Ασφαλή σχολεία για μαθητές και δασκάλους

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Ιουνίου 2013.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Ασφαλή σχολεία για μαθητές και δασκάλους
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Συνεχίζω την επιστολή της περασμένης εβδομάδας προς τους δασκάλους με θέμα την προστασία, αυτή τη φορά από ατυχήματα και καταστροφές στο χώρο του σχολείου

Αγαπητέ δάσκαλε, Αγαπητή δασκάλα,
την περασμένη εβδομάδα ανέφερα με συντομία τη θεματολογία που προτείνω να αποτελέσει κατά προτεραιότητα το επίκεντρο των μαθημάτων του προαιρετικού μαθήματος για την Αγωγή Υγείας. Η ανάπτυξη δυνατού χαρακτήρα για την αντιμετώπιση του καπνίσματος και των ναρκωτικών. Η ανάπτυξη καλών συνηθειών όπως η καθημερινή φυσική άσκηση, η σωστή διατροφή αλλά και η τακτική ιατρική παρακολούθηση. Και τέλος, η αντιμετώπιση των πνιγμών και των τροχαίων με την εκπαίδευση στην κολύμβηση και την προβολή «εκφοβιστικών» μηνυμάτων για τις θανατηφόρες επιπτώσεις των παραβατικών συμπεριφορών κατά την οδήγηση.

Όμως, υπάρχει και μια ακόμη διάσταση όσον αφορά την προστασία από ατυχήματα και καταστροφές αυτή το φορά εντός του σχολικού συγκροτήματος στο οποίο τα παιδιά και οι δάσκαλοι περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας. Πρόκειται για την ασφάλεια και την προστασία δασκάλων και μαθητών από καθημερινά ατυχήματα αλλά και από μεγαλύτερες φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές. Αν τα μαθήματα για την Αγωγή Υγείας είναι προαιρετικά, η προετοιμασία για την αντιμετώπιση μικρών ή μεγάλων ατυχημάτων και καταστροφών στα σχολεία είναι υποχρεωτική και μπορεί να αποτελέσει αφορμή για χρήσιμες δράσεις με τη συμμετοχή όλης της σχολικής κοινότητας.

Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι κατ' αρχάς εργαζόμενοι και έχουν δικαίωμα με βάση το νόμο 3850 να επιλέγουν εκπρόσωπό τους για θέματα υγείας και ασφάλειας. Ο εκπρόσωπος ενεργεί συμβουλευτικά και παρακολουθεί την τήρηση των μέτρων για την υγεία και την ασφάλεια προτείνοντας παράλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων που απειλούν την σχολική κοινότητα. Μπορεί επίσης, με σύμφωνη γνώμη της ιεραρχίας να ζητήσει τη συνδρομή εμπειρογνωμόνων για θέματα υγείας και ασφάλειας ενώ προβλέπεται και η εξειδικευμένη επιμόρφωσή του στα σχετικά θέματα.

Παράλληλα, η νόμος προβλέπει ότι ο διευθυντής του σχολείου θα πρέπει να καταρτίσει σχέδιο για τις πρώτες βοήθειες (σε περίπτωση ατυχημάτων), για την πυρασφάλεια (σε περίπτωση πυρκαγιάς) και για την εκκένωση του σχολείου (π.χ. σε περίπτωση σεισμού). Στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού προβλέπεται ορισμός υπευθύνων πρώτων βοηθειών και πυροπροστασίας (συνήθως εθελοντών από την σχολική κοινότητα) οι οποίοι θα πρέπει να παρακολουθήσουν σχετική εκπαίδευση και ετήσιες επαναλήψεις για να μπορούν να ανταπεξέλθουν με επιτυχία στα σχετικά καθήκοντα.

Τα παραπάνω δεν είναι ούτε πρωτότυπα ούτε εξωπραγματικά. Εφαρμόζονται σε όλες τις πολιτισμένες χώρες και αποτελούν υποχρεώσεις της χώρας μας με βάση διεθνείς συνθήκες και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πράξη, κάποιοι δάσκαλοι ή καθηγητές θα πρέπει να αναλάβουν εθελοντικά να εκπαιδευτούν στις πρώτες βοήθειες και να συγκροτήσουν κλιμάκιο πυροπροστασίας. Σχετικά μαθήματα γίνονται από τον Ερυθρό Σταυρό και άλλες εθελοντικές οργανώσεις. Παράλληλα θα πρέπει να συγκροτηθεί με την βοήθεια του συλλόγου γονέων ένα φαρμακείο πρώτων βοηθειών του σχολείου για την αντιμετώπιση μικροτραυματισμών.

Όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας θα πρέπει τουλάχιστον μια φορά το χρόνο να συμμετέχουν σε μια άσκηση εκκένωσης του σχολείου με βάση το προκαθορισμένο από την διεύθυνση σχέδιο. Έτσι όλοι, μαθητές και δάσκαλοι θα γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν και που πρέπει να συγκεντρωθούν σε περίπτωση σεισμού ή πυρκαγιάς. Αν το σχολείο βρίσκεται σε περιοχή που απειλείται από πλημμύρες ή από γειτνιάζουσες βιομηχανικές εγκαταστάσεις θα πρέπει το σχέδιο εκκένωσης να περιλαμβάνει και επιπλέον σχετικές λεπτομέρειες.

Η υγιεινή και ασφάλεια του σχολικού περιβάλλοντος περιλαμβάνει και άλλους ελέγχους που θα πρέπει να οργανωθούν από τον υπεύθυνο ασφαλείας και τη διεύθυνση. Μερικά παραδείγματα αφορούν τον έλεγχο της ποιότητας του μικροκλίματος στις σχολικές αίθουσες, τις υποδομές φυσικού αερισμού και τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, οξειδίων του αζώτου και άλλων βλαβερών αερίων του θερμοκηπίου. Κανείς δεν θέλει τα παιδιά και οι διδάσκοντες να αναπνέουν βλαβερές ουσίες που θα επιβαρύνουν μακροπρόθεσμα την υγεία τους.

Παράλληλα, θα πρέπει να προβλεφθεί η συντήρηση των ηλεκτρικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων αλλά και των χώρων υγιεινής. Τα παιδιά και οι διδάσκοντες δικαιούνται να χρησιμοποιούν σχολικές εγκαταστάσεις στις οποίες η συντήρηση πραγματοποιείται με συγκεκριμένη μεθοδολογία και πρόγραμμα. Αλλά και τα παιδιά και οι διδάσκοντες πρέπει να καταλάβουν ότι οι σχολικές εγκαταστάσεις έχουν κατασκευαστεί με χρήματα της πολιτείας, δηλαδή όλων μας, και θα πρέπει να τις χρησιμοποιούν με σεβασμό χωρίς να τις καταστρέφουν. Επίσης, αν θέλουμε τα παιδιά να μην αντιμετωπίσουν μυοσκελετικά προβλήματα θα πρέπει να προβλέψουμε να κάθονται σε καθίσματα και να χρησιμοποιούν θρανία που να ακολουθούν συγκεκριμένες εργονομικές σταθερές όσον αφορά τις διαστάσεις, το μέγεθος, το σχήμα και την άνεση, σταθερές που να έχουν προκύψει από ανθρωπομετρικές μελέτες παιδιών και εφήβων.

Η ενεργός συμμετοχή των μαθητών σε όλα τα παραπάνω εξασφαλίζει την ευαισθητοποίηση τους σε θέματα πρόληψης ατυχημάτων και καταστροφών. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές θα μεταφέρουν με τη σειρά τους στο σπίτι τους τις εμπειρίες και τις γνώσεις που θα αποκτήσουν και το τελικό αποτέλεσμα θα είναι να επηρεαστεί θετικά σε θέματα πρόληψης, προετοιμασίας και αντιμετώπισης η ευρύτερη τοπική κοινωνία. Με τη σωστή καθοδήγηση και πλαισίωση οι μαθητές θα μάθουν πως να αυτοπροστατεύονται από ατυχήματα και καταστροφές κάτι που θα τους χρησιμεύσει σε όλη τους τη ζωή, ιδίως όταν μεγαλώσουν και αποκτήσουν κι αυτοί οικογένειες.

Αγαπητοί δάσκαλοι,
θυμηθείτε ότι στις τάξεις σας έχετε τους αυριανούς Έλληνες πολίτες. Εκπαιδεύεστε τους σωστά στην αυτοπροστασία σε ένα ασφαλές σχολικό περιβάλλον. Θα σας ευγνωμονούν μια ζωή για τα μαθήματα που θα τους δώσετε …

* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com