Τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της πρόληψης

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 14 Νοεμβρίου 2012.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της πρόληψης
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Παρόλο που δεν έχει εξειδικευμένη πολιτική για τα ατυχήματα και τις καταστροφές, η Ευρωπαϊκή Ένωση δραστηριοποιείται σε όλους σχεδόν τους συναφείς τομείς της πρόληψης

Αναφερθήκαμε στα προηγούμενα άρθρα στους κυριότερους παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία μας, στις αιτίες των τραυματισμών και στα μέτρα προφύλαξης από μεγάλες φυσικές καταστροφές. Σήμερα θα αναφερθούμε πολύ συνοπτικά στις νομοθετικές και άλλες πρωτοβουλίες που έχει λάβει αλλά και στις δράσεις που οργανώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στους συναφείς τομείς της πρόληψης.

Απειλές κατά της υγείας. Στο πλαίσιο της πολιτικής για τη δημόσια υγεία η Ένωση έχει θεσπίσει οδηγίες για τη διαφήμιση και τη χορηγία υπέρ των προϊόντων καπνού αλλά και για την παραγωγή, την παρουσίαση και την πώληση των προϊόντων καπνού. Με αυτές έχει απαγορευτεί η διαφήμιση των τσιγάρων και έχουν επιβληθεί οι γνωστές προειδοποιήσεις που βλέπουμε πάνω στα πακέτα. Η Ένωση προωθεί επίσης την πρόληψη του καπνίσματος (ιδίως στους νέους), την προστασία από το παθητικό κάπνισμα και την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Τα μέτρα αυτά, όπου έχουν εφαρμοστεί σωστά από τις εθνικές κυβερνήσεις έχουν ήδη αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση της υγείας των πολιτών.

Η Ένωση εφαρμόζει επίσης μια στρατηγική για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα, η οποία και επικεντρώνεται σε πέντε προτεραιότητες: 1) προστασία των νέων και των παιδιών, 2) καταπολέμηση της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος, 3) μείωση των βλαβών που προκαλεί το οινόπνευμα στους ενηλίκους (χρόνιες σωματικές και διανοητικές διαταραχές, θάνατοι εξαιτίας του οινοπνεύματος, ενημέρωση των καταναλωτών, βλάβες στο χώρο εργασίας), 4) ευαισθητοποίηση των πολιτών και συλλογή αξιόπιστων στοιχείων. Παράλληλα εφαρμόζεται και η ευρωπαϊκή στρατηγική για θέματα υγείας που έχουν σχέση με τη διατροφή, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. Πρόκειται για δράσεις καλύτερης ενημέρωσης των πολιτών, ευκολότερης πρόσβασης στην υγιεινή διατροφή, ενθάρρυνσης της σωματικής άσκησης και συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα. Άλλοι τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται η Ένωση περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την αντιγριπική προστασία, ιδίως μέσω του συστηματικού εμβολιασμού, τον έλεγχο την ποιότητας του αίματος των αιμοδοτών και των ανθρώπινων οργάνων που προορίζονται για μεταμόσχευση και τέλος την αποτελεσματική και έγκαιρη αντίδραση σε περίπτωση επιδημιών μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων.

Τραυματισμοί. Από την αρχή σχεδόν της ίδρυσής της η Ένωση έχει διαμορφώσει λεπτομερή νομοθεσία για την υγιεινή και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Για παράδειγμα, κάθε επιχείρηση οφείλει να αναπτύξει δραστηριότητες πρώτων βοηθειών, πυρασφάλειας και εκκένωσης των χώρων από τους εργαζομένους σε περίπτωση σοβαρού κινδύνου, ανάλογα με τη φύση των δραστηριοτήτων και το μέγεθός της. Σε κάθε επιχείρηση πρέπει να δημιουργηθεί υπηρεσία προστασίας και πρόληψης και να οργανωθεί η εκπαίδευση των εργαζομένων στην παροχή πρώτων βοηθειών. Επίσης, σε όλη την Ένωση ισχύουν ελάχιστες προδιαγραφές για την ύπαρξη και τη σήμανση των εξόδων κινδύνου, την πυρανίχνευση και την πυροπροστασία, τον εξαερισμό, τους χώρους ανάπαυσης του προσωπικού, τον εξοπλισμό υγιεινής, τη σήμανση των χώρων στους οποίους είναι υποχρεωτική η χρήση εξοπλισμού προστασίας και των θέσεων του εξοπλισμού πυρόσβεσης κλπ..

