαστεί μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, τι θα σημαίνει το ότι κάποιες χώρες θα καθυστερήσουν πολύ να αποκτήσουν πρόσβαση, για πόσα χρόνια θα συνεχίσουν να είναι απαραίτητα κάποια μέτρα, και καταλήγει λίγο-πολύ στο ότι μετά το 2022 θα αρχίσει να εξαφανίζεται ο ιός από κάποιες πλούσιες κοινωνίες, και ότι θα τον έχουμε εξαφανίσει εντελώς μέχρι το 2024, καλώς εχόντων των πραγμάτων. Τότε θα πάψει ο φόβος να αποτελεί μέρος της καθημερινής μας συμπεριφοράς».

Συνεπώς, ας θυμηθούμε τα βάσανα που πέρασαν παλαιότερες γενιές με μεγάλες, θανατηφόρες επιδημίες, αλλά και οι παππούδες και (για τους μεγαλύτερους) οι γονείς μας, με πολέμους και εμφυλίους. Για να οπλιστούμε με υπομονή προκειμένου να σχεδιάσουμε τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης.

Πρόσφατα, αναφερθήκαμε εκτεταμένα στις μεθόδους προφύλαξης από τον κορωνοϊό (βλ. ΧΝ 4/8/2020). Η αντιμετώπιση ωστόσο των οικονομικών επιπτώσεων από την παρατεταμένη κατάσταση που δημιουργεί η πανδημία στην αγορά θα απαιτήσει αλληλεγγύη, επιχειρηματική συνέχεια και τα τρία συστατικά της ανθεκτικότητας: εφευρετικότητα, αισιοδοξία, ζωή με νόημα … (βλ. ΧΝ 26/5/2020). Και οπωσδήποτε έγκυρη πληροφόρηση …

Τουρκία. Εκτός από την δραματική τροπή που έχει πάρει η τουρκική οικονομία, ο πρόεδρος Ερντογάν έχει ανοίξει μέτωπα σε πολλές περιοχές και τα έχει βάλει με τουλάχιστον τέσσερις πυρηνικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Ισραήλ) αλλά και με τον αραβικό κόσμο. Ταυτόχρονα, συνεχίζει να συλλαμβάνει στελέχη των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ αντιμετωπίζει και μια όλο και δριμύτερη αντιπολίτευση.

Ο διεθνής τύπος της Δύσης αναρωτιέται όλο και περισσότερο αν η Τουρκία αξίζει να παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Το τέλος του καθεστώτος Ερντογάν βρίσκεται ‘υπό κατασκευή’» ο Βασίλης Κορωνάκης, ιδρυτής και γενικός διευθυντής της αγγλόφωνης εφημερίδας New Europe, αναφέρει ότι «… σύμφωνα με πηγές που πρόσκεινται στην Ουάσιγκτον, δεν έχει αποκλειστεί στο εγγύς μέλλον οι τούρκοι στρατιωτικοί να αναλάβουν πρωτοβουλία ανατροπής του Ερντογάν και ομαλοποίησης των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, ώστε να αποφευχθεί ο διαμελισμός της χώρας και να αποκατασταθεί η μακρά και δύσκολη πορεία προς την Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό αποτελεί το καλύτερο σενάριο».

Με καλό ή κακό σενάριο πάντως, ένα είναι σίγουρο. Η χώρα μας και το νησί μας θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή του καυγά, ο οποίος δεν θα γίνει κατ’ αρχήν για τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους που ίσως κρύβονται στο υπέδαφος της Ανατολικής Μεσογείου. Και ως γνωστόν «Όταν στο βάλτο μαλώνουν τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια».

Κλιματική αλλαγή. Οι πρόσφατες αλλά και οι περσινές καταστροφές από τα ακραία καιρικά φαινόμενα μας υπενθυμίζουν πως θα πρέπει να πάρουμε ταχύτατα μέτρα για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Δεν επιτρέπεται να καταστρέφονται περιουσίες και να κινδυνεύουν άνθρωποι από πλημμύρες όταν έχουν μελετηθεί οι λεκάνες απορροής των ποταμών και των χειμάρρων σε όλη την επικράτεια.

Ο συστηματικός καθαρισμός, η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων και η απομάκρυνση των παράνομων κατασκευών από τις κοίτες θα πρέπει να αποτελέσουν πρώτη προτεραιότητα. Οι αρχές θα πρέπει να φροντίσουν για τον συστηματικό καθαρισμό των φρεατίων, την ενίσχυση της παροχετευτικότητας των αγωγών απομάκρυνσης ομβρίων και για τη μετατροπή πολλών επιφανειών από σκληρές σε απορροφητικές.

Παράλληλα, θα πρέπει να προβλεφθεί η κατασκευή δεξαμενών συλλογής ομβρίων που θα ενεργούν ως ζώνες απομόνωσης ώστε να μην πλημμυρίζουν οι κατοικημένες περιοχές που βρίσκονται στην πορεία κίνησης του νερού. Για το νησί μας θα πρέπει να προβλεφθούν και σημαντικά έργα αντιμετώπισης της διάβρωσης των ακτών, δεδομένου ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε τις παραλίες μας που αποτελούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του τουρισμού μας.

Ταυτόχρονα, όσο θα αυξάνονται οι καλοκαιρινές ξηρασίες τόσο θα εντείνεται η πιθανότητα μεγάλων δασικών πυρκαγιών. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ενταθούν οι δράσεις καθαρισμού και διαχείρισης των δασών ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος πυρκαγιάς, με ταυτόχρονη ενίσχυση της έγκαιρης προειδοποίησης και των εποχιακών μέσων πυρόσβεσης.

Συμπέρασμα. Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω απαιτεί συστράτευση πολιτών και πολιτείας, βελτίωση της εκπαίδευσης και σωστή διαχείριση των κοινών από τους διοικούντες. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι θα συμφωνούν σε όλα, αλλά πως όλοι θα αγωνίζονται ο καθένας με τον τρόπο του για την επίτευξη των κοινά αποδεκτών στόχων, χωρίς ανώφελες διαμάχες και λαϊκίστικες αντιπαραθέσεις μόνο και μόνο για να ικανοποιηθεί κάποιο κομματικό ή συντεχνιακό ακροατήριο … «Οι καιροί ου μενετοί»!