Τροχαία και συμπεριφορές

Μήπως πρέπει να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά να ελέγχουν τους γονείς τους όταν οδηγούν;
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 14 Ιανουαρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-405)

Η Κρήτη έκλεισε την περσινή χρονιά με μια αρνητική πρωτιά! Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γιάννη Λιονάκη, προέδρου του Εθελοντικού Συλλόγου Πρόληψης Τροχαίων (Ε.ΣΥ.ΠΡΟ.ΤΑ), το 2019 είχαμε 60 νεκρούς από τροχαία! Αυτό αντιστοιχεί σε 95 νεκρούς ανά εκατομμύριο κατοίκων και κατατάσσει το νησί μας στις πρώτες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας.

Χωρίς να υπολογίζουμε τους τραυματίες και όσους μένουν ανάπηροι για όλη τους τη ζωή. Ούτε τις άλλες επιπτώσεις, οικονομικές (κόστος περίθαλψης, χαμένες ώρες εργασίας), δημογραφικές (η πλειοψηφία των θυμάτων είναι νέοι που δεν θα τεκνοποιήσουν) και κοινωνικές … Συγκριτικά αναφέρουμε ότι το 2018 ο μέσος όρος για την Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 ήταν 49 νεκροί ανά εκατομμύριο. Δηλαδή το μισό …

Η μόνη χώρα που το 2018 είχε περισσότερους νεκρούς ανά εκατομμύριο ήταν η Ρουμανία (με 96) ενώ ξεπεράσαμε και τις τελευταίες της κατάταξης δηλαδή τη Βουλγαρία (88), την Λετονία (78) και την Κροατία (77). Σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες (και στην Ελλάδα) σημειώνεται τα τελευταία χρόνια μείωση των θανάτων από τροχαία … με εξαίρεση το νότιο αυτό άκρο της Ευρώπης που κινείται αντίθετα στο ρεύμα ...

Οι αφορμές αυτής της τραγικής κατάστασης είναι δυστυχώς γνωστές. Τις έχουμε αναφέρει κατ’ επανάληψη και από αυτήν εδώ τη στήλη. Υπερβάσεις των ορίων ταχύτητας. Αντικανονικά προσπεράσματα σε σημεία χωρίς ορατότητα. Οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος. Χρήση κινητού στο τιμόνι. Μη χρήση ζώνης και κράνους. Παιδιά στο όχημα που δεν είναι δεμένα σωστά.

Μόνιμη απάντηση στο ερώτημα «Τι φταίει;» είναι πάντα «Η παιδεία!». Και νάσου πρωτοβουλίες από την Τροχαία, από Συλλόγους, αλλά και ενεργούς πολίτες για ομιλίες στα σχολεία. Και μαθητικοί διαγωνισμοί. Αφίσες με στόχο την ενημέρωση των μαθητών. Βιντεάκια από μαθητές και μαθήτριες για τα τροχαία. Η παιδεία …

Έλα όμως που η παιδεία ξεκινά από το σπίτι. Εκεί τα παιδιά μαθαίνουν να σέβονται τον εαυτό τους, τους φίλους τους και τους ηλικιωμένους. Να μην λένε ψέματα και να μην βρίζουν. Να μην πετούν σκουπίδια καταγής και να μην παραβιάζουν τους νόμους, ιδίως όταν αυτό θέτει σε κίνδυνο ζωές και περιουσίες. Κι όλα αυτά διδάσκονται όχι με λόγια αλλά με το προσωπικό παράδειγμα των γονέων.

Το Ίδρυμα Αυτοκινητόδρομοι VINCI σε συνεργασία με την εταιρεία VINCI Παραχωρήσεις (διαχειρίζεται τη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου και την Ολυμπία Οδό) καθώς και με το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς» και την ένωση ελληνικών αυτοκινητοδρόμων HELLASTRON πραγματοποίησε μια πρωτοποριακή έρευνα για τους Έλληνες γονείς υπό την ιδιότητα του οδηγού. Πώς αξιολογούν την οδήγησή τους παρουσία των παιδιών τους; Είναι η εντύπωσή τους ίδια με αυτή των παιδιών; Ποιες είναι οι καλές και οι κακές συνήθειες, μάρτυρες των οποίων γίνονται τα παιδιά;

