Απολογισμός για το 2015

Έπιασαν άραγε τόπο τα όσα γράψαμε σε τούτη εδώ τη στήλη τη χρονιά που πέρασε; Συνέβαλαν στην αποφυγή ατυχημάτων και στην βελτίωση της καθημερινότητας;
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 29 Δεκεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-229)

Τι προσπαθούμε άραγε να πετύχουμε από αυτήν εδώ τη στήλη; Στόχος είναι να συμβάλλουμε στην πρόληψη ατυχημάτων και καταστροφών, στην προστασία της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας και στον περιορισμό του ανθρώπινου πόνου που προκαλείται από άγνοια, απροσεξία, κακές συνήθειες, ή και αδιαφορία. Είναι χρήσιμο, νομίζω, να κάνουμε έναν απολογισμό για τον χρόνο που τελειώνει πριν βάλουμε στόχους για τον επόμενο. Να αναλογιστούμε τι μας δίδαξε κι αν μας έκανε σοφότερους και καλύτερους. Γι’ αυτό λοιπόν ξεφύλλισα όλα τα άρθρα που δημοσιεύτηκαν στη στήλη αυτή το 2015 σταχυολογώντας τα χρησιμότερα …

Έτσι, στις αρχές του 2015 αναφερθήκαμε σε 15 καλές αποφάσεις για τη νέα χρονιά. Πρώτα-πρώτα αποφάσεις για να έχουμε καλύτερη υγεία. Να κόψουμε το κάπνισμα, την κυριότερη αιτία υποβάθμισης της υγείας που προκαλεί καρκίνους, καρδιακά και πνευμονοπάθειες. Να ελέγχουμε τα χημικά που χρησιμοποιούμε στο σπίτι - προϊόντα καθαρισμού, εντομοκτόνα, φυτοφάρμακα αλλά ακόμη και προϊόντα προσωπικής υγιεινής και τα περισσότερα φάρμακα.

Μιλήσαμε για την σημασία της ισορροπημένης διατροφής και της άσκησης. Για την απαλλαγή από τις κάθε είδους εξαρτήσεις – ναρκωτικά, τυχερά παιχνίδια, υπερβολική χρήση του διαδικτύου και πίστη σε αμφιλεγόμενες ιδεολογίες και αιρέσεις. Να αποφεύγουμε να παίρνουμε φάρμακα, ιδίως αντιβιοτικά, χωρίς συνταγή γιατρού. Να υποβαλλόμαστε, ιδίως οι πιο ηλικιωμένοι, σε περιοδικές ιατρικές εξετάσεις, για ζάχαρο, πίεση και χοληστερίνη με παράλληλο έλεγχο της καρδιακής λειτουργίας (καρδιογράφημα). Και τέλος να αντιμετωπίζουμε τη ζωή με αισιοδοξία και θετική διάθεση σκεπτόμενοι ότι οι πατεράδες και οι παππούδες μας αντιμετώπισαν στο παρελθόν πολύ χειρότερες καταστάσεις με ηρωισμό και αισιοδοξία.

Αναφερθήκαμε επίσης και σε αποφάσεις σχετικά με τη συμπεριφορά μας στο δημόσιο χώρο. Δεν πρέπει να οδηγούμε μεθυσμένοι ή μιλώντας στο κινητό, Να φοράμε πάντα ζώνη και κράνος. Να οδηγούμε προσεκτικά και χωρίς υπερβολές για να φτάσουμε σώοι και αβλαβείς στα σπίτια μας και να μην προκαλέσουμε αδικαιολόγητα δράματα στους αγαπημένους μας …

Και τέλος, αναφέραμε αποφάσεις σχετικά με την πρόληψη από ορισμένες φυσικές καταστροφές. Καθαρισμός από τα ξερόχορτα πριν φτάσουν οι μεγάλες ζέστες και να μην ανάβουμε φωτιές όταν φυσάει. Να μην πετάμε σκουπίδια και μπάζα σε ρέματα και να ακούμε προσεκτικά τα δελτία καιρού για να προλάβουμε απώλειες από πλημμύρες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Πόσα από τα παραπάνω εφαρμόσαμε κατά τη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε; Και πόσοι πλήρωσαν το αντίτιμο της αδιαφορίας τους επειδή αγνόησαν κάποιες από τις παραπάνω χρήσιμες συμβουλές; Ειδικά για τη μάστιγα των τροχαίων καλούσαμε τους Κρητικούς να Μετανοήσουν με βάση τα όσα μας ανέφερε ο επί χρόνια ασχολούμενος με τα τροχαία στο νησί μας Γιάννης Λιονάκης, πρώην διευθυντής ΕΛΠΑ και πρόεδρος του συλλόγου πρόληψης τροχαίων, του Ε.ΣΥ.ΠΡΟ.Τ.Α.

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς αναφερθήκαμε επίσης σε μια σειρά από θέματα που αφορούν την καθημερινότητα. Τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν όσοι ασκούν ορισμένα επικίνδυνα επαγγέλματα όπως ντελιβεράδες, ταξιτζήδες, εποχούμενοι αστυνομικοί, πυροσβέστες και αγρότες. Τα ατυχήματα σε μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις με αναφορά στη νέα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μέτρα πρόληψης και την ενίσχυση του ρόλου των πολιτών που διαμένουν γύρω από τέτοιες εγκαταστάσεις. Τις αστικές πυρκαγιές, πολλές από τις οποίες ξεκινούν στην κουζίνα ή από υπερφορτισμένες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις.

Θίξαμε όμως και γενικότερα θέματα όπως η διατήρηση του τουριστικού χαρακτήρα του νησιού μέσω της προστασίας της υπέροχης φύσης της Κρήτης από τα σκουπίδια και της προστασίας των τουριστών κατά τη διάρκεια των διακοπών τους από ατυχήματα στους δρόμους και τις μαδάρες της Κρήτης. Μιλήσαμε για τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη και για τα μέτρα που μπορούμε να λάβουμε για τον μετριασμό των επιπτώσεών της, ιδίως με την γενίκευση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τις οποίες, λόγω άγνοιας αντιμάχονται με τον ένα ή άλλο τρόπο ορισμένες τοπικές κοινωνίες.

Επαναλάβαμε επίσης μέτρα προστασίας από τις απειλές του καλοκαιριού αλλά και από τα ατυχήματα και τα δυστυχήματα που σημειώνονται κατά τη διάρκεια των εορτών. Γράψαμε και για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν στο βουνό οι απερίσκεπτοι ορειβάτες που ξεκινούν απροετοίμαστοι και χωρίς υποστήριξη να εξερευνήσουν άγνωστα και επικίνδυνα μονοπάτια στις κρητικές μαδάρες.

Ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Χανίων, Πύραρχος Γιάννης Μαραγκάκης μας μίλησε για τον κίνδυνο να χάσουμε μέσα σε λίγες ώρες την Παλιά Πόλη των Χανίων και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να αποτραπεί αυτό το ενδεχόμενο. Και ο εθελοντής και φίλος Νίκος Μουδάκης μας ενέπνευσε να καθαρίσουμε στο Ακρωτήρι μερικές πινακίδες που έθεταν σε κίνδυνο οδηγούς και πεζούς. Ελπίζοντας ότι θα βρίσκαμε και άλλους μιμητές …

Έπιασαν άραγε τόπο όλα αυτά τα άρθρα; Παρακίνησαν κάποιους γονείς να διδάξουν ανάλογα τα παιδιά τους; Κάποιους δασκάλους να τα μεταφέρουν στους μαθητές τους; Πριν από ομαδική οινοποσία όρισε κάποια παρέα έναν Νηφάλιο Οδηγό που δεν ήπιε για να πιάσει το τιμόνι και να οδηγήσει τους φίλους με ασφάλεια στο σπίτι; Έκοψε κάποιος το κάπνισμα; Ακολούθησε κάποιος τις συμβουλές για αποφυγή ατυχημάτων στις διακοπές ή στις γιορτές;

Θα χαρώ πολύ να ακούσω από εσάς, τους αναγνώστες, τις δικές σας ιστορίες. Τη σχέση σας με τη στήλη και τις προσπάθειές σας να επηρεάσετε θετικά τους γύρω σας με στόχο την μείωση των ατυχημάτων και την καλύτερη προστασία από καταστροφές. Γράψτε μου στο panagiotis@alevantis.com.

Με τις καλύτερες ευχές μου για Χαρούμενη, Ευτυχισμένη και Ασφαλή Πρωτοχρονιά!

Με αφορμή ένα βραβείο Νομπέλ

Μια είδηση από την Κωνσταντινούπολη ξύπνησε παλιές μνήμες και δημιούργησε ένα αίσθημα πικρίας για τη σημερινή ελληνική εκπαίδευση
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 22 Δεκεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-228)

Πριν από λίγα χρόνια έγινα συνδρομητής σε μια παλιά εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης, την «Απογευματινή» όταν έμαθα ότι αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα και κινδύνευε να κλείσει. Μάλιστα, την υποστήριζαν με συνδρομές ακόμη και Τούρκοι. Από τότε καταφθάνει κάθε πρωί στο ηλεκτρονικό μου ταχυδρομείο. Ο θαλερός εκδότης της εφημερίδας, ο κ. Μιχάλης Βασιλειάδης, μέσα σε 4 σελίδες καλύπτει όλη την επικαιρότητα Τουρκίας και Ελλάδας. Παρακολουθεί επίσης εκ του σύνεγγυς την δραστηριότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Να λοιπόν τι διαβάζω στις 16 Δεκεμβρίου στην πρώτη σελίδα της «Απογευματινής». «Στο Μαυσωλείο του Ατατούρκ θα τοποθετήσει το μετάλλιό του ο νομπελίστας Αζίζ Σαντζάρ. Ο νομπελίστας καθηγητής Αζίζ Σαντζάρ, επισκέφτηκε χθες το πρωί το Γενικό Επιτελείο και παρέδωσε στον Γενικό Επιτελάρχη στρατηγό Χουλουσί Ακάρ το μετάλλιό του ως νομπελίστα και την περγαμηνή που το συνοδεύει, για να φυλαχτεί εκεί μέχρι τις 19 Μαΐου, όταν θα το καταθέσει ο ίδιος προσωπικά στο Μαυσωλείο του αναμορφωτού της χώρας και ιδρυτού της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. …».

Βραβείο Νομπέλ ένας Τούρκος; Πράγματι, και τα ΧΝ είχαν δημοσιεύσει την είδηση για το βραβείο Νομπέλ Χημείας στις 7 Οκτωβρίου αλλά μόνο στην διαδικτυακή τους έκδοση. «Ο Σουηδός Τόμας Λίνταλ, ο Αμερικανός Πολ Μόντριτς και ο Τουρκο-Αμερικανός Αζίζ Σαντζάρ βραβεύονται με το Νόμπελ Χημείας 2015 για τις εργασίες τους σχετικά με τον ρόλο των κυττάρων στην αποκατάσταση βλαβών του DNA και την εφαρμογή των αποτελεσμάτων των ερευνών αυτών στην ανάπτυξη θεραπειών για τον καρκίνο.

“Η εργασία τους πρόσφερε θεμελιώδη γνώση για τον τρόπο με τον οποίο ένα ζωντανό κύτταρο λειτουργεί και χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, στην ανάπτυξη νέων θεραπειών για τον καρκίνο”, αναφέρεται στην ανακοίνωση της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών … O Αζίζ Σαντζάρ, γεννήθηκε στο Σάβουρ, μικρή πόλη της νοτιο-ανατολικής Τουρκίας, από φτωχή πολυμελή οικογένεια. Θα μπορούσε να έχει γίνει επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, αφού η εθνική ομάδα των ελπίδων της Τουρκίας τον ήθελε για τερματοφύλακα, όμως τελικά αποφάσισε να επικεντρωθεί στις σπουδές του. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Τέξας (Ντάλλας) και σήμερα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Chapel Hill της Βόρειας Καρολίνας ….».

Ο Σαντζάρ, ο οποίος έλαβε το μισό βραβείο (το άλλο μισό το μοιράστηκαν εξίσου οι άλλοι δύο επιστήμονες), σπούδασε γιατρός στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης πριν κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ. Με τη σύζυγό του, που διδάσκει επίσης στο ίδιο πανεπιστήμιο, έχουν ιδρύσει ένα κέντρο φιλοξενίας τεσσάρων τούρκων μεταπτυχιακών ερευνητών, που παρέχει επίσης βραχυπρόθεσμη φιλοξενία σε τούρκους επιστήμονες και προωθεί τις τουρκο-αμερικανικές ανταλλαγές.

Όλα τα παραπάνω έφεραν έντονα στη μνήμη μου ένα περιστατικό που με είχε σημαδέψει στα γυμνασιακά μου χρόνια. Έχω αποφοιτήσει από το ελληνογαλλικό Λεόντειο Λύκειο της Νέας Σμύρνης. Το σχολείο είχε ιδρυθεί από ένα τάγμα καθολικών καλόγερων, τους Μαριανούς, που έχουν ως αποστολή την εκπαίδευση των παιδιών.

Την περίοδο που πήγαινα εγώ στο γυμνάσιο (1966-1972) υπήρχε ελληνογαλλική διακρατική συμφωνία και μερικά μαθήματα τα κάναμε στα γαλλικά με γάλλους καθηγητές. Στην 4η και 5η γυμνασίου (σημερινές 1η και 2α λυκείου) διδασκόμασταν Φυσική, Χημεία και Μαθηματικά στα γαλλικά. Στα μαθήματα αυτά, είχαμε επίσης και κάποιες ώρες την εβδομάδα μάθημα με έλληνες καθηγητές για να μαθαίνουμε την αντίστοιχη ορολογία.

Στην αρχή της χρονιάς, ο έλληνας φυσικός μας δήλωσε ότι θα έκανε κανονικά την ύλη στα ελληνικά «αφού εσείς θα δώσετε εξετάσεις για να μπείτε σε ελληνικά πανεπιστήμια». Ωστόσο με έκπληξη διαπιστώσαμε στην αρχή του Β’ εξαμήνου ότι το πρόγραμμα είχε αλλάξει. Τα μαθήματα στα ελληνικά περιορίστηκαν μόνο σε μιαν ώρα την εβδομάδα για ορολογία …

«Έμαθα ότι ο έλληνας συνάδελφος έκανε Φυσική με το ελληνικό σύστημα» μας δήλωσε στο πρώτο μάθημα ο γάλλος φυσικός. «Ζήτησα την πιστή εφαρμογή της διακρατικής συμφωνίας, Να ακολουθήσουμε την γαλλική μέθοδο. Στο κάτω-κάτω πόσα Νομπέλ Φυσικής έχει πάρει η Ελλάδα;». Όλη η τάξη έμεινε κόκκαλο. Πράγματι. Ο γάλλος έκανε όλα τα μαθήματα στο εργαστήριο δείχνοντας τα σχετικά πειράματα και προτρέποντας μας να κρατούμε σημειώσεις. Μας έβαλε μάλιστα να κάνουμε και οι ίδιοι πειράματα … Και μας δίδαξε να σκεφτόμαστε με έναν ορισμένο πρακτικό τρόπο …

Στις εισαγωγικές εξετάσεις στο ελληνικό πανεπιστήμιο το κύριο θέμα της Φυσικής ήταν κάπως περίεργο. Απαιτούσε γνώσεις πειραματικής Φυσικής και όσοι είχαμε παρακολουθήσει τα μαθήματα στα γαλλικά το βρήκαμε εύκολο. Πολλοί από τους άλλους υποψήφιους δυσκολεύτηκαν γιατί λίγα σχολεία και ακόμη λιγότερα φροντιστήρια δίδασκαν τον πρακτικό τρόπο σκέψης που μας είχε διδάξει ο γάλλος καθηγητής …

Τι μας διδάσκει η κίνηση του καθηγητή Σαντζάρ; Τι θέλει να πει με την τουρά των Οθωμανών σουλτάνων στη γραβάτα, με την προτομή του Ατατούρκ και την τουρκική σημαία στο πέτο; Τι σημαίνει για την τουρκική επιστημονική κοινότητα αυτή η (κατακριτέα για ορισμένους) επίδειξη εθνικιστικής υπερηφάνειας; Να θυμίσουμε ότι στην Τουρκία λειτουργούν 104 κρατικά και 62 ιδιωτικά πανεπιστήμια – μερικά από τα οποία διακρίνονται και διεθνώς. Χωρίς αποχές, καταλήψεις και κομματισμούς.

