Το κακό στην κεφαλή …

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 23 Νοεμβρίου 2011.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ

Το κακό στην κεφαλή …
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Το εγκεφαλικό επεισόδιο δεν απειλεί μόνο τους ηλικιωμένους αλλά όλο και περισσότερο και τους νέους. Η πρόληψη αλλά και η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση αλλά και για την μετέπειτα ποιότητα ζωής του ασθενούς

Τους τελευταίους μήνες αρκετοί φίλοι και γνωστοί έπεσαν θύματα εγκεφαλικού. Μερικοί δεν επέζησαν. Άλλοι αποθεραπεύτηκαν τελείως. Άλλοι τέλος, βρίσκονται σε διάφορα στάδια διάγνωσης και θεραπείας. Γενικά, όσοι μεταφέρθηκαν εγκαίρως σε νοσοκομείο βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από όσους καθυστέρησαν. Γεγονός που αποδεικνύει την χρησιμότητα της έγκαιρης αναγνώρισης των πρόδρομων συμπτωμάτων αλλά και την ζωτική σημασία της πρόληψης.

Ένας ξαφνικός έντονος πονοκέφαλος μπορεί να σημαίνει ότι επίκειται εγκεφαλικό

Το εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται από διαταραχές ή ακόμη και διακοπή της ροής του αίματος προς τμήματα του εγκεφάλου. Όταν ένα αιμοφόρο αγγείο που καταλήγει στον εγκέφαλο αποφραχθεί εξαιτίας κάποιου θρόμβου που δημιουργείται τοπικά, το αποτέλεσμα είναι να σταματήσει η ροή του αίματος. Τότε έχουμε το αποκαλούμενο ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αν ο θρόμβος που αποφράζει την ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο έχει δημιουργηθεί κάπου αλλού (π.χ. στην καρδιά ή λόγω κάποιου τραυματισμού) μιλούμε για εμβολή. Όταν τέλος ένα αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο σπάσει, προκαλώντας αιμορραγία, έχουμε έναν άλλο τύπο εγκεφαλικού επεισοδίου, το αποκαλούμενο αιμορραγικό. Σε όλες τις περιπτώσεις τα κύτταρα του εγκεφάλου νεκρώνονται επειδή παύουν να λαμβάνουν οξυγόνο με αποτέλεσμα, ανάλογα με την έκταση της βλάβης στον εγκέφαλο, να έχουμε περιορισμένη ή εκτεταμένη παράλυση, απώλεια βασικών λειτουργιών όπως η ομιλία, η όραση κλπ. ακόμη και θάνατο.

Αιμορραγικό εγκεφαλικό - Καναδικό Ίδρυμα Καρδιακών και Εγκεφαλικών Επεισοδίων

Στατιστικά, οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν περισσότερο από τους νέους, αν και όλα τα περιστατικά που συνέβησαν σε φίλους αφορούσαν άτομα κάτω των 50 ετών. Επίσης οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο από τις γυναίκες. Οι παράγοντες κινδύνου είναι γνωστοί και μπορούμε εν πολλοίς να τους ελέγξουμε. Ο σπουδαιότερος ανεξάρτητος παράγοντας για την πρόκληση τόσο των ισχαιμικών όσο και των αιμορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων είναι η υπέρταση. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού για έναν πενηντάρη με υπέρταση είναι τετραπλάσιος σε σχέση με τον πενηντάρη που ελέγχει την πίεσή του. Η θεραπεία της υπέρτασης μειώνει τα εγκεφαλικά σε ποσοστό 38% τουλάχιστον.

Μια μέρα μετά το εγκεφαλικό η αξονική αποκαλύπτει την περιοχή του εγκεφάλου που έχει νεκρωθεί ....

... προκαλώντας ημιανοψία ή ημιωπία δηλαδή ο ασθενής βλέπει τα πάντα μισά

Από εγκεφαλικά κινδυνεύουν επίσης οι καρδιοπαθείς, ιδίως όσοι πάσχουν από κολπική μαρμαρυγή, μια καρδιακή αρρυθμία στην οποία οφείλονται τα μισά θρομβοεμβολικά εγκεφαλικά. Σοβαρός παράγοντας κινδύνου είναι επίσης η στένωση της καρωτίδας που απαντάται σε ανύποπτα άτομα άνω των 65 ετών σε ποσοστό 5 έως 9% χωρίς να έχει δώσει προηγουμένως κάποια ανησυχητικά συμπτώματα. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν επίσης το διαβήτη που μπορεί ακόμη και να εξαπλασιάσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού ή και να τον πολλαπλασιάσει αν συνδυαστεί και με υπέρταση. Την αυξημένη χοληστερίνη που αυξάνει τον κίνδυνο αρτηριοσκλήρωσης και συνεπώς απόφραξης των τριχοειδών αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου και όχι μόνον. Το κάπνισμα που από μόνο του διπλασιάζει τον κίνδυνο εγκεφαλικού! Η έγκαιρη διάγνωση και έλεγχος όλων των παραπάνω, ιδίως από όσους έχουν περάσει τα 50, μπορεί να μειώσει δραματικά τον κίνδυνο όχι μόνο των εγκεφαλικών αλλά και πολλών άλλων ασθενειών.

