09 Μαΐου 2023

9 Μαΐου – Η Ημέρα της Ευρώπης

Η ιστορία, η λειτουργία και οι αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένουν μέχρι σήμερα άγνωστες στους πολίτες
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 9 Μαΐου 2023 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-481)


Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα, 9 Μαΐου, γιορτάζουμε την Ημέρα της Ευρώπης. Αυτή τη μέρα το 1950, ο τότε Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν, διάβασε την περίφημη Διακήρυξη του με την οποία πρότεινε – σε συνεννόηση με τη Γερμανία – τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. «Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί διά μιας ούτε βάσει ενός μοναδικού σχεδίου. Θα οικοδομηθεί μέσα από απτά επιτεύγματα, που πρώτα θα δημιουργήσουν μια πραγματική αλληλεγγύη».

Με τη Διακήρυξη προτάθηκε «να τεθεί το σύνολο της γαλλογερμανικής παραγωγής άνθρακα και χάλυβα υπό μια κοινή Ανώτατη Αρχή της οποίας η οργάνωση θα δίνει δυνατότητα συμμετοχής και σε άλλες χώρες της Ευρώπης». Έτσι θα εξασφαλιζόταν η «εγκαθίδρυση κοινών βάσεων οικονομικής ανάπτυξης, πρώτο στάδιο μιας Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας» και θα άλλαζε το πεπρωμένο των Ευρωπαϊκών κρατών «που επί πολλά χρόνια αφιερώθηκαν στην κατασκευή όπλων για πολέμους των οποίων υπήρξαν πάντα τα πρώτα θύματα».

Ακολούθησαν η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, η δημιουργία της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς και οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες μετεξελίχθηκαν στη σημερινή διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών. Με σειρά διαδοχικών Συνθηκών, (με τελευταία τη Συνθήκη προσχώρησης της Κροατίας το 2013), η Ένωση διευρύνθηκε, απέκτησε κοινό νόμισμα και πολλές νέες αρμοδιότητες ιδίως σε τομείς που ενδιαφέρουν άμεσα τους πολίτες (περιβάλλον, προστασία των καταναλωτών, απασχόληση, δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις, δημόσια υγεία, ελεύθερη διακίνηση).

Επιπλέον, παρ όλες τις συχνά πολύπλοκες διαδικασίες λήψης αποφάσεων, η Ένωση κατόρθωσε να αντιμετωπίσει μια σειρά από προβλήματα και κρίσεις όπως οι ανισότητες μεταξύ των περιφερειών, η χρηματοοικονομική κρίση, η τρομοκρατία και η πανδημία του κορωνοϊού. Παράλληλα, αγωνίζεται να περιορίσει την ενεργειακή της εξάρτηση, τη ρύπανση του περιβάλλοντος, την έλλειψη στρατηγικών πρώτων υλών και τέλος τις επιπτώσεις από περιφερειακούς πολέμους και από την έλλειψη κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής.

Ευρωπαϊκή Ένωση, η άγνωστη. Μια ερώτηση που ακούμε συχνά στον δημόσιο διάλογο για διάφορα θέματα είναι «γιατί δεν κάνει τίποτα η Ευρώπη;;» ή «πού είναι η Ευρώπη να απαγορεύσει ή να τιμωρήσει;;». Η απάντηση είναι ότι, με βάση τις ισχύουσες Συνθήκες, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες σε μερικούς μόνο τομείς πολιτικής, για τις οποίες οι αποφάσεις λαμβάνονται με συγκεκριμένες κάθε φορά διαδικασίες από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Συμβούλιο, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).

Έτσι, ορισμένες διοικητικές αποφάσεις μπορούν να ληφθούν γρήγορα (π.χ. αποστολή βοήθειας σε περιοχές που έχουν πληγεί από καταστροφές) ή σχετικά γρήγορα (π.χ. πρόστιμα σε επιχειρήσεις όπως η Microsoft και η Google για αθέμιτο ανταγωνισμό λόγω δεσπόζουσας θέσης) ενώ οι νομοθετικές κυρίως αποφάσεις απαιτούν περισσότερο χρόνο λόγω διαβουλεύσεων (π.χ. στους τομείς της γεωργίας, του περιβάλλοντος, της προστασίας των καταναλωτών και των Μεταφορών κ.ά.) ή επειδή για να ληφθούν απαιτείται ομοφωνία από τα κράτη μέλη (π.χ. αποφάσεις σε θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας).

Γενικά, η λήψη των αποφάσεων στηρίζεται σε έρευνες κάθε είδους και εκτεταμένες διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες, κρατικούς λειτουργούς, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, εθνικά κοινοβούλια και οργανισμούς. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όλες οι συνεδριάσεις των επιτροπών και της ολομέλειας καθώς και τα προς συζήτηση έγγραφα είναι προσβάσιμα στο κοινό. Αν κάποιος θέλει να παρακολουθήσει κάποιο θέμα μπορεί να το κάνει εκ του σύνεγγυς αλλά πρέπει να αφιερώσει χρόνο και να γνωρίζει τις διαδικασίες και τα ηλεκτρονικά συστήματα όπου γίνονται οι σχετικές δημοσιεύσεις.

