Περί πολιτικής προστασίας (τρίτο μέρος)

Οι επικοινωνίες έκτακτης ανάγκης αποτελούν πρωταρχικής σημασίας μέρος του συστήματος πολιτικής προστασίας …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 21 Αυγούστου 2018 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-341)

Σεπτέμβριος του 2002, στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Προτύπων (ETSI) στη Σοφία-Αντίπολη κοντά στις Κάννες. Πρώτη συνάντηση της ομάδας τυποποίησης των τηλεπικοινωνιών έκτακτης ανάγκης (EMTEL). Πώς όμως ορίζεται ο συγκεκριμένος τομέας; Στην παρουσίασή μου προτείνω έναν ορισμό, τον οποίο υιοθετεί ομόφωνα η ομάδα και έκτοτε καθιερώνεται για όλες τις σχετικές εργασίες τυποποίησης παγκοσμίως.

Οι επικοινωνίες έκτακτης ανάγκης περιλαμβάνουν τέσσερεις συνιστώσες. Επικοινωνία των πολιτών που βρίσκονται σε κίνδυνο με τις αρχές και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Επικοινωνία των αρχών και των υπηρεσιών μεταξύ τους. Επικοινωνία των αρχών με τους πολίτες σε περιπτώσεις επικείμενης ή εξελισσόμενης έκτακτης ανάγκης ή καταστροφής. Και τέλος επικοινωνία των πολιτών μεταξύ τους σε περιπτώσεις καταστροφών.

112, ο Ευρωπαϊκός αριθμός επειγόντων. Έχουμε ξαναγράψει αρκετές φορές για το 112. Τον ευρωπαϊκό αριθμό κλήσεως έκτακτης ανάγκης. Τον καλούμε μόνο όταν κινδυνεύει ζωή ή περιουσία. Και μας φέρνει σε επαφή με όλες τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (αστυνομία, ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ, πυροσβεστική και Λιμενικό). Δυστυχώς, είναι σχεδόν άγνωστος στους Έλληνες αφού σε περίπτωση ατυχήματος μόνο 6% θα τον καλούσε στην Ελλάδα και 14% στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δεν λειτουργεί για άτομα με αναπηρία και ο χρόνος γεωεντοπισμού του καλούντος είναι 8' λεπτά και 40" δευτερόλεπτα, ο δεύτερος μεγαλύτερος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τις 7,7 εκατ. κλήσεις που έγιναν το 2017 στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκη, τα 2,0 εκατ. (περίπου το 26% του συνόλου) έγιναν στο 112. Αλλά δυστυχώς, ποσοστό 96,93% από αυτές ήταν λανθασμένες ή απατηλές. Λόγω έλλειψης ενημέρωσης αλλά και επειδή δεν υπάρχει δυνατότητα ελέγχου αφού όσοι τηλεφωνούν άσκοπα στο 112 δεν τιμωρούνται (όπως σε άλλες χώρες).

Από το 2011 έχει ξεκινήσει, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΣΠΑ), ένα έργο αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού του 112 με στόχο την κατάργηση των εθνικών αριθμών έκτακτης ανάγκης (100, 166, 199, 108). Δυστυχώς, οι αναδιοργανώσεις της πολιτικής προστασίας, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες και οι αλλαγές κυβερνήσεων καθυστέρησαν το έργο. Το οποίο ελπίζεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί στις αρχές του 2019.

Ωστόσο, παρόλο, που το 2011 οι προδιαγραφές του εν λόγω έργου ήταν σύγχρονες και πρωτοποριακές, το τελικό σύστημα θα πρέπει να αναβαθμιστεί τουλάχιστον με την μεταγενέστερη τεχνολογία του προηγμένου γεωεντοπισμού κινητών (AML). Η συγκεκριμένη τεχνολογία επιτρέπει τον γεωεντοπισμό των έξυπνων κινητών με ακρίβεια δεκάδων μέτρων αντί των χιλιομέτρων που επιτρέπει ο γεωεντοπισμός με βάση τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας (βλ. Χ.Ν. 15/5/2018).