Η πρόοδος αλλά και η επιβίωση μιας χώρας εξαρτώνται πρωτίστως από την παιδεία της. Αρκούν τα δύο ελληνικά Νομπέλ λογοτεχνίας να αντιπαραβληθούν με το τουρκικό Νομπέλ στις θετικές επιστήμες; Όταν μάλιστα ο ένας από τους έλληνες νομπελίστες, ο Γιώργος Σεφέρης είχε με πίκρα ομολογήσει πως «Σ' αυτόν τον τόπο, όπου είμαστε όλοι, τόσο τραγικά αυτοδίδακτοι,..»;

Αποφεύγοντας τα δυστυχήματα στις γιορτές

Η απροσεξία και η αδιαφορία μπορούν να μετατρέψουν τις γιορτινές μέρες σε ημέρες πόνου και θλίψης. Στο χέρι μας είναι να κρατήσουμε μόνο τη χαρά, την ευτυχία και τη διασκέδαση
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 15 Δεκεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-227)

Γράφαμε τις προάλλες για μερικούς τρόπους πρόληψης των συνηθέστερων ατυχημάτων κατά τη διάρκεια των εορτών (βλ. ΧΝ 1.12.2015). Όμως στις γιορτές έχουμε και πολλά δυστυχήματα. Ανθρώπινες ζωές χάνονται και αγαπημένα μας πρόσωπα γίνονται «στατιστικές». Ας δούμε πως μπορούμε να περιορίσουμε τα ανθρώπινα δράματα που τις περισσότερες φορές οφείλονται στην απροσεξία και στην αδιαφορία μας.

Τροχαία. Πάντα στις περιόδους των εορτών οι θάνατοι από τροχαία αυξάνονται. Οι γιορτινές έξοδοι συνδυάζονται πάντα με άφθονη οινοποσία και κατανάλωση δυνατών οινοπνευματωδών ποτών – συχνά και ναρκωτικών ουσιών. Το αποτέλεσμα είναι να κυκλοφορούν στους δρόμους μεθυσμένοι και συχνά μαστουρωμένοι οδηγοί. Πρόκειται για δημόσιους κινδύνους πάνω σε τέσσερις ή δύο τροχούς!

Κι όμως! Υπάρχει μια απλή μέθοδος για να πιει κάποιος όσο θέλει και να φτάσει και στο σπίτι του σώος και αβλαβής. Να μην πιάσει το τιμόνι μετά την γιορτή ή το ρεβεγιόν! Ορίστε στην παρέα έναν «Νηφάλιο Οδηγό» που θα αναλάβει την υποχρέωση να μην πιει για να μπορέσει να οδηγήσει χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τους υπόλοιπους επιβάτες αλλά και τους άλλους οδηγούς. Ή χρησιμοποιείστε τις υπηρεσίες ενός επαγγελματία ταξιτζή για να γυρίζετε σώοι και αβλαβείς στην οικογένειά σας – στους γονείς σας, στους αγαπημένους σας, στα παιδιά σας.

Να υπενθυμίσουμε επίσης για άλλη μια φορά ότι, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, η χρήση κινητού κατά την οδήγηση ισοδυναμεί με βαριά μέθη. Όταν διαβάζουμε ή ακούμε για δυστυχήματα κατά τα οποία «ο οδηγός έχασε τον έλεγχο του οχήματος» ας έχουμε υπόψη μας ότι τις περισσότερες φορές ο έλεγχος χάθηκε επειδή ο οδηγός μιλούσε στο κινητό … Άλλες αιτίες δυστυχημάτων είναι η υπερβολική ταχύτητα, τα προσπεράσματα σε σημεία χωρίς ορατότητα και η απερίσκεπτη οδήγηση ιδίως σε σημεία ή περιόδους που το οδόστρωμα είναι ολισθηρό.

Ας αποφύγουμε λοιπόν αυτές τις συμπεριφορές. Κι ας μην ξεχνάμε τη σωτήρια συνήθεια χρήσης της ζώνης ασφαλείας από τους οδηγούς και τους επιβάτες των αυτοκινήτων, τη χρήση των ειδικών καθισμάτων για τα μωρά και τα νήπια, αλλά και του κράνους από τους μοτοσικλετιστές. Σώζουν ζωές και προφυλάσσουν από δράματα που δηλητηριάζουν την γιορτινή ατμόσφαιρα και υποθηκεύουν το μέλλον ολόκληρων οικογενειών.

Μπαλωθιές. Την πρώτη φορά που έκανα Πρωτοχρονιά στην Κρήτη όταν άλλαζε ο χρόνος νόμισα ξαφνικά ότι βρισκόμουν στην πρώτη γραμμή του μετώπου σε κάποια μεγάλη μάχη του Παγκόσμιου Πολέμου … Οι πυροβολισμοί έδιναν κι έπαιρναν! Μερικοί νομίζουν ότι ο πυροβολισμός στον αέρα είναι ακίνδυνος. Ας ρωτήσουν έναν μαθητή του Λυκείου που είναι καλός στη Φυσική για να τους εξηγήσει ότι μια σφαίρα επιστρέφει στη γη με την ίδια περίπου ταχύτητα με την οποία έφυγε από την κάνη του όπλου αφού έχει διαγράψει μια παραβολική τροχιά στον αέρα … Πριν από λίγους μήνες αντικαταστήσαμε έναν ηλιακό θερμοσίφωνα στην ταράτσα που είχε καταστραφεί από μια τέτοια «αδέσποτη» σφαίρα. Από μια ακίνδυνη μπαλωθιά που έριξε κάποιος σε κατοικημένη περιοχή χωρίς να σκεφτεί τις συνέπειες …

Όσο επικίνδυνος είναι ο μεθυσμένος οδηγός, άλλο τόσο επικίνδυνος είναι και ο μεθυσμένος Κρητικός που τραβάει πιστόλι για να «γιορτάσει» πυροβολώντας στον αέρα … Δεν είναι μόνο οι ζωές που έχουν χαθεί από τέτοιες «παλικαριές». Είναι και οι κατεστραμμένες ζωές των «παλικαράδων» που τράβηξαν το πιστόλι και που θα πρέπει να περάσουν ένα μέρος της ζωής τους στις φυλακές. Για να μη μιλήσουμε για τους κύκλους αίματος που ανοίγουν με τις συνεπακόλουθες βεντέτες.

Καρδιακά. Το φαγητό, το ποτό, το κάπνισμα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη στις γιορτές. Για όσους έχουν ανθεκτικούς οργανισμούς η επιπλέον καταπόνηση αντιμετωπίζεται με έναν καλό ύπνο, έναν περίπατο ή με μερικές επιπλέον ασκήσεις στο γυμναστήριο. Τι γίνεται όμως με όσους έχουν ήδη βουλωμένες αρτηρίες επειδή όλο το χρόνο δεν πρόσεξαν τη διατροφή τους, επειδή έχουν κάποια κληρονομική προδιάθεση ή επειδή ποτέ δεν σκέφτηκαν να επισκεφτούν τον γιατρό για να εξετάσουν πού οφείλεται αυτό το λαχάνιασμα ή εκείνος ο έντονος πόνος στο στήθος.

Πόσοι συμπολίτες μας θα πάνε από το γιορτινό τραπέζι στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του εφημερεύοντος νοσοκομείου με οξύ έμφραγμα ή και με εγκεφαλικό; Πόσοι θα εγκαταλείψουν τα εγκόσμια ενώ θα κοιμούνται ευτυχισμένοι μετά το φαγοπότι; Πέρσι τέτοιες μέρες χάσαμε έναν καλό φίλο που ανέβαλε τις καρδιολογικές εξετάσεις τις οποίες του είχε συστήσει ο γιατρός «για να γιορτάσει την Πρωτοχρονιά με τα παιδιά και τα εγγόνια του». Κοιμήθηκε και δεν ξύπνησε ποτέ …

Αγαπητέ αναγνώστη, αγαπητή αναγνώστρια. Αν τα παραπάνω σε έκαναν να σκεφτείς λίγο παραπάνω πώς θα αποφύγεις μερικές δυσάρεστες καταστάσεις, το άρθρο αυτό θα έχει πετύχει το σκοπό του.

Αν σε βοηθήσει να αλλάξεις κάποιες συμπεριφορές το άρθρο αυτό θα έχει αποδειχτεί χρήσιμο.

Αν τέλος, το διαδώσεις και στους φίλους και στους συγγενείς και πετύχεις να επηρεάσεις και άλλους να σκεφτούν λογικά, θα έχεις αναδείξει το πνεύμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς – πνεύμα ελπίδας, αποφάσεων για αλλαγή και για μια νέα αρχή.

Καλές Γιορτές για όλους και όλες!

Οι Ελληνίδες οροσειρές …

Μελετώντας τα βουνά, τις ακτογραμμές και τη σύσταση των πετρωμάτων αποκαλύπτεται η γεωλογική ιστορία του ελλαδικού χώρου αλλά και το μέλλον του …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 8 Δεκεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-226)

«Από το Μαίναλο ως το Χελμό κι από την Πίνδο μέχρι την Ίδη, … οι Ελληνίδες οροσειρές … ίδιες με μένα και με σένα …», τραγουδά η Νένα Βενετσάνου στο ομώνυμο τραγούδι. Τα βουνά, οι πεδιάδες, τα οροπέδια. Οι παραλίες, τα νησιά, τα ηφαίστεια ακόμη και ο θαλάσσιος βυθός. Τα βότανα, τα λουλούδια και τα ζώα. Η Ελλάδα και οι ομορφιές της. Πηγές ποιητικής και καλλιτεχνικής έμπνευσης, καθώς και αντικείμενο διεκδικήσεων, πολέμων, ηρωικών αγώνων. Και φυσικά, αντικείμενο επιστημονικής έρευνας και μελέτης.

Ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα μας διηγείται ένα άλλο ποίημα για τις Ελληνίδες. Πρόκειται για τη «Γεωλογία της Ελλάδας» του φίλου Δημήτρη Παπανικολάου, καθηγητή Δυναμικής και Τεκτονικής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Και μας αφηγείται την ιστορία τους, τις «χορευτικές» τους μετακινήσεις, τα σεισμικά τους «νάζια». Ακόμη και την πορεία που έχουν πάρει, μεταναστεύοντας σιγά-σιγά προς τη δύση, απομακρυνόμενες από την Μικρά Ασία …

Οι Ελληνίδες αναδύθηκαν από τον προϊστορικό ωκεανό που ονομάστηκε Τηθύς από την μυθική κόρη της Γαίας και του Ουρανού και σύζυγο του Ωκεανού. Αποτελούν τμήμα του αλπικού συστήματος της Τηθύος και το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι αποτελούν το μόνο τμήμα ολόκληρου του εν λόγω συστήματος όπου συνεχίζεται η ορογένεση. Μάλιστα, το Ιόνιο και το Λιβυκό πέλαγος αντιπροσωπεύουν το τελευταίο περιθώριο της Αφρικανικής τεκτονικής πλάκας που δεν έχει ακόμη παραμορφωθεί. Έτσι εξηγείται και η έντονη σεισμικότητα της περιοχής.

Για να καταλάβει κανείς τα γεωλογικά φαινόμενα θα πρέπει να αντιληφθεί τον γεωλογικό χρόνο. «Η μονάδα μέτρησης για εμάς του γεωλόγους είναι το 1 εκατομμύριο χρόνια», λέει ο καθηγητής Παπανικολάου. «Είναι δύσκολο να προσαρμόσουμε χρονικά και χωρικά τη σκέψη μας σε αυτό το πλαίσιο». Φανταστείτε για παράδειγμα ότι με τις ταχύτητες μετακίνησης που μετρούμε σήμερα χάρις στους δορυφόρους, σε 6 εκατ. χρόνια η Κρήτη θα έχει ενσωματωθεί με την Κυρηναϊκή στην Λιβύη. Και ότι από την υποθαλάσσια οροσειρά που βρίσκεται νότια της Κρήτης θα έχουν αναδυθεί τα νέα Ιμαλάια της Μεσογείου!

Και να φανταστεί κανείς ότι η Κρήτη χωρίστηκε από τις Κυκλάδες πριν από 12 εκατ. χρόνια όταν δημιουργήθηκε σιγά-σιγά το Κρητικό πέλαγος και καταβυθίστηκε η Αιγηίδα, η ξηρά δηλαδή που ένωνε την Ανατολική Στερεά Ελλάδα με την Μικρά Ασία/ Καταβύθιση που δημιούργησε το Αιγαίο Πέλαγος και τις Κυκλάδες όπως περίπου τις γνωρίζουμε σήμερα.

Ο χωρισμός αυτός της Κρήτης και η προοδευτική ανάδυσή της από τα βάθη του ωκεανού την καθιστά μοναδικό «εργαστήρι μελέτης» των αλλαγών που σημειώθηκαν στην περιοχή. Για παράδειγμα, σε ορισμένα σημεία, όπως στην Άρβη Ηρακλείου, αναδεικνύεται ο πυθμένας του προϊστορικού ωκεανού της Τηθύος.

Οι μετατοπίσεις όμως προκαλούν και μεγάλους σεισμούς. Ο μεγαλύτερος καταγεγραμμένος σεισμός στη Μεσόγειο σημειώθηκε το 365 μ.Χ. πιθανότατα στον θαλάσσιο χώρο των Αντικύθηρων. Ο σεισμός κατέστρεψε όλες τις πόλεις της Κρήτης και προκάλεσε τσουνάμι στην Ανατολική Μεσόγειο με χιλιάδες θύματα, ιδίως στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τα Χανιά ανυψώθηκαν, με ακραία περίπτωση τα Φαλάσαρνα όπου η ανύψωση έφτασε τα 10 μέτρα, μετατρέποντας σε στεριά το αρχαίο λιμάνι.

Όμως, η μελέτη της γεωλογίας, μας επιτρέπει να καταγράψουμε και την ιστορία των κλιματικών αλλαγών. Στις περιοχές με μεγάλη πρόσφατη και σύγχρονη τεκτονική ανύψωση μπορούμε να μελετήσουμε τα στρώματα των ιζημάτων και να μελετήσουμε την αυξομείωση της στάθμης της θάλασσας λόγω των διαδοχικών κλιματικών αλλαγών. Όταν η θερμοκρασία κατεβαίνει σχηματίζονται παγετώνες και κατεβαίνει η στάθμη της θάλασσας. Στις θερμότερες περιόδους οι πάγοι λιώνουν και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει ξανά.