ΕΧΑΣΕ - απομνημονεύοντας τα βασικά στοιχεία του ελέγχου για εγκεφαλικό

Πως αντιλαμβανόμαστε ότι κάποιος γονέας, παππούς, γιαγιά αλλά και νεώτεροι φίλοι ή συνάνθρωποι πλήττονται από εγκεφαλικό; Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού είναι χαρακτηριστικά. Αδυναμία, μούδιασμα ή παράλυση της μιας πλευράς του σώματος, ενός χεριού ή ενός ποδιού συμπεριλαμβανομένου ή όχι του κάτω μέρους του προσώπου. Δυσκολία στην άρθρωση και στην έκφραση, σύγχυση και δυσκολία στην κίνηση της γλώσσας. Ξαφνική απώλεια της αίσθησης σε ένα χέρι, σε ένα πόδι ή στο μισό μέρος του προσώπου. Διαταραχές της όρασης που περιλαμβάνουν απώλεια της όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια. Ζαλάδες, απώλεια ισορροπίας, δυσκολίες βαδίσματος, απώλεια συντονισμού των κινήσεων. Έντονος επίπονος πονοκέφαλος που εμφανίζεται ξαφνικά χωρίς να υπάρχει γνωστή αιτία. Και τέλος, έντονη όσφρηση καμένου.

Συμπληρώσετε τη διαδικασία ΕΧΑΣΕ ζητώντας από τον ασθενή να σας «βγάλει γλώσσα» - αν δεν την ελέγχει καλέστε το 166 ή το 112 ΑΜΕΣΩΣ

Αν υπάρχει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, ή ακόμη χειρότερα συνδυασμός τους, καλούμε χωρίς καθυστέρηση το ΕΚΑΒ (166 ή 112). Μια απλή δοκιμασία για να βεβαιωθούμε ότι πρόκειται πράγματι για εγκεφαλικό είναι η διαδικασία ΕΧΑΣΕ (από τα αρχικά των λέξεων Έλεγξε Χαμόγελο, Άρθρωση, Σήκωμα χεριών Έγκαιρα). Ζητούμε από τον ασθενή να Χαμογελάσει για να διαπιστώσουμε αν ελέγχει τους μυς του προσώπου. Να Αρθρώσει μια απλή πρόταση χωρίς να χάνει τα λόγια του. Και να Σηκώσει τα χέρια του για να δούμε αν μπορεί να το κάνει. Πρόκειται για το αγγλικό FAST (Face Arm Speech Time δηλαδή έλεγχος της παραμόρφωσης του Προσώπου, της δυνατότητας ανύψωσης του Βραχίονα, και της διαταραχής της Ομιλίας, Έγκαιρα) που αποτελεί την τυπική διαδικασία ελέγχου την οποία εφαρμόζουν οι εκπαιδευμένοι τραυματιοφορείς. Άλλος έλεγχος είναι το STR από τα πρώτα γράμματα της αγγλικής λέξης stroke (= εγκεφαλικό) και αντιστοιχούν στα αρχικά των λέξεων Smile – χαμογέλασε, Talk – μίλησε, Raise – ανασήκωσε τα δύο χέρια). Μπορούμε επίσης να ζητήσουμε από τον ασθενή να μας «βγάλει γλώσσα» για να διαπιστώσουμε αν την ελέγχει. Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να αποδίδεται και στα παροδικά επεισόδια που διαρκούν μερικά δευτερόλεπτα ή μερικές ώρες ενώ στη συνέχεια τα συμπτώματα εξαφανίζονται. Αποτελούν σημαντική προειδοποίηση για μελλοντικό εγκεφαλικό επεισόδιο αφού δείχνουν ότι η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο έχει διαταραχτεί. Πρέπει να αναφέρονται αμέσως στο γιατρό για περαιτέρω διερεύνηση και θεραπεία.

Το εγκεφαλικό, αυτός ο ύπουλος εχθρός μπορεί να περιοριστεί αν εφαρμόσουμε κάποια προληπτικά μέτρα που έχουν να κάνουν με αλλαγή στις συνήθειες ζωής και διατροφής. Με την έγκαιρη διάγνωση μπορούμε να περιορίσουμε τις μακροχρόνιες επιπτώσεις και την άσκοπη ταλαιπωρία συγγενών και φίλων. Είναι στο χέρι μας – ή μάλλον στο κεφάλι μας …

* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com (Με στοιχεία από την ελληνική Wikipedia και τη www.neaygeia.gr).