Προστασία από πυρκαγιές

Η καλύτερη προφύλαξη από τη φωτιά στο σπίτι είναι η προσοχή και η ετοιμότητα αλλά πάνω απ’ όλα η πρόληψη …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 17 Δεκεμβρίου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-402)

Ακούμε συχνά, ιδίως το καλοκαίρι, πως πρέπει να προσέχουμε τις φωτιές για να μην προκαλέσουμε πυρκαγιές στα δάση. Μια δασική πυρκαγιά μπορεί να καταστρέψει δάση, σπίτια και άλλες εγκαταστάσεις, ενώ μπορεί να προκαλέσει και τον θάνατο πολλών ανθρώπων. Όπως στην Ηλεία το 2007 και στο Μάτι το 2018. Ωστόσο, μεγάλες καταστροφές προκαλούν και οι αστικές λεγόμενες πυρκαγιές που είναι και περισσότερες. Έτσι το 2018 είχαμε στο νομό Χανίων 262 αστικές και 143 δασικές πυρκαγιές.

Πρόληψη. Η φωτιά είναι στην πραγματικότητα μια χημική αντίδραση. Το υλικό που καίγεται αντιδρά με το οξυγόνο του αέρα για να παραχθεί κάποια αέριο (π.χ. διοξείδιο του άνθρακα αν το υλικό αποτελείται κυρίως από άνθρακα), νερό και κάποιες επιβλαβείς χημικές ουσίες – συνήθως διοξίνες. Φωτιά υπάρχει όταν, εκτός από την καύσιμη ύλη και το οξυγόνο υπάρχει και κάποια πηγή θερμότητας που ανεβάζει τη θερμοκρασία της καύσιμης ύλης και επιτρέπει την έναρξη της καύσης. Πρόκειται για το περίφημο «τρίγωνο της φωτιάς» - καύσιμο, οξειδωτικό, θερμότητα.

Πολλές πυρκαγιές ξεκινούν στην κουζίνα. Το λάδι στο τηγάνι θα αρπάξει όταν ζεσταθεί τόσο πολύ ώστε να ανάψουν οι ατμοί. Δεν αφήνουμε λοιπόν ποτέ το τηγάνι για το τηλέφωνο, για το επεισόδιο στην τηλεόραση, για τη γειτόνισσα που φωνάζει, για τους επισκέπτες που φλυαρούν. Δεν ξεχνούμε την κατσαρόλα με το φαΐ πάνω στο αναμμένο μάτι. Άλλες πυρκαγιές ξεκινούν από ηλεκτρικές συσκευές – ιδίως παλιότερες – που έχουν αφεθεί να λειτουργούν χωρίς επιτήρηση. Πλυντήρια πιάτων και ρούχων, στεγνωτήρια, ηλεκτρικές ψηστιέρες, μπάρμπεκιου με αέριο, θερμαντικά σώματα, κλιματιστικά.

Άλλη αιτία πυρκαγιάς αποτελούν οι υπερφορτωμένες πρίζες στις οποίες έχουμε συνδέσει πολλές συσκευές. Οι γραμμές του ηλεκτρικού ρεύματος ζεσταίνονται όταν υπερφορτωθούν και το πλαστικό από τις ίδιες τις πρίζες και τα καλώδια μπορεί να αναφλεγούν και να μεταδώσουν τη φωτιά στα γύρω εύφλεκτα αντικείμενα.

Λίγοι γνωρίζουν ότι τώρα τα Χριστούγεννα οι πιθανότητες θανάτου από πυρκαγιά είναι 50% μεγαλύτερες σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο. Αφενός λόγω του συνδυασμού καπνίσματος και κατανάλωσης οινοπνευματωδών και αφετέρου επειδή συχνά χρησιμοποιούμε κεριά χωρίς να έχουμε λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις. Ας φυλάξουμε σπίρτα, αναπτήρες και κεριά μακριά από τα παιδιά.

Επίσης, προσέχουμε που βάζουμε αναμμένα κεριά (ποτέ κοντά στο χριστουγεννιάτικο δένδρο, κάτω από ράφια, και πάντα μακριά από άλλα εύφλεκτα υλικά όπως κουρτίνες, διακοσμήσεις, ευχετήριες κάρτες κλπ.). Τα τοποθετούμε πάντα σε κηροπήγια με σταθερή βάση ενώ τα κεράκια με μεταλλική βάση τα τοποθετούμε σε επιφάνεια που να αντέχει τη θερμότητα (ποτέ πάνω σε τηλεοράσεις ή πλαστικές επιφάνειες). Δεν αφήνουμε αναμμένα κεριά αλλά τα σβήνουμε πλήρως. Σβήνουμε τα φωτάκια του δένδρου το βράδυ ή όταν απουσιάζουμε.