Έτσι, κατά τα τελευταία ένα εκατομμύριο χρόνια, η ακτογραμμή μεταβάλλεται κάθε περίπου 18.000 χρόνια! Η διαφορά στη στάθμη του νερού φθάνει τα 125 μέτρα περίπου για μεταβολές θερμοκρασίας 8 έως 12 βαθμούς Κελσίου. Το αποτέλεσμα είναι να εξαφανίζονται νησιά, να σχηματίζονται λωρίδες ξηράς, να απομονώνονται ή να συνδέονται περιοχές.

Παράλληλα με την μεταβολή της ακτογραμμής, μεταβάλλονται και τα όρια των διάφορων οικολογικών ζωνών. Η αυξομείωση της θερμοκρασίας προκαλεί μεταβολή της έκτασης όπου ευδοκιμούν κάποια είδη φυτών και ζώων. Το συνδυασμένο αποτέλεσμα των γεωλογικών ανυψώσεων και καταβυθίσεων, των μεταβολών της ακτογραμμής και τέλος της επέκτασης ή της συρρίκνωσης των οικολογικών ζωνών ασκεί τεράστια πίεση σε όλα τα είδη των φυτών και των ζώων. Και τα εξαναγκάζει να προσαρμοστούν στις νέες τοπικές συνθήκες. Δημιουργώντας καινούργια είδη που είναι παραλλαγές των προηγούμενων.

Γι' αυτό η Ελλάδα, και ειδικότερα η Κρήτη, δεν είναι μόνο ζωντανά εργαστήρια μελέτης της γεωλογίας αλλά και θησαυροφυλάκια βιοποικιλότητας. Οι μελέτες για τα διάφορα είδη φυτών που είναι ενδημικά π.χ. στην Κρήτη, αποκαλύπτουν έναν καταπληκτικό πλούτο. Πλούτος γνωστός στην καθημερινότητά μας που περιλαμβάνει 190 περίπου είδη μεταξύ των οποίων το δίκταμο, την κρητική μαλοτήρα, τη θρούμπη, το φασκόμηλο, την κρητική ρίγανη, την δάφνη κ.ά.

Η μελέτη της γεωλογίας είναι βέβαια πολύ χρήσιμη και για τον εντοπισμό κοιτασμάτων αλλά και για τον προγραμματισμό της ενδεχόμενης αξιοποίησής τους. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σχηματίζονται από τη συσσώρευση φυτικής κυρίως οργανικής ύλης στα βάθη ωκεανών ή λιμνών που στη συνέχεια καταχώνονται και συμπιέζονται από παχιά στρώματα αλατιού.

Τέτοια στρώματα αλατιού υπάρχουν νότια της Κρήτης, αλλά η εξερεύνησή τους απαιτεί σε πρώτο στάδιο σεισμικές έρευνες με ισχυρά συστήματα που να μπορούν να τα διαπεράσουν και να «δουν» τι υπάρχει από κάτω. Στη συνέχεια, ο μόνος ασφαλής τρόπος για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη και η δυνατότητα εκμετάλλευσης ενός κοιτάσματος είναι η δοκιμαστική γεώτρηση. Αν το πιθανό κοίτασμα βρίσκεται σε μεγάλο βάθος κάτω από τον βυθό η διαδικασία αυτή μπορεί να είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και ενδεχομένως ασύμφορη αν οι τιμές του πετρελαίου είναι χαμηλές, όπως συμβαίνει σήμερα.

Οι Ελληνίδες λοιπόν! Με τα σεισμικά τους προβλήματα και την πλούσια βιοποικιλότητά τους. Με τους θησαυρούς που κρύβουν στα έγκατά τους αλλά και τις όμορφες, δασωμένες ή χιονισμένες κορφές τους και τις υπέροχες παραλίες τους. Αντικείμενο της 40χρονης μελέτης του Δημήτρη Παπανικολάου που μας αποκαλύπτει τα μυστικά τους, την ιστορία και το απώτατο μέλλον του τόπου μας …

Ασφαλείς γιορτές χωρίς ατυχήματα

Περιορίζοντας τον κίνδυνο ατυχήματος στο σπίτι θα γιορτάσουμε όλοι μας όμορφα Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Φώτα
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 1 Δεκεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-225)

Δεκέμβρης, ο μήνας των εορτών. Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα. Τα παιδιά έχουν διακοπές και περιμένουν παιχνίδια. Θα στολίσουμε το σπίτι. Θα μαγειρέψουμε γιορτινά και θα καλέσουμε την οικογένεια και τους φίλους. Μερικοί θα πάμε και σε νυχτερινά κέντρα για ρεβεγιόν, χορό και ποτό. Όλα γιορτινά, όλα ωραία …

Αυτή η ευχάριστη ατμόσφαιρα μπορεί να αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη. Γιατί δυστυχώς, οι στατιστικές μας λένε ότι στις γιορτές κινδυνεύουμε περισσότερο. Στο χέρι μας είναι να λάβουμε ορισμένα προληπτικά μέτρα.

Πυρκαγιά. Είναι μια από τις σοβαρότερες απειλές κατά τη διάρκεια των εορτών. Η πιθανότητα θανάτου από πυρκαγιά τα Χριστούγεννα είναι 50% μεγαλύτερη σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο. Περιορίζουμε τον κίνδυνο φυλάσσοντας σπίρτα, αναπτήρες και κεριά μακριά από τα παιδιά. Δεν αφήνουμε την κουζίνα αναμμένη χωρίς επιτήρηση. Δεν υπερφορτώνουμε τις πρίζες. Σβήνουμε τα τσιγάρα με λίγο νερό στο τασάκι.

Δεν αφήνουμε αναμμένα κεριά μετά τη γιορτή και δεν βάζουμε κεριά κοντά στο χριστουγεννιάτικο δένδρο, κάτω από ράφια, κοντά σε άλλα εύφλεκτα υλικά (κουρτίνες, διακοσμήσεις, ευχετήριες κάρτες κλπ.). Βάζουμε τα κεριά πάντα σε κηροπήγια με σταθερή βάση και τα κεράκια με μεταλλική βάση πάνω σε επιφάνεια που να αντέχει τη θερμότητα (όχι πάνω σε τηλεοράσεις ή πλαστικές επιφάνειες). Δεν αφήνουμε τα φωτάκια του δένδρου αναμμένα το βράδυ ή όταν απουσιάζουμε.

Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι ο ανιχνευτής καπνού έχει σώσει πολλές ζωές χτυπώντας συναγερμό. Αν έχουμε, τον δοκιμάζουμε πριν τις γιορτές. Αν δεν έχουμε, φροντίζουμε να εγκαταστήσουμε έναν στο υψηλότερο σημείο του σπιτιού, εκεί που θα μαζευτεί ο καπνός από ενδεχόμενη πυρκαγιά. Αν ζούμε σε σπίτι με πολλά εύφλεκτα υλικά (ξύλινες επενδύσεις, ψευδοροφές, χωρίσματα) καλόν θα είναι να έχουμε και ένα σχέδιο διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Δώρα. Χρειαζόμαστε ένα ψαλίδι για να ανοίξουμε τα δώρα και ένα κατσαβίδι για να τα συναρμολογήσουμε (και στις δύο περιπτώσεις δεν χρησιμοποιούμε μαχαίρια που είναι πιο επικίνδυνα). Διαβάζουμε τις οδηγίες χρήσης των νέων συσκευών και παιχνιδιών ιδίως όσες αφορούν την ασφάλεια λειτουργίας.

Προσέχουμε επίσης τα παιχνίδια που αγοράζουμε για παιδιά, εγγόνια και ανίψια. Φροντίζουμε να αντιστοιχούν στην ηλικία του παιδιού και τα αγοράζουμε από αξιόπιστες πηγές που τηρούν τα πρότυπα ασφαλείας. Η προσωπική επαφή με έναν πεπειραμένο πωλητή μπορεί να μας λύσει πολλές απορίες αντί να αγοράσουμε βιαστικά ένα ακατάλληλο παιχνίδι από κάποιον πλανόδιο ή από κάποιο πολυκατάστημα.

Τέλος, προσέχουμε τα μικροαντικείμενα αλλά και τα τρόφιμα (π.χ. ξηρούς καρπούς) που ενδέχεται να προκαλέσουν πνιγμό σε νήπια. Προσέχουμε επίσης και τα εξαρτήματα που μπορεί να πέσουν από άλλα παιχνίδια, μικρές μπαταρίες που μοιάζουν με κουμπιά ή ακόμη και ξεφούσκωτα ή σκασμένα μπαλόνια. Ας θυμηθούμε τέλος, ότι πολλά στολίδια του χριστουγεννιάτικου δέντρου δεν είναι παιχνίδια αν και μοιάζουν με τέτοια, γι’ αυτό και δεν υπόκεινται στους κανονισμούς που διέπουν την ασφάλεια των παιχνιδιών. Φροντίζουμε να τα τοποθετήσουμε σε ικανό ύψος για να μην τα φτάνουν τα νήπια που έχουν την τάση να βάζουν τα πάντα στο στόμα τους.

Λαμπάκια. Πολλά ατυχήματα προέρχονται από τα λαμπάκια του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Τα καινούργια λαμπάκια τηρούν αυστηρότερους κανόνες ασφαλείας – κυρίως λειτουργούν με χαμηλότερες τάσεις κι έτσι είναι λιγότερο επικίνδυνα. Δεν αλλάζουμε λαμπάκια όταν το σύστημα είναι στην πρίζα και φροντίζουμε τα παιδάκια να μην φτάνουν στα λαμπάκια για να μην μπουν στον πειρασμό να τα καταπιούν.

Φροντίζουμε τα καλώδια να είναι καλά μονωμένα για να αποφύγουμε τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας. Να μην είναι στη μέση για να μην σκοντάψουμε εμείς ή οι πιο ηλικιωμένοι. Αποφεύγουμε να κρύβουμε τα καλώδια κάτω από τα χαλιά όπου οι ενδεχόμενες ζημιές θα μείνουν απαρατήρητες και μπορεί να προκαλέσουν βραχυκυκλώματα και ίσως πυρκαγιά. Τέλος, δεν βάζουμε στον κήπο λαμπάκια που δεν είναι ειδικά σχεδιασμένα για χρήση στο ύπαιθρο.

Κουζίνα. Το πιο επικίνδυνο δωμάτιο του σπιτιού! Δεν αφήνουμε για την τελευταία στιγμή το μαγείρεμα που θέλει ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση. Αν δεν βιαζόμαστε θα αποφύγουμε τα ατυχήματα με καυτά λάδια, βραστά νερά και κοφτερά μαχαίρια. Δεν αφήνουμε να μπουν στην κουζίνα όσοι δεν έχουν πράγματι δουλειά και φροντίζουμε να καθαρίσουμε αμέσως ό,τι πέφτει στο πάτωμα για να αποφύγουμε τις πτώσεις από γλίστρημα.

Πυροτεχνήματα. Πολλοί τα χρησιμοποιούν για να υποδεχτούν το νέο χρόνο. Τα παιδιά μπορούν να παρακολουθούν την εκτόξευση από απόσταση ασφαλείας αλλά τα πυροτεχνήματα πρέπει να τα χειρίζονται ενήλικες που θα έχουν σχεδιάσει το θέαμα έτσι ώστε να συνδυάζει ασφάλεια και ευχαρίστηση. Πριν από τη χρήση φροντίζουμε να έχουμε φυλάξει τα πυροτεχνήματα με ασφάλεια και να έχουμε διαβάσει προσεκτικά τις οδηγίες. Όταν τα ανάβουμε φροντίζουμε να μην πλησιάζουμε το πρόσωπό μας και μετά το άναμμα απομακρυνόμαστε σε απόσταση ασφαλείας. Φροντίζουμε τα πυροτεχνήματα να εκτοξεύονται σε κατεύθυνση αντίθετη από τους θεατές.

Ηλικιωμένοι. Οι ηλικιωμένοι χρειάζονται χώρο για να αποφύγουν πτώσεις από σκουντούφλημα ή γλίστρημα. Και τα παιδιά χρειάζονται χώρο για να παίξουν. Και οι δυο όμως διψούν για ενδιαφέρον και στοργή, για λίγα καλά λόγια, για μερικά όμορφα αισθήματα. Οι γιορτές δεν είναι μόνο για καλό φαγητό, για κρασί και χαρτοπαιξία. Είναι για να έλθουν πιο κοντά οι άνθρωποι και να νοιώσουν όμορφα, έστω και για λίγο.

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι ευκαιρίες για οικογενειακή ευτυχία και χαρά. Με λίγη προσοχή και προβλεπτικότητα θα μας αφήσουν μόνο όμορφες αναμνήσεις …

Για καλύτερη καθημερινή προστασία

Η προστασία μας από ατυχήματα και καταστροφές εξαρτάται κυρίως από εμάς τους ίδιους …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 24 Νοεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-224)

Παρακολουθώντας τις ειδήσεις των τελευταίων ημερών αναρωτιόμουν τι μηνύματα περνάνε στους πολίτες. Σίγουρα, η κατάσταση είναι σοβαρή όταν μερικοί νέοι άνθρωποι έχουν φανατιστεί τόσο πολύ που προτιμούν να πεθάνουν ζωσμένοι με εκρηκτικά παρά να χαρούν τη ζωή τους και να προσφέρουν κάτι χρήσιμο στην κοινωνία. Ωστόσο, αν κοιτάξουμε γύρω μας θα διαπιστώσουμε ότι μας περιβάλουν πολλές καθημερινές απειλές από τις οποίες μπορούμε να προστατευθούμε, αν φυσικά σκεφτούμε λογικά και επενδύσουμε λίγο χρόνο. Μια χρήσιμη επανάληψη νομίζω δεν βλάπτει.

Σεισμοί. Με αφορμή τον πρόσφατο σεισμό στη Λευκάδα ας θυμηθούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να προφυλαχτούμε από έναν ενδεχόμενο σεισμό. Στερεώνουμε καλά ντουλάπες, βιβλιοθήκες, πίνακες ζωγραφικής και φωτιστικά. Δεν γεμίζουμε με βαριά αντικείμενα τα υψηλά ράφια για να μην πέσουν πάνω μας τη στιγμή του σεισμού.

Αν μένουμε σε σπίτι παλαιάς κατασκευής, ζητούμε εκτίμηση της αντισεισμικότητας από μηχανικό και φροντίζουμε να κάνουμε τις απαραίτητες εργασίες για να ενισχύσουμε την κατασκευή. Οι νεότερες κατασκευές έχουν γίνει με βάση τους πρόσφατους αντισεισμικούς κανονισμούς και δεν κινδυνεύουν - εκτός κι αν έχουν κατασκευαστεί πάνω σε σαθρά υλικά ή σε ρέματα.

Τέλος, κατά τη στιγμή του σεισμού δεν πανικοβαλλόμαστε. Αφού περάσει η δόνηση, φροντίζουμε να βγούμε από το σπίτι και να πάμε στον προβλεπόμενο χώρο συγκέντρωσης - τον οποίο θα πρέπει να γνωρίζουμε εκ των προτέρων. Περισσότερες πληροφορίες στη σχετική ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας http://civilprotection.gr/el/σεισμοί.

