Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Απριλίου 2011.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Μα εγώ μιλάω για δύναμη της ελπίδας ισοδύναμη …
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Τι το κοινό έχουν οι σεισμοί και τα τροχαία; Μα βέβαια τις δυνάμεις και τις επιταχύνσεις που αναπτύσσονται και επιδρούν πάνω στα κτήρια, στα οχήματα και τελικά πάνω στους ανθρώπους.
Το διαβάζουμε σχεδόν καθημερινά. Μια από τις κύριες αιτίες των τροχαίων δυστυχημάτων είναι η υπερβολική ταχύτητα. Όταν οδηγούμε ένα όχημα με μεγάλη ταχύτητα, η επιβράδυνση αλλά και οι δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά τη στιγμή της σύγκρουσης είναι πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με εκείνες που θα αναπτυσσόταν αν οδηγούσαμε με μικρότερη ταχύτητα. Στην απλούστερη περίπτωση το κεφάλι μας θα τιναχτεί με μεγαλύτερη ταχύτητα προς τα εμπρός ή προς τα πίσω αλλά και ο εγκέφαλός μας θα προσκρούσει με μεγαλύτερη ταχύτητα στα εσωτερικά τοιχώματα του κρανίου. Από την εμπειρία μας και χωρίς να υπεισερχόμαστε σε μαθηματικές αποδείξεις (και ζητώ από τους συναδέλφους Φυσικούς να με συγχωρήσουν για την απλοποίηση) μπορούμε να πούμε ότι όσο μεγαλύτερη η ταχύτητα τόσο και σοβαρότεροι τραυματισμοί ιδίως όταν δεν έχει χρησιμοποιηθεί ζώνη ασφαλείας ή αερόσακοι για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις των δυνάμεων που ασκούνται κατά τη στιγμή της σύγκρουσης.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες επενδύουν πολλά χρήματα για να μετρήσουν με ειδικά σχεδιασμένες κούκλες τις δυνάμεις και τις επιταχύνσεις που εξασκούνται πάνω στο ανθρώπινο σώμα κατά τη στιγμή της σύγκρουσης. Έτσι σχεδιάζουν καλύτερα συστήματα παθητικής προστασίας των επιβατών που απορροφούν τις δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά τη σύγκρουση. Βέβαια, καλόν είναι να μην παίζει κανείς «ρωσική ρουλέτα» με το γκάζι – όσο μικρότερη η ταχύτητα του οχήματος τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα επιβίωσης με ελαφρά ή και καθόλου τραύματα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να πηγαίνουμε «σαν τον κάβουρα» στα τμήματα του οδικού δικτύου όπου προβλέπεται μεγαλύτερο όριο ταχύτητας …
Από την άλλη πλευρά, ας φανταστούμε τους σεισμούς σαν ένα τεράστιο «τρίξιμο» στην επιφάνεια του πλανήτη μας εξ αιτίας της τριβής που αναπτύσσεται όταν συγκρούονται λόγω μετακίνησης οι (τεκτονικές λεγόμενες), πλάκες οι οποίες «επιπλέουν» και κινούνται ανεξάρτητα πάνω στο μανδύα της Γης. Το τρίξιμο μεταδίδεται σαν κύμα και νοιώθουμε το «τράνταγμα» (που το λέμε σεισμό) όπως νοιώθουμε να τρίζουν τα τζάμια όταν περνά σε χαμηλό ύψος ένα αεροπλάνο ή όταν οι γείτονες έχουν βάλει τη μουσική στη διαπασών. Στην περίπτωση του σεισμού, τις επιταχύνσεις και τις δυνάμεις τις υφίστανται ο κατασκευές, τα σπίτια, τα κτήρια γραφείων, τα σχολεία, οι γέφυρες, οι αυτοκινητόδρομοι, οι πυλώνες μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, οι κινηματογράφοι και τα θέατρα.
Δύο είναι οι παράγοντες που μπορούν να περιορίσουν τις επιπτώσεις των επιταχύνσεων στις κατασκευές. Η σύσταση του εδάφους και η ποιότητα της κατασκευής. Κτήρια που έχουν κατασκευαστεί πάνω σε συμπαγή βράχο, όπως η Ακρόπολη των Αθηνών, υφίστανται πολύ μικρότερες επιταχύνσεις. Κτήρια, που έχουν κτιστεί έτσι ώστε να αντιδρούν ως συμπαγείς μάζες στις επιταχύνσεις υφίστανται πολύ λιγότερο τις δυσμενείς επιπτώσεις των σεισμών. Γι’ αυτό και πρωταρχική σημασία για την προστασία από τους σεισμούς έχει ο σωστός σχεδιασμός των κτηρίων με βάση δεδομένα από ένα πυκνό δίκτυο επιταχυνσιογράφων, δηλαδή συσκευών που μετρούν τις επιταχύνσεις που αναπτύσσονται μετά από κάθε μικρό ή μεγάλο σεισμό. Μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι για την ασφάλεια των πολιτών, πολύ περισσότερο χρειάζονται τα δεδομένα των επιταχυνσιογράφων παρά τα δεδομένα που συλλέγουν οι σεισμογράφοι που μετρούν την ένταση και το επίκεντρο του σεισμού. Πράγματι, ένας μεγάλος σχετικά σεισμός που όμως σημειώνεται σε μεγάλο βάθος προκαλεί πολύ μικρότερες επιταχύνσεις δηλαδή και καταστροφές από έναν μέτριο σεισμό μικρού βάθους.
