Περί επερχόμενων δεινών

Πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και τα τύμπανα του πολέμου …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Μαρτίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-504)

Καθώς ξαναβρέθηκα στο Βέλγιο τις τελευταίες εβδομάδες, μου έκαναν εντύπωση μερικές ενδιαφέρουσες ειδήσεις σχετικά με δυνητικούς μελλοντικούς κινδύνους.

Πλημμύρες. Το καλοκαίρι του 2021 μεγάλο μέρος του Βελγίου μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κτυπήθηκε από πρωτοφανείς πλημμύρες. 39 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και το εκτιμώμενο κόστος ανήλθε σε πάνω από 2,6 δις ευρώ. Ωστόσο, μεταγενέστερες πλημμύρες στην Θεσσαλία (το 2023) και στην Ισπανία (Βαλένθια) (το 2024), προβληματίζουν τους υπεύθυνους ιδίως στη Φλάνδρα. «Τι θα συμβεί αν πέσει και στη Φλάνδρα η ποσότητα του νερού που έπεσε στην Βαλένθια;» είναι το ερώτημα που απασχολεί τους αρμόδιους.

Στο παρελθόν, στόχος ήταν η απομάκρυνση όσο το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού. Όμως με την κλιματική αλλαγή ο στόχος είναι πλέον η κατακράτηση στον υδροφόρο ορίζοντα όσον το δυνατόν περισσότερου νερού. Έτσι, οι επιφάνειες που είναι αδιαπέραστες στο νερό (π.χ. ασφαλτοστρωμένες ή πλακοστρωμένες) θα πρέπει να γίνουν πάλι διαπερατές. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει καταγραφή του ύψους των κατωφλίων στων σπιτιών ούτως ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή γνωστός ο κίνδυνος πλημμύρας ανάλογα με το ύψος της βροχόπτωσης.

Για την Κρήτη, υπάρχουν στις ιστοσελίδες της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας α) το «Προσχέδιο Διαχείρισης Κίνδυνων Πλημμύρας» (αναρτήθηκε τον Ιούνιο του 2024) και β) η «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (αναρτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024). Περιλαμβάνουν λεπτομερείς χάρτες και σενάρια βροχοπτώσεων, με βάση τα οποία η αυτοδιοίκηση μπορεί να σχεδιάσει τα σχετικά μέτρα πρόληψης …

Δασικές πυρκαγιές. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε συνδυασμό με περιόδους ξηρασίας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης δασικών πυρκαγιών και στο Βέλγιο. Το οποίο αν και διαθέτει αρκετά δάση δεν διαθέτει πυροσβέστες εκπαιδευμένους στην αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, όπως αυτές που εκδηλώνονται στη νότια Ευρώπη ή και στην Καλιφόρνια.

Επιπλέον, επειδή στο Βέλγιο βρέχει πολύ, ακόμη και το καλοκαίρι, τα δάση είναι αρκετά «ενυδατωμένα» κι έτσι δημιουργείται ένα αίσθημα ψευδούς ασφάλειας που καθυστερεί η λήψη μακροπρόθεσμων μέτρων. Ωστόσο, το Κέντρο Αξιολόγησης Κλιματικών Κινδύνων, επισημαίνει ότι, βάση τις σημερινές προβλέψεις, σε λίγα χρόνια το Βέλγιο θα αντιμετωπίσει και αυτό κινδύνους από δασικές πυρκαγιές.

Περί πολέμου. Το Νοέμβριο, Σουηδοί, Νορβηγοί και Φινλανδοί έλαβαν ένα φυλλάδιο με οδηγίες για να προετοιμαστούν να αντιμετωπίσουν κάποια μελλοντική κρίση ή και πόλεμο. Την περασμένη εβδομάδα ήταν η σειρά του Βέλγου πρωθυπουργού και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης του Βελγίου να προειδοποιήσουν τους συμπατριώτες τους προς αυτή την κατεύθυνση.

Από το βήμα της Βουλής, και στη συνέχεια από τη συχνότητα της Φλαμανδικής ραδιοτηλεόρασης, ο νέος Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Γουίβερ, υπογράμμισε τη σοβαρότητα της στιγμής. «Μερικές φορές στην Ιστορία δεν συμβαίνει τίποτα επί δεκαετίες. Κι άλλες, μέσα σε μια εβδομάδα εξελίσσονται δεκαετίες ιστορίας». Ο ιστορικός δεν παραβλέπει τα εγχειρίδιά του που διδάσκουν «αυτά που κάνουν οι τυραννικοί ηγέτες που διαθέτουν ένα μεγάλο στρατό: αργά ή γρήγορα θα τον χρησιμοποιήσουν». Εμείς πρέπει να διδαχτούμε: «Πρέπει να προετοιμαστούμε αμυντικά απέναντι στην απειλή ενός τυράννου από την ανατολή, απειλή που δεν πρόκειται να εξαφανιστεί αμέσως».

Παράλληλα, ο Αντιπτέραχος Φρεντερίκ Βανσινά, αρχηγός του Βέλγικου ΓΕΕΘΑ έδωσε μια εκτεταμένη συνέντευξη σχετικά με την άμυνα της Ευρώπης. «Δεν είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση, αλλά δύσκολα μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε και σε περίοδο ειρήνης. Ο κόσμος θα πρέπει να το συνειδητοποιήσει και να ετοιμαστεί να απορροφήσει τους κραδασμούς». Δεν πρόκειται για την έλευση αρμάτων μάχης στις Βρυξέλλες αλλά για την αντιμετώπιση του υβριδικού πολέμου που διεξάγει η Ρωσία.