Τροχαία. Τα έχουμε γράψει επανειλημμένα. Τις ζωές δεν τις σώζει η απερίσκεπτη αλλά η προσεκτική οδήγηση - ζώνη και κράνος, τήρηση των ορίων ταχύτητας, σεβασμός στα φανάρια και τα σήματα. Δεν πιάνουμε το τιμόνι όταν έχουμε πιει κρασί, μπύρα, τσικουδιές, βαριά οινοπνευματώδη. Δεν κινδυνεύουμε απλά να σκοτωθούμε αλλά να μείνουμε μια ζωή σακάτηδες και να πάρουμε στο λαιμό μας και άλλους αθώους - δηλητηριάζοντας και τις ζωές των αγαπημένων μας.

Ένας λόγος παραπάνω για να προσέχουμε είναι ότι το οδικό δίκτυο στην Κρήτη δεν είναι πάντα το καλύτερο. Τα προβλήματα του ΒΟΑΚ. Η κακή κατάσταση του δευτερεύοντος οδικού δικτύου. Η απροσεξία των οδηγών που προέρχονται από αγροτικές περιοχές. Η παρουσία πολλών τουριστών που συχνά δεν γνωρίζουν το δρόμο. Αυτά και πολλά άλλα σημαίνουν ότι ο σωστός οδηγός πρέπει να προσέχει διπλά, δίνοντας και το καλό παράδειγμα …

Καθημερινά ατυχήματα. Οι πυρκαγιές στην κουζίνα. Οι τραυματισμοί λόγω κακής χρήσης μηχανημάτων κάθε είδους. Τα ατυχήματα κατά τις ψυχαγωγικές αθλητικές δραστηριότητες κάθε είδους. Οι δηλητηριάσεις, ιδίως μικρών παιδιών, από τα επικίνδυνα χημικά που κρύβονται στα ντουλάπια κάθε σπιτιού. Οι τραυματισμοί από όσους αποφασίζουν να ασχοληθούν με μαστορέματα χωρίς να ξέρουν από ηλεκτρολογικά, χωρίς να έχουν ξανανέβει σε σκάλα, χωρίς να έχουν πιάσει ποτέ κατσαβίδι ή τρυπάνι …

Όλα αυτά και πολλά άλλα είναι συνηθισμένα αλλά μπορούν εύκολα να αποφευχθούν. Με λίγη προσοχή, με ανάγνωση των οδηγιών χρήσης των μηχανημάτων, με κάποια μικρή εκπαίδευση. Δεν ρίχνουμε ΠΟΤΕ νερό στο τηγάνι που έχει αρπάξει φωτιά - απλά το σκεπάζουμε με το καπάκι του ή με μια βρεγμένη πετσέτα. Οι ηλεκτρολογικές εργασίες γίνονται πάντα με κατεβασμένους διακόπτες. Τα απορρυπαντικά, τα καθαριστικά και τα άλλα επικίνδυνα χημικά φυλάσσονται πάντα καλά σε ντουλάπια στα οποία δεν έχουν πρόσβαση τα παιδιά. Διαβάζουμε επίσης προσεκτικά τις οδηγίες χρήσης και δεν τα αναμιγνύουμε, αφού το μίγμα μπορεί να είναι επικίνδυνο.

Τέλος, μια καλή πρακτική είναι η εγκατάσταση ενός ανιχνευτή καπνού για την έγκαιρη ανίχνευση πυρκαγιάς. Στοιχίζει περίπου 10 ευρώ και μπορεί να σώσει ζωές αλλά και την περιουσία μας, αν συνδυαστεί και με πυροσβεστήρα - που κι αυτός δεν κοστίζει ιδιαίτερα ακριβά (30 με 40 ευρώ) αλλά πρέπει να μάθουμε να τον χρησιμοποιούμε σωστά … Περισσότερες πληροφορίες στη σχετική ιστοσελίδα του Πυροσβεστικού Σώματος http://bit.ly/1T7KKLO.

Εγκληματικότητα. Η χρηματοπιστωτική κρίση και οι διάφορες φήμες για κούρεμα καταθέσεων, σε συνδυασμό με τους ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων, οδήγησαν πολλούς να σηκώσουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες και να τα φυλάξουν στα σπίτια τους. Αν στο σπίτι έχει κανείς ασφαλές χρηματοκιβώτιο, σε μέρος που μόνο αυτός γνωρίζει και με πολύπλοκο συνδυασμό, ίσως η παραπάνω λύση να μην εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους. Γενικά όμως, τα είδη αξίας - χρήματα, κοσμήματα, πίνακες ζωγραφικής και ακριβές αντίκες - καλύτερα να μην τα φυλάμε στο σπίτι.

Οι κακοποιοί βέβαια δεν γνωρίζουν αν έχουμε στο σπίτι πράγματα αξίας. Αν βρουν ανοικτή την πόρτα ή το παράθυρο δεν θα διστάσουν να μπουν - γι' αυτό πρέπει να ασφαλίζουμε το σπίτι ακόμη κι αν λείψουμε για πολύ λίγο. Κατά προτίμηση με κλειδαριές ασφαλείας. Και φυσικά δεν ανοίγουμε σε κανέναν αν δεν βεβαιωθούμε ότι τον γνωρίζουμε. Παλιά αφήναμε κλειδιά σε γλάστρες ή κάτω από χαλάκια αλλά σήμερα αυτό δεν είναι καλή ιδέα. Αντίθετα, καλή ιδέα είναι η εγκατάσταση συστήματος συναγερμού - υπό την προϋπόθεση ότι το οπλίζουμε κάθε φορά που βγαίνουμε από το σπίτι …

Υπάρχει βέβαια και η εγκληματικότητα στο δρόμο, την οποία επίσης μπορεί κανείς να αποφύγει αν λάβει τις σχετικές προφυλάξεις. Κατ' αρχάς προσοχή με τσάντες, πορτοφόλια, κινητά και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές, ιδίως μετά την έξοδο από τράπεζες! Ελέγχουμε αν μας παρακολουθούν και αποφεύγουμε να κυκλοφορούμε ασυνόδευτοι σε περιοχές και ώρες που κρίνονται επικίνδυνες. Δεν αφήνουμε πολύτιμα αντικείμενα σε κοινή θέα στο αυτοκίνητο και το κλειδώνουμε ακόμη και όταν οδηγούμε. Δεν το αφήνουμε ποτέ αναμμένο με το κλειδί στη μηχανή. Περισσότερες πληροφορίες στη σχετική ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας http://bit.ly/1PTlqsU

Συμπέρασμα. Πριν αρχίσουμε να φοβόμαστε τρομοκρατικά χτυπήματα και άλλες καταστροφές ας φροντίσουμε για την αυτοπροστασία μας από τις καθημερινές απειλές που στοιχίζουν ζωές, αφήνουν ανάπηρους και καταστρέφουν οικογένειες στη γειτονιά μας, στο χωρίο μας, στην πόλη μας. Από εμάς εξαρτάται …

Οι τζιχαντιστές ως εξαρτημένοι

Η άνοδος των τζιχαντιστών εξηγείται ως δογματική εξάρτηση από κάποια σέχτα που έχει περάσει στο στάδιο της βίας …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 17 Νοεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-223)

Πως αντιμετωπίζεις έναν ναρκομανή; Κάποιον που για να πάρει τη δόση του δεν αρκείται στο κλασσικό «φίλε έχεις ένα ευρώ;», αλλά σε απειλεί και με μαχαίρι; Πως αντιμετωπίζεις τον αλκοολικό που σου ζητά επίμονα να πιει ακόμα ένα ποτηράκι πριν περιπέσει ξανά σε αιθυλικό κώμα; Ποια είναι η στάση σου απέναντι στον παθιασμένο χαρτοπαίκτη που κάθε βράδυ χάνει όλο και περισσότερα στα χαρτιά και σου ξαναζητά δανεικά; Το νεαρό που ξημεροβραδιάζεται στα βιντεοπαιχνίδια ή στο φατσοβιβλίο. Τον έφηβο που περνάει ώρες σε διαδικτυακές σελίδες με πορνό;

Αν είσαι γονιός θα προσπαθήσεις να νουθετήσεις, να ελέγξεις, να απειλήσεις, να εκβιάσεις, να τιμωρήσεις, να εκλογικεύσεις. Μέχρι να αντιληφθείς ότι οι προσπάθειές σου δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Μέχρι να καταλάβεις ότι το παιδί σου, ο σύντροφός σου, ο συγγενής σου, ο φίλος σου είναι άρρωστος! Ότι είναι εξαρτημένος. Και πως ο μόνος τρόπος να τον βοηθήσεις είναι αυτός ο ίδιος να αντιληφθεί την ασθένειά του και να αποφασίσει ότι θέλει να θεραπευθεί. Να απεξαρτηθεί.

Πράγματι, το πρώτο βήμα για την θεραπεία κάθε ασθένειας, σωματικής, αλλά πολύ περισσότερο ψυχικής, είναι να αναγνωρίσει ο ίδιος ο ασθενής πως πάσχει αλλά και πως είναι υπεύθυνος για την θεραπεία του. Αυτό είναι ένα από τα μηνύματα του Αισχύλου στις «Ευμενίδες». Ο Απόλλων αναλαμβάνει την ευθύνη, ως ηθικός αυτουργός, για τον φόνο που είχε διαπράξει ο Ορέστης σκοτώνοντας τη μάνα του, την Κλυταιμνήστρα. Μια πράξη εκδίκησης για τη δολοφονία του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα σε συνεργασία με τον εραστή της, τον Αίγισθο.

Όμως, η ανάληψη της ευθύνης από τον Απόλλωνα δεν αρκεί. Πρέπει και ο ίδιος ο Ορέστης να παραδεχτεί πως αυτός, και μόνον αυτός, είναι υπεύθυνος για τη μητροκτονία. Μόνο τότε το συμβούλιο των θεών θα τον αθωώσει και θα μετατρέψει την ψυχική του ασθένεια, τις Ερινύες, σε Ευμενίδες. Που θα τον συνοδεύουν μεν σε όλη του τη ζωή αλλά δεν θα τον ταλαιπωρούν ούτε θα τον βασανίζουν …

Όλες οι εξαρτήσεις προκαλούν δράματα και αφήνουν τραύματα. Σε παιδιά, σε ενήλικες, σε σχέσεις, σε οικογένειες. Οδηγούν σε αυτοκτονίες, σε κατεστραμμένες ζωές, σε χρεοκοπίες ακόμη και σε δολοφονίες … Όμως τα χειρότερα αποτελέσματα προέρχονται από τις δογματικές εξαρτήσεις. Δηλαδή από την προσκόλληση σε κάποια σέχτα, σε κάποια αίρεση!

Έχουμε γράψει και παλιότερα για το φαινόμενο αυτό (Χ.Ν. 13/1/2015). Για το μηχανισμό που μετατρέπει τους «πιστούς» σε άτομα εξαρτημένα από την κάθε εντολή του «ποιμένα», όσο παράλογη κι αν είναι. Για το μηχανισμό που οδηγεί μερικές από αυτές τις περιθωριακές σέχτες στο στάδιο της βίας εναντίον των ίδιων των μελών τους. Βιασμοί, ακόμη και ανήλικων καθώς και γενικότερα φαινόμενα βίας έχουν καταγγελθεί κατ’ επανάληψη σε πολλές σέχτες, όπου οι «γκουρού» απαιτούν από τα μέλη να ικανοποιούν όλες τις επιθυμίες τους. Σε άλλες περιπτώσεις οι οπαδοί οδηγούνται σε ομαδικές αυτοκτονίες.

Άλλες σέχτες στρέφονται εναντίον εξωτερικών εχθρών. Οι Ασασίνοι, δολοφονούσαν κυρίως σουνίτες θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες και έδρασαν στη Μέση Ανατολή παράλληλα σχεδόν με τις Σταυροφορίες. Η τρομοκρατική οργάνωση Αλ Κάιντα θεωρείται από πολλούς στο μουσουλμανικό κόσμο ως σέχτα που αντιμάχεται τις ποιο φιλελεύθερες εκφάνσεις του Ισλάμ εναντίον των οποίων οργανώνει και θανατηφόρες επιθέσεις. Ακόμη και ο σκληρός πυρήνας των ναζί θεωρείται ότι ανήκε σε κάποια παγανιστική απόκρυφη σέχτα από την οποία προέκυψαν οι θεωρίες περί Άριας φυλής που οδήγησαν στην εξόντωση εκατομμυρίων αθώων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο κόσμος αντιμετωπίζει σήμερα μια νέα βίαιη σέχτα, τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. Οι οποίοι με την καθοδήγηση έξυπνων ποιμένων έχουν παραποιήσει το νόημα της θρησκείας τους έχοντας κηρύξει έναν ιερό πόλεμο όχι ενάντια στις ανθρώπινες αδυναμίες τους αλλά ενάντια στους «άπιστους». Δηλαδή ενάντια σε όλους όσους δεν συμφωνούν με την στενόμυαλη κοσμοθεωρία των ποιμένων τους - μουσουλμάνους, χριστιανούς ή άθεους.

«Μα φταίει και η Δύση» λένε μερικοί. «Που με την πολιτική της στη Μέση Ανατολή δημιούργησε, εν μέρει τουλάχιστον, τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση και την εξάπλωση του φαινομένου». Φταίνε άραγε οι γονείς όταν τα παιδιά τους γίνονται ναρκομανείς ή αλκοολικοί; Φταίνε μήπως οι παρέες που κάποιοι χάνουν περιουσίες στα χαρτιά; Φταίει η τεχνολογία που κάποιοι ξημεροβραδιάζονται μπροστά σε ένα βιντεοπαιχνίδι; Ή φταίει ο Απόλλωνας που προέτρεψε τον Ορέστη να σκοτώσει τη μάνα του;

Μπορεί βέβαια ο Σολομώντας να λέει στις Παροιμίες (λ':33) ότι «όποιος χτυπάει το γάλα, βγάζει βούτυρο· και όποιος πιέζει τη μύτη, βγάζει αίμα· και όποιος ερεθίζει οργή, προξενεί μάχες». Όμως, εδώ έχουμε επιθέσεις αυτοκτονίας νέων ανθρώπων εναντίον αθώων, ακόμη και ομόδοξων … Στην πραγματικότητα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επικίνδυνη σέχτα που έχει αποκτήσει πολυάριθμα μέλη και θαυμαστές και έχει περάσει στο τελικό στάδιο της βίας.

Σε ένα σεμινάριο για την αντιμετώπιση του αλκοολισμού στους χώρους εργασίας που είχα παρακολουθήσει παλιότερα, ο γιατρός της υπηρεσίας μας το ξεκαθάρισε: «Τι μας τους φέρνετε όταν είναι αλκοολικοί εδώ και 10 ή 20 χρόνια; Ειδοποιείστε μας όταν το πρόβλημα βρίσκεται στα πρώτα στάδια. Τότε μόνο μπορούμε να επέμβουμε αποτελεσματικά … Ενεργείστε προληπτικά». Και η συνταγή της αντιμετώπισης ήταν μία. Ένταξη σε πρόγραμμα απεξάρτησης ή απόλυση! Σκληρή και απάνθρωπη θα την χαρακτήριζε κάποιος. Είναι όμως η μόνη αποδεκτή μέθοδος σε ατομικό επίπεδο αν θέλουμε να βοηθήσουμε τον εξαρτημένο και κατ' επέκταση την κοινωνία.

