Ας σοβαρευτούμε …

Τα νέα πρόστιμα που προβλέπονται για το κάπνισμα σε δημόσιους κλειστούς και υπαίθριους χώρους
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 19 Νοεμβρίου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-398)

Δημοσιεύτηκε την περασμένη Παρασκευή η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) με τις λεπτομέρειες της εφαρμογής του νόμου για την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Έχοντας ασχοληθεί τα τελευταία 2½ χρόνια με το θέμα, τολμώ να πω ότι πρόκειται για ένα σαφώς βελτιωμένο κείμενο σε σχέση με την προηγούμενη απόφαση του 2010. Κείμενο το οποίο θα κριθεί βέβαια από την εφαρμογή. Ή όπως λένε και στο χωριό μου «Αν είν’ παππάς και λειτουργά, η αυγή θα μας το δείξει».

Τα νέα πρόστιμα. Η πρώτη βελτίωση αφορά τα πρόστιμα για τους καπνιστές. Από 50€ για την πρώτη παράβαση το πρόστιμο έχει τώρα ανέβει στα 100€! Δηλαδή για ένα τσιγαράκι σε κλειστό δημόσιο χώρο το κόστος για τον παραβάτη καπνιστή αντιστοιχεί με το κόστος 22 πακέτων … Αν μάλιστα καπνίζει σε κλειστούς ή υπαίθριους χώρους «παρουσία ανηλίκων», το πρόστιμο θα είναι 200€.

Υψηλότερο είναι το πρόστιμο για καπνιστές οδηγούς ή επιβάτες σε αυτοκίνητα με παιδιά (1.500€). Αν μάλιστα το όχημα είναι δημόσιας χρήσεως το πρόστιμο για τον οδηγό είναι 3.000€. Σε κάθε περίπτωση, από τον καπνιστή οδηγό (ακόμη κι αν δεν κάπνιζε αυτός αλλά κάποιος συνεπιβάτης) αφαιρείται το δίπλωμα για έναν μήνα.

Εκτός από τα τσουχτερά πρόστιμα στους καπνιστές, πρόστιμο 500€ προβλέπεται και για τους υπεύθυνους διαχείρισης συγκεκριμένων κλειστών χώρων – χώροι παροχής υπηρεσιών υγείας, δημόσιοι και ιδιωτικοί χώροι εργασίας, μέσα μαζικής μεταφοράς, σταθμοί αναμονής επιβατών και δημόσιων υπηρεσιών. Το πρόστιμο επιβάλλεται αν δείχνουν ανοχή ή δεν επεμβαίνουν σε περίπτωση που κάποιος καπνίζει. Αν δεν παίρνουν μέτρα αποτροπής (π.χ. δεν έχουν βάλει σήματα, δεν απομακρύνουν τα τασάκια). Αν δεν ανταποκριθούν σε διαμαρτυρία, αν δεν καλέσουν τις αρχές ελέγχου ή αν αρνηθούν να συνεργαστούν μαζί τους.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις το πρόστιμο διπλασιάζεται σε περίπτωση υποτροπής, τόσο για τους καπνιστές όσο και για τους υπεύθυνους διαχειριστές των δημόσιων ή ιδιωτικών χώρων όπου διαπιστώνεται η παράβαση. Ιδιαίτερη αντιμετώπιση προβλέπεται για τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Εδώ τα πρόστιμα διαφοροποιούνται ανάλογα με το εμβαδόν του καταστήματος. Μέχρι 100 τετραγωνικά μέτρα (m²) το πρόστιμο είναι 500€. Για εμβαδόν από 100 μέχρι 300 m² το πρόστιμο είναι 2.000€. Και για εμβαδόν άνω των 300 m² οι παραβάτες θα πληρώνουν 6.000€. Κι αυτό την πρώτη φορά που θα διαπιστώνεται παράβαση. Σε περιπτώσεις υποτροπής τα πρόστιμα αυξάνονται και συνοδεύονται ακόμη και με προσωρινή ή και οριστική αναστολή της λειτουργίας του καταστήματος.