Η Κρήτη λόγω θέσης στα όρια των τεκτονικών πλακών Αφρικής και Ευρώπης είναι εκ φύσεως σεισμογενής. Η πρόσφατα αναγγελθείσα από το Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (ΙΤΣΑΚ) τελική φάση εγκατάστασης και λειτουργίας του Εθνικού Δικτύου Επιταχυνσιογράφων θα συμβάλλει στον σχεδιασμό ασφαλέστερων αντισεισμικών κατασκευών και στην καλύτερη προστασία των κατοίκων σε περίπτωση σεισμού. Για την προστασία από τα τροχαία, ο καθένας ας σκεφτεί με τι δύναμη κτυπά ο εγκέφαλός του στο εσωτερικό τοίχωμα του κρανίου του, ακόμη κι όταν είναι τόσο «ελαφρύς» που τον ωθεί να κινείται με υπερβολική ταχύτητα …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Μα εγώ μιλάω για δύναμη της ελπίδας ισοδύναμη …
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Τι το κοινό έχουν οι σεισμοί και τα τροχαία; Μα βέβαια τις δυνάμεις και τις επιταχύνσεις που αναπτύσσονται και επιδρούν πάνω στα κτήρια, στα οχήματα και τελικά πάνω στους ανθρώπους.
Το διαβάζουμε σχεδόν καθημερινά. Μια από τις κύριες αιτίες των τροχαίων δυστυχημάτων είναι η υπερβολική ταχύτητα. Όταν οδηγούμε ένα όχημα με μεγάλη ταχύτητα, η επιβράδυνση αλλά και οι δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά τη στιγμή της σύγκρουσης είναι πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με εκείνες που θα αναπτυσσόταν αν οδηγούσαμε με μικρότερη ταχύτητα. Στην απλούστερη περίπτωση το κεφάλι μας θα τιναχτεί με μεγαλύτερη ταχύτητα προς τα εμπρός ή προς τα πίσω αλλά και ο εγκέφαλός μας θα προσκρούσει με μεγαλύτερη ταχύτητα στα εσωτερικά τοιχώματα του κρανίου. Από την εμπειρία μας και χωρίς να υπεισερχόμαστε σε μαθηματικές αποδείξεις (και ζητώ από τους συναδέλφους Φυσικούς να με συγχωρήσουν για την απλοποίηση) μπορούμε να πούμε ότι όσο μεγαλύτερη η ταχύτητα τόσο και σοβαρότεροι τραυματισμοί ιδίως όταν δεν έχει χρησιμοποιηθεί ζώνη ασφαλείας ή αερόσακοι για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις των δυνάμεων που ασκούνται κατά τη στιγμή της σύγκρουσης.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες επενδύουν πολλά χρήματα για να μετρήσουν με ειδικά σχεδιασμένες κούκλες τις δυνάμεις και τις επιταχύνσεις που εξασκούνται πάνω στο ανθρώπινο σώμα κατά τη στιγμή της σύγκρουσης. Έτσι σχεδιάζουν καλύτερα συστήματα παθητικής προστασίας των επιβατών που απορροφούν τις δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά τη σύγκρουση. Βέβαια, καλόν είναι να μην παίζει κανείς «ρωσική ρουλέτα» με το γκάζι – όσο μικρότερη η ταχύτητα του οχήματος τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα επιβίωσης με ελαφρά ή και καθόλου τραύματα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να πηγαίνουμε «σαν τον κάβουρα» στα τμήματα του οδικού δικτύου όπου προβλέπεται μεγαλύτερο όριο ταχύτητας …
 |
| Η μελέτη των επιταχύνσεων γίνεται με ειδικές κούκλες εξοπλισμένες με αισθητήρες |
Δύο είναι οι παράγοντες που μπορούν να περιορίσουν τις επιπτώσεις των επιταχύνσεων στις κατασκευές. Η σύσταση του εδάφους και η ποιότητα της κατασκευής. Κτήρια που έχουν κατασκευαστεί πάνω σε συμπαγή βράχο, όπως η Ακρόπολη των Αθηνών, υφίστανται πολύ μικρότερες επιταχύνσεις. Κτήρια, που έχουν κτιστεί έτσι ώστε να αντιδρούν ως συμπαγείς μάζες στις επιταχύνσεις υφίστανται πολύ λιγότερο τις δυσμενείς επιπτώσεις των σεισμών. Γι’ αυτό και πρωταρχική σημασία για την προστασία από τους σεισμούς έχει ο σωστός σχεδιασμός των κτηρίων με βάση δεδομένα από ένα πυκνό δίκτυο επιταχυνσιογράφων, δηλαδή συσκευών που μετρούν τις επιταχύνσεις που αναπτύσσονται μετά από κάθε μικρό ή μεγάλο σεισμό. Μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι για την ασφάλεια των πολιτών, πολύ περισσότερο χρειάζονται τα δεδομένα των επιταχυνσιογράφων παρά τα δεδομένα που συλλέγουν οι σεισμογράφοι που μετρούν την ένταση και το επίκεντρο του σεισμού. Πράγματι, ένας μεγάλος σχετικά σεισμός που όμως σημειώνεται σε μεγάλο βάθος προκαλεί πολύ μικρότερες επιταχύνσεις δηλαδή και καταστροφές από έναν μέτριο σεισμό μικρού βάθους.
 |
| Επιταχυνσιογράφος του τύπου που θα εγκατασταθεί στο εθνικό δίκτυο |
 |
| Ελληνικό Δίκτυο Επιταχυνσιογράφων |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου