Κορωνοϊός – τα ερωτήματα

Μερικές λογικές απαντήσεις, με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα, στα κρίσιμα ερωτήματα που μας απασχολούν …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 31 Μαρτίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-416)

Πότε θα αρθεί ο περιορισμός της κυκλοφορίας; Κατ’ αρχάς να καταλάβουμε γιατί επιβλήθηκε. Οι πρώτες αναλύσεις της επιδημίας του νέου κορωνοϊού (Covid-19) έδειξαν ότι πρόκειται για ιό που μεταδίδεται πολύ ταχύτερα από τον ιό της γρίπης (ένας φορέας τον μεταδίδει σε 2,5 άτομα – αντίθετα με τη γρίπη που μεταδίδεται σε 1,5 άτομα).

Ταυτόχρονα, ενώ η πλειοψηφία των προσβληθέντων εμφανίζουν ήπια ή και καθόλου συμπτώματα (ασυμπτωματικοί), ο ιός δημιουργεί θανατηφόρες επιπλοκές ιδίως σε ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένοι, ασθματικοί, καρδιοπαθείς, διαβητικοί, ανοσοκατεσταλμένοι, καπνιστές, κλπ.).

Επιπλέον, χωρίς τη δυνατότητα γενικευμένων διαγνωστικών ελέγχων, χωρίς εμβόλιο ούτε ικανοποιητικό αντιικό φάρμακο, ο περιορισμός της κυκλοφορίας ήταν ο μόνος τρόπος να ελεγχθεί η μετάδοση της ασθένειας έτσι ώστε να μην υπερφορτωθούν τα νοσοκομεία και γενικότερα τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.

Οι χώρες που καθυστέρησαν να επιβάλουν την καραντίνα βρίσκονται τώρα μπροστά σε μιάν υγειονομική «καταστροφή» αφού η αντιμετώπιση της κατάστασης απαιτεί πολύ περισσότερα μέσα από αυτά που διατίθενται (ο κλασσικός ορισμός της καταστροφής κατά τον ΟΗΕ). Με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται μέθοδοι της «ιατρικής καταστροφών» δηλαδή οι γιατροί να πρέπει να αποφασίζουν ποιοι θα ζήσουν και ποιοι θα πεθάνουν – εφαρμόζοντας μεθόδους διαλογής (triage) εκ των ενόντων.

Συνεπώς, σε πρώτη φάση θα πρέπει να ελεγχθεί η μετάδοση της ίωσης, δηλαδή να ελαχιστοποιηθούν ή και να μηδενιστούν τα κρούσματα και οι θάνατοι. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρξουν αρκετές διαγνωστικές δυνατότητες ώστε μετά από κάθε κρούσμα να εντοπίζονται όλες οι επιμολυνθείσες επαφές του προκειμένου να απομονωθούν. Τέλος, θα πρέπει να περάσουν με επιτυχία τις κλινικές δοκιμές και να παρασκευαστούν μαζικά το εμβόλιο και τα φάρμακα αντιμετώπισης του ιού.

Μόνο τότε θα μπορέσουμε να επανέλθουμε στην κανονικότητα … αφού ο ιός θα έχει μετατραπεί σε ενδημικό φαινόμενο εναντίον του οποίου θα πρέπει να πιθανότατα να εμβολιαστούμε (μία ή και περισσότερες φορές).

Πόσο θα επιβαρυνθεί η οικονομία; Πολύ! Μερικοί οικονομολόγοι κάνουν λόγο για ύφεση της οικονομίας μέχρι και 10% ανάλογα με το πόσο θα καθυστερήσει η επάνοδος στην κανονικότητα. Γι’ αυτό εξάλλου και όλες οι κυβερνήσεις παίρνουν μέτρα στήριξης της οικονομίας με τη μορφή επιδότησης των επιχειρήσεων, προστασίας της εργασίας και ελάφρυνσης ή καθυστέρησης εξόφλησης των υποχρεώσεων.

Παράλληλα, σημαντικά μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας έχει λάβει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Πρωτοβουλία επενδύσεων για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού θα ενισχυθεί με 37 εκατ. € από Ταμείο Συνοχής. Το Ταμείο Αλληλεγγύης για τις μεγάλες καταστροφές θα καλύπτει πλέον και τις έκτακτες ανάγκες δημόσιας υγείας. Ενεργοποιήθηκε επίσης η γενική ρήτρα διαφυγής του δημοσιονομικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή καταργήθηκαν οι περιορισμοί για τα ελλείμματα που προβλέπει ο στενός «κορσές» του Συμφώνου Σταθερότητας.

Και το σημαντικότερο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε σειρά μέτρων χρηματοδότησης της οικονομίας. Όπως έκτακτο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας ύψους 750 δισ. € μέχρι τέλος του 2020. Αγορές εμπορικών χρεογράφων επαρκούς πιστωτικής ποιότητας. Και εξασφάλιση ρευστότητας ύψους έως και 3 τρισ. € μέσω πράξεων αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ με το χαμηλότερο μέχρι σήμερα επιτόκιο.

Ωστόσο, μερικά κράτη μέλη θεωρούν ότι τα μέτρα αυτά δεν είναι αρκετά και ζητούν την έκδοση ενός κοινού «κορωνομολόγου» (ευρωομολόγου) το οποίο να εγγυάται όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση συλλογικά, δηλαδή κυρίως οι ισχυρότερες οικονομικά χώρες της (Γερμανία, Ολλανδία κλπ.). Δυστυχώς, γι’ αυτό δεν φαίνεται να έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής συμφωνία ακριβώς γιατί αντιτίθενται οι πλούσιες χώρες. Είναι σίγουρο ότι η πανδημία θα δοκιμάσει στην πράξη την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και τις θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης.