Τι μπορεί όμως να γίνει για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της βίας των τζιχαντιστών; Δυστυχώς, όσο οι φανατισμένοι θα προμηθεύονται όπλα και πυρομαχικά (αλήθεια από πού;) η βίαιη καταστολή είναι μονόδρομος. Παράλληλα βέβαια πολλά μπορούν να γίνουν για την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης των νέων και τον περιορισμό του προσηλυτισμού νέων θυμάτων στη σέχτα. Με εκπαίδευση, με ψυχολογική υποστήριξη, με αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.

Πάνω απ' όλα απαιτείται ψύχραιμη και νηφάλια αντιμετώπιση χωρίς γενικεύσεις και λαϊκισμούς. Δεν φταίνε οι θρησκείες, οι μουσουλμάνοι, οι μετανάστες, η Λέσχη Μπίντελμπεργκ ή το μεγάλο κεφάλαιο επειδή κάποιοι άρρωστοι αποφασίζουν να ζωστούν με εκρηκτικά για να τιμωρήσουν τους κατά τη γνώμη τους «απίστους».

Περί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Κοστίζουν λιγότερο και δεν ρυπαίνουν. Όμως, η εγκατάστασή τους πρέπει να γίνει μετά από μελέτη των επιπτώσεων τους στα πουλιά και στο φυσικό τοπίο ώστε να συμβάλουν στην ενεργειακή αυτονόμηση του νησιού …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 10 Νοεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-222)

Αντιδρούν λοιπόν όλοι οι Δήμοι της Κρήτης στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων στο νησί. Συγκεκριμένα, η αντίδραση σε ορισμένους Δήμους αφορά περισσότερο στα «σχέδια εγκατάστασης "φαραωνικών" Βιομηχανικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΒΑΠΕ) στα βουνά και λιγότερο στην τοποθέτηση μικρών σχημάτων ανεμογεννητριών» για την τροφοδότηση Δήμων και των κατοίκων τους.

Αλλού, η αντίδραση είναι εντονότερη. «Μόνη "πράσινη ανάπτυξη" είναι τα πράσινα βουνά, η κτηνοτροφία, ο πρωτογενής τομέας και όχι η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος». Πολλοί μιλούν για «εφιαλτικό τοπίο» με τσιμεντοποίηση των βουνών για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών, «δρόμους-λεωφόρους σε ορεινούς όγκους», «βάναυση διαπλάτυνση δασικών δρόμων σε προστατευόμενες περιοχές» και εναέρια δίκτυα υψηλής και μέσης τάσης, με πυλώνες ύψους 22 – 25 μέτρων και υποσταθμούς. Από τις αντιδράσεις, τα φορτηγά με τα εξαρτήματα των προς εγκατάσταση ανεμογεννητριών, υποχρεώθηκαν να επιστρέψουν χωρίς να ξεφορτώσουν ….

Όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι εν μέρει δικαιολογημένες. Κυρίως, λόγω έλλειψης ενημέρωσης. Αλλά και επειδή είναι προφανές ότι δεν έχουν ακολουθηθεί οι προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες για την διαβούλευση με τους κατοίκους. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά …

Στην Κρήτη ένα μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας (23,52%) προέρχεται ήδη από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις. Το υπόλοιπο προέρχεται από τρεις θερμοηλεκτρικούς σταθμούς που καίνε μαζούτ ή ντίζελ (Λινοπεράματα, Χανιά, Αθερινόλακκος). Οι σταθμοί αυτοί χρησιμοποιούν καύσιμο που ρυπαίνει την ατμόσφαιρα. Μάλιστα, το χρησιμοποιούμενο καύσιμο εισάγεται, δηλαδή υπάρχει δυνητικό πρόβλημα ασφάλειας του εφοδιασμού. Και τέλος, κοστίζουν ακριβά.

Πράγματι, ενώ το μέσο κόστος της παραγωγής ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα (π.χ. λιγνίτη) είναι περίπου 92 ευρώ ανά χίλιες κιλοβατώρες (MWh), το αντίστοιχο μέσο κόστος παραγωγής από πετρέλαιο είναι υπερδιπλάσιο (235 €/MWh). Μάλιστα, υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο η παραγωγή ηλεκτρικού στην Κρήτη από πετρέλαιο κοστίζει γύρω στα 300 εκατ. ευρώ … Συγκριτικά, το μέσο κόστος παραγωγής από ανεμογεννήτριες είναι μόλις 105 €/MWh.

Μια λύση θα ήταν βέβαια η διασύνδεση της Κρήτης με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της υπόλοιπης Ελλάδας. Έτσι, οι Κρητικοί θα επωφελούνταν από την φτηνή κιλοβατώρα των λιγνιτικών θερμοηλεκτρικών σταθμών της Βόρειας Ελλάδας χωρίς το υπερβολικό κόστος της παραγωγής από πετρέλαιο. Αποφεύγοντας και την περιβαλλοντική επιβάρυνση των ελλαδιτών που αναπνέουν τις σκόνες από τους λιγνιτικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής …

Να συμπληρώσουμε εδώ ότι σε αντίθεση με όσα υποστηρίζουν οι φανατικοί οικολόγοι, η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν σημαίνει και κατάργηση των παραδοσιακών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής. Τα φωτοβολταϊκά δεν παράγουν ενέργεια το βράδυ και οι ανεμογεννήτριες δεν δουλεύουν όταν δεν φυσάει. Γι' αυτό χρειάζονται οι παραδοσιακοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής προκειμένου να εξισορροπείται η ζήτηση.

Επιπλέον, η ενέργεια που παράγεται από κάθε μονάδα ΑΠΕ είναι σχετικά μικρή. Αν λόγου χάριν θέλαμε να αντικαταστήσουμε με ανεμογεννήτριες, τις θερμοηλεκτρικές μονάδες της Κρήτης συνολικής ισχύος σήμερα 800 MW περίπου, θα χρειαζόμασταν 160 από τις μεγαλύτερες ανεμογεννήτριες στον κόσμο (π.χ. της γερμανικής RE Power ισχύος 5 MW). Όμως επειδή οι ανεμογεννήτριες ακόμη και σε περιοχές με πολύ άνεμο (όπως π.χ. στη Βόρεια Θάλασσα) έχουν απόδοση μόνο γύρω στο 25 με 30% της ονομαστικής ισχύος, για να πάρουμε την ίδια ενέργεια θα χρειαζόμασταν 3 με 4 φορές παραπάνω μονάδες δηλαδή 480 με 640 ανεμογεννήτριες …

Μπορούμε να φανταστούμε την εγκατάσταση τόσων ανεμογεννητριών στην Κρήτη; Όχι φυσικά! Γιατί οι ανεμογεννήτριες έχουν κι αυτές τα προβλήματά τους. Πρώτον, δημιουργούν προβλήματα στα πουλιά και τις νυχτερίδες. Που δεν αντιλαμβάνονται εγκαίρως τις περιστρεφόμενες πτέρυγες με αποτέλεσμα να σκοτώνονται λόγω πρόσκρουσης. Το φαινόμενο έχει μελετηθεί σε έκταση σε περιοχές όπου έχουν εγκατασταθεί μεγάλα αιολικά πάρκα (Καλιφόρνια, Δανία). Έχουν καταρτιστεί οδηγίες για την αποφυγή της εγκατάστασης ανεμογεννητριών στις διαδρομές που ακολουθούν τα πουλιά και γίνονται εκτεταμένες έρευνες για να βρεθούν τρόποι αποφυγής των προσκρούσεων.

Άλλα προβλήματα που αναφέρονται συχνά περιλαμβάνουν την παραμόρφωση της αισθητικής του τοπίου και τον θόρυβο. Στο Βέλγιο αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών δεν θεωρείται αντιαισθητική. Αντίθετα δένει με το περιβάλλον και για αυτό και ονομάζονται αιολικές φάρμες (αγροκτήματα). Στην Ισπανία τις έχουν τοποθετήσει στις κορυφογραμμές και στη Δανία στη θάλασσα κοντά στις ακτές.

Σίγουρα όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με τις ανεμογεννήτριες για πρώτη φορά ξαφνιάζεσαι και προβληματίζεσαι. Κάθε τι καινούργιο μας δημιουργεί ανάμικτα συναισθήματα. Ωστόσο, μερικοί θεωρούν ότι ομορφαίνουν το περιβάλλον. Οι αντιρρήσεις αυτές έχουν οδηγήσει πολλές χώρες να εγκαθιστούν τα αιολικά πάρκα στη θάλασσα σε απόσταση 5 με 10 χιλιόμετρα από την ακτή. Αν μάλιστα αναλογιστούμε πως όλη η Ελλάδα είναι γεμάτη πυλώνες, σκουπίδια, ανεξέλεγκτες χωματερές και αντιαισθητικά αυθαίρετα κτίσματα ίσως οι ανεμογεννήτριες να αποτελούν παρωνυχίδα.

Τέλος, οι ανεμογεννήτριες όταν λειτουργούν κάνουν θόρυβο. Όμως, ο άνεμος κάνει πάντα θόρυβο και δεν είναι πάντα εύκολο να ξεχωρίσει κανείς το θόρυβο της γεννήτριας από το θόρυβο του ανέμου. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο θόρυβος που ακούγεται στα 250 μέτρα ισοδυναμεί με τον θόρυβο σε ένα γραφείο. Έτσι οι αρχές στη Σκοτία αποφάσισαν οι ανεμογεννήτριες των 2 MW να τοποθετούνται σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από τα σπίτια. Κι από έρευνες που έγιναν εκεί, πριν και μετά την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, προέκυψε ότι ενώ πριν την εγκατάσταση 12% των ερωτηθέντων θεωρούσαν ότι ο θόρυβος θα ήταν πρόβλημα, μετά την εγκατάσταση μόνο 1% είχε πραγματικό πρόβλημα θορύβου.

Συνεπώς, η εγκατάσταση ανεμογεννητριών θα πρέπει να γίνεται μόνο μετά από ενδελεχή μελέτη μιας σειράς παραγόντων και σε στενή διαβούλευση με τους κατοίκους. Οι οποίοι θα πρέπει να επωφελούνται άμεσα από την παραγόμενη ενέργεια για να έχουν κάποιο κίνητρο να υποστηρίξουν την προσπάθεια.

Αν μάλιστα η εγκατάσταση ανεμογεννητριών συνδυαστεί με την διασύνδεση της Κρήτης με το δίκτυο της υπόλοιπης Ελλάδας και με μια προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας (π.χ. σε κτηριακές εγκαταστάσεις), το όνειρο για μιαν ενεργειακά ανεξάρτητη Κρήτη δεν θα αργήσει να γίνει πραγματικότητα …

Μεταφραστής για την Ευρωπαϊκή Ενωση

Ο Παναγιώτης Αλεβαντής μιλά για τις προκλήσεις αλλά και για τα ευτράπελα της δουλειάς
(Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Γούτα του ΑΠΕ-ΜΠΕ που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 7 Νοεμβρίου 2015)

Για τον Παναγιώτη Αλεβαντή τα προβλήματα που θα αντιμετώπιζε η Ελλάδα μετά το 2008 ήταν ορατά πολύ πριν τα αντιληφθούν τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και ο μέσος Έλληνας. Ίσως ήταν ένας από τους πρώτους “απλούς” πολίτες, που -έχοντας άμεση πληροφόρηση για τις εξελίξεις λόγω του επαγγέλματός του- ένιωσε «αμήχανα ως Έλληνας για όσα θα ακολουθούσαν».

Ο κ. Αλεβαντής, στέλεχος Αντιπροσωπίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα (Γενική Διεύθυνση Μετάφρασης) και τακτικός συνεργάτης των “Χ.Ν.”, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και την Αλεξάνδρα Γούτα για την εμπειρία του σε σχέση με το επάγγελμα του μεταφραστή στα κοινοτικά όργανα. «Τα προβλήματα της Ελλάδας ήταν γνωστά πολύ πριν να γίνουν ορατά στον μέσο πολίτη και στα Μ.Μ.Ε. Επί σειρά ετών, η Ε.Ε. εξέδιδε συστάσεις για δημοσιονομικό νοικοκύρεμα, που όμως δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα αφού οι ελληνικές κυβερνήσεις τις αγνοούσαν.

Γι’ αυτό ένοιωθα αμήχανα ως Έλληνας πολύ πριν μπούμε στην ύφεση, αφού διαβάζοντας και μεταφράζοντας τα σχετικά κείμενα έβλεπα την καταιγίδα να έρχεται. Και ένοιωθα και νοιώθω πολύ μεγαλύτερη αμηχανία, όταν πρέπει να αντιμετωπίσω πολλούς συμπατριώτες που αγνοούν τη φύση των προβλημάτων και πιστεύουν σε διάφορους μύθους και παραδοξολογίες» σημειώνει, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα.

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 550 ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ
Οι μεταφραστές και διερμηνείς αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της λειτουργίας των κοινοτικών οργάνων και θεσμών: χωρίς αυτούς οι συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες, το Στρασβούργο, το Λουξεμβούργο και τη Φραγκφούρτη θα παρέπεμπαν ενδεχομένως σε Πύργο της Βαβέλ. «Οι επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. είναι 24. Αυτό αντιστοιχεί σε 552 γλωσσικούς συνδυασμούς (π.χ. αγγλικά προς ελληνικά και ελληνικά προς αγγλικά είναι δύο ξεχωριστοί συνδυασμοί). Είναι πρακτικά αδύνατον να υπάρχουν μεταφραστές και διερμηνείς για όλους αυτούς τους συνδυασμούς. Γι’ αυτό και συχνά χρησιμοποιούμε ενδιάμεσες γλώσσες (π.χ. αγγλικά ή γαλλικά). Μεταφράζουμε π.χ. από τα σλοβακικά στα αγγλικά και μετά από τα αγγλικά στα ελληνικά» εξηγεί ο κ. Αλεβαντής.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ

«Σε όλα τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. απασχολούνται περίπου 4.300 μεταφραστές και 1.000 διερμηνείς. Περίπου 300 είναι Έλληνες» σημειώνει κι εξηγεί ότι για να γίνει κάποιος μεταφραστής – διερμηνέας στα κοινοτικά όργανα πρέπει να πληροί τις εξής προϋποθέσεις: «Να έχει πανεπιστημιακό πτυχίο (όχι απαραίτητα στον τομέα της μετάφρασης), να γνωρίζει πολύ καλά τη μητρική του γλώσσα (μεταφράζουμε πάντα προς τη μητρική γλώσσα) και δύο τουλάχιστον άλλες επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. (η μία από τις οποίες πρέπει να είναι αγγλικά, γαλλικά ή γερμανικά). Θα πρέπει τέλος να επιτύχει στις εξετάσεις που διοργανώνονται για τον σκοπό αυτό (οι τελευταίες τέτοιες εξετάσεις για ελληνόφωνους μεταφραστές ολοκληρώθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο)».

