Τέλος στις πλαστικές σακούλες

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-137

Τέλος στις πλαστικές σακούλες

Μετά από εκτεταμένη διαβούλευση με τους πολίτες και ανταποκρινόμενη σε έκκληση των Υπουργών Περιβάλλοντος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δραστική μείωση της χρησιμοποίησης της πλαστικής σακούλας μιας χρήσης …

Πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων αν και αφορά άμεσα την καθημερινότητά μας. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μειωθεί δραστικά ή και να απαγορευθεί η χρησιμοποίηση πλαστικής σακούλας μιας χρήσης στο άμεσο μέλλον αποτελεί και χαρακτηριστικό παράδειγμα της λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ρόλου των πολιτών.

Τα προβλήματα από την υπερβολική χρήση της πλαστικής σακούλας είναι λίγο ως πολύ γνωστά και έχουν αναλυθεί εκτεταμένα. Κάθε χρόνο, στην Ευρώπη, περισσότερες από 8 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες καταλήγουν στα σκουπίδια, προκαλώντας τεράστιες περιβαλλοντικές ζημίες. Σκοτώνουν τουλάχιστον 100.000 πουλιά, φάλαινες, φώκιες και χελώνες που μπλέκονται σε αυτές ή τις τρώνε. Φράσσουν τις υδρορροές και τις αποχετεύσεις. Τις πετάμε όπου βρούμε με αποτέλεσμα το 47% από τα ελαφριά σκουπίδια που δεν καταλήγουν σε σκουπιδότοπους να είναι πλαστικές σακούλες, οι οποίες για να αποσυντεθούν χρειάζονται τουλάχιστον 1.000 χρόνια (συγκριτικά το χαρτί αποσυντίθεται σε ένα μήνα). Επιπλέον, καταναλώνουν πολύτιμους μη ανανεώσιμους πόρους αφού για να φτιαχτούν 15.000 σακούλες χρειάζεται ένα βαρέλι πετρέλαιο.

Ορισμένα κράτη μέλη όπως η Δανία και η Φινλανδία έχουν μηδενίσει σχεδόν τη χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας μιας χρήσης (πάχος κάτω από 50 μικρόμετρα δηλ. εκατομμυριοστά του μέτρου) και έχουν περιορίσει σημαντικά ακόμη και τη χρήση της επαναχρησιμοποιήσιμης πλαστικής σακούλας. Σημαντικά αποτελέσματα προς την ίδια κατεύθυνση έχουν επίσης πετύχει η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και η Αυστρία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι παρόμοια μέτρα ληφθούν και από τα άλλα κράτη μέλη, θα μπορέσουμε να μειώσουμε τη σημερινή συνολική χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι και κατά 80%.

Για να διαμορφώσει τις προτάσεις της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε σε μια εταιρεία συμβούλων που ειδικεύεται σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης να μελετήσει το πρόβλημα. Ταυτόχρονα οργάνωσε μιαν εκτεταμένη διαδικτυακή διαβούλευση στην οποία πήραν μέρος 15.000 πολίτες και 500 περίπου δημόσιες αρχές, ενώσεις επιχειρήσεων, μη κυβερνητικές οργανώσεις και πανεπιστήμια. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που απάντησε τάχθηκε υπέρ της λήψης μέτρων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης - απαγόρευση ή οικονομική επιβάρυνση της χρήσης. Παράλληλα, το Μάρτιο του 2011, μετά από πρόταση της Αυστριακής Προεδρίας, το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλλει σχετικές προτάσεις.

Μέση ετήσια χρήση πλαστικής σακούλας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2010 (Πηγή: Aνάλυση επιπτώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής)

Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία προχώρησε σε εκτεταμένη ανάλυση των επιπτώσεων τεσσάρων διαφορετικών εναλλακτικών επιλογών. Με την πρώτη επιλογή, ήτοι τη «συνέχιση της υφιστάμενης κατάστασης» η ΕΕ δεν θα λάμβανε κανένα μέτρο. Η δεύτερη επιλογή προέβλεπε την «εθελοντική δέσμευση των καταστημάτων λιανικής να μην διαθέτουν πλαστικές σακούλες». Η ανάλυση των επιπτώσεων έδειξε ότι μια τέτοια δέσμευση θα είχε ως αποτέλεσμα περιορισμό της χρησιμοποίησης της σακούλας μιας χρήσης κατά 55%. Με την τρίτη επιλογή, προβλεπόταν η «θέσπιση ενός στόχου πρόληψης της Ένωσης όσον αφορά τη διάθεση πλαστικής σακούλας σε συνδυασμό με οικονομικά εργαλεία και την παροχή στα κράτη μέλη της δυνατότητας να θεσπίσουν περιορισμούς όσον αφορά την διάθεση στην αγορά». Η επιλογή αυτή εκτιμήθηκε ότι θα οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης της σακούλας μιας χρήσης κατά 80%. Τέλος, η τέταρτη επιλογή, που αντιστοιχούσε σε «πλήρη απαγόρευση της χρήσης πλαστικής σακούλας μιας χρήσης σε ολόκληρη την Ένωση», θα είχε ως αποτέλεσμα την μείωση της κατανάλωσης της σακούλας μιας χρήσης κατά 100%.

Η τελική απόφαση έπρεπε να συνεκτιμήσει μεταξύ άλλων τα διαφορετικά επίπεδα ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με τη σοβαρότητα του προβλήματος στα κράτη μέλη και τις οικονομικές επιπτώσεις για τους παραγωγούς πλαστικής σακούλας αλλά και για τα καταστήματα λιανικής πώλησης και τους καταναλωτές. Η ανάλυση έδειξε ότι το 70% της σακούλας μιας χρήσης που χρησιμοποιείται στην Ένωση προέρχεται από εισαγωγές, με αποτέλεσμα ο περιορισμός της χρήσης της να ευνοήσει τη χρησιμοποίηση πλαστικής σακούλας πολλών χρήσεων που παράγεται κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την επαναχρησιμοποίηση της πλαστικής σακούλας πολλών χρήσεων θα περιοριστεί η επιβάρυνση των καταναλωτών και του περιβάλλοντος.

Οι θαλάσσιες χελώνες είναι συχνά θύματα της πλαστικής σακούλας μιας χρήσης που πετάμε χωρίς περίσκεψη όπου νάναι ...

Έτσι στις αρχές Νοεμβρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθετώντας την τρίτη επιλογή κατέθεσε πρόταση τροποποίησης της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Με βάση την πρόταση τα κράτη μέλη οφείλουν να θεσπίσουν μέτρα με στόχο να χρησιμοποιούνται λιγότερες πλαστικές σακούλες με πάχος μικρότερο από 50 μικρόμετρα, καθώς αυτές οι σακούλες επαναχρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά και καταλήγουν στα σκουπίδια από ό,τι οι σακούλες με μεγαλύτερο πάχος. Μάλιστα, στα μέτρα αυτά μπορούν να συγκαταλέγονται οικονομικά «εργαλεία», όπως η επιβολή τελών, ο καθορισμός εθνικών στόχων μείωσης της χρήσης και η επιβολή περιορισμών όσον αφορά τη διάθεση στην αγορά.

Οι επαναχρησιμοποιούμενες πλαστικές σακούλες είναι μακροπρόθεσμα οικονομικότερες και προστατεύουν το περιβάλλον

Η πρόταση θα ακολουθήσει την συνηθισμένη διαδικασία λήψης αποφάσεων, δηλαδή θα συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και επ' αυτής θα γνωμοδοτήσουν η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών) και η Επιτροπή των Περιφερειών (εκπρόσωποι της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης). Μετά την επίσημη θέσπιση της νέας οδηγίας, τα κράτη μέλη θα έχουν 12 μήνες για να την εφαρμόσουν.

Δημόσια διαβούλευση. Διεξοδική μελέτη του προβλήματος. Εκτεταμένη συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Αυτή είναι η ενδελεχής διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση την οποία οι πολίτες μπορούν να επηρεάσουν είτε ως οργανωμένες ομάδες είτε μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους στο Ευρωκοινοβούλιο. Ένας ακόμη ουσιαστικός λόγος που καθιστά απαραίτητη τη συμμετοχή μας στις επερχόμενες ευρωεκλογές …