Τι πρέπει να κάνουμε; Μέχρι σήμερα τα μέτρα που έχουν ληφθεί φαίνεται να αποδίδουν, με αποτέλεσμα να ελέγχεται η μετάδοση της ασθένειας. Βλέπουμε τι συμβαίνει στις χώρες που δεν πήραν τα μέτρα αυτά εγκαίρως (Ιταλία, Ισπανία, Βρετανία, ΗΠΑ, κλπ.). Συνεπώς, τρία πράγματα μπορούμε και πρέπει να κάνουμε. Μένουμε σπίτι. Πλένουμε τα χέρια μας και φροντίζουμε την προσωπική μας υγιεινή. Και ΔΕΝ πιστεύουμε τις ψευδείς ειδήσεις, η διάδοση των οποίων φαίνεται να εντείνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Οι γονείς μας και οι παππούδες μας πέρασαν πολύ χειρότερες δοκιμασίες σε πολέμους και άλλες καταστροφές. Με υπομονή, επιμονή και αλληλεγγύη είναι σίγουρο ότι θα νικήσουμε …

Σαπούνισμα ή απολυμαντικό; 

Με βάση επιστημονικές έρευνες, το πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι είναι αποτελεσματικότερο από την χρήση απολυμαντικού, γιατί απομακρύνει περισσότερα μικρόβια.

Τα απολυμαντικά χεριών (με βάση αλκοόλη πάνω από 60%) απομακρύνουν:

• Ιούς Covid-19, Γρίπης, Ηπατίτιδας (B και C), Ζίκα, ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV), Αναπνευστικού Συνδρόμου Μέσης Ανατολής (MERS), Σοβαρής μορφής Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS) και Έμπολα.
• Βακτήρια κολοβακτηρίδιο (E. coli), Acinetobacter baumannii, εντερόκοκκου (Enterococcus faecalis), φυματίωσης.
• Άλλα μικρόβια MRSA (ανθεκτικού στη μεθικιλλίνη χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου), μύκητες (Candida albicans), πυοκυανική ψευδομονάδα (Pseuodomonas aeruginosa).

Τα απολυμαντικά χεριών (με βάση αλκοόλη πάνω από 60%) ΔΕΝ απομακρύνουν: 

• Ιούς νοροϊό (γαστρεντερίτιδες), αφθώδους πυρετού, καλικοϊό (λοιμώξεις των αιλουροειδών), πολιομυελίτιδας, Ηπατίτιδας Α, Πολυώμα (polyomavirus).
• Άλλα μικρόβια κρυπτοσπορίδιο (παράσιτο), βακτήριο Clostridium difficille

(πηγή περιοδικό Popular Science, CDC).

Τι δεν ξέρουμε ακόμα για τον κορωνοϊό 

1. Πόσοι έχουν μολυνθεί; Παράλληλα με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα υπάρχουν πολλαπλάσιοι ασυμπτωματικοί φορείς. Μόνο η διάγνωση με βάση αντισώματα θα επιτρέψει την κατανόηση της έκτασης και της ευκολίας διάδοσης του ιού.
2. Πόσο θανατηφόρος είναι; Αυτό θα το μάθουμε μόνο όταν γνωρίσουμε την απάντηση στην πρώτη ερώτηση.
3. Ποια είναι όλα τα συμπτώματα; Εκτός από τα κύρια συμπτώματα (πυρετός και ξηρός βήχας) έχουν αναφερθεί και άλλα (πονόλαιμος, πονοκέφαλος, διάρροια και σε πολλές περιπτώσεις απώλεια όσφρησης). Περιλαμβάνονται σε αυτά και εκείνα του απλού κρυολογήματος (καταρροή ή φτάρνισμα), τουλάχιστον για ορισμένους ασθενείς;
4. Τι ρόλο παίζουν τα παιδιά στη μετάδοση; Ιδίως επειδή δεν εμφανίζουν συμπτώματα ενώ έρχονται σε επαφή με πολλούς.
5. Ποια είναι η προέλευσή του; Εμφανίστηκε στη Γιουχάν γύρω από μια αγορά ζώων και σχετίζεται στενά με παρόμοιους ιούς που βρίσκουμε σε νυχτερίδες. Πιστεύεται ότι πέρασε στους ανθρώπους μέσω ενός άλλου, άγνωστου μέχρι στιγμής, ζώου.
6. Θα υπάρχουν λιγότερα κρούσματα το καλοκαίρι; Τα κρυολογήματα και η γρίπη μειώνονται το καλοκαίρι, αλλά είναι άγνωστο αν το ίδιο θα συμβεί και με το νέο κορωνοϊό.
7. Γιατί ορισμένοι εμφανίζουν σοβαρότερα συμπτώματα; Είναι άγνωστος ο ρόλος της κατάστασης του ανοσοποιητικού και ορισμένοι γενετικοί παράγοντες.
8. Πόσο διαρκεί η ανοσία; Και υπάρχει περίπτωση να κολλήσει κάποιος τον ιό δύο φορές; Το ζήτημα αυτό είναι ζωτικής σημασίας για να καταλάβουμε τι θα συμβεί μακροπρόθεσμα.
9. Θα μεταλλαχθεί άραγε ο ιός; Συνήθως, αλλά όχι πάντα, οι μεταλλάξεις των ιών τους καθιστούν λιγότερο θανατηφόρους μακροπρόθεσμα. Σε περίπτωση μετάλλαξης το ανοσοποιητικό δεν θα τον αναγνωρίζει και το συγκεκριμένο εμβόλιο δεν θα λειτουργεί – όπως συμβαίνει και με τη γρίπη.

Πηγή: BBC