Μύθοι και αλήθειες στις πρώτες βοήθειες

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 29 Μαΐου 2013.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Μύθοι και αλήθειες στις πρώτες βοήθειες
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Τι κάνουμε όταν «γυρίσει» η γλώσσα; Βάζουμε ντομάτα στο κάψιμο; Πως αντιδρούμε όταν κάποιος δίπλα μας στραβοκαταπιεί και «πνίγεται»; Πως σταματούμε μια αιμορραγία; Πότε και που βάζουμε πάγο σε ένα κτύπημα;

Η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης (ΕΟΔ) μου έκανε την τιμή να με προσκαλέσει την περασμένη Κυριακή στη Θεσσαλονίκη για να μιλήσω για το 112, τον ευρωπαϊκό αριθμό επειγόντων. Οι εθελοντές της ομάδας οργάνωσαν στο Τελλόγλειο Ίδρυμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης μια πετυχημένη ημερίδα με θέμα τα ατυχήματα στην καθημερινή μας ζωή. Εκεί ο εκπαιδευτής κ. Βάιος Πολυχρονίδης μίλησε για μερικούς μύθους και αλήθειες στις πρώτες βοήθειες, θέμα που αποτέλεσε αντικείμενο και σχετικού φυλλαδίου που μοιράστηκε στους συμμετέχοντες. Από εκεί άντλησα τις πληροφορίες που σας παρουσιάζω σήμερα.

Η γλώσσα δεν γυρίζει! Όταν κάποιος χάσει τις αισθήσεις του η γλώσσα χαλαρώνει και με το βάρος της πέφτει προς τα πίσω και φράζει τον αεραγωγό. Έτσι, εμποδίζει την διέλευση του αέρα προς τους πνεύμονες, κάτι που μπορεί να αποδειχτεί θανατηφόρο. Η αντιμετώπιση είναι απλή και ΔΕΝ απαιτεί προσπάθεια να πιάσουμε τη γλώσσα, κάτι που ούτως ή άλλως είναι αδύνατον! Βάζουμε το ένα χέρι στο μέτωπο του τραυματία (σαν να θέλαμε να δούμε αν έχει πυρετό) και με το άλλο σπρώχνουμε ελαφρά κάτω από το πηγούνι του έτσι ώστε να ανυψώσουμε ελαφρά το κεφάλι του. Η κίνηση αυτή αρκεί για να επαναφέρει τη γλώσσα στην αρχική της θέση με αποτέλεσμα να απελευθερωθεί ο αεραγωγός και να μπορέσει ο τραυματίας να αναπνεύσει. Αυτή είναι επίσης και η πρώτη κίνηση που κάνουμε ακόμη και όταν διαπιστώσουμε ότι ο τραυματίας δεν αναπνέει και θα πρέπει να αρχίσουμε καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) για την οποία όμως πρέπει να έχουμε παρακολουθήσει ειδική εκπαίδευση.

Δεν βάζουμε ντομάτα, οδοντόκρεμα ή γιαούρτι στα εγκαύματα! Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε στο έγκαυμα είναι να του ρίξουμε άφθονο τρεχούμενο νερό ή φυσιολογικό ορό επί τουλάχιστον 10 λεπτά της ώρας. Έτσι πέφτει η θερμοκρασία της περιοχής και επέρχεται ανακούφιση από τον πόνο. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε και κάποια ειδική αλοιφή για εγκαύματα. Στη συνέχεια καλύπτουμε το έγκαυμα με αποστειρωμένη γάζα για να αποφύγουμε περαιτέρω μόλυνση. Αν το έγκαυμα καλύπτει πάνω από το 10% της επιφάνειας του σώματος (η επιφάνεια της παλάμης αντιστοιχεί στο 1% της επιφάνειας του σώματος), ή αν το έγκαυμα έχει καφέ χρώμα και το θύμα δεν νοιώθει πόνο (έγκαυμα τρίτου βαθμού), τότε πρέπει οπωσδήποτε να το μεταφέρουμε σε νοσοκομείο. Κάθε άλλη κομπογιαννίτικη θεραπεία με ντομάτες, κρεμμύδια ή γιαούρτια θα αλλοιώσει το τραύμα και ενδεχομένως να το μολύνει κιόλας.