Ο Αντιπτέραρχος έχει τρεις προτεραιότητες για το άμεσο μέλλον. Πρώτον, βελτίωση της προετοιμασίας των ενόπλων δυνάμεων. Δεύτερον, ενίσχυση της ανθεκτικότητας – ενημέρωση του πληθυσμού και ενίσχυση της ικανότητας απορρόφησης των κραδασμών, προστασία των ενεργειακών δικτύων στη Βόρεια Θάλασσα και βελτίωση της προστασίας έναντι της διαρκώς διευρυνόμενης ρωσικής παραπληροφόρησης, και τέλος αντιμετώπιση των υβριδικών επιθέσεων. Και τρίτον, ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και φυσικά σε έναν ευρωπαϊκό πυλώνα επίσης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Όσον αφορά τον πληθυσμό, ο Αντιπτέραρχος συμβουλεύει να καταταγούν στις εφεδρείες (σημ. η υποχρεωτική θητεία έχει καταργηθεί στο Βέλγιο εδώ και αρκετά χρόνια). Ή να αποθηκεύσουν προμήθειες επειδή τα τραπεζικά δίκτυα ή οι γραμμές τροφοδοσίας μπορεί να παραλύσουν λόγω κυβερνοεπιθέσεων. «Τώρα που έχει αρχίσει να κλείνει η ομπρέλα προστασίας των ΗΠΑ, ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι η ασφάλεια δεν είναι πλέον δεδομένη, ότι η ασφάλεια ισοδυναμεί με την ελευθερία και με την προστασία των δημοκρατιών μας αξιών. Ίσως μάλιστα να χρειαστεί να πολεμήσουμε όπως οι πρόγονοί μας για τις προστατέψουμε, ελπίζοντας βέβαια ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι απαραίτητο».

Η αλήθεια είναι ζόρικη πολύ!

Η άγνοια και η έλλειψη κριτικής σκέψης, η ψευδοεπιστήμη και οι ψευδείς ειδήσεις, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα σε μια κοινωνία χωρίς πυξίδα
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Φεβρουαρίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-503)

Παραφράζω τον τίτλο του καταπληκτικού βιβλίου της Μάρως Δούκα (Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ), το οποίο μιλάει για τα γεγονότα που συνέβησαν στα Χανιά την περίοδο από τον Οκτώβριο του 1944 έως το Μάιο του 1945. Γιατί και η αλήθεια στον σημερινό κόσμο των «ψευδών ειδήσεων» (fake news) δεν είναι πάντα προφανής και δεδομένη. Απαιτεί προσπάθεια, έρευνα, διασταύρωση, έλεγχο και επανέλεγχο της είδησης, της δημοσιευμένης πληροφορίας, του ηχητικού αποσπάσματος ακόμη και της εικόνας.

Το ερώτημα του Πόντιου Πιλάτου στον Ιησού «Τί έστιν αλήθεια;» (Ιωαν. ιη':38) έμεινε χωρίς επίσημη απάντηση. Έκτοτε απασχολεί τη Φιλοσοφία, τη Θρησκεία ακόμη και την Επιστήμη. Όμως «η Επιστήμη, είναι εξ ορισμού ένα αυτό-διορθούμενο εγχείρημα» έχει πει ο αστρονόμος και πλανητολόγος Καρλ Σαγκαν (1934 – 1996). «Πολλές υποθέσεις που προτείνουν επιστήμονες αλλά και μη, αποδεικνύονται λανθασμένες. Όλες οι νέες επιστημονικές ιδέες για να γίνουν αποδεκτές πρέπει να συνοδεύονται από τεκμήρια που να έχουν επιτευχθεί με αυστηρά κριτήρια».


Ο ίδιος έγραψε επίσης ότι «έχουμε δημιουργήσει έναν πολιτισμό, του οποίου τα σημαντικότερα στοιχεία στηρίζονται ουσιαστικά στην επιστήμη και την τεχνολογία. Έχουμε όμως ταυτόχρονα οργανώσει με τέτοιο τρόπο τα πάντα γύρω μας, ώστε σχεδόν κανείς να μην κατανοεί την επιστήμη και την τεχνολογία. Πρόκειται για την ιδανικότερη συνταγή για μια μελλοντική καταστροφή μας!»

Άγνοια και αμφιβολίες. Σε έναν κόσμο όπου οι περισσότεροι δεν κατανοούν πλήρως τα επιτεύγματα της επιστήμης, όπου η πολυπλοκότητα της τεχνολογίας που μας περιβάλλει αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς, έρχεται να προστεθεί άλλη μία παράμετρος: κάποιοι επιστήμονες, εκφράζοντας κάποια οργανωμένα, πολιτικά ή επιχειρηματικά, συμφέροντα επιμένουν να υποστηρίζουν ιδέες που έχουν αποδειχτεί λανθασμένες.

Έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν στις προσπάθειες της καπνοβιομηχανίας να διασπείρει αμφιβολίες σχετικά με τις καταστρεπτικές επιπτώσεις που έχει το κάπνισμα στην υγεία. Επιστράτευσε ακόμη και γιατρούς για να εκθειάσουν το κάπνισμα, όπως τώρα έχει χρηματοδοτήσει έρευνες που τάχα αποδεικνύουν τη μειωμένη βλαπτικότητα των ηλεκτρονικών τσιγάρων.

Τις ίδιες μεθόδους χρησιμοποίησε και η βιομηχανία πετρελαίου για να αμφισβητήσει τη σχέση του με την κλιματική αλλαγή. Και η χημική βιομηχανία για να δικαιολογήσει τη ευρεία χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, πλαστικών και άλλων επιβλαβών χημικών ουσιών στην καθημερινότητα.

Τα εμβόλια, μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της σύγχρονης Ιατρικής, αμφισβητούνται από διάφορους αντιεμβολιαστές και μάλιστα με επιστημοφανή επιχειρήματα. Η άγνοια όσον αφορά βασικούς νόμους της Φυσικής οδηγεί, εκατοντάδες οδηγούς στο θάνατο ή σε μόνιμη αναπηρία από υπερβολική ταχύτητα, χρήση οινοπνεύματος ή ψυχοτρόπων ουσιών. Παράλληλα, η αδιαφορία, η φιλοσοφία του «έλα μωρέ, και τι θα γίνει» οδηγεί σε μεγάλα δυστυχήματα, σε αδικαιολόγητους θανάτους παιδιών και νηπίων και σε μια νέα γενιά που είναι εν πολλοίς έρμαια των εξαρτήσεων από ναρκωτικά, το διαδίκτυο και τους πάσης φύσεως δημαγωγούς.

Ποιος φταίει; Στο ερώτημα αυτό το 1874 ο Χαρίλαος Τρικούπης απάντησε ότι έφταιγε ο τότε βασιλιάς. Έκτοτε και μέχρι σήμερα οι πολιτικοί μας προϊστάμενοι απαντούν στην ερώτηση δείχνοντας πάντα κάποιον άλλο. Μόνο ο Κώστας Βάρναλης απάντησε πολύ παραστατικά: «Φταίει το ζαβό το ριζικό μας! Φταίει ο Θεός που μας μισεί! Φταίει το κεφάλι το κακό μας! Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί! Ποιός φταίει; ποιός φταίει; Κανένα στόμα δεν το ’βρε και δεν το ’πε ακόμα».

Δυστυχώς, στο εύφορο έδαφος της άγνοιας, μαζί με την ψευδο-επιστήμη, φυτεύονται ψευδείς ειδήσεις, παραπληροφόρηση, διάφορες θεωρίες συνομωσίας και πολλή προπαγάνδα από εγχώρια και ξένα κέντρα. Όλοι έχουν ακούσει για τις «υπόγες» και τα «τρολ» του διαδικτύου. Όταν κανείς παρακολουθήσει τους ιστότοπους που ξεσκεπάζουν τα ψεύδη όπως τα «ellinikahoaxes.gr», ή η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «EU Disinfo Lab», τρομάζει με την έκταση του φαινομένου …

Υπάρχει θεραπεία; Τα σκότη διαλύονται πάντα με το φως. Κατά τη γνώμη μου χρειάζεται ένας νέος Διαφωτισμός που να ξεκινά από το σπίτι και το σχολείο. Υπάρχουν γονείς και φωτισμένοι δάσκαλοι που διδάσκουν τα παιδιά πως να σκέπτονται έτσι ώστε να ερμηνεύουν τον κόσμο μέσα από έρευνα και κριτική ματιά. Που τους διδάσκουν να διαβάζουν υποβάλλοντας στη βάσανο της επαλήθευσης και της διασταύρωσης αυτά που μαθαίνουν. Που τους διδάσκουν ότι πρέπει να γηράσκουν αεί διδασκόμενοι όπως έλεγε ο Σόλων, και ότι θα πρέπει να ξέρουν ότι στη ουσία δεν ξέρουν τίποτα όπως έλεγε ο Σωκράτης.

Είναι εύκολο να διδάξεις κάποιον να σκέπτεται κριτικά; Στο διδακτορικό της, η κόρη μου Ελένη με τίμησε ευχαριστώντας με ως εξής: «Στον πατέρα μου, που με έβαλε στο μονοπάτι της κριτικής σκέψης, πάντα σε επαγρύπνηση, αλλά με ταπεινότητα …». «Και πότε σε δίδαξα εγώ να σκέπτεσαι κριτικά;» την ρώτησα. Η απάντησή της με ξάφνιασε και με έκανε να δακρύσω. «Κάποτε», μου είπε «είμασταν στο αυτοκίνητο και πέσαμε σε μποτιλιάρισμα. Με ρώτησες τότε τι βλέπω γύρω μου. Κοίταξα και ξανακοίταξα αλλά έβλεπα μόνο αυτοκίνητα και μαγαζιά. Μετά μου είπες, κοίταξε το μπροστινό αυτοκίνητο, βλέπεις κάτι ξεχωριστό; Και πάλι σε κοίταξα με απορία.

Τότε μου έδειξες ένα συμβολικό ψαράκι σχεδιασμένο με μονοκοντυλιά στο πίσω μέρος του μπροστινού μας αυτοκινήτου και με ρώτησες τι καταλαβαίνω. Στο απορημένο βλέμμα μου απάντησες ότι ο οδηγός του αυτοκινήτου θέλει να μας πει ότι είναι Χριστιανός, γιατί το ψαράκι ήταν το σήμα αναγνώρισης των πρώτων Χριστιανών – ΙΧΘΥΣ σημαίνει Ιησούς Χρηστός Υιός Θεού Σωτήρ. Αυτό το σύμβολο, μου είπες, το χρησιμοποιούν συχνά οι Διαμαρτυρόμενοι ως σημείο αναγνώρισης. Από τότε άνοιξαν τα μάτια μου και άρχισα να βλέπω τον κόσμο διαφορετικά!».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στην εποχή Τράμπ

Την Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2025 ο καλός δημοσιογράφος Λευτέρης Κουρκουλός είχε την ευγενή καλωσύνη να με προσκαλέσει στο βραδυνό δελτίο ειδήσεων της Νέας Τηλεόρασης (ΝΕΑ TV) να μιλήσω για την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη λαίλαπα Τραμπ.

Δείτε το απόσπασμα του δελτίου ειδήσεων

Επειδή ο χρόνος ήταν περιορισμένος για ένα τόσο σοβαρό θέμα, συνεχίσαμε την συζήτηση την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου στην πρωινή ραδιοφωνική εκπομπή του Γαύδος FM 88,8 «Πλήρες πρωινό» με την Ευαγγελία Ξηρουχάκη και τον Λευτέρη Κουρκουλό.

