Για άμεση και συντονισμένη επέμβαση

Πριν πανηγυρίσουμε για κάτι που υπάρχει εδώ και χρόνια σε άλλες χώρες ας αναλογιστούμε πόσα απομένουν να γίνουν ακόμη … 
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 13 Αυγούστου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-386)

Ήταν μια εβδομάδα γεμάτη ανάμικτα συναισθήματα. Το (αντίστροφο) 112 άρχισε να λειτουργεί στέλνοντας γραπτά μηνύματα για έγκαιρη προειδοποίηση. Είναι σίγουρα μια καλή αρχή και μπράβο που η ενεργοποίηση του συστήματος (το οποίο είχε παραδοθεί από τον Φεβρουάριο) προχώρησε. Αξίζει επίσης συγχαρητήρια η έγκαιρη επέμβαση της Πυροσβεστικής στις πάμπολλες πυρκαγιές που ξέσπασαν τις προηγούμενες ημέρες.

Ωστόσο, απομένουν να γίνουν πολλά ακόμη πριν αποκτήσουμε ένα σύστημα αντιμετώπισης των επειγόντων που να περιλαμβάνει και σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης των πολιτών για επερχόμενες ή εξελισσόμενες καταστροφές. Ένα σύστημα που να εξασφαλίζει την άμεση και συντονισμένη κινητοποίηση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης κάθε φορά που απειλείται ζωή ή περιουσία.

Άμεση και συντονισμένη επέμβαση. Η πλήρης λειτουργία του 112 έχει αναγγελθεί για το τέλος του 2019. Αναφέρεται προφανώς στην λειτουργία του εκσυγχρονισμένου κέντρου διαχείρισης κλήσεων στον αριθμό 112, ο οποίος προβλέπεται να αντικαταστήσει τους επιμέρους αριθμούς επειγόντων 100 (αστυνομία), 166 (ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ), 199 (πυροσβεστική) και 108 (ακτοφυλακή).

Το κέντρο του «αναβαθμισμένου» 112 είχε ήδη αναγγελθεί επίσημα ότι θα λειτουργούσε το πρώτο εξάμηνο του 2014 (μπορείτε να διαβάσετε όλο το ιστορικό στο www.112sos.gr). Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες η καθυστέρηση δεν οφείλεται τόσο στην τεχνολογία (η κατασκευή και εγκατάσταση του συστήματος κέντρου απαιτούσε μόλις ενάμιση χρόνο) αλλά στα διοικητικά ζητήματα που έπρεπε να επιλυθούν όσον αφορά τη συνεργασία των εμπλεκόμενων υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης (β. ΧΝ 16/7/2019).

Συνεργασία και συντονισμός των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης δεν απαιτείται μόνο στην αντιμετώπιση των καθημερινών κλήσεων των πολιτών που αντιμετωπίζουν απειλές ζωής ή περιουσίας. Όπως το έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη, στην αντιμετώπιση κάθε μείζονος περιστατικού και καταστροφής απαιτούνται σωστή διοίκηση, έλεγχος, επικοινωνίες, συντονισμός και πληροφόρηση. Δυστυχώς τέτοιο σύστημα (το περίφημο C⁴I) δεν έχει προγραμματιστεί ακόμη …


Όσον αφορά την άμεση επέμβαση αυτή εξαρτάται από τα διαθέσιμα μέσα και την γεωγραφική κατανομή τους. Σε πολλές χώρες ο μέγιστος χρόνος επέμβασης είναι κάτω από τα 10 λεπτά σε αστικές περιοχές και κάτω από τα 20 λεπτά στην ύπαιθρο. Εδώ διαβάζουμε για καθυστερήσεις άφιξης της βοήθειας που μερικές φορές ξεπερνούν την ώρα! Ή για επεμβάσεις που δεν γίνονται ποτέ.

Οι αιτίες πολλές. Διαβάζουμε για οχήματα που έχουν παροπλιστεί λόγω έλλειψης ανταλλακτικών ή ακόμη και λόγω έλλειψης προσωπικού. Ακόμη και για καθυστερήσεις λόγω μη εύρεσης της σωστής διεύθυνσης … κάτι που θα είχε αποφευχθεί αν όλα τα οχήματα διέθεταν σύστημα δορυφορικής πλοήγησης (GPS).