ΜΙΑ ΧΩΡΑ – ΓΑΛΟΠΟΥΛΑ…
Από τη δουλειά του μεταφραστή δεν λείπουν και τα αστεία περιστατικά, τα οποία μπορούν να μετατρέψουν ολόκληρη χώρα σε… κρέας γαλοπούλας. «Η χρήση των σύγχρονων γλωσσικών εργαλείων έχει αυξήσει κατακόρυφα την παραγωγικότητα, αλλά όταν δεν συνοδεύεται από μεγάλη προσοχή επιφυλάσσει μερικές αστείες εκπλήξεις. Η Τουρκία (Turkey) μπορεί για παράδειγμα να γίνει “κρέας γαλοπούλας” (turkey)… και το λάθος, αν ξεφύγει και από τον αναθεωρητή, θα καταλήξει στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε.» σημειώνει.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Όμως, πέρα από τέτοια αστεία περιστατικά, υπάρχουν και οι πραγματικά σημαντικές επαγγελματικές προκλήσεις. Για παράδειγμα, ο κ. Αλεβαντής είχε το προνόμιο -όπως το χαρακτηρίζει- να είναι υπεύθυνος έργου για την εισαγωγή των ελληνικών στα συστήματα πληροφορικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1986 μέχρι το 1989. Επίσης, ήταν υπεύθυνος για τη δημιουργία της πρώτης βάσης δεδομένων με πλήρες κείμενο στα ελληνικά του συστήματος CELEX (έχει μετονομαστεί σε Eur-Lex).

«Ήταν μια πολύ χρήσιμη δουλειά για την ελληνική γλώσσα που είχε και συνέχεια αφού ήμουν ο εισηγητής στην ομάδα εργασίας η οποία συνέταξε τις λειτουργικές προδιαγραφές για την εκτεταμένη πολυγλωσσία στους υπολογιστές (χαρακτήρες, κωδικοποίηση, πληκτρολόγια, αλφαβητική κατάταξη κ.λπ.). Από το 1995 και μετά οι εν λόγω προδιαγραφές εφαρμόζονται σε όλους τους υπολογιστές που κυκλοφορούν στο εμπόριο» σημειώνει.

“ΧΑΜΕΝΟΙ” ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Οι δυσκολίες στην εργασία του μεταφραστή είναι πολλές: «Οι μεταφραστές αποκτούν με τον καιρό ειδικότητες -είτε επειδή έχουν σπουδάσει κάποια επιστήμη (νομικά, οικονομικά, επιστήμες του μηχανικού, χημεία, φαρμακευτική) είτε επειδή έχουν σιγά – σιγά εξειδικευτεί. Συνεπώς, οι πιο δύσκολες μεταφράσεις είναι εκείνες που αφορούν εξειδικευμένα κείμενα τα οποία δεν εμπίπτουν στην ειδίκευση του μεταφραστή. Άλλος παράγοντας δυσκολίας αφορά τα κείμενα που είναι κακογραμμένα επειδή ο συντάκτης γράφει σε γλώσσα την οποία δεν κατέχει πλήρως. Ευτυχώς έχουμε μια υπηρεσία που διορθώνει τα κακογραμμένα κείμενα π.χ. στα αγγλικά πριν δοθούν για μετάφραση. Τέλος, έχουμε και τις κακές μεταφράσεις (π.χ. από εξωτερικούς μεταφραστές) που πρέπει να αναθεωρηθούν πριν παραδοθούν στους αιτούντες. Και φυσικά η δυσκολία αυξάνει όταν όλα τα παραπάνω συνδυαστούν με πίεση χρόνου λόγω στενών προθεσμιών» εξηγεί.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Έχει καταγραφεί σε πόσες περιπτώσεις στην ιστορία των κοινοτικών οργάνων έχουν δημιουργηθεί προβλήματα επικοινωνίας λόγω μετάφρασης;

«Η πιο πρόσφατη περίπτωση αφορά μιαν υπόθεση για τον Φ.Π.Α. στα οργανωμένα ταξίδια. Η Επιτροπή προσέφυγε στο Δικαστήριο της Ε.Ε. κατά της Ελλάδας γιατί ‘επέτρεψε στα πρακτορεία ταξιδίων να εφαρμόσουν το ειδικό καθεστώς των πρακτορείων ταξιδίων στην παροχή ταξιδιωτικών υπηρεσιών προς άλλα πρόσωπα πλην ταξιδιωτών’. Όμως, από την εξέταση των μεταφράσεων της νομοθεσίας προέκυψε ότι στην αγγλική έκδοση της σχετικής οδηγίας και σε ορισμένες άλλες γλωσσικές αποδόσεις χρησιμοποιήθηκε ο όρος “πελάτης” και όχι “ταξιδιώτης”. Με βάση αυτή τη γλωσσική διαφοροποίηση που επεσήμανε η δικηγόρος της ελληνικής πλευράς, το Δικαστήριο απάλλαξε το 2013 την Ελλάδα από τις κατηγορίες και η Επιτροπή υποχρεώθηκε να διορθώσει και να επανεκδώσει την σχετική οδηγία» επισημαίνει.

Καθημερινά, οι μεταφραστές μιλούν πολλές διαφορετικές γλώσσες εκτός από τη μητρική τους. Αλλάζει αυτό το γεγονός τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται ένας άνθρωπος;

 «Οι μεταφραστές μεταφράζουν πάντα προς τη μητρική τους. Φροντίζουν να διαβάζουν ελληνικά βιβλία και εφημερίδες. Παρακολουθούν ελληνική τηλεόραση μέσω δορυφορικής σύνδεσης. Και στις Βρυξέλλες υπάρχουν αρκετοί ελληνικοί θεατρικοί όμιλοι που ανεβάζουν πολύ συχνά ελληνικά θεατρικά έργα. Όμως οι μεταφραστές επηρεάζονται πολύ από το πρωτότυπο κείμενο που μεταφράζουν. Και συχνά παρασύρονται από ‘αγγλισμούς’ και “γαλλισμούς”. […] Από την άλλη μεριά, όταν ζεις για 20, 30 χρόνια στο εξωτερικό, συνηθίζεις σε μιαν άλλη πραγματικότητα και επιστρέφοντας στην Ελλάδα διαπιστώνεις τις καλές αλλά και τις κακές διαφορές…» καταλήγει ο κ. Αλεβαντής.

Περί κλιματικής αλλαγής

Δεν μπορούμε πια να σταματήσουμε το παγκόσμιο αυτό φαινόμενο, αλλά μπορούμε, συλλογικά και ατομικά, να το επιβραδύνουμε και να μετριάσουμε τις επιπτώσεις του …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 3 Νοεμβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-221)

Ακραία καιρικά φαινόμενα και ανεμοστρόβιλοι. Καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες. Ξηρασίες και νέφη σκόνης. Ακόμη και οι πλέον δύσπιστοι αρχίζουν να δέχονται ότι το κλίμα της Γης αλλάζει. Ότι γινόμαστε μάρτυρες μιας κλιματικής αλλαγής που θα πάρει χρόνια να ολοκληρωθεί αλλά η οποία είναι ήδη εμφανής.

Αιτίες. Σε τι οφείλεται άραγε αυτή η αλλαγή του γήινου κλίματος; Οι περισσότεροι επιστήμονες την συνδέουν με την αύξηση του ποσοστού στην ατμόσφαιρα ορισμένων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Παγιδεύουν δηλαδή την ενέργεια του Ήλιου προκαλώντας μια σταδιακή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη μας.

Οι επιπτώσεις από αυτόν τον «πυρετό» είναι αλυσιδωτές. Προκαλούν κατ' αρχάς το λιώσιμο των πάγων στους πόλους αλλά και των παγετώνων που υπάρχουν σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Αυτό επηρεάζει την κυκλοφορία των θαλάσσιων ρευμάτων που προκαλούνται εν μέρει και από τις διαφορές στην αλατότητα των υδάτων σε συγκεκριμένες περιοχές των ωκεανών. Έτσι επιβραδύνονται π.χ. θερμά θαλάσσια ρεύματα από τις θερμές περιοχές του ισημερινού προς τις ψυχρότερες περιοχές κοντά στους πόλους.

Ταυτόχρονα, η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει τη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας με αποτέλεσμα να διαταράσσονται τα συστήματα των κυκλώνων και των αντικυκλώνων που ρυθμίζουν τον καιρό. Για παράδειγμα, ο καιρός στην Ελλάδα αλλά και στην Δυτική Ευρώπη επηρεάζεται εν μέρει από το επίκεντρο του αντικυκλώνα των Αζορών. Όταν πλησιάζει στη χώρα μας έχουμε συνήθως καλοκαιρία ενώ π.χ. στο Βέλγιο βρέχει. Κι όταν ο αντικυκλώνας απομακρύνεται, έχει λιακάδα στο Βέλγιο και βροχές στη Ελλάδα …

Επιπτώσεις. Το ορατό αποτέλεσμα από το λιώσιμο των πάγων είναι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Από τα επιστημονικά μοντέλα προκύπτει ανύψωση κατά αρκετά εκατοστόμετρα στα επόμενα χρόνια - δηλαδή κάποιες παραλίες, ακόμη και παραθαλάσσιες πόλεις ενδέχεται να εξαφανιστούν. Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει επίσης σημαντικές επιπτώσεις στην ξηρά. Ξηρασίες οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούν και μετακινήσεις των γηγενών πληθυσμών που απειλούνται με εξαφάνιση. Λόγω της κλιματικής αλλαγής εντείνονται οι μεταναστεύσεις αλλά και οι πόλεμοι για τον έλεγχο πόρων όπως το νερό και καλλιεργήσιμη γη, συχνά είδη εν ανεπαρκεία στις περιοχές που πλήττονται.

Η αλλαγή της θερμοκρασίας απειλεί με εξαφάνιση κάποια είδη όπως οι πολικές αρκούδες ή ευνοεί την μετακίνηση άλλων ειδών όπως τα κουνούπια-τίγρεις που μας ήλθαν από την Ασία. Βοηθά επίσης την εξάπλωση ορισμένων φυτών που αντέχουν στην ξηρασία αλλά τον περιορισμό άλλων που θέλουν περισσότερο νερό … Τέλος, η άνοδος της θερμοκρασίας συντείνει στην διάδοση μικροβίων και των συναφών λοιμωδών ασθενειών … που μεταφέρονται από έντομα, την αφρικανική σκόνη ή από εισαγόμενα προϊόντα.

Πολύ πριν γίνουν εμφανή όλα τα παραπάνω, η κλιματική αλλαγή μας δείχνει το άσχημο πρόσωπό της με τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Τις βίαιες καταιγίδες, τις εκτεταμένες βροχοπτώσεις, τις πλημμύρες. Αλλά και τις ξηρασίες που συμβάλλουν στην αύξηση των δασικών πυρκαγιών.

Πρόληψη. Το μόνο προληπτικό μέτρο που μπορούμε να πάρουμε ως πολίτες είναι να μειώσουμε τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στην πράξη αυτό σημαίνει δραστικό περιορισμό των κάθε είδους καύσεων που παράγουν διοξείδιο του άνθρακα - το βασικό θερμοκηπιακό αέριο. Λιγότερες μετακινήσεις με αυτοκίνητα, λιγότερες ώρες λειτουργίας των καυστήρων, δραστικός περιορισμός της καύσης ξερόκλαδων ακόμη και της χρήσης τζακιών.

Και αντίστοιχα αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξοικονόμηση ενέργειας μέσω καλύτερης μόνωσης και της χρήσης τεχνολογιών υψηλής απόδοσης όπως οι αντλίες θερμότητας. Αυτό βέβαια προϋποθέτει καλύτερη ενημέρωση και διάθεση για αλλαγή συνηθειών και τρόπου ζωής.

Μετριασμός των επιπτώσεων. Μια καλή στρατηγική που έχει υιοθετηθεί και από την διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών περιλαμβάνει τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Για να προφυλαχτούμε από τους ανεμοστρόβιλους, ενισχύουμε τις στέγες μας και γενικά την ανθεκτικότητα των κατοικιών μας. Περίπου όπως κάνουμε στο πλαίσιο της αντισεισμικής ενίσχυσης των κατασκευών. Για να προφυλαχτούμε από τις πλημμύρες κατασκευάζουμε αντιπλημμυρικά έργα είτε με ευθύνη της πολιτείας είτε με δική μας ευθύνη - αν πρόκειται για συστήματα απομάκρυνσης των νερών της βροχής.

Η αντιμετώπιση της ξηρασίας περνά μέσα από την κατασκευή φραγμάτων για τη συλλογή των νερών της βροχής αλλά και μέσα από τον περιορισμό των απωλειών λόγω διαρροής. Καθώς και με την εξοικονόμηση του νερού, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες π.χ. με την φύτευση «ξερικών» ειδών και ποικιλιών που χρειάζονται λιγότερο νερό.

Για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών έχουμε γράψει κατ' επανάληψη σε αυτήν εδώ τη στήλη. Καθαρισμός για μείωση της καύσιμης ύλης. Επιτήρηση με τη συμμετοχή και εθελοντών για έγκαιρη επέμβαση σε περίπτωση πυρκαγιάς. Πρόβλεψη αντιπυρικών ζωνών και αναδάσωση με λιγότερο εύφλεκτα είδη που έχουν την τάση να συγκρατούν νερό.

Τα έργα ενίσχυσης των ακτών κατά της διάβρωσης συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας αλλά και από τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Απαραίτητη είναι επίσης η εκπαίδευση όλων των πολιτών - ιδίως των παιδιών και των νέων - για τα μέτρα προφύλαξης σε περίπτωση ακραίων καιρικών φαινομένων και πλημμύρας.

Η κλιματική αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη, Μπορούμε να την επιβραδύνουμε και να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της. Όχι με φωνές και διαδηλώσεις! Αλλά με ενημέρωση, εκπαίδευση και τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο.

Περί αγωγής του πολίτη

Έφτασε η στιγμή που πρέπει να αναρωτηθούμε όχι τι μπορεί να κάνει το κράτος για μας αλλά τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για την πατρίδα
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 27 Οκτωβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-220)

Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις χειρότερες στιγμές της νεώτερης ιστορίας της. Στην πραγματικότητα η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει από το 2010. Από τη στιγμή που δεν μπορούσε να δανειστεί στις διεθνείς χρηματαγορές με λογικά επιτόκια. Από τη στιγμή που δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με τους δικούς της πόρους. Πώς αντιμετωπίστηκε αυτή η καταστροφή; Όπως θα αντιμετωπιζόταν ένας μεγάλος σεισμός, μια πλημμύρα, μια καταστροφική πυρκαγιά. Ζητώντας βοήθεια από τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς.

Αυτή τη φορά δεν μας έστειλαν σκηνές για τους σεισμόπληκτους ή πυροσβεστικά αεροπλάνα για τις φωτιές. Αλλά μας έδωσαν χαμηλότοκα δάνεια για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Και μας ζήτησαν, κάπως άγαρμπα είναι η αλήθεια, να κάνουμε κάποιες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Τις οποίες, όλοι οι εχέφρονες πολίτες αναγνώριζαν ότι έπρεπε να έχουμε κάνει εδώ και πολύ καιρό. Επιπλέον, το 2012 φρόντισαν να διαγράψουν και ένα μέρος του χρέους μας. Πάλι, είναι αλήθεια με κάπως άκομψο και ετεροβαρή τρόπο …

Όμως γρήγορα η καταστροφή μετατράπηκε σε κρίση. Που εξ ορισμού είναι η κατάσταση εκείνη στην οποία η διαχείριση μιας καταστροφής επικρίνεται δημόσια από εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς παράγοντες. Την εποχή που χρειαζόταν ενότητα και ομοψυχία, οι αλληλοκατηγορίες για εθνικές μειοδοσίες, για κακοδιαχείριση, ακόμη και για προδοσίες ήταν στην ημερησία διάταξη. Με τη συμβολή και πολλών μέσων επικοινωνίας που είχαν κάποια ιδιοτελή συμφέροντα να υπερασπίσουν. Και με την εκροή κεφαλαίων από τις τράπεζες είτε προς το εξωτερικό είτε και προς θυρίδες, ιδιωτικά χρηματοκιβώτια ή και στρώματα.