Αντίστροφο 112 για έγκαιρη προειδοποίηση. Κάποτε ο κόσμος μάθαινε για μια πυρκαγιά όταν χτυπούσαν οι καμπάνες. Οι σειρήνες ηχούσαν σε περίπτωση επικείμενου βομβαρδισμού. Και οι αρχές γύριζαν με ένα μεγάφωνο για να ενημερώσουν τους πολίτες. Σήμερα υπάρχουν νέες μέθοδοι, οι οποίες δυστυχώς δεν χρησιμοποιούνται ακόμη στην χώρα μας. Αυτές περιλαμβάνουν:

Εκπομπή μηνυμάτων στα κινητά που είναι συνδεδεμένα με συγκεκριμένες κεραίες κινητής τηλεφωνίας (cell broadcasting). Αποστολή γραπτών μηνυμάτων (SMS) σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού. Εκπομπή μηνυμάτων RDS (Radio Data System) από ραδιοφωνικούς σταθμούς FM και λήψη τους από κατάλληλα εξοπλισμένα ραδιόφωνα. Τέτοια μηνύματα χρησιμοποιούνται ευρέως για ειδοποιήσεις οδικής κυκλοφορίας και ενεργοποιούν αυτόματα τα ραδιόφωνα στα αυτοκίνητα διακόπτοντας τις άλλες εκπομπές.

Με την διάδοση της ψηφιακής τηλεόρασης και ραδιοφωνίας θα είναι δυνατή επίσης η ενεργοποίηση ραδιοτηλεοπτικών δεκτών για την μετάδοση μηνυμάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Η αξιοποίηση όμως των ήδη διαθέσιμων και των νέων τεχνολογιών απαιτεί οργάνωση από τις αρμόδιες αρχές. Και φυσικά συμφωνίες με τους αντίστοιχους παρόχους κινητής τηλεφωνίας και τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς για την μετάδοση τέτοιων μηνυμάτων – που με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία μπορεί να γίνει χωρίς κόστος …

Επικοινωνίες των αρχών μεταξύ τους. Παραδοσιακά οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης χρησιμοποιούν τα δικά τους συστήματα ασύρματης επικοινωνίας, τα οποία συχνά είναι ασύμβατα μεταξύ τους, λειτουργούν σε διαφορετικές συχνότητες ή δεν λειτουργούν καθόλου αν έχει καταστραφεί η υποδομή (π.χ. κεραίες κινητής, αναμεταδότες). Χρησιμοποιούνται επίσης ψηφιακά συστήματα επικοινωνίας με κωδικοποίηση που εξασφαλίζει το απόρρητο της επικοινωνίας (π.χ. TETRA). Πολλά από αυτά τα συστήματα είναι παλαιότερης τεχνολογίας και επιτρέπουν μόνο την μετάδοση φωνής και καθόλου ή πολύ αργά τη μετάδοση δεδομένων (εικόνα, βίντεο, χαρτογραφία).

Οι επικοινωνίες μεταξύ των αρχών εντάσσονται στη δραστηριότητα Διοίκηση, Έλεγχος, Επικοινωνία, Συντονισμός και Πληροφόρηση (γνωστή και ως C⁴I προφέρεται σιφοράι) που αποτελεί νευραλγικό κομμάτι κάθε επέμβασης πολιτικής προστασίας. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν έχουμε κατορθώσει να αποκτήσουμε ένα τέτοιο σύστημα, αν και αυτό είχε κριθεί απαραίτητο ήδη από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Μάλιστα, εκτός από το περιττό κόστος με το οποίο έχει επιβαρυνθεί η ελληνική πολιτεία εκκρεμεί ακόμη και σχετική διαδικασία ενώπιον των δικαστηρίων, 14 χρόνια μετά την ολοκλήρωση των αγώνων …

Επικοινωνίες μεταξύ των πολιτών. Μόλις μάθουμε για κάποιο μεγάλο ατύχημα ή καταστροφή, επιχειρούμε αμέσως να επικοινωνήσουμε με τους δικούς μας στην πληγείσα περιοχή. Αυτό επιβαρύνει τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα – ιδίως όταν συνοδεύεται από τη διάδοση ανεπιβεβαίωτων φημών.

Ευτυχώς, μεγάλες εταιρείες πληροφορικής δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα (βλ. Χ.Ν. 22/5/2018) υποστηρίζοντας της υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και τους πολίτες. Η Google διαθέτει μιαν εξειδικευμένη ομάδα αντιμετώπισης κρίσεων που συνδυάζει τις επίσημα επιβεβαιωμένες πληροφορίες με τα δικά της εργαλεία χαρτογράφησης για τον εντοπισμό προσώπων και την παρακολούθηση της εξέλιξης μεγάλων καταστροφών. Η Facebook έχει αναπτύξει την εφαρμογή Safety check για τον έλεγχο της ασφάλειας αγαπημένων προσώπων που έτυχε να βρίσκονται σε τόπους μεγάλων καταστροφών ή τρομοκρατικών επιθέσεων.

Την επόμενη εβδομάδα το τέταρτο μέρος για την Ενημέρωση και την Εκπαίδευση.