Γράμμα από το Ελσίνκι

Εντυπώσεις από το ετήσιο συνέδριο του 112 και από το Ελσίνκι, την πρωτεύουσα της Φινλανδίας
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα την 6η Μαΐου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-506)

Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω το ετήσιο συνέδριο της Ένωσης του Ευρωπαϊκού Αριθμού Επειγόντων (EENA) έγινε την δεύτερη εβδομάδα του Απριλίου στο Ελσίνκι. Εκτός από τους Έλληνες που εργάζονται για την ΕΕΝΑ, στο συνέδριο, δυστυχώς, δεν συμμετείχε κανένας εκπρόσωπος ούτε από τις ελληνικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης ούτε από το αρμόδιο υπουργείο.

Καλύτερη στόχευση των μηνυμάτων του 112. Οι προειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης του 112 αποστέλλονται σε όλα τα κινητά τηλέφωνα που είναι συνδεδεμένα με τις συγκεκριμένες κεραίες κινητής τηλεφωνίας οι οποίες βρίσκονται στην περιοχή της επερχόμενης ή εξελισσόμενης καταστροφής (π.χ. πυρκαγιά, πλημμύρα). Ωστόσο, η περιοχή (κυψέλη) που καλύπτει κάθε κεραία, ιδίως αν είναι αστική, ίσως να είναι πολύ μεγαλύτερη από την περιοχή που θα επηρεαστεί από την καταστροφή, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν την προειδοποίηση και άτομα που δεν θα επηρεαστούν. 

Η εθνική Ολλανδική υπηρεσία προειδοποιήσεων έκτακτης ανάγκης (NL-Alert) παρουσίασε μια τεχνική γεω-καθορισμού περιμέτρων (geofencing) που συνδυάζεται με την υπάρχουσα τεχνολογία έγκαιρης προειδοποίησης έτσι ώστε να ενεργοποιούνται μόνο τα κινητά τηλέφωνα που βρίσκονται μέσα στη συγκεκριμένη περίμετρο. Η νέα τεχνική που έχει ήδη δοκιμαστεί πειραματικά θα περάσει μέσα στους επόμενους μήνες σε δοκιμαστική χρήση ευρείας κλίμακας πριν περάσει σε παραγωγή.

Παρουσιάστηκαν επίσης α) η ετήσια ανασκόπηση των βέλτιστων πρακτικών και των προβλημάτων χρήσης των δημόσιων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης στην Ευρώπη και β) μια ενδελεχής ανάλυση του πως αντιλαμβάνονται οι πολίτες τις πηγές πληροφόρησης όσον αφορά την έγκαιρη προειδοποίηση.


Διαβίβαση εικόνων και βίντεο στο 112. Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης της Ισλανδίας και η πυροσβεστική υπηρεσία της νότιας περιοχής του Ντένβερ (στο Κολοράντο των ΗΠΑ) παρουσίασαν τις εμπειρίες τους από τη μετάδοση φωτογραφιών και βίντεο στο πλαίσιο της διαχείρισης συμβάντων. Σε κάθε περίπτωση η διαβίβαση γίνεται σε ειδικό λογαριασμό και κατά προτίμηση από το ίδιο το προσωπικό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης ή μετά από επικύρωση του συμβάντος από πιστοποιημένο διασώστη.

Η εικόνα μπορεί να δείξει ότι δεν πρόκειται για κάτι σοβαρό, όταν ο πανικόβλητος καλών το μεγαλοποιεί. Ή αντίθετα να κινητοποιήσει εξαιρετικά μέσα (π.χ. ελικόπτερο) όταν ο καλών δείχνει καθησυχαστικός ενώ πρόκειται για σοβαρό περιστατικό (π.χ. σοβαρό τραυματισμό).

Παραπληροφόρηση και καταστροφές. Ένα σοβαρό πρόβλημα που αναφέρθηκε στο συνέδριο ήταν και η «κακόβουλη παραπληροφόρηση» σχετικά με τη διαχείριση μιας καταστροφής. Σε αντίθεση με την «κακή πληροφόρηση» (misinformation) που είναι η ψευδής πληροφορία την οποία διαδίδει κάποιος πιστεύοντας ότι είναι αληθινή και την «παραπληροφόρηση» (disinformation) που είναι η ψευδής πληροφορία την οποία διαδίδει κάποιος γνωρίζοντας ότι είναι ψευδής, η «κακόβουλη παραπληροφόρηση» (malinformation) είναι πληροφορίες που βασίζονται εν μέρει στην πραγματικότητα, αλλά χρησιμοποιούνται για να προκαλέσουν ζημιά σε ένα άτομο, έναν οργανισμό ή μια χώρα.

Κλασσικό παράδειγμα κακόβουλης παραπληροφόρησης αποτελούν οι ψευδείς ειδήσεις που κυκλοφόρησαν σχετικά με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Καταστάσεων (FEMA) μετά τον τυφώνα Έλεν ο οποίος κτύπησε τη Φλόριντα από τις 24 έως 29 Σεπτεμβρίου 2024 προκαλώντας 219 θανάτους και ζημιές 79,6 δις δολάρια. α) η FEMA προχωρεί σε κατάσχεση των εισφορών των πολιτών (η υπηρεσία δεν δέχεται εισφορές από πολίτες), β) η χρηματοδότηση της υπηρεσίας δεν πηγαίνει στους πληγέντες αλλά στην υποστήριξη μεταναστών (οι πόροι του ειδικού ταμείου για τις καταστροφές δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλο σκοπό), και γ) η υπηρεσία χορηγεί μόνο 750 δολάρια στους πληγέντες (αυτό είναι το ποσό της άμεσης βοήθειας, ακολουθεί περισσότερη βοήθεια μετά από αίτηση και καταγραφή των αναγκών).

Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης συχνά κατακλύζονται από τέτοιες ψευδείς ειδήσεις που διαδίδονται για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη και να αυξήσουν την πίεση και το άγχος του προσωπικού που είναι επιφορτισμένο με την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης. Στόχος είναι η πτώση του ηθικού των δυνάμεων επέμβασης και η τροφοδότηση πολιτικής αντιπαλότητας. Τα όποια λάθη στη διαχείριση της έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να αναλύονται στο πλαίσιο ειδικής δράσης για την εξαγωγή των διδαγμάτων ΜΕΤΑ την λήξη της επέμβασης, με στόχο όχι μόνο τον καταλογισμό ευθυνών, αλλά κυρίως τη βελτίωση των διαδικασιών και πρωτοκόλλων για την αντιμετώπιση μελλοντικών παρόμοιων καταστάσεων.

Εντυπώσεις από το Ελσίνκι. Καθαρότατη πόλη – παρακολουθήσαμε πως καθαρίζουν δρόμους και πεζοδρόμια (με 4-5 ειδικά μηχανήματα χωρίς οδοκαθαριστές). Τα σχολεία δεν έχουν κάγκελα – ένα χαμηλό σκαλοπάτι μόνο όταν βρίσκονται δίπλα σε δρόμο για να μην πεταχτούν τα παιδιά έξω. Όταν θελήσαμε να φωτογραφήσουμε ένα σχολείο αμέσως ήλθαν μερικοί μαθητές να μας ρωτήσουν γιατί το κάνουμε.

Υπάρχουν τεράστιοι υπόγειοι χώροι στάθμευσης και υπόγεια εμπορικά κέντρα σμιλεμένα μέσα στον γρανίτη που αποτελεί το υπέδαφος της πόλης, καθώς και μετρό κατασκευασμένο σε πολύ μεγάλο βάθος – είναι όλα καταφύγια στα οποία θα καταφύγει ο κόσμος σε περίπτωση πολέμου. Όλα τα σπίτια λέγεται ότι έχουν σάουνα, όπως και τα ξενοδοχεία, ακόμη και μερικά εστιατόρια – όπως πάμε εμείς στην παραλία, οι Φινλανδοί πάνε στη σάουνα …

Τι τραγουδούσαν οι Φινλανδοί υπό Ρωσική κατοχή

Να θυμίσουμε και το επαναστατικό τραγούδι που τραγουδούσαν στους δρόμους οι Φινλανδοί στα τέλη του 19ου αιώνα όταν ζούσαν υπό Ρωσική κατοχή. Πρόκειται για το χορωδιακό «Ο Ύμνος των Αθηναίων» (Atenarnes Sång, Op 31 No 3). Γραμμένο στα Σουηδικά και σε μουσική του μεγάλου Φινλανδού συνθέτη Γιαν Σιμπέλιους (Jan Sibelius), ήταν διασκευή από το πολεμικό έπος Δέξιππος που έγραψε ο ποιητής Viktor Rydberg εμπνεόμενος από τα έπη του Σπαρτιάτη ποιητή Τυρταίου. Το ποίημα διηγείται τη μάχη ανάμεσα στους πολιτισμένους Αθηναίους και του Πέρσες στην Αθήνα του 267 π.Χ. Η αναλογία με τη σχέση Φιλανδών και Ρώσων ήταν εμφανής.

Όμορφος είναι ο θάνατος, όταν γενναία στην πρώτη γραμμή πέφτεις
πεθαίνοντας για την πατρίδα σου, πεθαίνοντας για την πόλη και το σπίτι σου.
Γι' αυτό με ζήλο σηκωθείτε να υπερασπιστείτε την πατρίδα!
Σπεύσατε να θυσιάσετε τη ζωή σας για τις μελλοντικές γενιές!
Εμπρός, παλικάρια, προχωρήστε σε πυκνές, ακλόνητες γραμμές!
Πάντοτε άφοβοι, χωρίς ποτέ να σκέφτεστε τη φυγή!

Ντροπή και ατίμωση για το στρατό, όταν στην άκρη του σχηματισμού...
οι νέοι βλέπουν τους γέρους να αιμορραγούν και να πεθαίνουν.
Αυτό αρμόζει κυρίως σε ένα παλικάρι, όσο ακόμα...
φοράει το στεφάνι των ανοιξιάτικων λουλουδιών.
Μπορεί ζωντανός να φαίνεται όμορφος στις γυναίκες κι επιβλητικός στους άντρες!
Αλλά πιο όμορφος φαντάζει ως νεκρός, πεσμένος στη μέση της σφαγής!

(ελεύθερη μετάφραση από τα αγγλικά)

Επερχόμενες απειλές, Παραπληροφόρηση και κριτική σκέψη

Καθώς η Ένωση προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει νέες κρίσεις και απειλές το ζητούμενο είναι η ανάπτυξη κριτικής σκέψης

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα την 1η Απριλίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-505)

Τις προάλλες ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η «Στρατηγική ετοιμότητας της ΕΕ για την πρόληψη και την αντίδραση σε αναδυόμενες απειλές και κρίσεις». Συντάχθηκε με βάση την πρόσφατη έκθεση του πρώην προέδρου της Φινλανδίας με τίτλο «Ασφαλέστεροι Μαζί - Ενίσχυση της πολιτικής και στρατιωτικής προετοιμασίας και ετοιμότητας». Η Στρατηγική ανακοινώθηκε καθώς η Ένωση αντιμετωπίζει όλο και πιο σύνθετες κρίσεις και προκλήσεις.

Αυτές περιλαμβάνουν τις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις, τις υβριδικές απειλές και τις απειλές για την κυβερνοασφάλεια, τη χειραγώγηση και τις παρεμβάσεις από ξένες υπηρεσίες πληροφοριών, καθώς και την κλιματική αλλαγή και τις αυξανόμενες φυσικές καταστροφές. Γι’ αυτό η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να προστατεύσει τους πολίτες της και τις βασικές κοινωνικές λειτουργίες και υποδομές που είναι ζωτικής σημασίας για τη δημοκρατία και την καθημερινή ζωή.

Η Στρατηγική προσεγγίζει ολοκληρωμένα όλους τους κινδύνους και εμπλέκει τους φορείς διακυβέρνησης όλων των επιπέδων (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και της ΕΕ) αλλά και το σύνολο της κοινωνίας. Τους πολίτες, τις τοπικές κοινότητες και την κοινωνία των πολιτών, τις επιχειρήσεις και τους κοινωνικούς εταίρους, καθώς και την επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα.