Και η κρίση επιδεινώθηκε. Με κλειστές τράπεζες και έλεγχο στη διακίνηση κεφαλαίων. Με την κατάρρευση της αγοράς και τις πρώτες ελλείψεις, ιδίως σε εισαγόμενα προϊόντα. Με το απειλούμενο κούρεμα των καταθέσεων και την εικαζόμενη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Με ένα κατεπείγον δημοψήφισμα όπου οι πολίτες ρωτήθηκαν αν συμφωνούν με κάποια έγγραφα τα οποία οι περισσότεροι δεν τα είχαν διαβάσει και τα οποία δεν ίσχυαν πια. Και με ένα αποτέλεσμα το οποίο ο καθείς μπορούσε να ερμηνεύσει κατά το δοκούν - οι μεν υπέρ του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι δε κατά.

Αυτό που ακολούθησε ήταν προβλέψιμο. Γιατί το υπαγόρευαν οι αριθμοί, οι διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει η χώρα και η γεωστρατηγική μας θέση. Μεταρρυθμίσεις και σκληρά δημοσιονομικά μέτρα. Τα οποία όλοι ξέρουμε ότι πλήττουν πρώτα-πρώτα τους ασθενέστερους και τους ανυπεράσπιστους. Όμως, πέρα από τις ενστάσεις και τις διαμαρτυρίες θα πρέπει να αναρωτηθούμε σοβαρά τι θα μπορούσαμε να κάνουμε εμείς, ως πολίτες, για να βοηθήσουμε την πατρίδα να ξεπεράσει την δύσκολη αυτή περίοδο. Να μερικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε όλοι.

Φροντίζουμε τη φύση. Ένας από τους κυριότερους πλουτοπαραγωγικούς μας πόρους είναι η ελληνική φύση. Παραλίες, βουνά, δάση, φαράγγια, αρχαιότητες. Οι τουρίστες τα εκτιμούν και πληρώνουν για να τα απολαύσουν. Ας τα βρουν καθαρά, χωρίς σκουπίδια. Χωρίς γκράφιτι. Χωρίς ακαλαίσθητες αυθαίρετες κατασκευές. Χωρίς ανεξέλεγκτες χωματερές.

Ας μην τα περιμένουμε όλα από την τοπική αυτοδιοίκηση. Η οποία δεν μπορεί να τρέχει πίσω από τον κάθε αμελή πολίτη που ρίχνει όπου λάχει τα πλαστικά του μπουκάλια και τα ποτήρια του φραπέ. Τα τσιγάρα του. Τις βρώμικες παιδικές πάνες. Τις πλαστικές σακούλες με τα σκουπίδια. Τα μπάζα και τις σπασμένες τουαλέτες από τις ανακαινίσεις … Αν δεν πετάξουμε σκουπίδια δεν θα χρειάζονται κάθε χρόνο τόσες εθελοντικές δράσεις αλλά και τόσες (επί πληρωμή) εξορμήσεις των συνεργείων των δήμων για τον καθαρισμό όσων σκουπιδιών αφήσαμε απερίσκεπτα γύρω μας.

Κι όσοι έχουν κουράγιο και χρόνο ας ακολουθήσουν το παράδειγμα άξιων συμπολιτών μας καθαρίζοντας κάποια παραλία. Ή καθαρίζοντας κάποια πινακίδα που δεν φαίνεται από το γκράφιτι και τα αυτοκόλλητα.

Αλληλεγγύη στην πράξη. Όταν δεν πληρώνεις ΦΠΑ κλέβεις τον συμπολίτη σου που θα φορολογηθεί αυστηρότερα. Όταν δεν δηλώνεις όλα τα εισοδήματα κλέβεις τον χαμηλοσυνταξιούχο που θα του κόψουν τη σύνταξη. Όταν βγάζεις λεφτά στο εξωτερικό ή τα φυλάς στο στρώμα μειώνεις τα διαθέσιμα χρήματα, υποχρεώνεις τις τράπεζες να δανειστούν από το εξωτερικό ή να στηριχτούν από το κράτος και τελικά αυξάνεις το δημόσιο χρέος και επιδεινώνεις την κατάσταση των φτωχότερων συμπολιτών μας.

Βέβαια, πιο υπεύθυνος για την καταστροφή είναι ο επαγγελματίας που κλέβει την εφορία εκδίδοντας εικονικά ή καθόλου τιμολόγια. Ο πολιτικός που δωροδοκείται αυξάνοντας το κόστος των δημόσιων έργων ή των προμηθειών. Ο λαθρέμπορος τσιγάρων ή καυσίμων. Για να αντιμετωπιστούν όλοι αυτοί απαιτούνται κατεπειγόντως οι μεταρρυθμίσεις που έχουν καθυστερήσει εδώ και χρόνια.

Όμως ο σεβασμός των συμπολιτών δεν εξαντλείται στον ΦΠΑ. Περιλαμβάνει την τήρηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και το σεβασμό των πεζών και των άλλων οδηγών κατά την οδήγηση. Τη μείωση της ηχορύπανσης. Την τήρηση της προτεραιότητας. Την υποστήριξη των ηλικιωμένων. Το καλό παράδειγμα στους νέους.

Περιλαμβάνει επίσης και την αγορά ελληνικών προϊόντων και την με κάθε τρόπο υποστήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων. Ιδίως όσων έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό και μπορούν να φέρουν συνάλλαγμα. Και όσων μπορούν, αυξάνοντας τις εργασίες τους να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Πρωτίστως των νέων …

Ψηφίζουμε ικανούς κι όχι λαοπλάνους. Όλοι ξέρουμε πως ένα μέρος της ευθύνης για την σημερινή κατάσταση ανήκει και στις ηγεσίες. Όμως κι αυτές δεν μας ήλθαν από άλλους γαλαξίες αλλά τις εκλέξαμε εμείς, υποκύπτοντας συχνά σε υποσχέσεις που ξέραμε ενδόμυχα ότι ήταν ψεύτικες. Ας μην ξανακάνουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον. Ας διαλέξουμε ικανότερους, τιμιότερους και φιλαληθέστερους πολιτικούς που να νοιάζονται για την πρόοδο της πατρίδας.

Της δικής μας πατρίδας!

Ευρωπαϊκές κρίσεις

Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση είναι «πολύγλωσση, πολυπολιτισμική … και σε κρίση!»
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 20 Οκτωβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-219)

Αυτός ήταν ο τίτλος μιας ομιλίας που έκανα στο Μουσείο Σολωμού της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών το περασμένο Σάββατο μετά από πρόσκληση του νεοσύστατου Εργαστηρίου «Γλώσσα και Πολιτική» του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιόνιου Πανεπιστημίου.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πολύγλωσση εκ κατασκευής αφού από την αρχή όλες οι γλώσσες των κρατών μελών της καθιερώθηκαν ως επίσημες γλώσσες και γλώσσες εργασίας. Αυτό το χαρακτηριστικό δεν είναι πολυτέλεια αφού η Ένωση παράγει δίκαιο άμεσα εφαρμόσιμο στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν στη γλώσσα τους το νόμο που πρέπει να εφαρμόσουν και πρέπει να μπορούν να επικοινωνήσουν με τα θεσμικά όργανα της Ένωσης στην γλώσσα τους.

Έτσι σήμερα, η Ένωση έχει 24 επίσημες γλώσσες. Και σε αυτές θα πρέπει να προσθέσουμε τις 36 περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες που είναι επίσημα αναγνωρισμένες στα κράτη μέλη. Για να μην αναφέρουμε τις εκατοντάδες διαλέκτους που μιλιούνται στην Ευρώπη χωρίς να έχουν κάποια επίσημη αναγνώριση …

Ταυτόχρονα, η Ένωση είναι και πολυπολιτισμική. Και αυτή η πολυπολιτισμικότητα εκφράζεται σε πολλούς τομείς. Κατ' αρχάς στο δίκαιο. Στο οποίο κυριαρχούν δύο μεγάλες οικογένειες, το αγγλοσαξονικό και το ρωμαϊκό με τις παραλλαγές του. Ένα άλλο χαρακτηριστικό πολυπολιτισμικότητας είναι η θρησκεία. Καθολικοί, ορθόδοξοι, διαμαρτυρόμενοι με πολλές παραλλαγές, ισραηλίτες, μωαμεθανοί. Διαφορετικές παραδόσεις που όμως πηγάζουν από κοινές πηγές και οι οποίες έχουν δώσει πολιτιστικά αριστουργήματα στο χώρο των τεχνών. Πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, μεγαλεπήβολα και εντυπωσιακά κτήρια, ανεπανάληπτα μουσικά έργα.

Άλλα στοιχεία πολιτισμού περιλαμβάνουν το εργασιακό ήθος και τις σχέσεις με το νόμο και τη εξουσία. Ως κατάλοιπα της φεουδαρχικής οργάνωσης, που σε μερικές χώρες εξακολούθησε να ισχύει μέχρι και τον περασμένο αιώνα, αλλά και πολύχρονης ξένης κατοχής μερικές ευρωπαϊκές κοινωνίες χαρακτηρίζονται από πνεύμα αντίστασης και αντιπαράθεσης. Άλλες κοινωνίες, επηρεασμένες από την βιομηχανική επανάσταση, οργανώθηκαν διαφορετικά και χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερο πνεύμα ομαδικότητας και συλλογικής αντιμετώπισης των κοινών προβλημάτων. Τέλος, στα στοιχεία της πολυπολιτισμικότητας πρέπει να συμπεριλάβουμε τον πλούτο της λογοτεχνίας, της μουσικής παράδοσης ακόμη και της γαστρονομίας.

Με βάση τις Συνθήκες, η Ένωση, δεν έχει αρμοδιότητα στον τομέα του πολιτισμού αλλά «συμβάλλει στην ανάπτυξη των πολιτισμών των κρατών μελών και σέβεται την εθνική και περιφερειακή πολυμορφία τους, ενώ ταυτόχρονα προβάλλει την κοινή πολιτιστική κληρονομιά». Ταυτόχρονα, «επιδιώκει να καταπολεμήσει κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού», και «καταβάλλει προσπάθεια για να εξασφαλίζει υψηλό επίπεδο ασφάλειας με τη θέσπιση μέτρων πρόληψης και καταπολέμησης της εγκληματικότητας, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας».

Σήμερα όμως, η Ένωση καλείται να αντιμετωπίσει και μια σειρά από καταστάσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν ως καταστροφές και που έχουν εξελιχθεί σε κρίσεις. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ορίζει ως καταστροφή μια «διαταραχή με απώλειες μεγαλύτερες από τους πόρους που διατίθενται για την αντιμετώπισή της». Και ο Γάλλος ειδικός στις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης Patrick Lagadec χαρακτηρίζει ως κρίσεις τις «έκτακτες ανάγκες, τα μείζονα περιστατικά ή τις καταστροφές κατά τις οποίες οι οργανισμοί που είναι επιφορτισμένοι με την διαχείριση ή την αντιμετώπισή τους βρίσκονται ξαφνικά στο επίκεντρο δημόσιας αμφισβήτησης και κριτικής από τον τύπο και άλλους εξωτερικούς παράγοντες αλλά και εκ των έσω, από το ίδιο τους το προσωπικό».

Η χρηματοπιστωτική κρίση δημιουργήθηκε από την ανεξέλεγκτη υπερχρέωση ορισμένων κρατών και τα υπερβολικά δάνεια που χορήγησαν οι τράπεζες. Το μεταναστευτικό και το προσφυγικό οφείλονται στην άφιξη περισσότερων ατόμων από όσα μπορούν να υποδεχτούν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες. Η οικονομική κρίση με την συρρίκνωση της οικονομίας οδηγεί σε ανεργία και υποβάθμιση της ποιότητας και του επιπέδου ζωής, ιδίως των ασθενέστερων κοινωνικά στρωμάτων. Με αποτέλεσμα να έχουμε και πολιτική κρίση με την άνοδο ακραίων πολιτικών σχηματισμών που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε αυτές τις άσχημες για τον πληθυσμό συνθήκες.

Ταυτόχρονα, η Ευρώπη αντιμετωπίζει και άλλες κρίσεις. Πληθυσμιακή λόγω γήρανσης του πληθυσμού. Περιβαλλοντική λόγω υποβάθμισης της βιοποικιλότητας και αύξησης της ρύπανσης. Και ενεργειακή λόγω της εξάρτησής της από εξωτερικές πηγές ενέργειας και αυξομείωσης των τιμών.

Θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί όλες αυτές οι κρίσεις; Πολύ πιθανόν αν η Ένωση είχε περισσότερες αρμοδιότητες και είχε ενεργήσει προληπτικά. Πήρε βέβαια μέτρα αλλά κατόπιν εορτής και μετά από την πίεση της κοινής γνώμης και των ίδιων των προβλημάτων. Η τραπεζική ένωση και το ευρωπαϊκό εξάμηνο είναι μέτρα για την αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Το πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση και τα μέτρα υποστήριξης της νόμιμης μετανάστευσης στοχεύουν στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.

Το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη και η δημιουργία της Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς μαζί με άλλα μέτρα στοχεύουν στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Η ενεργειακή ένωση, τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και η χρήση των ανανεώσιμων πηγών στοχεύουν στην μείωση της ενεργειακής μας εξάρτησής. Τα προγράμματα μείωσης των εκπομπών και η αυστηρότερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στοχεύουν στον περιορισμό των επιβάρυνσης του περιβάλλοντος. Η κρίση της γήρανσης του πληθυσμού αντιμετωπίζεται με την παράταση του ενεργού βίου και με τη χρήση νέων τεχνολογιών για τη διευκόλυνση των ηλικιωμένων.

Σήμερα, η Ένωση αγωνίζεται να αντιμετωπίσει πολυάριθμες και πολύπλοκες κρίσεις. Η επιστροφή στις βασικές της αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης, της δημοκρατικής νομιμοποίησης και της αξιοποίησης των κοινών πολιτιστικών της καταβολών είναι ο μόνος τρόπος για να τις υπερβεί με επιτυχία. Αλλά θα πρέπει να προχωρήσει και σε ευρύτερη πολιτική ενοποίηση, προς αυτό που ονειρεύτηκαν οι εμπνευστές του ευρωπαϊκού εγχειρήματος - τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης …

Το μέλλον της ελληνικής γλώσσας

Το μέλλον των ελληνικών εξαρτάται από την κατοχύρωση της θέσης τους στο ψηφιακό, οπτικοακουστικό και διαδικτυακό οικοσύστημα του 21ου αιώνα
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 13 Οκτωβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-218)

Συχνά διαβάζουμε δραματοποιημένες ιστορίες για το ζοφερό μέλλον που απειλεί την γλώσσα μας. Που κατακλύζεται δήθεν από ξένες λέξεις. Που απειλείται δήθεν από τα γκρήκλις που παλιά τα έλεγαν φραγκοχιώτικα. Που θα χάσει δήθεν για πάντα τους τόνους και τα πνεύματα, τα οποία χρησιμοποιούμε για να γράφουμε τα αρχαία ελληνικά ή τα κείμενα της καθαρεύουσας.