Δυστυχώς, παρόλο που σε ορισμένα μαθήματα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο γίνεται αναφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν γίνονται συστηματικές παρουσιάσεις στους μαθητές για το τι είναι, πως λειτουργεί και πως εξελίχτηκε ιστορικά η Ευρωπαϊκή Ένωση. Πως λαμβάνονται οι αποφάσεις και ποιες είναι οι πολιτικές οι οποίες επηρεάζουν την καθημερινότητα της νοικοκυράς, του αγρότη και του επιχειρηματία, του εργαζόμενου, του φοιτητή και του μαθητή.

Επιπλέον, οι απλοί πολίτες αγνοούν το γεγονός ότι υπάρχει δυνατότητα καταγγελίας σε περιπτώσεις παραβίασης της ενωσιακής νομοθεσίας, καταγγελία που μπορεί να οδηγήσει στην καταδίκη Κράτους Μέλους από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο εδρεύει στο Λουξεμβούργο. Γνωστό παράδειγμα για τα Χανιά αποτελεί η ιστορία της χωματερής του Κουρουπητού. Το αποτέλεσμα είναι οι πολίτες να έχουν μια παραμορφωμένη εικόνα της Ένωσης κι έτσι να πέφτουν συχνά θύματα προπαγάνδας από ορισμένους αντιευρωπαϊστές πολιτικούς που υποστηρίζουν θεωρίες, οι οποίες αν εφαρμοστούν θα οδηγήσουν τη χώρα μας στη χρεωκοπία και την έξοδο της από την Ένωση.

Οι πολίτες επίσης αγνοούν τη δυνατότητα υποβολής αναφοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προσφυγής στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή ή συλλογής υπογραφών (στο πλαίσιο μιας Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών) για να ζητήσουν από την Ένωση να νομοθετήσει για συγκεκριμένα ζητήματα με ευρωπαϊκή διάσταση. Αναφερθήκαμε τον περασμένο μήνα στην Πρωτοβουλία Πολιτών για ένα περιβάλλον Χωρίς Καπνό (βλ. ΧΝ 4/4/2023) ενώ πρόσφατα η Επιτροπή απάντησε θετικά στην Πρωτοβουλία με τίτλο «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες! Ας οδεύσουμε προς μια γεωργία φιλική προς τις μέλισσες για ένα υγιές περιβάλλον», η οποία συγκέντρωσε πάνω από 1 εκατομμύριο υπογραφές.

Ας θυμηθούμε ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα της Ένωσης είναι η εξασφάλιση της ειρήνης σε μια περιοχή που πλήρωσε βαρύ τίμημα από δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Γι’ αυτό και το 2012 η Ένωση τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Παραφράζοντας τον πρώην Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Νταάγκ Χάμαχουελντ (Dag Hammarskjöld) μπορούμε να πούμε ότι «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δημιουργήθηκε για να πάει την ανθρωπότητα στον παράδεισο, αλλά για να την σώσει από την κόλαση».

Κι ας ελπίσουμε ότι κάποτε η Ένωση θα συμπεριλάβει όλες τις χώρες της Ευρώπης βελτιώνοντας ταυτόχρονα τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικές και λιγότερο χρονοβόρες …


Η πολυγλωσσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 

Η ενωσιακή νομοθεσία είναι άμεσα δεσμευτική και πρέπει να είναι κατανοητή για όλους τους πολίτες και τις εθνικές αρχές. Γι’ αυτό και δημοσιεύεται σε όλες τις επίσημες γλώσσες των κρατών μελών. Επιπλέον, στο στάδιο της κατάρτισης των νομοθετημάτων οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση στις προτάσεις ώστε να υπάρχει διάλογος σε όλα τα επίπεδα – ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό. Τέλος, οι πολίτες των κρατών μελών δικαιούνται να επικοινωνούν με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στη γλώσσα τους. Κατά συνέπεια η πολυγλωσσία αποτελεί ζήτημα διαφάνειας και δημοκρατίας.

Έτσι, από την απαρχή της Ευρωπαϊκής ενοποίησης αποφασίστηκε ότι οι επίσημες γλώσσες όλων των κρατών μελών θα είναι επίσημες γλώσσες της Ένωσης. Ωστόσο, για λόγους ελαχιστοποίησης του κόστους, οι εσωτερικές εργασίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διεξάγονται στα Αγγλικά, τα Γαλλικά και τα Γερμανικά (τις επιλεγόμενες γλώσσες διαδικασίας). Η επικοινωνία όμως με τα άλλα όργανα της ΕΕ, με τα κράτη μέλη και με το κοινό γίνεται σε όλες τις γλώσσες.

Σήμερα, οι 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ ήταν οι εξής: Αγγλικά, Βουλγαρικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Δανικά, Ελληνικά, Εσθονικά, Ιρλανδικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Κροατικά, Λετονικά, Λιθουανικά, Μαλτέζικα, Ολλανδικά, Ουγγρικά, Πολωνικά, Πορτογαλικά, Ρουμανικά, Σλοβακικά, Σλοβένικα, Σουηδικά, Τσέχικα και Φινλανδικά.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Γνωμικά - Παροιμίες