Ακούστε το απόσπασμα της εκπομπής

Περισσότερες πληροφορίες

• Η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβε το βραβείο Νόμπελ ειρήνης το 2012.
• Το αφιέρωμα της εφημερίδας Χανιώτικα Νέα με τίτλο «Για την Ευρώπη των λαών» με αφορμή τις Ευρωεκλογές του 2024.
• Οι εκθέσεις 
• Μάριο Ντράγκι «Το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας»,
• Ενρίκο Λέττα «Πολύ περισσότερο από μια αγορά» και 
• Σαούλι Νίινιστο «Ασφαλέστεροι Μαζί - Ενίσχυση της πολιτικής και στρατιωτικής προετοιμασίας και ετοιμότητας».
• Οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2024-2029.
• Η οργάνωση Worldskills που οργανώνει τους Παγκόσμιους Αγωνες Δεξιοτήτων.
• Η EU Disinfo Lab που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. 

Σημείωση: Κάπου στην ραδιοφωνική εκπομπή ανέφερα ότι κατ' αντιδιαστολή με την ΕΕ ο νέος πρόεδρος «&$#μ%! και δέρνει» το οποίο (πολύ σωστά για λόγους ΕΣΡ) κόπηκε στο μονταζ ...

Ευχές και αναστοχασμοί για το 2025

Αγαπητοί φίλοι δεχτείτε τις Καλύτερες Ευχές μου για το 2025, με Υγεία, Όμορφα Αισθήματα και Οικογενειακή Ευτυχία!

Είναι ωστόσο τραγικά ειρωνικό από τη μια να ευχόμαστε Υγεία κι από την άλλη να μην εγκαταλείπουμε μερικές εξόχως βλαβερές συνήθειες. Όπως το κάπνισμα, την κακή διατροφή, την υπερβολική ταχύτητα. Από τη μια να ευχόμαστε Αγάπη και Ειρήνη κι από την άλλη να υποστηρίζουμε, συχνά και με φανατισμό, κράτη, οργανώσεις και ηγέτες που ξεκινούν πολέμους, οργανώνουν τρομοκρατικές επιθέσεις και σκοτώνουν ανυπεράσπιστους αμάχους ακόμη και παιδιά.

Το 2025, έχει οριστεί από τον ΟΗΕ ως Διεθνές Έτος Κβαντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Διεθνές Έτος Συνεταιρισμών, Διεθνές Έτος Προστασίας των Παγετώνων και τέλος (όσο κι αν φαίνεται τραγικά ειρωνικό έως απαράδεκτο) ως Διεθνές Έτος Ειρήνης και Εμπιστοσύνης. Θα είναι άραγε έτος Ειρήνης ή έτος ενός νέου Αρμαγεδδώνα; Και πώς θα μιλούμε για εμπιστοσύνη όταν, με όσα συμβαίνουν στο χώρο των Δικτύων Κοινωνικής Δικτύωσης, «σε λίγο καιρό κανείς δεν θα πιστεύει κανέναν»! Ταυτόχρονα, είναι σίγουρο πως το 2025 θα έχει και κάποια ακραία καιρικά φαινόμενα (ξηρασίες, κύματα καύσωνα, πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές) που θα επιτείνουν την εξελισσόμενη κλιματική κρίση.

Σας εύχομαι λοιπόν, αν δεν μπορείτε να κάνετε κάτι για να αποτρέψετε τα επερχόμενα δεινά, τουλάχιστον να πάρετε κάποια μέτρα για να προφυλαχθείτε από αυτά, ή να περιορίσετε τις επιπτώσεις τους σε εσάς και στους αγαπημένους σας.

Για την ασφάλεια των ηλικιωμένων

Χρήσιμες συμβουλές τις οποίες πρέπει να έχουν υπόψη τους όλοι οι ηλικιωμένοι, ιδίως όσοι ζουν μόνοι
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 8 Ιανουαρίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-502)

Να ξεκινήσω με τις Καλύτερες Ευχές μου για Καλή Χρονιά, γεμάτη Υγεία, Όμορφα Αισθήματα και εκπλήρωση κάθε όμορφου στόχου ζωής που θα κάνει τον κόσμο μας καλύτερο!

Κρύες οι φετινές Χριστουγεννιάτικες Βρυξέλλες αλλά ευτυχώς χωρίς χιόνια! Περπατώντας σε μιάν από τις πολλές στοές του κέντρου, με σταμάτησε ένας καλοντυμένος κύριος και άρχισε να μου μιλάει για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι. Ήταν αστυνομικός και μου έδωσε ένα φυλλάδιο που είχε εκδώσει η Αστυνομία της περιοχής των Βρυξελλών με συμβουλές και οδηγίες πρόληψης. Να μερικές από αυτές.

Κατ’ αρχάς μη μένετε απομονωμένοι στο σπίτι, γιατί η απομόνωση αυξάνει την ανασφάλεια. Συμμετέχετε σε ομαδικές δραστηριότητες και σχηματίστε γύρω σας μια ομάδα φίλων που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν σε περίπτωση ανάγκης. Φτιάξτε έναν κατάλογο με όλα τα χρήσιμα τηλέφωνα που θα καλέσετε για βοήθεια και κρατείστε συνεχώς δίπλα σας ένα τηλέφωνο. Επικουρικά, συνιστάται η σύνδεση με κάποια υπηρεσία τηλεειδοποίησης (στην Ελλάδα η «Γραμμή Ζωής» https://www.lifelinehellas.gr/), που επιτρέπει την αμφίδρομη επικοινωνία με ένα Συντονιστικό Κέντρο, πατώντας ένα «κόκκινο κουμπί», 24ώρες το 24ώρο (βλ. ΧΝ 22/11/2016).

Επίσης, υιοθετείστε μερικά απαραίτητα μέτρα προφύλαξης. Κλειδώνετε τις εξώπορτες ακόμη και όταν είστε μέσα στο σπίτι και μην αφήνετε τα κλειδιά πάνω στις κλειδαριές. Τις νύχτες μην αφήνετε ανοικτά παράθυρα και όταν λείπετε μην αφήνετε κλειδιά σε γλάστρες ή κάτω από το πατάκι της εξώπορτας. Αλλάξτε κλειδαριές σε περίπτωση κλοπής ή απώλειας των κλειδιών ή μόλις μετακομίσετε σε καινούργιο σπίτι.