Τέλος, στις νέες κατασκευές και στις ανακαινίσεις χρησιμοποιούμε άκαυστα ή βραδύκαυστα υλικά για τις επενδύσεις, πόρτες που αντέχουν στις υψηλές θερμοκρασίες, άκαυστα ή βραδύκαυστα μονωτικά ή ακόμη και πυρίμαχες βαφές. Στοιχίζουν περισσότερο αλλά μπορεί να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου όταν κάποια απροσεξία οδηγήσει στην καταστροφή …

Επέμβαση. Τι κάνουμε αν αντιληφθούμε τα πρώτα στάδια μιας φωτιάς; Αν τα πράγματα δεν έχουν προχωρήσει τόσο που να έχουμε καπνούς και υψηλές θερμοκρασίες θα πρέπει να ενεργήσουμε ώστε να σπάσουμε το τρίγωνο της φωτιάς. Κλείνουμε αμέσως το μάτι της κουζίνας για να μην ζεσταίνεται το λάδι. Προσοχή! ΔΕΝ ρίχνουμε ΠΟΤΕ νερό πάνω στο τηγάνι. Το νερό θα εξατμιστεί και θα συμπαρασύρει το αναμμένο λάδι στα ύψη με αποτέλεσμα δεκαπλάσια φλόγα και τεράστιες ζημιές – εγκαύματα και μετάδοση της πυρκαγιάς.

Με ένα καπάκι σκεπάζουμε το τηγάνι αμέσως, προσέχοντας να μην καούμε. Στην ανάγκη χρησιμοποιούμε μια βρεγμένη (αλλά στυμμένη) πετσέτα για να σκεπάσουμε το τηγάνι προστατεύοντας πρόσωπο και χέρια για να μην καούμε. Στο εμπόριο υπάρχουν ειδικές κουβέρτες πυρόσβεσης που μπορείτε να έχετε στην κουζίνα σας για κάθε ενδεχόμενο. Φυσικά, δεν αντικαθιστούν την επαγρύπνηση …

Αν η πυρκαγιά οφείλεται σε βραχυκύκλωμα ή αφορά ηλεκτρική συσκευή κλείνουμε αμέσως τον γενικό διακόπτη. ΔΕΝ ρίχνουμε ΠΟΤΕ νερό γιατί κινδυνεύουμε από ηλεκτροπληξία. Σε κάθε περίπτωση, ιδίως για να προφυλαχτούμε από πυρκαγιές που μπορεί να ξεκινήσουν απροειδοποίητα τη νύχτα, χρήσιμο είναι να υπάρχουν στο σπίτι ανιχνευτές καπνού. Στοιχίζουν ελάχιστα και μόλις αντιληφθούν τον ελάχιστο καπνό, ξεσηκώνουν με τη σειρήνα τους τον κόσμο σώζοντας ζωές. Σε πολλές χώρες μάλιστα η εγκατάστασή τους είναι υποχρεωτική.

Χρήσιμοι μπορούν να αποδειχτούν και οι φορητοί πυροσβεστήρες. Αρκεί να γνωρίζουμε πώς να τους χρησιμοποιούμε και να τους έχουμε συντηρήσει κατάλληλα πριν από την ημερομηνία λήξης τους. Με τους πυροσβεστήρες διοξειδίου του άνθρακα μπορούμε να σβήσουμε μικρές φωτιές ηλεκτρικών συσκευών όπως υπολογιστών. Οι πυροσβεστήρες σκόνης κάνουν για όλες σχεδόν τις φωτιές αλλά η σκόνη μπορεί να καταστρέψει υπολογιστές, κινητά και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές επειδή καταστρέφει τα κυκλώματα. Οι πυροσβεστήρες αφρού είναι επίσης χρήσιμοι για πυρκαγιές με υγρά όπως το πετρέλαιο. Το νερό χρησιμοποιείται μόνο για χαρτιά, ξύλα, και υφάσματα.

Πάντως, αν δεν μπορέσουμε να επέμβουμε στα πρώτα 2-3 λεπτά δεν προσπαθούμε άλλο. Απομακρυνόμαστε αποφεύγοντας την εισπνοή των θανατηφόρων καπνών και καλούμε την πυροσβεστική στο 199 (ή στο 112). Η ζωή και η υγεία μας αξίζει πολύ περισσότερο από την περιουσία μας …

Αποκατάσταση. Για τα σπίτια που έχουν αγοραστεί με ενυπόθηκο δάνειο είναι υποχρεωτική η ασφάλιση. Γενικά πάντως, στο πλαίσιο της πρόληψης είναι εξαιρετικά χρήσιμη μια ασφάλεια πυρός που να συνδυάζεται ενδεχομένως και με ασφάλεια κατά των ζημιών που προέρχονται και από διάφορα φυσικά φαινόμενα (πλημμύρες, σεισμοί, καταιγίδες).

Να θυμόμαστε πάντα ότι με την πρόληψη, την επαγρύπνηση και την ετοιμότητα είναι σίγουρο πως δεν θα πιάσουν πότε φωτιά τα μπατζάκια σας …