Καθημερινές συνήθειες και υγεία

Για να γίνουν πραγματικότητα οι ευχές για καλή υγεία απαιτούνται και κάποιες καθημερινές προσπάθειες για αλλαγή συμπεριφοράς …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 16 Ιανουαρίου 2018 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-315)

«Υγεία! Υγεία πάνω απ’ όλα!». Είναι η ευχή που όλοι και όλες ανταλλάξαμε και σ’ αυτές τις γιορτές. Αυτό ευχόμαστε σε γενέθλια, ονομαστικές εορτές και σε κάθε περίπτωση που θέλουμε να πούμε έναν καλό λόγο σε φίλους, συγγενείς ή συνεργάτες. Όμως η ευχή αυτή, από μόνη της, είναι δυστυχώς κενή περιεχομένου! Γιατί αν δεν αλλάξουμε μια σειρά από βλαβερές καθημερινές συνήθειες είναι σίγουρο ότι η υγεία μας θα υποφέρει. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά …

Κάπνισμα. Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες 27% με 37 % των Ελλήνων δηλώνουν πως είναι καπνιστές, ενώ 87% με 97% δηλώνουν παθητικοί καπνιστές αφού έχουν εκτεθεί σε καπνό τσιγάρου σε κλειστούς χώρους. Τι επιπτώσεις έχει το κάπνισμα στην υγεία; Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, καρκίνος διάφορων μορφών, καρδιαγγειακά νοσήματα, άσθμα κι ένα σωρό άλλες ασθένειες έχουν αποδεδειγμένα συνδεθεί με το κάπνισμα.

Είναι σίγουρο ότι η διακοπή του καπνίσματος δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η νικοτίνη αποτελεί ισχυρότατη εξαρτησιογόνο ουσία δεύτερη μετά την ηρωίνη όσον αφορά την σωματική εξάρτηση και τρίτη μετά και την κοκαΐνη όσον αφορά την ψυχολογική εξάρτηση. Γι’ αυτό και η απεξάρτηση, εκτός από στερεά απόφαση απαιτεί τη βοήθεια ειδικού ιατρού, φαρμακευτική αγωγή συχνά και ψυχολογική υποστήριξη.

Οινοπνευματώδη. Με βάση πρόσφατες ανακοινώσεις της Αμερικανικής Ένωση Κλινικής Ογκολογίας, το αλκοόλ είναι άμεσα υπεύθυνο για 5% έως 6% των νέων καρκίνων και των θανάτων από καρκίνο παγκοσμίως. Δεν μιλούμε για το ένα ποτηράκι κρασί με το φαγητό αλλά για τα δυνατά οινοπνευματώδη αρχίζοντας από την τσικουδιά και το ουίσκι.

Δυστυχώς, στην Κρήτη παρατηρείται το φαινόμενο να καταναλώνουν οινοπνευματώδη ακόμη και ανήλικοι! Μάλιστα, το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) Αριάδνη στα Χανιά κατέγραψε πρόσφατα και το μικρότερο σε ηλικία περιστατικό με πρόβλημα χρήσης αλκοόλ, ένα μαθητή της Δ' τάξης δημοτικού (9-10 χρονών)! Επιπλέον, σημειώνεται ότι το πρόβλημα στην Κρήτη είναι τεράστιο με αποτέλεσμα οι θάνατοι από αλκοόλ να είναι διπλάσιοι σε σχέση με τους θανάτους από τα ναρκωτικά.Επισημαίνεται ότι παραπάνω από τους μισούς που πίνουν, πιάνουν μετά το τιμόνι.

Διατροφή. Όλοι υπερηφανευόμαστε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Ωστόσο πολύ λίγοι έχουν υπόψη τους τη φράση του Ιπποκράτη, πατέρα της ιατρικής, ότι «βεβαιότατόν τε καὶ προφανέστατον φάρμακον ἀφελόντα τὰ διαιτήματα» (Περὶ ἀρχαίας ἰητρικῆς, 10). Δηλαδή, «το πιο σίγουρο και προφανέστατο φάρμακο είναι να σταματήσουμε την (προηγούμενη) διατροφή» ή με άλλα λόγια «το φάρμακο σου είναι η τροφή σου».