Εγκαταστήστε μιάν αλυσίδα ασφαλείας και ένα ματάκι στην εξώπορτα – κατά προτίμηση ηλεκτρονικό. Στο κουδούνι και στο γραμματοκιβώτιο γράψτε μόνο το επώνυμό σας χωρίς άλλο προσδιοριστικό (π.χ. χήρα, δεσποινίς, κυρία). Τέλος, μην κρατάτε στο σπίτι σημαντικά ποσά χρημάτων και καταγράψτε όλα τα αντικείμενα αξίας – π.χ. σημειώστε αριθμό σειράς, φωτογραφήστε τα, κρατείστε τα τιμολόγια αγοράς. Φωτογραφείστε επίσης τα κοσμήματα που φοράτε για να αποδείξετε στον ασφαλιστή σας ότι είναι πράγματι δικά σας.

Όταν σας κτυπούν την πόρτα, μην ανοίξετε αν δεν γνωρίζετε τον επισκέπτη, ιδίως αν θέλει να σας πουλήσει κάτι το οποίο και σας επιδεικνύει για να σας δελεάσει – συχνά αυτό είναι προοίμιο κάποιας κλοπής. Αν ο επισκέπτης ισχυριστεί ότι είναι από κάποια υπηρεσία (π.χ. ΔΕΔΔΗΕ, ΟΤΕ, ΔΕΥΑΧ κλπ.) μην ανοίξετε αν δεν έχετε αναγγείλει κάποια βλάβη για την οποία σας έχουν πει ότι θα ακολουθήσει επίσκεψη τεχνικού. Ζητήστε οπωσδήποτε την επίδειξη υπηρεσιακής ταυτότητας – ζητείστε να την γλιστρήσουν κάτω από την πόρτα και μην ανοίξετε αν αρνηθούν. Για κάθε ενδεχόμενο να έχετε πρόχειρο το τηλέφωνο της αστυνομίας.

Αν ο επισκέπτης ισχυριστεί ότι είναι αστυνομικός, τηλεφωνήστε στην Άμεση Δράση (το 100) ή στο Τμήμα (στα Χανιά το 28210-25854) και ρωτήσετε αν το όνομα που σας έδωσε υπάρχει κι αν είναι σε υπηρεσία εκείνη τη στιγμή. Μην καλέσετε ποτέ τον αριθμό που σας δίνει ο επισκέπτης, μπορεί να είναι κάποιος συνένοχος. Αν επιμένει ή απειλεί, καλέστε την αστυνομία. Σε κάθε περίπτωση μην παρασυρθείτε από εκκλήσεις που έχουν στόχο να σας αποσπάσουν την προσοχή – π.χ. ένα παιδί διψάει ή πεινάει, κάποιος πρέπει να πάει στην τουαλέτα.

Όταν μετακινείστε, μην κουβαλάτε ποτέ πολλά χρήματα ή εμφανή κοσμήματα – αλλιώς ζητήστε να σας συνοδεύσουν. Μη μετράτε ποτέ χαρτονομίσματα σε δημόσια θέα και μην έχετε τον κωδικό (PIN) δίπλα στην τραπεζική ή την πιστωτική σας κάρτα. Αν έχετε δυσκολία να τραβήξετε χρήματα από το ΑΤΜ μη δεχτείτε ποτέ τη βοήθεια κάποιου αγνώστου. Στην περίπτωση που το μηχάνημα «καταπιεί» την κάρτα σας, χρησιμοποιείστε την υπηρεσία απενεργοποίησης (στο Βέλγιο υπάρχει ενιαία υπηρεσία για όλες κάρτες όλων των τραπεζών – στην Ελλάδα απευθυνθείτε στην τράπεζά σας).

Επίσης, μην βάζετε τα κλειδιά σας μαζί με τα έγγραφά σας (ταυτότητα, διαβατήριο, ηλεκτρονική άδεια διαμονής). Αν τα χάσετε ή σας τα κλέψουν ακυρώστε τα άμεσα (στο Βέλγιο υπάρχει ενιαία διαδικτυακή υπηρεσία άμεσης ακύρωσης των εγγράφων ταυτοποίησης – στην Ελλάδα απευθυνθείτε στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα).

Τέλος, αν έχετε την εντύπωση ότι σας παρακολουθούν, μπείτε σε ένα χώρο με πολύ κόσμο και γενικά όταν μετακινείστε με τα πόδια αποφύγετε απομονωμένες και σκοτεινές περιοχές. Πάντα να περπατάτε αντίθετα με την ροή των αυτοκινήτων, στη μέση του πεζοδρομίου, με τη τσάντα σας κλειστή και κρεμασμένη στον ώμο από την αντίθετη πλευρά του δρόμου.

Το φυλλάδιο περιέχει επίσης χρήσιμα τηλέφωνα και υπερσυνδέσμους.

«Κι εσείς πού μένετε;» με ρώτησε ο ευγενής αστυνομικός. «Μένω στα Χανιά, στην Κρήτη», απάντησα. «Και αναφέρομαι συχνά στα θέματα αυτά μέσα από τη στήλη μου στα Χανιώτικα Νέα» συμπλήρωσα. Αφού επέστρεψα στο σπίτι διαπίστωσα ότι και η Ελληνική Αστυνομία έχει συντάξει πολύ ενδιαφέρουσες συμβουλές όχι μόνο για ηλικιωμένους αλλά και για πολλές άλλες κατηγορίες προβλημάτων – επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας (https://www.astynomia.gr) και επιλέξτε «Οδηγός του πολίτη» και μετά «Χρήσιμες συμβουλές».