Οι απειλές. Προετοιμάζοντας μια παρουσίαση με αντικείμενο την Προστασία των πολιτών από Ατυχήματα, Καταστροφές και Κρίσεις επιχείρησα μια καταγραφή των απειλών που αντιμετωπίζουν σήμερα οι Έλληνες πολίτες. Αυτές κατατάσσονται σε τρείς μεγάλες κατηγορίες. Κατ’ αρχάς οι Μείζονες απειλές υγείας από τις οποίες προέρχονται διαχρονικά οι περισσότεροι θάνατοι και αναπηρίες (βλ. Αιτίες θανάτου: έτος 2022, πηγή: ΕΛΣΤΑΤ).

Περιλαμβάνουν τις καθημερινές συνήθειες και συμπεριφορές όπως κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ και κακή διατροφή. Τους τραυματισμούς, ιδίως λόγω τροχαίων αλλά λόγω ατυχημάτων στο σπίτι, σε ψυχαγωγικές και σε αθλητικές δραστηριότητες. Και τις επιδημίες από νεοεμφανιζόμενα μικρόβια (π.χ. Covid) αλλά και από μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη (π.χ. γρίπη).

Άλλη σημαντική κατηγορία είναι οι Φυσικές και τεχνολογικές απειλές. Στη χώρα μας, οι απειλές αυτές δεν συνδέονται με πολλές ανθρώπινες απώλειες αλλά κυρίως με οικονομικές ζημίες. Περιλαμβάνουν σεισμούς, πλημμύρες, δασικές και αστικές πυρκαγιές, όλες τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης (επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, ξηρασία, ερημοποίηση, εξαφάνιση ειδών). Τελευταία κατηγορία είναι οι Κοινωνικές απειλές, όπως διαπροσωπική βία (που περιλαμβάνει και τον πόλεμο), απάτες, φτωχοποίηση και τις κάθε είδους εξαρτήσεις.

Η παραπληροφόρηση. Τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί και μια νέα απειλή, η παραπληροφόρηση, που ενισχύει τα καταστροφικά αποτελέσματα των περισσότερων απειλών και πρέπει να θεωρηθεί ως ιδιαίτερα σημαντική, αν όχι η σημαντικότερη.

Έχουμε γράψει στο παρελθόν για τη μεθοδολογία της προμελετημένης διάδοσης από την καπνοβιομηχανία, συγκεχυμένων και παραπλανητικών πληροφοριών, με στόχο την απόκρυψη των γεγονότων που συνέδεαν το κάπνισμα με τον καρκίνο και την υποβάθμιση της υγείας γενικότερα (βλ. ΧΝ 28/4/20). Στην παραπληροφόρηση όσον αφορά τη διατροφή οφείλεται εν πολλοίς η επιδημία παιδικής (και όχι μόνο) παχυσαρκίας. Και φυσικά όλη η παραφιλολογία κατά των εμβολιασμών, συχνά και από ανεύθυνους πολιτικούς, έχει οδηγήσει σε επιπλέον θανάτους από επιδημίες, ακόμη και την επανεμφάνιση εξαφανισμένων ασθενειών ακόμη και σε ανεπτυγμένες χώρες (βλ. ιλαρά στις ΗΠΑ).

Μια κατηγορία απειλών που έχουν αποτελέσει αντικείμενο έντονης παραπληροφόρησης είναι και όσες συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και τη σχέση της με την χρήση ορυκτών καυσίμων. Η βιομηχανία πετρελαίου χρησιμοποίησε μεθόδους παρόμοιες με εκείνες της καπνοβιομηχανίας για να παραπληροφορήσει τον κόσμο έτσι που να διαδοθεί η άποψη ότι η κλιματική αλλαγή δεν συνδέεται με την άκριτη κατανάλωση ορυκτών καυσίμων (κάρβουνο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο – βλ. ΧΝ 9/1/24). Παρόλες τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) οι εταιρείες αυτές επεκτείνουν τα προγράμματα εξορύξεων, ακόμη και στην άμεση γειτονιά μας.

Με παραπληροφόρηση διάφοροι απατεώνες προσπαθούν τα ξεγελάσουν (ιδίως ηλικιωμένους) ανυποψίαστους πολίτες προκειμένου να τους αποσπάσουν χρήματα (βλ. ΧΝ 8/1/25). Είτε προσποιούμενοι τραυματισμό συγγενικών προσώπων, είτε εμφανιζόμενοι ως υπάλληλοι οργανισμών κοινής ωφελείας ή ακόμη και ως μέλη των σωμάτων ασφαλείας.

Τέλος, η παραπληροφόρηση πρωταγωνιστεί στον ανταγωνισμό μεταξύ μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ινδία) αλλά και μεταξύ κρατών με διασυνοριακές διαφορές ιδίως στις περιπτώσεις ένοπλων συγκρούσεων (π.χ. Παλαιστίνη και Ουκρανία). Το διαδίκτυο είναι γεμάτο με σχετικές «ψευδείς ειδήσεις» που συχνά περιλαμβάνουν και ψευδή βίντεο (κατασκευασμένα με σύγχρονα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης) στα οποία εμφανίζονται γνωστές προσωπικότητες να λένε πράγματα που δεν έχουν πει ποτέ στ’ αλήθεια …

Ευτυχώς υπάρχουν οργανισμοί, οι οποίοι διερευνούν και καταρρίπτουν τις ψευδείς ειδήσεις και γενικά την παραπληροφόρηση ελέγχοντας τις εξονυχιστικά (π.χ. ΕλληνικάHoaxes, EU Disinfo Lab και Snopes). Όμως για να μην πέσει κανείς θύμα θα πρέπει να αναπτύξει κριτική σκέψη και να την εξασκεί σε κάθε ευκαιρία. Για να προφυλάσσεται από κάθε απειλή και να μην πέφτει θύμα του οποιουδήποτε …

Περί επερχόμενων δεινών

Πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και τα τύμπανα του πολέμου …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Μαρτίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-504)

Καθώς ξαναβρέθηκα στο Βέλγιο τις τελευταίες εβδομάδες, μου έκαναν εντύπωση μερικές ενδιαφέρουσες ειδήσεις σχετικά με δυνητικούς μελλοντικούς κινδύνους.