Η ειρωνεία είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν αναλογιστεί κανείς πως οι Κρητικοί έχουμε εγκαταλείψει τις τρεις βασικές αρχές της Κρητικής διατροφής, την οποία τόσο διαφημίζουμε παγκοσμίως. Ας τις ξαναθυμίσουμε! Καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ακατέργαστων δημητριακών, γαλακτοκομικών προϊόντων, ελαιόλαδου και μέτρια κατανάλωση κρασιού. Εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριών, πουλερικών, αυγών. Και μηνιαία κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Χρησιμότατη είναι και η άφθονη κατανάλωση νερού – 2 με 2,5 λίτρα σε ημερήσια βάση (8-12 ποτήρια κατανεμημένα ομοιόμορφα μέσα στη ημέρα).

Σωματική άσκηση. Ας θυμηθούμε πάλι τους αρχαίους που διακήρυσσαν ότι «νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ». Οι γιατροί συστήνουν μισή ώρα ελαφριά άσκηση την ημέρα για να αποφεύγονται μια σειρά από ασθένειες όπως ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά, το άγχος κλπ.

Η πεζοπορία, το κολύμπι, η ποδηλασία είναι εύκολα αθλήματα που δεν απαιτούν ιδιαίτερο κόστος και εξασφαλίζουν ευεξία και ευζωία. Οι οργανωμένες ημερήσιες εκδρομές στο βουνό το Σαββατοκύριακο εξισορροπούν την έλλειψη άσκησης κατά τη διάρκεια της εβδομάδας και αντισταθμίζουν τα μειονεκτήματα της καθιστικής ζωής.

Κυκλοφορία. Κάποτε οι μετακινήσεις σε μεγάλες αποστάσεις ήταν δύσκολες έως αδύνατες. Στις μέρες μας οι Χανιώτες πάνε για καφέ στο Ρέθυμνο ή για φαγητό στην Παλαιόχωρα. Ωστόσο, οι μετακινήσεις αυτές, που πραγματοποιούνται συνήθως με σχετικά υψηλές ταχύτητες εγκυμονούν κινδύνους. Οι καλές συνήθειες περιλαμβάνουν τη χρήση ζώνης ασφαλείας και κράνους, τη σωστή πρόσδεση των παιδιών, την αποφυγή χρήσης κινητού τηλεφώνου και την τήρηση των ορίων ταχύτητας.

Αποφεύγουμε να οδηγούμε υπό την επήρεια αλκοόλ ή άλλων ουσιών. Δεν κάνουμε αντικανονικές προσπεράσεις, ιδίως όταν δεν έχουμε ορατότητα και δεν παραβιάζουμε τα σήματα STOP και τους φωτεινούς σηματοδότες. Η χώρα μας, ιδιαίτερα η Κρήτη, πληρώνει κάθε χρόνο βαρύ φόρο αίματος με εκατοντάδες νεκρούς και ακόμη περισσότερους τραυματίες, πολλοί από τους οποίους μένουν ανάπηροι για όλη την υπόλοιπη ζωή τους.

Εξαρτήσεις. Αναφερθήκαμε παραπάνω στο κάπνισμα και τα οινοπνευματώδη. Υπάρχουν ωστόσο και άλλες εξαρτήσεις που μπορούν να καταστρέψουν την υγεία μας και τη ζωή μας. Ναρκωτικά, χαρτοπαιξία και άλλα τυχερά παιχνίδια, εξάρτηση από το διαδίκτυο και ηλεκτρονικά παιχνίδια ακόμη και δογματικές εξαρτήσεις από αιρέσεις και σέχτες.

Πρόκειται για συνήθειες που ξεκινούν σαν παιχνίδια ή για να ξεφύγουμε από κάποια προβλήματα της καθημερινότητας, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε χωρίς να το καταλάβουμε παγιδευμένοι σε θανατηφόρες ατραπούς. Η θεραπεία είναι συχνά δυσκολότατη και απαιτεί οπωσδήποτε υποστήριξη από ειδικό ψυχολόγο αλλά και προσωπική απόφαση για αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη ζωή.

Συμπέρασμα. Η καλή υγεία εξαρτάται πολύ συχνά από τις καλές καθημερινές μας συνήθειες. Στο χέρι μας είναι να αλλάξουμε συνήθειες για να διατηρήσουμε και να βελτιώσουμε την υγεία μας. Ενθυμούμενοι και την λαϊκή παροιμία «Ό,τι παθαίνει το κορμί, το φταίει το κεφάλι».