Τηλεφωνικές απάτες

Όταν χτυπά το τηλέφωνο, μην τρομάξετε αν ακούσετε κάποιον να προσποιείται πως είναι κάποιο συγγενικό σας πρόσωπο που είχε ένα τρομερό ατύχημα και σας ζητά χρήματα για μια επείγουσα εγχείρηση. Πως είναι κάποιος λογιστής που θα σας επιστρέψει χρήματα από την εφορία. Πως είναι φίλος των παιδιών σας που πρέπει να πληρώσουν επειγόντως ένα μεγάλο πρόστιμο ή κάποιο ληξιπρόθεσμο χρέος. Πως τηλεφωνούν από την τράπεζά σας και πρέπει να επαληθεύσουν τα στοιχεία του λογαριασμού σας.

Πολλοί ηλικιωμένοι πιστεύουν αυτές και πολλές άλλες ευφάνταστες ιστορίες, που έχουν στόχο να τους αιφνιδιάσουν, να τους αποσυντονίσουν και τελικά να τους αποσπάσουν χρήματα. Συχνά μάλιστα οι απατεώνες γνωρίζουν ονόματα ή και άλλες προσωπικές πληροφορίες που τους κάνουν ιδιαίτερα πιστευτούς. Μια συμβουλή: κλείστε αμέσως το τηλέφωνο και επικοινωνήστε με το συγγενικό σας πρόσωπο, τον λογιστή ή την τράπεζά σας για επαλήθευση.

Μερικοί ορατοί κίνδυνοι

Από την υπερκατανάλωση αντιβιοτικών, την καύση πλαστικών στο Ακρωτήρι και από την έλλειψη κανονισμού αποχέτευσης στα Χανιά …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 3 Δεκεμβρίου 2024 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-501)

Υπερκατανάλωση αντιβιοτικών. Έχουμε αναφερθεί και πριν από περίπου 6 χρόνια (βλ. ΧΝ 22/01/2019) στους κινδύνους που εγκυμονεί η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών. Γράφαμε τότε ότι η χώρα μας ήταν πρώτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην κατανάλωση αντιβιοτικών συνολικά, και τρίτη στην κατανάλωση αντιβιοτικών ευρέος φάσματος. Δυστυχώς, και η τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) πάλι στην πρώτη θέση μας κατατάσσει, αλλά ευτυχώς η κατανάλωση έχει μειωθεί σε σχέση με το 2019 κατά 16%.

Τί επιπτώσεις μπορεί να έχει η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών στην πράξη; Όπως γράφαμε το 2019 «σε περίπτωση εισαγωγής σε νοσοκομείο ο ασθενής που έχει χρησιμοποιήσει άκριτα τα αντιβιοτικά ευρέως φάσματος, όταν προσβληθεί από κάποιο ανθεκτικό βακτήριο κινδυνεύει να πεθάνει αφού δε θα το πιάνει κανένα αντιβιοτικό. Μακροπρόθεσμα, όταν δεν θα δουλεύει κανένα αντιβιοτικό υπάρχει περίπτωση να μην γίνονται χειρουργεία. Να πεθαίνουν παιδιά από απλή αμυγδαλίτιδα. Μια απλή μόλυνση να οδηγεί σε ακρωτηριασμό».

Αποτέλεσμα της υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών στην Ελλάδα από το 2019 μέχρι και το 2013, είναι η αύξηση της αντοχής διαφόρων μικροβίων σε συγκεκριμένα αντιβιοτικά ακόμη και έως 186% ή και παραπάνω. Πάντως ο ECDC προβλέπει έκρηξη μικροβιακής αντοχής σε μια 4ετία.

Ξανάναψαν οι φωτιές στο Ακρωτήρι; Πέρσι το Νοέμβριο (βλ. ΧΝ 7/11/2023) γράψαμε για τα πλαστικά που καίγονταν στο Ακρωτήρι, σε ένα χώρο επεξεργασίας και ταφής αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ). Στην εγκατάσταση είχε προηγηθεί πυρκαγιά για τον έλεγχο της οποίας η Πυροσβεστική είχε χρειαστεί τρείς ημέρες. Μάθαμε στη συνέχεια ότι η Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Αντιπεριφέρειας ανέστειλε κάποιες από τις άδειες της εγκατάστασης μέχρι να υποβληθεί σχέδιο πυρασφάλειας. Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Σταυρού (S.E.A) κατέθεσε μήνυση της οποίας η εξέταση από την δικαιοσύνη εκκρεμεί.

Πρόσφατα, κάτοικοι της περιοχής κατήγγειλαν στα τοπικά Μέσα Ενημέρωσης την εταιρεία διαχείρισης για συνέχιση της παράνομης καύσης πλαστικών, ιδίως τη νύχτα. Το αποτέλεσμα είναι να διαχέεται μια ανυπόφορη τοξική μυρωδιά κοντά σε κατοικίες, σχολεία, παιδικές χαρές και αγροτικές εκτάσεις. Οι κάτοικοι αναφέρουν ότι παρά τις επανειλημμένες καταγγελίες τους στις αρμόδιες αρχές – Δήμαρχο Χανίων, αστυνομία, πυροσβεστική και υγειονομική υπηρεσία – το πρόβλημα που επηρεάζει την υγεία τους παραμένει ανεπίλυτο.

Όπως έγραψαν τα ΧΝ και πέρσι (βλ. ΧΝ 1/11/2023) οι καπνοί από την καύση τέτοιων υλικών (ιδίως πλαστικών) περιέχουν διοξίνες, οι οποίες «είναι οργανικές ενώσεις ύποπτες για καρκινογενέσεις, ιδιαίτερα τοξικές για τον άνθρωπο, … (και) ανθεκτικές στη βιολογική αποικοδόμηση». Οι ουσίες αυτές «επικάθονται στα κηπευτικά και στα χόρτα που καταναλώνουν αιγοπρόβατα και πουλερικά. Ως λιποδιαλυτές οι εν λόγω ουσίες, αποθηκεύονται στον λιπώδη ιστό των ζώων – (θηλαστικών, πουλερικών, καθώς και ψαριών και οστρακοειδών). Ο άνθρωπος λαμβάνει τη μεγαλύτερη ποσότητα διοξινών από την τροφή του, … καταναλώνοντας ζωικά προϊόντα (γάλα, κρέας, τυροκομικά) που προέρχονται από ζώα τα οποία έχουν τραφεί µε ζωοτροφές που περιέχουν διοξίνες». Και φυσικά με την «εισπνοή προϊόντων καύσης».

