GR-Ασκήσεις συντονισμού για πετυχημένη επέμβαση!

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 13 Ιουλίου 2011.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Ασκήσεις συντονισμού για πετυχημένη επέμβαση!
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Η αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης σε όλο τον κόσμο βελτιώνεται μόνο με έναν τρόπο: συχνές ασκήσεις συντονισμού με βάση προκαθορισμένα σχέδια.

Ένας αναγνώστης μου γράφει: «Χθες το απόγευμα έπιασε φωτιά ένα σπίτι στο κέντρο της ιστορικής συνοικίας της Χαλέπας Χανίων, 200 περίπου μέτρα από το σπίτι μου. Παρατήρησα ότι πέρασαν 45 περίπου λεπτά μέχρι να αποφασίσει ο επικεφαλής αξιωματικός της Πυροσβεστικής να ζητήσει από την παριστάμενη αστυνομία να αποκλειστούν οι γύρω δρόμοι ώστε να μπορεί η Πυροσβεστική να κάνει άνετα τη δουλειά της. Για 45 λεπτά, περνούσαν συνέχεια αυτοκίνητα, μερικά πάνω ακόμη και από τον σωλήνα παροχής νερού του πυροσβεστικού οχήματος. Μάλιστα, ένας οδηγός επειδή χάζευε κόντεψε να πατήσει έναν πυροσβέστη!»

Η ρύθμιση της κυκλοφορίας είναι αρμοδιότητα της Αστυνομίας που πρέπει να επεμβαίνει άμεσα μαζί με τις υπόλοιπες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης

Όταν το 1998 άρχισα να ασχολούμαι επαγγελματικά με την προστασία του πολίτη από ατυχήματα και καταστροφές, ζήτησα από τον εθνικό εκπρόσωπο του Βελγίου στην αντίστοιχη επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μου υποδείξει κάποια σεμινάρια για να κατανοήσω καλύτερα τον τομέα με τον οποίο θα ασχολιόμουν. «Είσαι τυχερός», μου είπε. «Σε λίγες μέρες οργανώνουμε μια ημερίδα ενόψει της αναθεώρησης των σχεδίων έκτακτης ανάγκης για την ευρύτερη περιφέρεια των Βρυξελλών. Είσαι ευπρόσδεκτος!».

Στην ημερίδα, την οποία συντόνιζε ο αντίστοιχος νομάρχης, συμμετείχαν και παρουσίασαν τις απόψεις τους με τη σειρά, εκπρόσωποι όλων των κλάδων που εμπλέκονται στο στάδιο της επέμβασης. Οι πυροσβέστες, οι γιατροί επείγουσας ιατρικής, οι αστυνόμοι ήταν στην πρώτη σειρά. Μίλησαν για την αντιμετώπιση των καθημερινών συμβάντων και ατυχημάτων. Ανέλυσαν επίσης τα σχέδια αντιμετώπισης μεγάλων καταστροφών π.χ. πτώση αεροσκάφους, χημικό ατύχημα, τρομοκρατική επίθεση. Αλλά τον λόγο πήραν και εκπρόσωποι του Στρατού, του Ερυθρού Σταυρού, της Πολιτικής Προστασίας (στο Βέλγιο είναι ξεχωριστή υπηρεσία που δρα παράλληλα με την Πυροσβεστική σε περιπτώσεις χημικών ή πυρηνικών ατυχημάτων), της Ένωσης Συντακτών και της Δικαστικής εξουσίας. Πράγματι, ακόμη και σε μικρά συμβάντα όπως μια πυρκαγιά ή ένα τροχαίο, η συνεργασία και ο συντονισμός των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης είναι πρωταρχικής σημασίας για να αντιμετωπιστεί με τον καλύτερο τρόπο το περιστατικό. Το έχουμε ξαναγράψει σε αυτήν εδώ την στήλη ότι οι δημοσιογράφοι αποτελούν μέρος τους σχεδιασμού για την βελτιστοποιημένη ενημέρωση του κοινού.

Οι υπηρεσίες που εμπλέκονται στη φάση της επέμβασης για την αντιμετώπιση ατυχημάτων και καταστροφών

Στην αντιμετώπιση μιας καταστροφής που είναι μεγάλης έκτασης ή μεγάλης διάρκειας καλούνται να συμβάλουν και οργανισμοί που διαθέτουν βαρέα μέσα όπως ο Στρατός ή ο Ερυθρός Σταυρός. Και φυσικά, σε κάθε περίπτωση η Δικαστική εξουσία πρέπει στη συνέχεια να αποφανθεί για τις ενδεχόμενες ευθύνες ή/και παραλείψεις όσον αφορά την πρόληψη αλλά μερικές φορές και την επέμβαση.