Μπορώ να σας βεβαιώσω ότι, ως ζωντανός οργανισμός, η ελληνική γλώσσα είναι καλά στην υγεία της και πορεύεται όπως όλες οι υγιείς γλώσσες. Μας το βεβαίωσε πρόσφατα ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης. καθηγητής της Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και υπεύθυνος σύνταξης του Χρηστικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής της Ακαδημίας Αθηνών. Σε προηγούμενη ευκαιρία μας είχε καθησυχάσει για τον περιορισμό της χρήσης των γκρήκλις. Κάτι που είχε επιβεβαιώσει παλαιότερα, με βάση μάλιστα και σχετικές μετρήσεις στο διαδίκτυο, ο Χρήστος Τσαλίδης, διαχειριστής της εταιρείας Neurolingo, μιας εταιρείας που εξειδικεύεται στην παραγωγή γλωσσικών εργαλείων υποστήριξης της ελληνικής γλώσσας.

Ταυτόχρονα, το καθεστώς της ελληνικής ως μιας από τις 24 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης της εξασφαλίζει προνομιακή αντιμετώπιση και υποστήριξη. Το καθεστώς αυτό εξασφάλισε ήδη από την δεκαετία του 1980 την ισότιμη υποστήριξη των ελληνικών μαζί με τις άλλες επίσημες γλώσσες στα συστήματα πληροφορικής των θεσμικών οργάνων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Κι αυτό παρόλο που υπήρχαν πράγματι τεχνικά προβλήματα λόγω του ελληνικού αλφαβήτου που ήταν τότε το μόνο μη λατινικό αλφάβητο που έπρεπε να υποστηριχτεί.

Τότε, εξασφαλίστηκε η υποστήριξη των ελληνικών στα συστήματα επεξεργασίας κειμένων και η δημιουργία βάσεων δεδομένων με ελληνικούς χαρακτήρες για την τεχνική ορολογία (Eurodicautom, η σημερινή IATE) και την ενωσιακή νομοθεσία και νομολογία (CELEX, η σημερινή EurLex). Κι επιπλέον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε τις λειτουργικές προδιαγραφές για την πολυγλωσσία στους υπολογιστές, προδιαγραφές που εφαρμόζουν οι εταιρείες πληροφορικής στα προϊόντα τους από το 1995 και μετά.

Η σωστή υποστήριξη των ελληνικών στους υπολογιστές συνέβαλε στην διατήρησή τους και στο ψηφιακό οικοσύστημα του διαδικτύου, όπου σιγά-σιγά περιορίζουν την χρήση των γκρήκλις. Όμως, στο εν λόγω οικοσύστημα εμφανίζονται πλέον νέοι κίνδυνοι. Κι έχουν να κάνουν με το καθεστώς υποστήριξης των ελληνικών στα σύγχρονα εργαλεία πληροφορικής με τα οποία διαχειριζόμαστε την γλώσσα.

Το 2012, μια κοινοπραξία ερευνητικών ιδρυμάτων από όλη την Ευρώπη ανέλυσε την κατάσταση 30 ευρωπαϊκών γλωσσών όσον αφορά την υποστήριξή τους σε σύγχρονα γλωσσικά εργαλεία. Η Λευκή Βίβλος με τίτλο «Η ελληνική γλώσσα στην ψηφιακή εποχή» ανέλυε την υποστήριξη της ελληνικής γλώσσας σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες γλωσσικών εργαλείων: μηχανική μετάφραση, ανάλυση κειμένου, επεξεργασία φωνής, και διαθεσιμότητα γλωσσικών πόρων. Τότε, η υποστήριξη των ελληνικών στα συστήματα μηχανικής μετάφρασης ήταν «μικρή ή καθόλου» ενώ στα εργαλεία ανάλυσης κειμένου, επεξεργασίας φωνής και γλωσσικών πόρων η υποστήριξη ήταν «αποσπασματική»

Σε δύο πρόσφατες ημερίδες που διοργάνωσαν το Γραφείο Αθηνών της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου / Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» (στις 24 Οκτωβρίου και στις 25 Οκτωβρίου) τέθηκε ξανά επί τάπητος η υποστήριξη των ελληνικών στα εργαλεία πληροφορικής. Κι αυτό για αρκετούς λόγους.

Πρώτον, η ανάπτυξη της Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς που αποτελεί στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα επόμενα χρόνια. Δεύτερον, ο όγκος των κειμένων που διατίθενται πλέον στο ψηφιακό οικοσύστημα και τα οποία είναι αδύνατον να μεταφραστούν από εξειδικευμένους μεταφραστές χωρίς βοήθεια από συστήματα αυτόματης μετάφρασης. Τρίτον, οι γλωσσικοί συνδυασμοί μόνο για τις 24 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 552 - και στην Ευρώπη μιλιούνται 60 συνολικά γλώσσες αν συνυπολογίσει κανείς και τις μειονοτικές.

Για όλους αυτούς τους λόγους αλλά και για να διατηρήσει την ανεξαρτησία της έναντι μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών που έχουν αρχίσει να εκμεταλλεύονται την δεσπόζουσα θέση τους στην αγορά π.χ. της αυτόματης μετάφρασης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα συντονισμού των γλωσσικών πόρων για όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες.

Πρόκειται για τη συλλογή σωμάτων κειμένων σε κάθε μια από τις γλώσσες της ΕΕ καθώς και ελεγμένων μεταφρασμένων κειμένων σε δύο ή περισσότερες γλώσσες. Με αυτά τα σώματα κειμένων «εκπαιδεύονται» προγράμματα πληροφορικής που χρησιμοποιούνται για αυτόματη μετάφραση, για την πρόταση διορθώσεων της ορθογραφίας και της σύνταξης ηλεκτρονικών κειμένων, καθώς και σε συστήματα αναγνώρισης κειμένων, ανάλυσης της φωνής και σύνθεσης ομιλίας. Όσο περισσότερα σώματα ελληνικών κειμένων συγκεντρωθούν τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα που θα δίνουν τα εν λόγω προγράμματα στο μέλλον για τα ελληνικά.

Στην πράξη αυτό θα σημαίνει καλύτερους ορθογραφικούς διορθωτές της ελληνικής γλώσσας για υπολογιστές, ταμπλέτες και κινητά, καλύτερη υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων με προβλήματα όρασης και ακοής. Επίσης, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης καλύτερη υποστήριξη σε συστήματα επικοινωνίας των δημόσιων διοικήσεων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ενωσιακό επίπεδο με τους ευρωπαίους πολίτες σε όλες τις γλώσσες.

Ο πολίτης θα μπορεί για παράδειγμα να λάβει ένα πιστοποιητικό γέννησης από την Τσεχία, μια βεβαίωση από την εφορία του Βελγίου ή ένα αντίγραφο ποινικού μητρώου από την Γερμανία στη γλώσσα του ακόμη κι αν βρίσκεται σε άλλη χώρα της ΕΕ και δεν γνωρίζει τσεχικά, φλαμανδικά ή γερμανικά … Ταυτόχρονα η επικοινωνία των δημόσιων διοικήσεων θα γίνει ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αφού η μετάφραση πολλών κειμένων θα καταστεί ευκολότερη και η δουλειά των μεταφραστών - που πρέπει πάντα να ελέγξουν τα τελικά κείμενα - αποδοτικότερη.

Η προσπάθεια έχει ξεκινήσει. Οι αρμόδιες εθνικές αρχές έχουν επίγνωση. Ας ελπίσουμε ότι θα κινητοποιηθούν σωστά για να εξασφαλίσουμε την επιβίωση και ανάπτυξη στο ψηφιακό, οπτικοακουστικό, διαδικτυακό οικοσύστημα μιας γλώσσας με ιστορία χιλιάδων χρόνων - της ελληνικής.

Περί «κηφήνων»

Πολλές εφαρμογές των μη επανδρωμένων ιπτάμενων οχημάτων αφορούν άμεσα την προστασία των πολιτών αλλά η σωστή τους χρήση θέτει νέες προκλήσεις όσον αφορά την ασφάλεια …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 6 Οκτωβρίου 2015 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-217)

Τα λένε drones (προφ. ντρόουνς), δηλαδή «κηφήνες» από τη μελισσοκομία. Αποτελούν εξέλιξη των τηλεκατευθυνόμενων μοντέλων αεροσκαφών που άρχισαν σιγά-σιγά να αποκτούν δυνατότητες αυτόνομης πτήσης με τη βοήθεια συστημάτων αυτόματης πλοήγησης. Φυσικά, όπως συχνά συμβαίνει με κάθε νέα τεχνολογία, χρησιμοποιήθηκαν για πολεμικούς σκοπούς όπως για εκτελέσεις τρομοκρατών σε απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη.

Τηλεκατευθυνόμενα μοντέλα χρησιμοποιούνται επίσης και ως κινούμενοι στόχοι π.χ. για την εκπαίδευση στις βολές πυροβολικού ή πυραύλων εδάφους-αέρος ή αέρος-αέρος. Μάλιστα, στα Χανιά λόγω γειτνίασης με το Πεδίο Βολής Κρήτης, έχει αναπτυχθεί και σχετική τεχνογνωσία από ελληνικές εταιρείες όπως π.χ. η ALTUS LSA.

Παράλληλα με τις στρατιωτικές εφαρμογές, οι «κηφήνες» άρχισαν να χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο και σε άλλες εξαιρετικά χρήσιμες ειρηνικές εφαρμογές. Εξοπλισμένοι με μια φωτογραφική ή μια κινηματογραφική μηχανή μπορούν να απεικονίσουν από ψηλά τις ομορφιές μιας περιοχής και να αποκαλύψουν μυστικά που δεν φαίνονται πάντα από το έδαφος. Τα ΧΝ έχουν αναρτήσει στις ιστοσελίδες τους αρκετά βίντεο της Chania Aerial Creations με υπέροχες απόψεις της Πόλης και του Νομού Χανίων από ψηλά. Αλλά στο διαδίκτυο υπάρχουν πολυάριθμα τέτοια βίντεο για τα Χανιά και την Κρήτη τραβηγμένα από τον ουρανό …

Στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σαάτσι της Ρωσίας χρησιμοποιήθηκαν «κηφήνες» για να κινηματογραφήσουν αγώνες σκι και χιονοσανίδας (σνόουμπορντ) γιατί εξασφάλιζαν κοντινότερες λήψεις των αθλητών και ήταν πιο ευέλικτοι σε σχέση με τις κάμερες που ήταν αναρτημένες από καλώδια. Και οι φοιτητές δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι στις ΗΠΑ διδάσκονται και την χρήση των «κηφήνων» για τη συλλογή ειδήσεων μέσω εναέριας βιντεοσκόπησης και φωτογράφισης.

Άλλες χρήσεις περιλαμβάνουν τον εντοπισμό, με χρήση ανιχνευτών θερμότητας, περιπτώσεων λαθροθηρίας αλλά και επιβλαβών για τις καλλιέργειες ζώων. Την παρακολούθηση απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών ή και εκτεταμένων καλλιεργειών. Τη μελέτη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Την χαρτογράφηση και τη συλλογή γεωδαιτικών δεδομένων, τομέα στον οποίο αναπτύσσει σχετική δραστηριότητα και το Πολυτεχνείο Κρήτης - με την ομάδα χωρικής πληροφορικής που μεταξύ άλλων κατασκευάζει και χρησιμοποιεί «κηφήνες».

Όσον αφορά τις εφαρμογές στον τομέα της δημόσιας τάξης, μερικές υπηρεσίες τροχαίας εξετάζουν το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν «κηφήνες» για τον έλεγχο της οδικής κυκλοφορίας, ενώ και η Ελληνική Αστυνομία έχει προμηθευτεί «κηφήνες» που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ιπτάμενα περιπολικά π.χ. για τον έλεγχο της ρύπανσης του περιβάλλοντος, την παρακολούθηση και εντοπισμό εγκληματιών και την από αέρος υποστήριξη διάφορων επιχειρήσεων της αστυνομίας.

Όμως, τα μη επανδρωμένα ιπτάμενα οχήματα αποδεικνύονται χρησιμότατα και σε περιπτώσεις ατυχημάτων και καταστροφών. Όπως για την επιτήρηση σημείων που είναι απροσπέλαστα στον άνθρωπο π.χ. λόγω ραδιενέργειας, κατεστραμμένων οδών πρόσβασης, ή πυρκαγιάς. Αλλά και για την επείγουσα μεταφορά φαρμακευτικού υλικού σε περιοχές που έχουν αποκλειστεί λόγω σεισμών, κατολισθήσεων ή πλημμύρας.

Μια άλλη εφαρμογή που παρουσιάστηκε πρόσφατα στην Ολλανδία αφορά έναν ιπτάμενο αυτόματο απινιδωτή που μπορεί να φθάσει πολύ γρήγορα στο θύμα καρδιακού επεισοδίου, ιδίως σε πόλεις όπου η πυκνή κυκλοφορία εμποδίζει την μετακίνηση ασθενοφόρων. Ο απινιδωτής φτάνει ως από μηχανής θεός και μάλιστα δίνει οδηγίες για την βέλτιστη χρήση του από τους πολίτες - οι οποίοι καλόν θα είναι να έχουν παρακολουθήσει κάποια σχετική εκπαίδευση, κυρίως για να μην χάνουν την ψυχραιμία τους και να μπορούν να φανούν χρήσιμοι στο θύμα.

Πρόσφατα, η επιτροπή Μεταφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε έκθεση σχετικά με τη θέσπιση νέων κανόνων που θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Ευρώπη και στην ασφαλή τους χρήση. Η εισηγήτρια της έκθεσης η βρετανίδα κα Jacqueline Foster, δήλωσε σχετικά: «Αυτό που έχουμε δει τα τελευταία 15 χρόνια, από πλευράς εμπορίου, είναι η τεράστια αύξηση του κλάδου... Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη χρησιμοποιούνται για να ελέγξουν καλλιέργειες, σε ανθρωπιστικές καταστροφές, πυρκαγιές δασών και σιδηροδρομικών γραμμών αλλά και στον κινηματογράφο. Όμως θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι υπάρχουν κατάλληλες σχολές για την εκμάθηση της λειτουργίας τους».

Στην έκθεση τονίζεται η ανάγκη δημιουργίας πλαισίου ασφαλούς λειτουργίας π.χ. με την πρόβλεψη δυνατότητας ανίχνευσης άλλων αεροσκάφη που χρησιμοποιούν τον ίδιο εναέριο χώρο, διασφαλίζοντας ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι για τα επανδρωμένα αεροσκάφη. Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη πυκνοκατοικημένες περιοχές, ζώνες όπου απαγορεύονται οι πτήσεις όπως αεροδρόμια, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, πυρηνικά και χημικά εργοστάσια αλλά και άλλες υποδομές ζωτικής σημασίας. Εντωμεταξύ πολλαπλασιάζονται διεθνώς οι περιπτώσεις αποφυγής συγκρούσεων «κηφήνων» και αεροσκαφών στη τελευταία στιγμή …

Σχετική διαβούλευση για το κανονιστικό πλαίσιο της λειτουργίας «κηφήνων» έχει επίσης ξεκινήσει και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση του Αριθμού Επειγόντων (www.eena.org) έχει συγκροτήσει σχετική ομάδα εργασίας στην οποία συμμετέχουν πάνω από 80 μέλη από 26 χώρες. Στόχος της ΕΕΝΑ είναι η σύνταξη Λευκής Βίβλου που να καλύπτει τις τεχνικές, νομικές και επιχειρησιακές πτυχές της χρήσης «κηφήνων» σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.