Ο εντοπισμός των διοξινών στο έδαφος απαιτεί ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις, οι οποίες στην Ελλάδα διεξάγονται αποκλειστικά από το Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών (ΕΚΕΘΕ) «Δημόκριτος». Προφανώς, οι εξετάσεις αυτές κοστίζουν ακριβά, κόστος το οποίο θα πρέπει να επιφορτιστεί το Δημόσιο (Δήμος, Περιφέρεια, ή το Υπουργείο Περιβάλλοντος).

Υπάρχει Κανονισμός Αποχέτευσης στα Χανιά; Ο ιδιοκτήτης που θέλει να συνδεθεί με το δίκτυο αποχέτευσης, στην σχετική αίτηση σύνδεσης πρέπει να δηλώσει ότι «Έλαβα γνώση του κανονισμού λειτουργίας των δικτύων αποχέτευσης της Δ.Ε.Υ.Α.Χ., αποδέχομαι τους όρους του και ζητώ να συνδεθώ με το δίκτυο αποχέτευσης». Μόνο που τέτοιος κανονισμός δεν υπάρχει στις ιστοσελίδες της ΔΕΥΑΧ, ούτε σε εκείνες του Δήμου! Τον ζητήσαμε τηλεφωνικά από το γραφείο της Αντιπροέδρου, το οποίο μας υπέδειξε να στείλουμε το αίτημα μας ηλεκτρονικά χωρίς όμως να μπορεί να μας υποδείξει σε πόσο χρόνο θα λάβουμε απάντηση …

Πρόσφατα διάβασα τον αντίστοιχο κανονισμό του Δήμου Ξηρομέρου που αναφέρει λεπτομερώς το είδος των λυμάτων που μπορεί να δεχτεί το δίκτυο, τους ελέγχους που προβλέπονται ΠΡΙΝ τη σύνδεση και ότι σε περίπτωση προβλημάτων η αρμόδια ΔΕΥΑ μπορεί να επιβάλει πρόστιμα … Επιπλέον, να αναφέρουμε ότι συχνά από τις βροχοπτώσεις στην περιοχή του Ακρωτηρίου δημιουργούνται «κολύμπες» και «χείμαρροι» ακόμη και σε κεντρικούς δρόμους επειδή δεν υπάρχει δίκτυο απορροής ομβρίων. Κάτι που δημιουργεί κινδύνους για τους πολίτες …

Προσθέστε τα παραπάνω και στο φάκελο του διαχρονικού σκανδάλου που αποτελεί η αποχέτευση στα Χανιά (βλ. ΧΝ 25/6/2024).

Ποιος κοροϊδεύει διαχρονικά τους Χανιώτες;

Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που κατέθεσε στο Συμβούλιο Επικρατείας ο Δήμος, αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο στο διαχρονικό σκάνδαλο της αποχέτευσης στα Χανιά
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 5 Νοεμβρίου 2024 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-500)

Επετειακό το σημερινό άρθρο, αφού είναι το 500στό στη σειρά των άρθρων μου στα Χανιώτικα Νέα, από τις 21 Ιανουαρίου 2011. Με αυτήν την ευκαιρία, ευχαριστώ για άλλη μια φορά τη διεύθυνση της εφημερίδας και ιδιαίτερα τον ιδρυτή της Γιάννη Γαρεδάκη, τον διευθυντή Παρασκευά Περάκη και φυσικά τον «ηθικό αυτουργό» αυτής της απόφασης, το φίλο Βαγγέλη Κακατσάκη που εισηγήθηκε την έναρξη αυτής της συνεργασίας.

Δυστυχώς και σε αυτό άρθρο θα ασχοληθώ για μιάν ακόμη (και ελπίζω τελευταία) φορά με το διαχρονικό σκάνδαλο της αποχέτευσης στα Χανιά. Ένα πάγιο αίτημα του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Σταυρού (S.E.A) ήταν από τις αρχές του 2023 όταν άρχισαν οι εργασίες εγκατάστασης του αντλιοστασίου λυμάτων στον Σταυρό, η πρόσβαση στην σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ).

Παρόλο που ο Δήμαρχος δεσμεύτηκε κατ’ επανάληψη στο Δημοτικό Συμβούλιο να την διαβιβάσει στο Σύλλογο κάτι τέτοιο δεν συνέβη παρά μόνο πριν από λίγες εβδομάδες στις 18 Σεπτεμβρίου! Αυτό συνέβη στη σχετική συζήτηση που έγινε ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας σχετικά με την προσφυγή του S.E.A. όπου ο Δήμος παρουσίασε «μια» ΜΠΕ του 1999!

Διαβάζοντάς την θυμήθηκα εκείνη την ιστορία με τις δικαιολογίες που ετοιμάστηκε να απαριθμήσει ο επικεφαλής του τιμητικού αγήματος υποδοχής του αυτοκράτορα στο ερώτημα «γιατί δεν έγιναν οι προβλεπόμενοι τιμητικοί κανονιοβολισμοί». «10 λόγοι εξοχότατε!» απάντησε ο επικεφαλής. «Πρώτον, δεν είχαμε μπαρούτι». «Σταμάτησε εκεί» απάντησε ο αυτοκράτορας. «Μόνον αυτός ο λόγος αρκεί».