Πλημμύρες. Το καλοκαίρι του 2021 μεγάλο μέρος του Βελγίου μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κτυπήθηκε από πρωτοφανείς πλημμύρες. 39 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και το εκτιμώμενο κόστος ανήλθε σε πάνω από 2,6 δις ευρώ. Ωστόσο, μεταγενέστερες πλημμύρες στην Θεσσαλία (το 2023) και στην Ισπανία (Βαλένθια) (το 2024), προβληματίζουν τους υπεύθυνους ιδίως στη Φλάνδρα. «Τι θα συμβεί αν πέσει και στη Φλάνδρα η ποσότητα του νερού που έπεσε στην Βαλένθια;» είναι το ερώτημα που απασχολεί τους αρμόδιους.

Στο παρελθόν, στόχος ήταν η απομάκρυνση όσο το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού. Όμως με την κλιματική αλλαγή ο στόχος είναι πλέον η κατακράτηση στον υδροφόρο ορίζοντα όσον το δυνατόν περισσότερου νερού. Έτσι, οι επιφάνειες που είναι αδιαπέραστες στο νερό (π.χ. ασφαλτοστρωμένες ή πλακοστρωμένες) θα πρέπει να γίνουν πάλι διαπερατές. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει καταγραφή του ύψους των κατωφλίων στων σπιτιών ούτως ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή γνωστός ο κίνδυνος πλημμύρας ανάλογα με το ύψος της βροχόπτωσης.

Για την Κρήτη, υπάρχουν στις ιστοσελίδες της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας α) το «Προσχέδιο Διαχείρισης Κίνδυνων Πλημμύρας» (αναρτήθηκε τον Ιούνιο του 2024) και β) η «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (αναρτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024). Περιλαμβάνουν λεπτομερείς χάρτες και σενάρια βροχοπτώσεων, με βάση τα οποία η αυτοδιοίκηση μπορεί να σχεδιάσει τα σχετικά μέτρα πρόληψης …

Δασικές πυρκαγιές. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε συνδυασμό με περιόδους ξηρασίας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης δασικών πυρκαγιών και στο Βέλγιο. Το οποίο αν και διαθέτει αρκετά δάση δεν διαθέτει πυροσβέστες εκπαιδευμένους στην αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, όπως αυτές που εκδηλώνονται στη νότια Ευρώπη ή και στην Καλιφόρνια.

Επιπλέον, επειδή στο Βέλγιο βρέχει πολύ, ακόμη και το καλοκαίρι, τα δάση είναι αρκετά «ενυδατωμένα» κι έτσι δημιουργείται ένα αίσθημα ψευδούς ασφάλειας που καθυστερεί η λήψη μακροπρόθεσμων μέτρων. Ωστόσο, το Κέντρο Αξιολόγησης Κλιματικών Κινδύνων, επισημαίνει ότι, βάση τις σημερινές προβλέψεις, σε λίγα χρόνια το Βέλγιο θα αντιμετωπίσει και αυτό κινδύνους από δασικές πυρκαγιές.

Περί πολέμου. Το Νοέμβριο, Σουηδοί, Νορβηγοί και Φινλανδοί έλαβαν ένα φυλλάδιο με οδηγίες για να προετοιμαστούν να αντιμετωπίσουν κάποια μελλοντική κρίση ή και πόλεμο. Την περασμένη εβδομάδα ήταν η σειρά του Βέλγου πρωθυπουργού και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης του Βελγίου να προειδοποιήσουν τους συμπατριώτες τους προς αυτή την κατεύθυνση.

Από το βήμα της Βουλής, και στη συνέχεια από τη συχνότητα της Φλαμανδικής ραδιοτηλεόρασης, ο νέος Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Γουίβερ, υπογράμμισε τη σοβαρότητα της στιγμής. «Μερικές φορές στην Ιστορία δεν συμβαίνει τίποτα επί δεκαετίες. Κι άλλες, μέσα σε μια εβδομάδα εξελίσσονται δεκαετίες ιστορίας». Ο ιστορικός δεν παραβλέπει τα εγχειρίδιά του που διδάσκουν «αυτά που κάνουν οι τυραννικοί ηγέτες που διαθέτουν ένα μεγάλο στρατό: αργά ή γρήγορα θα τον χρησιμοποιήσουν». Εμείς πρέπει να διδαχτούμε: «Πρέπει να προετοιμαστούμε αμυντικά απέναντι στην απειλή ενός τυράννου από την ανατολή, απειλή που δεν πρόκειται να εξαφανιστεί αμέσως».

Παράλληλα, ο Αντιπτέραχος Φρεντερίκ Βανσινά, αρχηγός του Βέλγικου ΓΕΕΘΑ έδωσε μια εκτεταμένη συνέντευξη σχετικά με την άμυνα της Ευρώπης. «Δεν είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση, αλλά δύσκολα μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε και σε περίοδο ειρήνης. Ο κόσμος θα πρέπει να το συνειδητοποιήσει και να ετοιμαστεί να απορροφήσει τους κραδασμούς». Δεν πρόκειται για την έλευση αρμάτων μάχης στις Βρυξέλλες αλλά για την αντιμετώπιση του υβριδικού πολέμου που διεξάγει η Ρωσία.