Ξεχωριστές νομοθετικές πράξεις ρυθμίζουν μεταξύ άλλων θέματα που αφορούν τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας, την εργασία σε οθόνες και την χειρωνακτική διακίνηση φορτίων που συνεπάγεται κινδύνους. Αλλά και την προστασία των νέων, των πρόσκαιρα εργαζόμενων και των εργαζόμενων γυναικών που είναι έγκυες, λεχώνες ή θηλάζουσες. Ρυθμίζονται επίσης νομοθετικά η προστασία των εργαζομένων από την έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες, σε αμίαντο, στο θόρυβο και σε μηχανικούς κραδασμούς, σε χημικούς παράγοντες, σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες και τέλος σε καρκινογόνους και μεταλλαξιογόνους παράγοντες. Η εφαρμογή της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι υποχρεωτική σε όλα τα κράτη μέλη (δηλαδή και στην Ελλάδα) αλλά ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια των εθνικών αρχών.

Άλλος μεγάλος τομέας που μας απασχόλησε στα προηγούμενα άρθρα ήταν οι τραυματισμοί στις μεταφορές, ιδίως τα τροχαία δυστυχήματα. Πέρα από την εκτεταμένη δράση της Ένωσης όσον αφορά τις προδιαγραφές ασφαλείας των οχημάτων, ιδίως την υποχρέωση εξοπλισμού τους με ζώνες ασφαλείας και αερόσακους, πολλά μέτρα έχουν ληφθεί και στον τομέα της ασφαλούς μεταφοράς επικίνδυνων φορτίων οδικώς, σιδηροδρομικώς, αεροπορικώς ή και με πλοία (προδιαγραφές δεξαμενών, σήμανση μεταφερόμενων ουσιών, εκπαίδευση προσωπικού). Επί σειρά ετών η Ένωση οργανώνει επίσης δράσεις για την οδική ασφάλεια με στόχο την καλύτερη εκπαίδευση των οδηγών αλλά και των πεζών, την αυστηρότερη εφαρμογή της νομοθεσίας, τη βελτίωση της ασφάλειας των οδικών υποδομών και των οχημάτων, την προώθηση της χρήσης νέων τεχνολογιών, την βελτίωση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και την προστασία των ευπαθών ομάδων.

Φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές. Η Ένωση έχει θεσπίσει οδηγίες για την αντιμετώπιση των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων που σχετίζονται με επικίνδυνες ουσίες, για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, για την ενημέρωση του πληθυσμού σε περίπτωση έκτακτου κινδύνου από ακτινοβολίες και για την προστασία των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας. Όλες προβλέπουν τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προστασία των πολιτών και τις σχετικές επιθεωρήσεις με τις οποίες θα διασφαλίζεται η εφαρμογή τους. Για τους σεισμούς η Ένωση έχει χρηματοδοτήσει πολυάριθμα ερευνητικά έργα και έχει θεσπίσει προδιαγραφές (ευρωκώδικες) για την αντοχή των υλικών σε καταπονήσεις. Για τις δασικές πυρκαγιές, παράλληλα με τη χρηματοδότηση μέτρων πρόληψης η Ένωση έχει αναπτύξει και το ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS) που προειδοποιεί καθημερινά τις αρμόδιες αρχές για τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς.

* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com