Πράγματι, η μελέτη που κατατέθηκε στο ΣτΕ αναφέρεται μόνο στην εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ) στο Κουμπελή ενώ δεν αναφέρει τίποτα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από το δίκτυο αποχέτευσης, την επέκταση του και την κατασκευή αντλιοστασίων με αγωγούς υπερχείλισης, οι οποίοι σε περίπτωση βλάβης θα διοχετεύουν ανεπεξέργαστα λύματα στη θάλασσα!

Αναφέρεται απλά ότι «Το σύνολο της περιοχής μελέτης (εκτός του Δ. Χανίων) στερείται αποχετευτικού δικτύου και η αποχέτευση των ακαθάρτων γίνεται μέσω βόθρων. Σύμφωνα με την μελέτη Επέκτασης Εγκαταστάσεων ΕΕΛ Χανίων προβλέπονται οι ακόλουθες ολοκληρώσεις και συνδέσεις δικτύων αποχέτευσης με το βιολογικό καθαρισμό Χανίων». Στον πίνακα που ακολουθεί π.χ. για τα Κουνουπιδιανά προβλέπεται ότι θα καλύπτονται τα ακόλουθα ποσοστά αποχέτευσης για τα αντίστοιχα έτη: 1997=0%, 2000=5%, 2010=60%. Φυσικά, με βάση τα δεδομένα πληθυσμού και κατοικιών πριν από 25 χρόνια!!!

Αναπάντητα ερωτήματα. Η παραπάνω ΜΠΕ έγινε με βάση τον τότε ισχύοντα Νόμο (1650/1986) που στο άρθρο 5 αναφέρει ότι η ΜΠΕ πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων και «εξέταση εναλλακτικών λύσεων και υπόδειξη των κύριων λόγων της επιλογής της προτεινόμενης λύσης». Επίσης, αναφέρει ότι «το οικείο νομαρχιακό συμβούλιο λαμβάνει γνώση της ΜΠΕ και πριν την έγκριση της ενημερώνει κάθε πολίτη και τους φορείς εκπροσώπησής του, για να εκφράσουν τη γνώμη τους». Τίποτα από αυτά δεν έγινε ούτε τότε ούτε στο μέλλον ενώ οι παραπάνω σχετικές διατάξεις ενισχύθηκαν τα επόμενα χρόνια με βάση και την ευρωενωσιακή νομοθεσία.

Επιπλέον, όπως γράφαμε και τον Ιούνιο (βλ. Χ.Ν. 25/06/2024) οι διαδοχικές αποφάσεις τροποποίησης των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) τα έτη 2007, 2009, 2011, 2014 και 2016 αναφέρουν πως έγιναν νέες και συμπληρωματικές ΜΠΕ. Και αυτές οι ΜΠΕ ούτε δημοσιοποιήθηκαν ούτε αποτέλεσαν αντικείμενο διαβούλευσης. Στις εν λόγω αποφάσεις περιγράφονται οι επεκτάσεις του δικτύου των αγωγών και τα αντλιοστάσια χωρίς ωστόσο να αναφέρεται κατά πόσον οι σχετικές ΜΠΕ κάλυπταν και αυτά τα στοιχεία.

Μάλιστα, το 2011 με τη σχετική απόφαση τροποποίησης των περιβαλλοντικών όρων διογκώθηκε και η δυναμικότητα της εγκατάστασης για το έτος 2030 στους 170.000 ισοδύναμους κατοίκους πάνω από το όριο των 150.000 ισοδύναμων κατοίκων για το οποίο επιβάλλεται από το νόμο δημοσιοποίηση της σχετικής πλήρους ΜΠΕ και δημόσια διαβούλευση, που φυσικά δεν έγιναν.

Τέλος, η ΜΠΕ του 1999 αναφέρει και πολλά ενδιαφέροντα για τα θαλάσσια ρεύματα και τη ρύπανση της θάλασσας, τις οσμές και τις κοινωνικές επιπτώσεις από τη μη δημοσιοποίηση των σχετικών ΜΠΕ. Πρόκειται για κεφάλαια που ενδιαφέρουν ασφαλώς τους κατοίκους του Κουμπελή και κατ’ επέκταση όλους τους Χανιώτες που υποφέρουν περιοδικά από τις οσμές και τις υπερχειλίσεις ακαθάρτων μέσα στην πόλη και σε ορισμένες ακτές.

Το μέλλον. Η απόφαση του ΣτΕ αναμένεται στο άμεσο μέλλον. Τον Ιούνιο (βλ. Χ.Ν. 25/06/2024) προτείναμε δημόσια και κάποιες πρακτικές λύσεις. Βραχυπρόθεσμα, τη διεξαγωγή κατεπείγουσας μελέτης για την εξεύρεση εναλλακτικής θέσης για το αντλιοστάσιο Α44 (Παχιά Άμμος). Επίσης, μεσομακροπρόθεσμα, και ενόψει της ανανέωσης της ΑΕΠΟ το 2029, τη διεξαγωγή πλήρους περιβαλλοντικής αξιολόγησης ολόκληρου του έργου συλλογής και επεξεργασίας των λυμάτων.

Έτσι θα εντοπιστούν όλα τα σχεδιαστικά και κατασκευαστικά προβλήματα της κεντρικής εγκατάστασης, του αποχετευτικού δικτύου και των αντλιοστασίων. Η αξιολόγηση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει το ιστορικό όλων των συμβάντων (διαρροές, οσμές, κλπ.), επιστημονικές μετρήσεις και συνεντεύξεις με κατοίκους αλλά και εκπροσώπους φορέων και οικολογικών οργανώσεων. Με βάση την εν λόγω αξιολόγηση θα πρέπει δρομολογηθούν όλα τα απαιτούμενα διορθωτικά έργα για την αποκατάσταση των προβλημάτων που θα έχουν εντοπιστεί.

Επαναλαμβάνουμε ότι αυτά είναι κατά τη γνώμη μας τα απολύτως αναγκαία για να διατηρηθούν τα Χανιά ως τόπος κατοικίας και διακοπών, καθώς και ως σημαντικός τουριστικός προορισμός.