Καταγραφή των παραβάσεων. Μια άλλη σημαντική βελτίωση αφορά την πρόβλεψη της παρακολούθησης των υποτροπών που μέχρι σήμερα ήταν προβληματική. Με βάση την ΚΥΑ, το Υπουργείο Υγείας οφείλει μέσα σε τρεις μήνες να δημοσιεύσει το χρονοδιάγραμμα και τις λεπτομέρειες διαχείρισης και λειτουργίας ενός μηχανογραφημένου συστήματος καταγραφής των παραβάσεων που θα είναι «πλήρες, ενιαίο και ολοκληρωμένο».

Ο προφανής στόχος είναι ότι αν κάποιος καπνιστής συλληφθεί να καπνίζει για πρώτη φορά π.χ. στα Χανιά και για δεύτερη π.χ. στο Ηράκλειο να του επιβληθεί τη δεύτερη φορά το αυξημένο πρόστιμο που προβλέπει η ΚΥΑ (200€). Και αν συλληφθεί και τρίτη φορά π.χ. στην Αθήνα, να υποχρεωθεί να πληρώσει το νέο αυξημένο πρόστιμο (400€).

Τι απομένει να γίνει. Όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα σημαντικό πρώτο βήμα για τον περιορισμό του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και την προστασία των μη καπνιστών από το παθητικό κάπνισμα. Όμως απομένουν ακόμη να γίνουν πολλά για την αντιμετώπιση της μεγαλύτερης αποτρέψιμης επιδημίας της εποχής μας.

Όπως απέδειξε και η προχτεσινή δράση των «Ακαπνίστας» στα Χανιά, εκτός από τον καπνό οι καπνιστές αφήνουν γύρω τους και επικίνδυνα δηλητηριώδη αποτσίγαρα. Τα τσιγάρα, τα αποτσίγαρα και τα υγρά πλήρωσης των ηλεκτρονικών τσιγάρων αποτελούν την κύρια αιτία δηλητηριάσεων από νικοτίνη σε βρέφη και νήπια. Επιπλέον, τα αποτσίγαρα σκοτώνουν τα πουλιά, τα ψάρια και τα ζώα που θα τα καταπιούν.

Το 2018 στη Ελλάδα καταναλώθηκαν 16,7 δισ. (νόμιμα και λαθραία) τσιγάρα. Με βάση τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας το 90% περίπου των τσιγάρων έχουν φίλτρο και από αυτά, τα 2/3 διασκορπίζονται ανεύθυνα στη φύση. Δηλαδή, το 2018 η ελληνική φύση δέχτηκε 10,2 δισ. αποτσίγαρα!

Οι καπνιστές είναι δίπλα μας αφού είναι φίλοι, αδέρφια, συγγενείς, γονείς, σύντροφοι και συνεργάτες. Δυστυχώς, η εξάρτηση τους βλάπτει ανεπανόρθωτα την υγεία τους αλλά και την υγεία των γύρω τους και το περιβάλλον. Όσοι αποφασίσουν να απεξαρτηθούν μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από τους ειδικούς.

Όλοι όμως θα πρέπει να κατανοήσουν ότι θα πρέπει να δείξουν σεβασμό στους γύρω τους και στο περιβάλλον. Καπνίζοντας μόνο σε ανοικτούς χώρους και πετώντας τα αποτσίγαρά τους στα σκουπίδια και όχι στο δρόμο ή στη φύση.

Και οι μη καπνιστές θα πρέπει κάποτε να διεκδικήσουν, ευγενικά και αποφασιστικά, το δικαίωμα τους στην ελεύθερη αναπνοή. Ενδεχομένως, επικαλούμενοι και το νόμο – που είναι με το μέρος τους.