Όταν κάποιος στραβοκαταπιεί και «πνίγεται» ΔΕΝ βάζουμε το δάκτυλο μας στο στόμα του! Υπάρχει κίνδυνος να σπρώξουμε βαθύτερα το κομμάτι της τροφής που «πνίγει» τον παθόντα και να τον σκοτώσουμε από ασφυξία … Η σωστή αντίδραση, αν ο τραυματίας βήχει, είναι να τον αφήσουμε να βήξει με την ησυχία του. Ο βήχας σημαίνει ότι προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μόνος του. Δεν τον χτυπάμε στην πλάτη ούτε του δίνουμε να πιεί νερό ή άλλο υγρό. Θα επέμβουμε, μόνο αν σταματήσει να βήχει χωρίς να έχει φτύσει την τροφή που τον έπνιγε. Η επέμβαση που απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις (χειρισμός Heimlich) καλόν είναι να γίνει από κάποιο που έχει παρακολουθήσει ειδική εκπαίδευση. Ακόμη και αν σώσουμε τον ασθενή αυτός θα πρέπει να επισκεφθεί οπωσδήποτε νοσοκομείο για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο εσωτερικής αιμορραγίας.

ΜΗ βάζετε betadine σε ανοικτές πληγές! Το betadine είναι τοπικό αντισηπτικό που πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο από επαγγελματίες της υγείας. Σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα στις πληγές αλλά και σε ορισμένους που έχουν αλλεργία στα συστατικά του ενδέχεται να προκαλέσει αλλεργικό σοκ. Γι’ αυτό και η χρήση του πρέπει γενικά να αποφεύγεται. Τις μικρές αιμορραγίες μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε πλένοντας το τραύμα με άφθονο καθαρό νερό ή με φυσιολογικό ορό. Τοποθετούμε μια γάζα πάνω στην πληγή και πιέζουμε για να σταματήσει η αιμορραγία. Αν η αιμορραγία είναι μεγάλη τοποθετούμε και άλλες γάζες από πάνω χωρίς να βγάλουμε την πρώτη. Αν η αιμορραγία δεν σταματήσει σε ένα δεκάλεπτο φροντίζουμε να καλέσουμε το 166 ή το 112 για να μεταφέρουμε τον ασθενή στα επείγοντα.

ΔΕΝ βουλώνουμε τη μύτη μας με βαμβάκι όταν αιμορραγεί! Και δεν γυρίζουμε το κεφάλι προς τα πίσω, γιατί έτσι θα καταπιούμε το αίμα κάτι που ενδέχεται να μας φέρει αναγούλα και να προκαλέσει εμετό. Ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης της ρινορραγίας είναι να σκύψουμε μπροστά αφήνοντας το αίμα να τρέξει ελεύθερα πιέζοντας ταυτόχρονα τη μύτη μας στο μαλακά σημείο κάτω ακριβώς από το κόκκαλο στο οποίο στηρίζονται τα γυαλιά μας. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κλείσουμε τα ρουθούνια μας. Αν η ρινορραγία δεν σταματήσει σε λίγα λεπτά, ίσως να αποτελεί σύμπτωμα σοβαρότερου προβλήματος και θα πρέπει να συμβουλευτούμε γιατρό ή να επισκεφθούμε τα επείγοντα …

Η άμεση επαφή του πάγου με το δέρμα είναι επικίνδυνη! Αν χρειαστεί να βάλουμε πάγο πάνω σε ένα χτύπημα θα πρέπει να τον τοποθετήσουμε προηγουμένως μέσα σε ένα πανί ή μια πετσέτα γιατί η άμεση επαφή του πάγου με το δέρμα επί πολύ χρόνο μπορεί να προκαλέσει έγκαυμα. Επίσης δεν βάζουμε ποτέ πάγο πάνω σε ανοικτή πληγή. Χρησιμοποιούμε τον πάγο με αυτό τον τρόπο για να αποφύγουμε ή και να μειώσουμε κάποιο πρήξιμο ή για να μειώσουμε κάποιον πόνο. Σε κάθε περίπτωση ο πάγος πρέπει να τοποθετείται επί 10 με 15 λεπτά ανά 2 έως 4 ώρες και όχι συνέχεια.

Αν χρειαστεί να δώσουμε τις πρώτες βοήθειες σε κάποιον παθόντα ας θυμηθούμε ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να υποκαταστήσουμε τους επαγγελματίες της υγείας. Η αποστολή μας είναι να ανακουφίσουμε προσωρινά το θύμα μέχρι να φτάσει το ασθενοφόρο που πρέπει να καλέσουμε όσον το δυνατόν γρηγορότερα. Μπορούμε έτσι να δείξουμε έμπρακτα την «αγάπη προς τον πλησίον» και να σώσουμε μια ζωή! Αν μάλιστα εκπαιδευτούμε και στις Πρώτες Βοήθειες θα μπορέσουμε να είμαστε πολλαπλά χρήσιμοι …

* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com