Περί μεταρρυθμίσεων

Η σύγκριση των διαδικασιών έκδοσης άδειας οδήγησης και πινακίδων κυκλοφορίας σε Βέλγιο και Ελλάδα καταδεικνύει την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις 
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 22 Αυγούστου 2017 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-299)

Είχα πρόσφατα μιαν ενδιαφέρουσα εμπειρία με την ελληνική δημόσια διοίκηση. Μετά τη μόνιμη εγκατάστασή μου στα Χανιά και με βάση την ισχύουσα νομοθεσία έπρεπε να αντικαταστήσω την Βέλγικη άδεια οδήγησής μου με Ελληνική. Το 1984 η αντίστοιχη διαδικασία στο Βέλγιο πήρε λίγες εβδομάδες, αλλά στα Χανιά χρειάστηκε κάτι λιγότερο από έξη μήνες! Και θα κρατούσε ίσως και παραπάνω αν δεν ενοχλούσα επανειλημμένα τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες σε Χανιά και Αθήνα με προσωπικές επισκέψεις και τηλέφωνα. Όμως, παρά την ευγένεια και την προθυμία των υπαλλήλων αντιλήφθηκα ότι το πρόβλημα ήταν οι ίδιες οι διαδικασίες και η οργάνωση των αρμόδιων υπηρεσιών.

Ας δούμε λοιπόν τι ισχύει στο Βέλγιο και τι στην Ελλάδα όσον αφορά την χορήγηση αδειών οδήγησης τύπου Β και πινακίδων κυκλοφορίας για ΙΧ αυτοκίνητα. Ας αρχίσουμε λέγοντας ότι πρόκειται για δύο χώρες με παρόμοιο περίπου πληθυσμό (Βέλγιο 11,2 εκατ., Ελλάδα 10,8 εκατ.), παρόμοιο στόλο ΙΧ αυτοκινήτων (Βέλγιο 5,6 εκατ., Ελλάδα 5,1 εκατ.) και παρόμοια κατανομή αυτοκινήτων ανά 1.000 κατοίκους (Βέλγιο 500 αυτοκίνητα, Ελλάδα 472 αυτοκίνητα).

Άδειες οδήγησης. Αρμόδιες αρχές για την έκδοση άδειας οδήγησης στο Βέλγιο είναι οι Δήμοι. Κατ' αρχήν βέβαια ο υποψήφιος πρέπει να περάσει τις θεωρητικές εξετάσεις σε ένα από τα 32 εξουσιοδοτημένα ιδιωτικά κέντρα εξετάσεων. Για τις εξετάσεις αυτές δεν είναι υποχρεωτική η παρακολούθηση μαθημάτων σε σχολή οδηγών. Υπάρχουν βιβλία και ηλεκτρονικά εκπαιδευτικά βοηθήματα που περιλαμβάνουν και ασκήσεις με ερωτήσεις παρόμοιες με εκείνες των εξετάσεων.

Ωστόσο, όποιος αποτύχει δύο φορές στη θεωρία, είναι υποχρεωμένος, πριν ξαναδώσει εξετάσεις, να κάνει 12 ώρες μάθημα σε σχολή οδηγών. Όσοι πετυχαίνουν, έχουν δικαίωμα να αρχίσουν τα πρακτικά μαθήματα, τα οποία όμως δεν είναι υποχρεωμένοι να τα κάνουν σε σχολή οδηγών! Μπορεί να τους εκπαιδεύσει ο πατέρας τους, ο θείος τους ή κάποιος άλλος συγγενής ή και γνωστός. Αρκεί να είναι πεπειραμένος οδηγός. Ένας φίλος μου μηχανολόγος εκπαίδευσε τα τέσσερα δικά μου και τα τρία δικά του παιδιά. Που πέρασαν με επιτυχία τις εξετάσεις και είναι τέλειοι και προσεκτικοί οδηγοί …

Ακολουθούν οι πρακτικές εξετάσεις, σε ένα από τα παραπάνω 32 κέντρα. Πάλι, αν ο υποψήφιος αποτύχει δύο φορές είναι υποχρεωμένος, πριν ξαναδώσει εξετάσεις, να κάνει 6 ώρες μάθημα σε σχολή οδηγών. Όσοι πετύχουν, πάνε στον Δήμο και παραλαμβάνουν το δίπλωμά τους. Συνολικό κόστος 51 € για τις εξετάσεις (15 € για τις θεωρητικές και 36 € για τις πρακτικές) και 20 € στον Δήμο για την έκδοση της άδειας.

Ιατρικές εξετάσεις. Οι θεωρητικές εξετάσεις περιλαμβάνουν και μιαν απλή εξέταση της όρασης. Όσοι αποτυγχάνουν πρέπει να εξεταστούν από οφθαλμίατρο της επιλογής τους πριν ολοκληρώσουν τις θεωρητικές εξετάσεις. Όταν παραλαμβάνει την άδεια οδήγησης από τον Δήμο ο νέος οδηγός υπογράφει μιαν υπεύθυνη δήλωση ότι είναι και θα φροντίσει να παραμείνει σε σωστή φυσική και διανοητική κατάσταση για όσον καιρό κατέχει την άδεια οδήγησης.