Πως λοιπόν επιτυγχάνεται ο συντονισμός στον τόπο του ατυχήματος ή της καταστροφής; Ποια υπηρεσία έχει τον πρώτο λόγο; Στο Βέλγιο, αλλά και σε άλλες χώρες που επισκέφτηκα στη συνέχεια, η πρώτη υπηρεσία που φτάνει στον τόπο του ατυχήματος αναλαμβάνει τον συντονισμό και την διεύθυνση των επιχειρήσεων. Βέβαια, κάθε υπηρεσία πρέπει να φέρει κατ’ αρχήν σε πέρας την αποστολή που της έχει ανατεθεί. Οι τραυματιοφορείς και οι αστυνομικοί δεν θα σβήσουν την φωτιά. Οι αστυνόμοι δεν θα δώσουν πρώτες βοήθειες και την κυκλοφορία δεν θα την ρυθμίσουν οι πυροσβέστες. Και φυσικά για να μάθουν όλοι αυτοί να συνεργάζονται αρμονικά και να λειτουργούν ως ομάδα ένας τρόπος υπάρχει. Προπόνηση πριν από το ατύχημα!

Στο πλαίσιο της ημερίδας ο νομάρχης των Βρυξελλών κάλεσε και δύο διακεκριμένους ομιλητές που μας μίλησαν το βράδυ της προηγουμένης. Ο πρώτος, ο γάλλος καθηγητής Patrick Lagadec, μας μίλησε για τους οργανισμούς που δεν έχουν εκπαιδευτεί στην αντιμετώπιση κρίσεων. Οργανισμούς κλειστούς, ευθυνόφοβους, με άτεγκτες ιεραρχίες που θεωρούν ότι δεν χρειάζεται να πάρουν μαθήματα από κανέναν. Μας απαρίθμησε μερικές φράσεις-κλειδιά που δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά στην οργάνωση που καλείται να αντιμετωπίσει την έκτακτη ανάγκη. «Όλα είναι υπό έλεγχο». «Δεν έχει αποδειχτεί ακόμη ότι πρόκειται για μείζον περιστατικό». «Δεν είναι τίποτε σοβαρό». «Πρόκειται για μεμονωμένο γεγονός». Ο δεύτερος, ο ολλανδός διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του Άμστερνταμ που διαχειρίστηκε το 1992 την πτώση του αεροσκάφους της Ελ Αλ τελείωσε την παρουσίασή του με τρεις λέξεις «Εξασκηθείτε! Εξασκηθείτε! Εξασκηθείτε!».

Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης πριν να υπερηφανευθούν ότι είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν μεγάλες καταστροφές όπως σεισμούς και παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι) θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι μπορούν να προστατεύσουν τους πολίτες στο πλαίσιο των καθημερινών συμβάντων και ατυχημάτων. Εμφανίζοντας μια εικόνα συντονισμένης ομάδας ενισχύουν την εμπιστοσύνη του κοινού που περιλαμβάνει εντόπιους αλλά και τουρίστες, πολλοί από τους οποίους δεν είναι άσχετοι με το αντικείμενο. Για να το πετύχουν θα πρέπει να βάλουν κατά μέρος μια κακώς εννοούμενη «υπηρεσιακή υπερηφάνεια» – που είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της αποτελεσματικής αντιμετώπισης κρίσεων – και να προάγουν την αρμονική συνεργασία, ιδίως όταν πρόκειται να σωθούν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Η «έλλειψη συντονισμού», που στην ουσία είναι έλλειψη κοινής εξάσκησης και συνεννόησης από τα πριν, δεν μπορεί να χρησιμεύει ως δικαιολογία.

«Εξ όνυχος τον λέοντα» έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Είμαι σίγουρος ότι οι αρμόδιοι θα εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε στο μέλλον, οι καλές επιχειρησιακές επιδόσεις των μεμονωμένων υπηρεσιών να αντανακλώνται και στην συλλογική εικόνα που προβάλλουν προς τα έξω.

* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com