Περί επερχόμενων δεινών

Πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και τα τύμπανα του πολέμου …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Μαρτίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-504)

Καθώς ξαναβρέθηκα στο Βέλγιο τις τελευταίες εβδομάδες, μου έκαναν εντύπωση μερικές ενδιαφέρουσες ειδήσεις σχετικά με δυνητικούς μελλοντικούς κινδύνους.

Πλημμύρες. Το καλοκαίρι του 2021 μεγάλο μέρος του Βελγίου μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κτυπήθηκε από πρωτοφανείς πλημμύρες. 39 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και το εκτιμώμενο κόστος ανήλθε σε πάνω από 2,6 δις ευρώ. Ωστόσο, μεταγενέστερες πλημμύρες στην Θεσσαλία (το 2023) και στην Ισπανία (Βαλένθια) (το 2024), προβληματίζουν τους υπεύθυνους ιδίως στη Φλάνδρα. «Τι θα συμβεί αν πέσει και στη Φλάνδρα η ποσότητα του νερού που έπεσε στην Βαλένθια;» είναι το ερώτημα που απασχολεί τους αρμόδιους.

Στο παρελθόν, στόχος ήταν η απομάκρυνση όσο το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού. Όμως με την κλιματική αλλαγή ο στόχος είναι πλέον η κατακράτηση στον υδροφόρο ορίζοντα όσον το δυνατόν περισσότερου νερού. Έτσι, οι επιφάνειες που είναι αδιαπέραστες στο νερό (π.χ. ασφαλτοστρωμένες ή πλακοστρωμένες) θα πρέπει να γίνουν πάλι διαπερατές. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει καταγραφή του ύψους των κατωφλίων στων σπιτιών ούτως ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή γνωστός ο κίνδυνος πλημμύρας ανάλογα με το ύψος της βροχόπτωσης.

Για την Κρήτη, υπάρχουν στις ιστοσελίδες της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας α) το «Προσχέδιο Διαχείρισης Κίνδυνων Πλημμύρας» (αναρτήθηκε τον Ιούνιο του 2024) και β) η «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (αναρτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024). Περιλαμβάνουν λεπτομερείς χάρτες και σενάρια βροχοπτώσεων, με βάση τα οποία η αυτοδιοίκηση μπορεί να σχεδιάσει τα σχετικά μέτρα πρόληψης …

Δασικές πυρκαγιές. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε συνδυασμό με περιόδους ξηρασίας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης δασικών πυρκαγιών και στο Βέλγιο. Το οποίο αν και διαθέτει αρκετά δάση δεν διαθέτει πυροσβέστες εκπαιδευμένους στην αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, όπως αυτές που εκδηλώνονται στη νότια Ευρώπη ή και στην Καλιφόρνια.

Επιπλέον, επειδή στο Βέλγιο βρέχει πολύ, ακόμη και το καλοκαίρι, τα δάση είναι αρκετά «ενυδατωμένα» κι έτσι δημιουργείται ένα αίσθημα ψευδούς ασφάλειας που καθυστερεί η λήψη μακροπρόθεσμων μέτρων. Ωστόσο, το Κέντρο Αξιολόγησης Κλιματικών Κινδύνων, επισημαίνει ότι, βάση τις σημερινές προβλέψεις, σε λίγα χρόνια το Βέλγιο θα αντιμετωπίσει και αυτό κινδύνους από δασικές πυρκαγιές.

Περί πολέμου. Το Νοέμβριο, Σουηδοί, Νορβηγοί και Φινλανδοί έλαβαν ένα φυλλάδιο με οδηγίες για να προετοιμαστούν να αντιμετωπίσουν κάποια μελλοντική κρίση ή και πόλεμο. Την περασμένη εβδομάδα ήταν η σειρά του Βέλγου πρωθυπουργού και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης του Βελγίου να προειδοποιήσουν τους συμπατριώτες τους προς αυτή την κατεύθυνση.

Από το βήμα της Βουλής, και στη συνέχεια από τη συχνότητα της Φλαμανδικής ραδιοτηλεόρασης, ο νέος Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Γουίβερ, υπογράμμισε τη σοβαρότητα της στιγμής. «Μερικές φορές στην Ιστορία δεν συμβαίνει τίποτα επί δεκαετίες. Κι άλλες, μέσα σε μια εβδομάδα εξελίσσονται δεκαετίες ιστορίας». Ο ιστορικός δεν παραβλέπει τα εγχειρίδιά του που διδάσκουν «αυτά που κάνουν οι τυραννικοί ηγέτες που διαθέτουν ένα μεγάλο στρατό: αργά ή γρήγορα θα τον χρησιμοποιήσουν». Εμείς πρέπει να διδαχτούμε: «Πρέπει να προετοιμαστούμε αμυντικά απέναντι στην απειλή ενός τυράννου από την ανατολή, απειλή που δεν πρόκειται να εξαφανιστεί αμέσως».

Παράλληλα, ο Αντιπτέραχος Φρεντερίκ Βανσινά, αρχηγός του Βέλγικου ΓΕΕΘΑ έδωσε μια εκτεταμένη συνέντευξη σχετικά με την άμυνα της Ευρώπης. «Δεν είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση, αλλά δύσκολα μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε και σε περίοδο ειρήνης. Ο κόσμος θα πρέπει να το συνειδητοποιήσει και να ετοιμαστεί να απορροφήσει τους κραδασμούς». Δεν πρόκειται για την έλευση αρμάτων μάχης στις Βρυξέλλες αλλά για την αντιμετώπιση του υβριδικού πολέμου που διεξάγει η Ρωσία.

Ο Αντιπτέραρχος έχει τρεις προτεραιότητες για το άμεσο μέλλον. Πρώτον, βελτίωση της προετοιμασίας των ενόπλων δυνάμεων. Δεύτερον, ενίσχυση της ανθεκτικότητας – ενημέρωση του πληθυσμού και ενίσχυση της ικανότητας απορρόφησης των κραδασμών, προστασία των ενεργειακών δικτύων στη Βόρεια Θάλασσα και βελτίωση της προστασίας έναντι της διαρκώς διευρυνόμενης ρωσικής παραπληροφόρησης, και τέλος αντιμετώπιση των υβριδικών επιθέσεων. Και τρίτον, ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και φυσικά σε έναν ευρωπαϊκό πυλώνα επίσης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Όσον αφορά τον πληθυσμό, ο Αντιπτέραρχος συμβουλεύει να καταταγούν στις εφεδρείες (σημ. η υποχρεωτική θητεία έχει καταργηθεί στο Βέλγιο εδώ και αρκετά χρόνια). Ή να αποθηκεύσουν προμήθειες επειδή τα τραπεζικά δίκτυα ή οι γραμμές τροφοδοσίας μπορεί να παραλύσουν λόγω κυβερνοεπιθέσεων. «Τώρα που έχει αρχίσει να κλείνει η ομπρέλα προστασίας των ΗΠΑ, ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι η ασφάλεια δεν είναι πλέον δεδομένη, ότι η ασφάλεια ισοδυναμεί με την ελευθερία και με την προστασία των δημοκρατιών μας αξιών. Ίσως μάλιστα να χρειαστεί να πολεμήσουμε όπως οι πρόγονοί μας για τις προστατέψουμε, ελπίζοντας βέβαια ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι απαραίτητο».