Σε ιατρικές εξετάσεις υπόκεινται υποχρεωτικά τα άτομα με αναπηρία (από το Βελγικό Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας - IBSR) και οι επαγγελματίες οδηγοί. Επιπλέον, αν ο οικογενειακός γιατρός διαπιστώσει ότι, λόγω κάποιας πάθησης ή λόγω ηλικίας, η κατάσταση της υγείας του οδηγού ίσως να επιβαρύνει την οδήγησή του, είναι υποχρεωμένος να τον παραπέμψει για ιατρικές εξετάσεις στο IBSR.

Πινακίδες και τεχνικός έλεγχος. Όποιος αγοράζει (καινούργιο ή μεταχειρισμένο) αυτοκίνητο στο Βέλγιο δεν θα ταλαιπωρηθεί με ουρές και δημόσιες υπηρεσίες. Ο πωλητής θα του δώσει τα χαρτιά του αυτοκινήτου: πιστοποιητικό συμμόρφωσης που αποδεικνύει ότι το αυτοκίνητο ικανοποιεί τις τεχνικές προδιαγραφές για να λάβει άδεια κυκλοφορίας, κάρτα ταξινόμησης για μεταχειρισμένο αυτοκίνητο και φυσικά την απόδειξη αγοράς.

Για τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα απαιτείται και το πιστοποιητικό του τελευταίου τεχνικού ελέγχου. Να σημειωθεί ότι το Βέλγιο διαθέτει 77 εξουσιοδοτημένα ιδιωτικά ΚΤΕΟ. Στα 32 από αυτά διενεργούνται και οι εξετάσεις των υποψήφιων οδηγών.

Με τα χαρτιά αυτά ο αγοραστής πηγαίνει στον ασφαλιστή του. Αυτός, αφού ασφαλίσει το αυτοκίνητο, θα συμπληρώσει τα στοιχεία του αυτοκινήτου συνδεόμενος διαδικτυακά με το σύστημα έκδοσης πινακίδων του ομοσπονδιακού Υπουργείου Κινητικότητας και Μεταφορών. Οι πινακίδες και η νέα κάρτα ταξινόμησης παραδίδονται ταχυδρομικά εντός μιας εργάσιμης ημέρας. Η πληρωμή των 30€ γίνεται με αντικαταβολή. Σε λίγες μέρες φθάνει ταχυδρομικά και η ειδοποίηση για την πληρωμή, αποκλειστικά μέσω τραπέζης, των σχετικών φόρων κυκλοφορίας.

Τι γίνεται στην Ελλάδα. Οι άδειες οδήγησης χορηγούνται μετά από θεωρητικές και πρακτικές εξετάσεις οι οποίες διενεργούνται σε μια από τις 84 Διευθύνσεις Μεταφορών που υπάρχουν στις Περιφερειακές ενότητες ανά την χώρα. Για τη συμμετοχή στις εξετάσεις είναι υποχρεωτική η παρακολούθηση μαθημάτων (21 ώρες θεωρία και 25 ώρες πρακτική) σε αναγνωρισμένη σχολή οδηγών. Η έκδοση της άδειας μαζί με τις εξετάσεις κοστίζει 118 € (χωρίς να συνυπολογίζεται το κόστος των μαθημάτων και των υποχρεωτικών ιατρικών εξετάσεων από παθολόγο και οφθαλμίατρο).

Πινακίδες χορηγούν οι 84 Διευθύνσεις Μεταφορών με μια μάλλον πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί τουλάχιστον τρεις επισκέψεις. Μία για την αρχική υποβολή δικαιολογητικών, μία για τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας μετά την πληρωμή των σχετικών τελών (75 € για καινούργια αυτοκίνητα ή και από 30 έως 205 € ανάλογα με τα κυβικά του μεταχειρισμένου αυτοκινήτου που μεταβιβάζεται) και μία για την χορήγηση των πινακίδων μετά την πληρωμή των τελών κυκλοφορίας στην Εφορία). Δεν προβλέπεται σε αυτό το στάδιο έλεγχος της ασφαλιστικής κάλυψης.

Τέλος, ο τεχνικός έλεγχος οχημάτων διενεργείται στα 219 ΚΤΕΟ (191 ιδιωτικά και 28 δημόσια) ανά την επικράτεια.

Προσωπικό. Το 2015 το ομοσπονδιακό Υπουργείο Κινητικότητας και Μεταφορών του Βελγίου αρμόδιο για τις οδικές, τις σιδηροδρομικές και τις αεροπορικές μεταφορές, την οδική ασφάλεια, τη ναυσιπλοΐα και την αειφόρο κινητικότητα απασχολούσε 1.062 υπαλλήλους.

Στο τέλος του 2016 το ελληνικό Υπουργείο Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων απασχολούσε 4.500 άτομα (αλλά σε αυτά περιλαμβάνονταν και οι απασχολούμενοι στην Γενική Γραμματεία Υποδομών και στην Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων). Παράλληλα, οι 84 Διευθύνσεις Μεταφορών στις περιφερειακές ενότητες απασχολούσαν περίπου 1.600 υπαλλήλους (αν θεωρήσουμε κατά μέσον όρο 19 υπαλλήλους ανά διεύθυνση).

Χοντρικά μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα απασχολεί στον υπόψη τομέα σχεδόν τριπλάσιους δημόσιους υπαλλήλους σε σχέση με το Βέλγιο …

Συμπέρασμα. Πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες, αυξημένο κόστος για τον πολίτη, μεγάλη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού (δηλαδή των φορολογούμενων) για μισθούς υπαλλήλων. Είναι προφανής η ανάγκη μεταρρυθμίσεων για εξορθολογισμό των διαδικασιών.

Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, ΥΜΕ, SFP Mobilité et Transports