Ο Αντιπτέραρχος έχει τρεις προτεραιότητες για το άμεσο μέλλον. Πρώτον, βελτίωση της προετοιμασίας των ενόπλων δυνάμεων. Δεύτερον, ενίσχυση της ανθεκτικότητας – ενημέρωση του πληθυσμού και ενίσχυση της ικανότητας απορρόφησης των κραδασμών, προστασία των ενεργειακών δικτύων στη Βόρεια Θάλασσα και βελτίωση της προστασίας έναντι της διαρκώς διευρυνόμενης ρωσικής παραπληροφόρησης, και τέλος αντιμετώπιση των υβριδικών επιθέσεων. Και τρίτον, ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και φυσικά σε έναν ευρωπαϊκό πυλώνα επίσης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Όσον αφορά τον πληθυσμό, ο Αντιπτέραρχος συμβουλεύει να καταταγούν στις εφεδρείες (σημ. η υποχρεωτική θητεία έχει καταργηθεί στο Βέλγιο εδώ και αρκετά χρόνια). Ή να αποθηκεύσουν προμήθειες επειδή τα τραπεζικά δίκτυα ή οι γραμμές τροφοδοσίας μπορεί να παραλύσουν λόγω κυβερνοεπιθέσεων. «Τώρα που έχει αρχίσει να κλείνει η ομπρέλα προστασίας των ΗΠΑ, ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι η ασφάλεια δεν είναι πλέον δεδομένη, ότι η ασφάλεια ισοδυναμεί με την ελευθερία και με την προστασία των δημοκρατιών μας αξιών. Ίσως μάλιστα να χρειαστεί να πολεμήσουμε όπως οι πρόγονοί μας για τις προστατέψουμε, ελπίζοντας βέβαια ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι απαραίτητο».

Η αλήθεια είναι ζόρικη πολύ!

Η άγνοια και η έλλειψη κριτικής σκέψης, η ψευδοεπιστήμη και οι ψευδείς ειδήσεις, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα σε μια κοινωνία χωρίς πυξίδα
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Φεβρουαρίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-503)

Παραφράζω τον τίτλο του καταπληκτικού βιβλίου της Μάρως Δούκα (Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ), το οποίο μιλάει για τα γεγονότα που συνέβησαν στα Χανιά την περίοδο από τον Οκτώβριο του 1944 έως το Μάιο του 1945. Γιατί και η αλήθεια στον σημερινό κόσμο των «ψευδών ειδήσεων» (fake news) δεν είναι πάντα προφανής και δεδομένη. Απαιτεί προσπάθεια, έρευνα, διασταύρωση, έλεγχο και επανέλεγχο της είδησης, της δημοσιευμένης πληροφορίας, του ηχητικού αποσπάσματος ακόμη και της εικόνας.

Το ερώτημα του Πόντιου Πιλάτου στον Ιησού «Τί έστιν αλήθεια;» (Ιωαν. ιη':38) έμεινε χωρίς επίσημη απάντηση. Έκτοτε απασχολεί τη Φιλοσοφία, τη Θρησκεία ακόμη και την Επιστήμη. Όμως «η Επιστήμη, είναι εξ ορισμού ένα αυτό-διορθούμενο εγχείρημα» έχει πει ο αστρονόμος και πλανητολόγος Καρλ Σαγκαν (1934 – 1996). «Πολλές υποθέσεις που προτείνουν επιστήμονες αλλά και μη, αποδεικνύονται λανθασμένες. Όλες οι νέες επιστημονικές ιδέες για να γίνουν αποδεκτές πρέπει να συνοδεύονται από τεκμήρια που να έχουν επιτευχθεί με αυστηρά κριτήρια».


Ο ίδιος έγραψε επίσης ότι «έχουμε δημιουργήσει έναν πολιτισμό, του οποίου τα σημαντικότερα στοιχεία στηρίζονται ουσιαστικά στην επιστήμη και την τεχνολογία. Έχουμε όμως ταυτόχρονα οργανώσει με τέτοιο τρόπο τα πάντα γύρω μας, ώστε σχεδόν κανείς να μην κατανοεί την επιστήμη και την τεχνολογία. Πρόκειται για την ιδανικότερη συνταγή για μια μελλοντική καταστροφή μας!»

Άγνοια και αμφιβολίες. Σε έναν κόσμο όπου οι περισσότεροι δεν κατανοούν πλήρως τα επιτεύγματα της επιστήμης, όπου η πολυπλοκότητα της τεχνολογίας που μας περιβάλλει αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς, έρχεται να προστεθεί άλλη μία παράμετρος: κάποιοι επιστήμονες, εκφράζοντας κάποια οργανωμένα, πολιτικά ή επιχειρηματικά, συμφέροντα επιμένουν να υποστηρίζουν ιδέες που έχουν αποδειχτεί λανθασμένες.

Έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν στις προσπάθειες της καπνοβιομηχανίας να διασπείρει αμφιβολίες σχετικά με τις καταστρεπτικές επιπτώσεις που έχει το κάπνισμα στην υγεία. Επιστράτευσε ακόμη και γιατρούς για να εκθειάσουν το κάπνισμα, όπως τώρα έχει χρηματοδοτήσει έρευνες που τάχα αποδεικνύουν τη μειωμένη βλαπτικότητα των ηλεκτρονικών τσιγάρων.

Τις ίδιες μεθόδους χρησιμοποίησε και η βιομηχανία πετρελαίου για να αμφισβητήσει τη σχέση του με την κλιματική αλλαγή. Και η χημική βιομηχανία για να δικαιολογήσει τη ευρεία χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, πλαστικών και άλλων επιβλαβών χημικών ουσιών στην καθημερινότητα.

Τα εμβόλια, μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της σύγχρονης Ιατρικής, αμφισβητούνται από διάφορους αντιεμβολιαστές και μάλιστα με επιστημοφανή επιχειρήματα. Η άγνοια όσον αφορά βασικούς νόμους της Φυσικής οδηγεί, εκατοντάδες οδηγούς στο θάνατο ή σε μόνιμη αναπηρία από υπερβολική ταχύτητα, χρήση οινοπνεύματος ή ψυχοτρόπων ουσιών. Παράλληλα, η αδιαφορία, η φιλοσοφία του «έλα μωρέ, και τι θα γίνει» οδηγεί σε μεγάλα δυστυχήματα, σε αδικαιολόγητους θανάτους παιδιών και νηπίων και σε μια νέα γενιά που είναι εν πολλοίς έρμαια των εξαρτήσεων από ναρκωτικά, το διαδίκτυο και τους πάσης φύσεως δημαγωγούς.