Από την έρευνα, που έγινε τον περασμένο Νοέμβριο και παρουσιάστηκε στις αρχές Δεκεμβρίου, προκύπτει ότι τα παιδιά εμπιστεύονται γενικά τους γονείς τους στο αυτοκίνητο. Αλλά και οι γονείς παραδέχονται ότι οδηγούν πιο υπεύθυνα όταν στο αυτοκίνητο βρίσκονται και τα παιδιά τους. Δηλώνουν μάλιστα ότι εκνευρίζονται λιγότερο, υπερβαίνουν σπανιότερα τα όρια ταχύτητας, κάνουν λιγότερες βραδινές διαδρομές και χρησιμοποιούν λιγότερο το κινητό ενώ οδηγούν.

Παράλληλα λίγα παιδιά παρατηρούν ότι οι γονείς τρέχουν πολύ, ότι δεν χρησιμοποιούν το φλας όταν στρίβουν ή ότι φοβούνται τους άλλους οδηγούς. Αντίθετα, τα παιδιά γίνονται μάρτυρες και συνειδητοποιούν την κακή συμπεριφορά και την αγένεια των γονέων στο τιμόνι. Έτσι τα περισσότερα παιδιά δηλώνουν ότι οι γονείς τους δεν δένουν τη ζώνη ασφαλείας των παιδιών για μικρές διαδρομές, αλλά ούτε και τη δική τους. Τα περισσότερα παιδιά παρατηρούν ότι οι γονείς τους απαντούν στο κινητό ή καλούν κάποιον ενώ οδηγούν, καθώς και ότι βρίζουν ή κορνάρουν απρεπώς στο τιμόνι ενώ δεν σταματούν στο δρόμο για να περάσουν οι πεζοί.

Τέλος, ενώ όλοι συμφωνούν ότι σε μεγάλες διαδρομές οι γονείς κάνουν συχνές στάσεις, από την έρευνα προκύπτει ότι οι στάσεις αυτές είναι σύντομες και γίνονται μόνο για τουαλέτα και προμήθεια καυσίμων. Έτσι τα παιδιά δεν προλαβαίνουν να φάνε, να παίξουν ή να ξεκουραστούν. Επιπλέον, οι στάσεις δεν γίνονται κάθε 2 ώρες (όπως πρέπει) αλλά κάθε 3 ή περισσότερες, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος υπνηλίας που μπορεί να οδηγήσει και σε ατύχημα.

Από όλα τα παραπάνω το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι αν θέλουμε να μειωθούν τα τροχαία θα πρέπει να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά να παρατηρούν και να ελέγχουν τους γονείς τους όταν οδηγούν επικίνδυνα ή συμπεριφέρονται αγενώς και επιθετικά στο τιμόνι. Ή και γενικότερα όταν καπνίζουν, όταν ρίχνουν σκουπίδια εκεί που δεν πρέπει, όταν δεν ανακυκλώνουν σωστά, ή όταν δεν λαμβάνουν μέτρα πρόληψης για την αντιμετώπιση ατυχημάτων και καταστροφών.

Όταν τα παιδιά εκπαιδευτούν σωστά στην πρόληψη ατυχημάτων και καταστροφών γίνονται οι καλύτεροι δάσκαλοι των ενηλίκων – κάτι που έχει αποδειχτεί στην πράξη στον τομέα των σεισμών με τα σχετικά προγράμματα του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ).

Είναι άραγε έτοιμο το Υπουργείο Παιδείας να καθιερώσει υποχρεωτικό μάθημα Αγωγής Υγείας που να περιλαμβάνει Οδική Ασφάλεια, Υγιεινή Διατροφή, Εκπαίδευση κατά του Καπνίσματος, Πρόληψη και Αντιμετώπιση Ατυχημάτων και Καταστροφών, Προστασία του Περιβάλλοντος; Γιατί είναι προφανές ότι οι σημερινές, μάλλον αποσπασματικές, δράσεις στον τομέα αυτό δεν φέρνουν ορατά και διαρκή αποτελέσματα …