Αυτό το τελευταίο θα πρέπει να συνδυαστεί και με την εγκατάσταση στο κέντρο διαχείρισης κλήσεων του προηγμένου γεωεντοπισμού (έξυπνων) κινητών, στο οποίο έχουμε επίσης αναφερθεί λεπτομερώς σε αυτή τη στήλη. Το σύστημα επιτρέπει τον γεωεντοπισμό του καλούντος με ακρίβεια μερικές δεκάδες μέτρα αντί για τα μερικά χιλιόμετρα που δίνει ο σημερινός γεωεντοπισμός με αξιοποίηση των σημάτων από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, ιδίως σε ακατοίκητες περιοχές.

Να επισημάνουμε επίσης ότι πριν από ένα μήνα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα. Επειδή η χώρα μας δεν έχει εφαρμόσει αποτελεσματικά την διάταξη της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία στις τηλεπικοινωνίες σχετικά με την ισότιμη πρόσβαση στο 112 για τα άτομα με αναπηρία. Αυτό αφορά κυρίως τα άτομα με προβλήματα ακοής τα οποία θα πρέπει να επικοινωνούν με το 112 είτε μέσω γραπτών μηνυμάτων είτε με νοηματική γλώσσα μέσω βιντεοκλήσης.

Τέλος, ένα θέμα που κανείς δεν θέλει να συζητήσει είναι η αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν στους πολίτες οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Χρόνοι επέμβασης, πρωτόκολλο επικοινωνίας με τους πολίτες, κατάλληλος εξοπλισμός των οχημάτων για την αντιμετώπιση των περιστατικών. Σχετική μεθοδολογία έχει αναπτυχθεί από την Ένωση Καταναλωτών της Πορτογαλίας κατά την αξιολόγηση του 112 ενόψει του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου του 2014! Όταν εμείς φέραμε το κύπελλο αλλά οι Πορτογάλοι απέκτησαν, διορθώνοντας τις αδυναμίες που απεκάλυψε η εν λόγω αξιολόγηση, ένα αποτελεσματικότερο 112 …

Αποτελεσματική έγκαιρη προειδοποίηση. Η καθημερινή εμπειρία δείχνει ότι η ενημέρωση με γραπτά μηνύματα (CBS ή SMS) δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις επικείμενων ή εξελισσόμενων καταστροφών που ενδέχεται να καταστρέψουν και τις τηλεπικοινωνιακές υποδομές (π.χ. σεισμοί). Επιπλέον, η ειδοποίηση με SMS είναι προβληματική όταν τα δίκτυα σταθερής και κινητής τηλεφωνίας είναι υπερφορτωμένα (όπως αποδείχτηκε και κατά τον σεισμό της 19ης Ιουλίου 2019 στην Αθήνα).

Γι’ αυτό και η διεθνής πρακτική στηρίζεται σε συστήματα που μπορούν να μεταφέρουν την προειδοποίηση μέσω πολλαπλών καναλιών (κινητά, διαδίκτυο, ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, σειρήνες κλπ). Μάλιστα, τα σύγχρονα ψηφιακά ραδιόφωνα και τηλεοράσεις μπορούν να ενεργοποιηθούν από απόσταση για να μεταφέρουν κάποιο μήνυμα συναγερμού.

Επιπλέον, η έναρξη λειτουργίας ενός σύγχρονου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης θα πρέπει να συνοδευτεί και από ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού σε τοπικό επίπεδο. Δεν αρκεί ένα δελτίο τύπου και κάποιες αναφορές στις ειδήσεις. Ο κόσμος θα πρέπει να εκπαιδευτεί για την συμπεριφορά που θα πρέπει να ακολουθήσει π.χ. σε περίπτωση πυρκαγιάς. πλημμύρας, βιομηχανικού ατυχήματος, ακραίων καιρικών φαινομένων ή παλιρροϊκού κύματος (τσουνάμι).

Και οι δυνητικές συμπεριφορές είναι δύο. Είτε κλεινόμαστε στο σπίτι μέχρι να υπάρξει ειδοποίηση ότι πέρασε ο κίνδυνος. Είτε, συγκεντρωνόμαστε στους προκαθορισμένους χώρους μέχρι να μπορέσουμε να επιστρέψουμε στα σπίτια μας. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να προβλεφθούν μέτρα για τα άτομα με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα αλλά και για όσους δεν καταλαβαίνουν τα ελληνικά (πρόσφυγες, μετανάστες, τουρίστες).

Ελπίζω να καταλάβατε αγαπητοί αναγνώστες τα ανάμικτα αισθήματα στα οποία αναφέρθηκα στην αρχή. Γιατί η πολύπλοκη δουλειά που μένει να γίνει δεν δικαιολογεί πανηγυρισμούς …