Ποιος φταίει; Στο ερώτημα αυτό το 1874 ο Χαρίλαος Τρικούπης απάντησε ότι έφταιγε ο τότε βασιλιάς. Έκτοτε και μέχρι σήμερα οι πολιτικοί μας προϊστάμενοι απαντούν στην ερώτηση δείχνοντας πάντα κάποιον άλλο. Μόνο ο Κώστας Βάρναλης απάντησε πολύ παραστατικά: «Φταίει το ζαβό το ριζικό μας! Φταίει ο Θεός που μας μισεί! Φταίει το κεφάλι το κακό μας! Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί! Ποιός φταίει; ποιός φταίει; Κανένα στόμα δεν το ’βρε και δεν το ’πε ακόμα».

Δυστυχώς, στο εύφορο έδαφος της άγνοιας, μαζί με την ψευδο-επιστήμη, φυτεύονται ψευδείς ειδήσεις, παραπληροφόρηση, διάφορες θεωρίες συνομωσίας και πολλή προπαγάνδα από εγχώρια και ξένα κέντρα. Όλοι έχουν ακούσει για τις «υπόγες» και τα «τρολ» του διαδικτύου. Όταν κανείς παρακολουθήσει τους ιστότοπους που ξεσκεπάζουν τα ψεύδη όπως τα «ellinikahoaxes.gr», ή η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «EU Disinfo Lab», τρομάζει με την έκταση του φαινομένου …

Υπάρχει θεραπεία; Τα σκότη διαλύονται πάντα με το φως. Κατά τη γνώμη μου χρειάζεται ένας νέος Διαφωτισμός που να ξεκινά από το σπίτι και το σχολείο. Υπάρχουν γονείς και φωτισμένοι δάσκαλοι που διδάσκουν τα παιδιά πως να σκέπτονται έτσι ώστε να ερμηνεύουν τον κόσμο μέσα από έρευνα και κριτική ματιά. Που τους διδάσκουν να διαβάζουν υποβάλλοντας στη βάσανο της επαλήθευσης και της διασταύρωσης αυτά που μαθαίνουν. Που τους διδάσκουν ότι πρέπει να γηράσκουν αεί διδασκόμενοι όπως έλεγε ο Σόλων, και ότι θα πρέπει να ξέρουν ότι στη ουσία δεν ξέρουν τίποτα όπως έλεγε ο Σωκράτης.

Είναι εύκολο να διδάξεις κάποιον να σκέπτεται κριτικά; Στο διδακτορικό της, η κόρη μου Ελένη με τίμησε ευχαριστώντας με ως εξής: «Στον πατέρα μου, που με έβαλε στο μονοπάτι της κριτικής σκέψης, πάντα σε επαγρύπνηση, αλλά με ταπεινότητα …». «Και πότε σε δίδαξα εγώ να σκέπτεσαι κριτικά;» την ρώτησα. Η απάντησή της με ξάφνιασε και με έκανε να δακρύσω. «Κάποτε», μου είπε «είμασταν στο αυτοκίνητο και πέσαμε σε μποτιλιάρισμα. Με ρώτησες τότε τι βλέπω γύρω μου. Κοίταξα και ξανακοίταξα αλλά έβλεπα μόνο αυτοκίνητα και μαγαζιά. Μετά μου είπες, κοίταξε το μπροστινό αυτοκίνητο, βλέπεις κάτι ξεχωριστό; Και πάλι σε κοίταξα με απορία.

Τότε μου έδειξες ένα συμβολικό ψαράκι σχεδιασμένο με μονοκοντυλιά στο πίσω μέρος του μπροστινού μας αυτοκινήτου και με ρώτησες τι καταλαβαίνω. Στο απορημένο βλέμμα μου απάντησες ότι ο οδηγός του αυτοκινήτου θέλει να μας πει ότι είναι Χριστιανός, γιατί το ψαράκι ήταν το σήμα αναγνώρισης των πρώτων Χριστιανών – ΙΧΘΥΣ σημαίνει Ιησούς Χρηστός Υιός Θεού Σωτήρ. Αυτό το σύμβολο, μου είπες, το χρησιμοποιούν συχνά οι Διαμαρτυρόμενοι ως σημείο αναγνώρισης. Από τότε άνοιξαν τα μάτια μου και άρχισα να βλέπω τον κόσμο διαφορετικά!».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στην εποχή Τράμπ

Την Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2025 ο καλός δημοσιογράφος Λευτέρης Κουρκουλός είχε την ευγενή καλωσύνη να με προσκαλέσει στο βραδυνό δελτίο ειδήσεων της Νέας Τηλεόρασης (ΝΕΑ TV) να μιλήσω για την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη λαίλαπα Τραμπ.

Δείτε το απόσπασμα του δελτίου ειδήσεων

Επειδή ο χρόνος ήταν περιορισμένος για ένα τόσο σοβαρό θέμα, συνεχίσαμε την συζήτηση την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου στην πρωινή ραδιοφωνική εκπομπή του Γαύδος FM 88,8 «Πλήρες πρωινό» με την Ευαγγελία Ξηρουχάκη και τον Λευτέρη Κουρκουλό.

Ακούστε το απόσπασμα της εκπομπής

Περισσότερες πληροφορίες

• Η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβε το βραβείο Νόμπελ ειρήνης το 2012.
• Το αφιέρωμα της εφημερίδας Χανιώτικα Νέα με τίτλο «Για την Ευρώπη των λαών» με αφορμή τις Ευρωεκλογές του 2024.
• Οι εκθέσεις 
• Μάριο Ντράγκι «Το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας»,
• Ενρίκο Λέττα «Πολύ περισσότερο από μια αγορά» και 
• Σαούλι Νίινιστο «Ασφαλέστεροι Μαζί - Ενίσχυση της πολιτικής και στρατιωτικής προετοιμασίας και ετοιμότητας».
• Οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2024-2029.
• Η οργάνωση Worldskills που οργανώνει τους Παγκόσμιους Αγωνες Δεξιοτήτων.
• Η EU Disinfo Lab που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. 

Σημείωση: Κάπου στην ραδιοφωνική εκπομπή ανέφερα ότι κατ' αντιδιαστολή με την ΕΕ ο νέος πρόεδρος «&$#μ%! και δέρνει» το οποίο (πολύ σωστά για λόγους ΕΣΡ) κόπηκε στο μονταζ ...

Ευχές και αναστοχασμοί για το 2025

Αγαπητοί φίλοι δεχτείτε τις Καλύτερες Ευχές μου για το 2025, με Υγεία, Όμορφα Αισθήματα και Οικογενειακή Ευτυχία!

Είναι ωστόσο τραγικά ειρωνικό από τη μια να ευχόμαστε Υγεία κι από την άλλη να μην εγκαταλείπουμε μερικές εξόχως βλαβερές συνήθειες. Όπως το κάπνισμα, την κακή διατροφή, την υπερβολική ταχύτητα. Από τη μια να ευχόμαστε Αγάπη και Ειρήνη κι από την άλλη να υποστηρίζουμε, συχνά και με φανατισμό, κράτη, οργανώσεις και ηγέτες που ξεκινούν πολέμους, οργανώνουν τρομοκρατικές επιθέσεις και σκοτώνουν ανυπεράσπιστους αμάχους ακόμη και παιδιά.

Το 2025, έχει οριστεί από τον ΟΗΕ ως Διεθνές Έτος Κβαντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Διεθνές Έτος Συνεταιρισμών, Διεθνές Έτος Προστασίας των Παγετώνων και τέλος (όσο κι αν φαίνεται τραγικά ειρωνικό έως απαράδεκτο) ως Διεθνές Έτος Ειρήνης και Εμπιστοσύνης. Θα είναι άραγε έτος Ειρήνης ή έτος ενός νέου Αρμαγεδδώνα; Και πώς θα μιλούμε για εμπιστοσύνη όταν, με όσα συμβαίνουν στο χώρο των Δικτύων Κοινωνικής Δικτύωσης, «σε λίγο καιρό κανείς δεν θα πιστεύει κανέναν»! Ταυτόχρονα, είναι σίγουρο πως το 2025 θα έχει και κάποια ακραία καιρικά φαινόμενα (ξηρασίες, κύματα καύσωνα, πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές) που θα επιτείνουν την εξελισσόμενη κλιματική κρίση.

Σας εύχομαι λοιπόν, αν δεν μπορείτε να κάνετε κάτι για να αποτρέψετε τα επερχόμενα δεινά, τουλάχιστον να πάρετε κάποια μέτρα για να προφυλαχθείτε από αυτά, ή να περιορίσετε τις επιπτώσεις τους σε εσάς και στους αγαπημένους σας.

Για την ασφάλεια των ηλικιωμένων

Χρήσιμες συμβουλές τις οποίες πρέπει να έχουν υπόψη τους όλοι οι ηλικιωμένοι, ιδίως όσοι ζουν μόνοι
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 8 Ιανουαρίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-502)

Να ξεκινήσω με τις Καλύτερες Ευχές μου για Καλή Χρονιά, γεμάτη Υγεία, Όμορφα Αισθήματα και εκπλήρωση κάθε όμορφου στόχου ζωής που θα κάνει τον κόσμο μας καλύτερο!

Κρύες οι φετινές Χριστουγεννιάτικες Βρυξέλλες αλλά ευτυχώς χωρίς χιόνια! Περπατώντας σε μιάν από τις πολλές στοές του κέντρου, με σταμάτησε ένας καλοντυμένος κύριος και άρχισε να μου μιλάει για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι. Ήταν αστυνομικός και μου έδωσε ένα φυλλάδιο που είχε εκδώσει η Αστυνομία της περιοχής των Βρυξελλών με συμβουλές και οδηγίες πρόληψης. Να μερικές από αυτές.

Κατ’ αρχάς μη μένετε απομονωμένοι στο σπίτι, γιατί η απομόνωση αυξάνει την ανασφάλεια. Συμμετέχετε σε ομαδικές δραστηριότητες και σχηματίστε γύρω σας μια ομάδα φίλων που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν σε περίπτωση ανάγκης. Φτιάξτε έναν κατάλογο με όλα τα χρήσιμα τηλέφωνα που θα καλέσετε για βοήθεια και κρατείστε συνεχώς δίπλα σας ένα τηλέφωνο. Επικουρικά, συνιστάται η σύνδεση με κάποια υπηρεσία τηλεειδοποίησης (στην Ελλάδα η «Γραμμή Ζωής» https://www.lifelinehellas.gr/), που επιτρέπει την αμφίδρομη επικοινωνία με ένα Συντονιστικό Κέντρο, πατώντας ένα «κόκκινο κουμπί», 24ώρες το 24ώρο (βλ. ΧΝ 22/11/2016).

Επίσης, υιοθετείστε μερικά απαραίτητα μέτρα προφύλαξης. Κλειδώνετε τις εξώπορτες ακόμη και όταν είστε μέσα στο σπίτι και μην αφήνετε τα κλειδιά πάνω στις κλειδαριές. Τις νύχτες μην αφήνετε ανοικτά παράθυρα και όταν λείπετε μην αφήνετε κλειδιά σε γλάστρες ή κάτω από το πατάκι της εξώπορτας. Αλλάξτε κλειδαριές σε περίπτωση κλοπής ή απώλειας των κλειδιών ή μόλις μετακομίσετε σε καινούργιο σπίτι.

Εγκαταστήστε μιάν αλυσίδα ασφαλείας και ένα ματάκι στην εξώπορτα – κατά προτίμηση ηλεκτρονικό. Στο κουδούνι και στο γραμματοκιβώτιο γράψτε μόνο το επώνυμό σας χωρίς άλλο προσδιοριστικό (π.χ. χήρα, δεσποινίς, κυρία). Τέλος, μην κρατάτε στο σπίτι σημαντικά ποσά χρημάτων και καταγράψτε όλα τα αντικείμενα αξίας – π.χ. σημειώστε αριθμό σειράς, φωτογραφήστε τα, κρατείστε τα τιμολόγια αγοράς. Φωτογραφείστε επίσης τα κοσμήματα που φοράτε για να αποδείξετε στον ασφαλιστή σας ότι είναι πράγματι δικά σας.

Όταν σας κτυπούν την πόρτα, μην ανοίξετε αν δεν γνωρίζετε τον επισκέπτη, ιδίως αν θέλει να σας πουλήσει κάτι το οποίο και σας επιδεικνύει για να σας δελεάσει – συχνά αυτό είναι προοίμιο κάποιας κλοπής. Αν ο επισκέπτης ισχυριστεί ότι είναι από κάποια υπηρεσία (π.χ. ΔΕΔΔΗΕ, ΟΤΕ, ΔΕΥΑΧ κλπ.) μην ανοίξετε αν δεν έχετε αναγγείλει κάποια βλάβη για την οποία σας έχουν πει ότι θα ακολουθήσει επίσκεψη τεχνικού. Ζητήστε οπωσδήποτε την επίδειξη υπηρεσιακής ταυτότητας – ζητείστε να την γλιστρήσουν κάτω από την πόρτα και μην ανοίξετε αν αρνηθούν. Για κάθε ενδεχόμενο να έχετε πρόχειρο το τηλέφωνο της αστυνομίας.

Αν ο επισκέπτης ισχυριστεί ότι είναι αστυνομικός, τηλεφωνήστε στην Άμεση Δράση (το 100) ή στο Τμήμα (στα Χανιά το 28210-25854) και ρωτήσετε αν το όνομα που σας έδωσε υπάρχει κι αν είναι σε υπηρεσία εκείνη τη στιγμή. Μην καλέσετε ποτέ τον αριθμό που σας δίνει ο επισκέπτης, μπορεί να είναι κάποιος συνένοχος. Αν επιμένει ή απειλεί, καλέστε την αστυνομία. Σε κάθε περίπτωση μην παρασυρθείτε από εκκλήσεις που έχουν στόχο να σας αποσπάσουν την προσοχή – π.χ. ένα παιδί διψάει ή πεινάει, κάποιος πρέπει να πάει στην τουαλέτα.

Όταν μετακινείστε, μην κουβαλάτε ποτέ πολλά χρήματα ή εμφανή κοσμήματα – αλλιώς ζητήστε να σας συνοδεύσουν. Μη μετράτε ποτέ χαρτονομίσματα σε δημόσια θέα και μην έχετε τον κωδικό (PIN) δίπλα στην τραπεζική ή την πιστωτική σας κάρτα. Αν έχετε δυσκολία να τραβήξετε χρήματα από το ΑΤΜ μη δεχτείτε ποτέ τη βοήθεια κάποιου αγνώστου. Στην περίπτωση που το μηχάνημα «καταπιεί» την κάρτα σας, χρησιμοποιείστε την υπηρεσία απενεργοποίησης (στο Βέλγιο υπάρχει ενιαία υπηρεσία για όλες κάρτες όλων των τραπεζών – στην Ελλάδα απευθυνθείτε στην τράπεζά σας).

Επίσης, μην βάζετε τα κλειδιά σας μαζί με τα έγγραφά σας (ταυτότητα, διαβατήριο, ηλεκτρονική άδεια διαμονής). Αν τα χάσετε ή σας τα κλέψουν ακυρώστε τα άμεσα (στο Βέλγιο υπάρχει ενιαία διαδικτυακή υπηρεσία άμεσης ακύρωσης των εγγράφων ταυτοποίησης – στην Ελλάδα απευθυνθείτε στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα).

Τέλος, αν έχετε την εντύπωση ότι σας παρακολουθούν, μπείτε σε ένα χώρο με πολύ κόσμο και γενικά όταν μετακινείστε με τα πόδια αποφύγετε απομονωμένες και σκοτεινές περιοχές. Πάντα να περπατάτε αντίθετα με την ροή των αυτοκινήτων, στη μέση του πεζοδρομίου, με τη τσάντα σας κλειστή και κρεμασμένη στον ώμο από την αντίθετη πλευρά του δρόμου.

Το φυλλάδιο περιέχει επίσης χρήσιμα τηλέφωνα και υπερσυνδέσμους.

«Κι εσείς πού μένετε;» με ρώτησε ο ευγενής αστυνομικός. «Μένω στα Χανιά, στην Κρήτη», απάντησα. «Και αναφέρομαι συχνά στα θέματα αυτά μέσα από τη στήλη μου στα Χανιώτικα Νέα» συμπλήρωσα. Αφού επέστρεψα στο σπίτι διαπίστωσα ότι και η Ελληνική Αστυνομία έχει συντάξει πολύ ενδιαφέρουσες συμβουλές όχι μόνο για ηλικιωμένους αλλά και για πολλές άλλες κατηγορίες προβλημάτων – επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας (https://www.astynomia.gr) και επιλέξτε «Οδηγός του πολίτη» και μετά «Χρήσιμες συμβουλές».

Τηλεφωνικές απάτες

Όταν χτυπά το τηλέφωνο, μην τρομάξετε αν ακούσετε κάποιον να προσποιείται πως είναι κάποιο συγγενικό σας πρόσωπο που είχε ένα τρομερό ατύχημα και σας ζητά χρήματα για μια επείγουσα εγχείρηση. Πως είναι κάποιος λογιστής που θα σας επιστρέψει χρήματα από την εφορία. Πως είναι φίλος των παιδιών σας που πρέπει να πληρώσουν επειγόντως ένα μεγάλο πρόστιμο ή κάποιο ληξιπρόθεσμο χρέος. Πως τηλεφωνούν από την τράπεζά σας και πρέπει να επαληθεύσουν τα στοιχεία του λογαριασμού σας.

Πολλοί ηλικιωμένοι πιστεύουν αυτές και πολλές άλλες ευφάνταστες ιστορίες, που έχουν στόχο να τους αιφνιδιάσουν, να τους αποσυντονίσουν και τελικά να τους αποσπάσουν χρήματα. Συχνά μάλιστα οι απατεώνες γνωρίζουν ονόματα ή και άλλες προσωπικές πληροφορίες που τους κάνουν ιδιαίτερα πιστευτούς. Μια συμβουλή: κλείστε αμέσως το τηλέφωνο και επικοινωνήστε με το συγγενικό σας πρόσωπο, τον λογιστή ή την τράπεζά σας για επαλήθευση.