Τι κάνει η Ευρώπη για τους πολίτες;

Μερικές πρόσφατες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν την σημασία της ευρωπαϊκής έννομης τάξης για την προστασία των πολιτών

Την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παραβάσεις που αφορούν τη νομοθεσία για το χρόνο εργασίας και τη νομοθεσία περί αστικών λυμάτων (βλ. ΧΝ 21/11/2013). Η είδηση αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εξηγήσουμε τη σημασία που έχει για την προστασία των πολιτών η διαδικασία θέσπισης και εφαρμογής των κανόνων του ευρωπαϊκού δικαίου.

Χρόνος εργασίας των ασκούμενων γιατρών. Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι ένας από τους στόχους της Ένωσης και των κρατών μελών της είναι η βελτίωση των όρων διαβίωσης και εργασίας. Αυτό επιτυγχάνεται με υποστήριξη και συμπλήρωση της δράσης των κρατών μελών σχετικά με τους όρους εργασίας και με τη βελτίωση του περιβάλλοντος εργασίας ιδίως όσον αφορά την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων.

Σε αυτό το πλαίσιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν το 2003 την οδηγία 2003/88/ΕΚ σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας. Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία από τον Αύγουστο του 2009 και μετά οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να εργάζονται πάνω από 48 ώρες την εβδομάδα κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων τυχόν υπερωριών. Οι εργαζόμενοι δικαιούνται μια ελάχιστη περίοδο συνεχούς ανάπαυσης 11 ωρών ημερησίως, και επιπλέον μια ελάχιστη περίοδο συνεχούς ανάπαυσης 24 ωρών την εβδομάδα. Ιδιαίτερες διατάξεις ισχύουν για τους εργαζόμενους σε αλιευτικά ποντοπόρα πλοία.

Τα παραπάνω ισχύουν για μισθωτούς αλλά και για ασκούμενους γιατρούς. Όμως στην χώρα μας δεν εφαρμόζονται για τους γιατρούς που εργάζονται σε δημόσια νοσοκομεία και κέντρα υγείας. Η Επιτροπή έλαβε πολυάριθμες καταγγελίες σύμφωνα με τις οποίες οι γιατροί αυτοί πρέπει συχνά να εργάζονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον 64 ώρες την εβδομάδα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πάνω από 90 ώρες, χωρίς νόμιμο μέγιστο όριο. Μάλιστα, φαίνεται ότι δεν υπάρχει νόμιμο ανώτατο όριο ως προς το πόσες συνεχόμενες ώρες μπορεί να κληθούν να εργαστούν στη θέση εργασίας, και συχνά είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται χωρίς επαρκή διαλείμματα για ανάπαυση ή ύπνο.

Σε ένα πρώτο στάδιο η Επιτροπή ζήτησε τον Σεπτέμβριο του 2011 από την Ελλάδα να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση της εθνικής νομοθεσίας και της πρακτικής των δημόσιων αρχών με τις διατάξεις της οδηγίας. Οι ελληνικές αρχές αγνόησαν το αίτημα της Επιτροπής κι έτσι την περασμένη εβδομάδα η Επιτροπή αναγκάστηκε να προσφύγει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λουξεμβούργο εναντίον της Ελλάδας.

Το Δικαστήριο θα εξετάσει την υπόθεση και θα αποφασίσει αφού ακούσει τα επιχειρήματα της Επιτροπής και της Ελλάδας. Αν η Ελλάδα καταδικαστεί θα πρέπει να εφαρμόσει πλήρως την οδηγία. Τι θα συμβεί όμως αν δεν το κάνει ακόμη και αν καταδικαστεί; Αυτό ακριβώς συνέβη στην δεύτερη περίπτωση παραπομπής της Ελλάδας στο Δικαστήριο, την οποία αποφάσισε η Επιτροπή την περασμένη εβδομάδα …

Επεξεργασία αστικών λυμάτων. Στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος ισχύει η οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων. Σύμφωνα με αυτήν, όλες οι πόλεις, μικρές και μεγάλες, στην Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλουν να συλλέγουν και να επεξεργάζονται τα αστικά τους λύματα εγκαθιστώντας συστήματα βιολογικής ή «δευτερογενούς» επεξεργασίας. Μάλιστα, στις περιπτώσεις όπου οικισμοί άνω των 10.000 κατοίκων απορρίπτουν λύματα σε ευαίσθητα υδατικά συστήματα, απαιτείται επεξεργασία ανώτερου επιπέδου. Οι σχετικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας έπρεπε να είναι έτοιμες το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 1998. Για τους οικισμούς άνω των 15.000 κατοίκων που δεν απορρίπτουν λύματα σε ευαίσθητες περιοχές, η προθεσμία για την ολοκλήρωση των υποδομών δευτερογενούς επεξεργασίας έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2000. Για μικρότερους οικισμούς η προθεσμία συμμόρφωσης έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2005.

Το 2007 μετά από προσφυγή της Επιτροπής, το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα επειδή 24 οικισμοί δεν τηρούσαν τα πρότυπα επεξεργασίας των αστικών λυμάτων. Έκτοτε, 17 από αυτούς τους οικισμούς συμμορφώθηκαν αλλά όχι και οι υπόλοιποι έξη. Έτσι, τα κατασκευαστικά έργα σε τρεις οικισμούς της Ανατολικής Αττικής, τα οποία μάλιστα συγχρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, δεν πρόκειται να ολοκληρωθούν πριν από τον Απρίλιο του 2014 στο Μαρκόπουλο, τα τέλη του 2015 στο Κορωπί και τα μέσα του 2017 στη Ν. Μάκρη. Στη Λευκίμμη της Κέρκυρας έχει αρχίσει η κατασκευή του σχετικού έργου, αλλά σε δύο άλλους οικισμούς της Αττικής (Αρτέμιδα και Ραφήνα) δεν έχει ακόμα αποφασιστεί ούτε σε ποιον χώρο θα κατασκευαστούν οι σχετικές εγκαταστάσεις!

Γι' αυτό, η Επιτροπή ζήτησε από το Δικαστήριο να επιβάλει πρόστιμα, προτείνοντας κατ’ αποκοπή ποσό ύψους 11.514.081 ευρώ και ημερήσια χρηματική ποινή 47.462 μέχρις ότου τηρηθούν οι υποχρεώσεις. Πρόκειται για τη διαδικασία που εφαρμόστηκε και στην περίπτωση του Κουρουπητού προκειμένου το ελληνικό κράτος να εξαναγκαστεί να λάβει τα αναγκαία μέτρα. Βέβαια, η Επιτροπή έχει πλήρη συνείδηση της δύσκολης κατάστασης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αλλά θεωρεί ότι, αν δεν γίνουν τώρα οι επενδύσεις αυτές, θα υπάρξει υψηλότερο κόστος για την Ελλάδα στο μέλλον. Επιπλέον, επειδή τα ανεπεξέργαστα λύματα μπορεί να μολυνθούν με επιβλαβή βακτήρια και ιούς, η μη επεξεργασία τους συνεπάγεται κινδύνους για την δημόσια υγεία, ενώ τα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν μπορούν να βλάψουν το θαλάσσιο περιβάλλον ευνοώντας την υπέρμετρη ανάπτυξη φυκών, τα οποία καταπνίγουν τους άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Για τον λόγο αυτό, η κατάλληλη επεξεργασία των λυμάτων θεωρείται και ως σημαντικός παράγοντας ευημερίας της τουριστικής βιομηχανίας, ενός καίριου κλάδου για την ελληνική οικονομία.

Η εφαρμογή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφορά την καθημερινότητά μας. Αφορά την προστασία της υγείας μας και του περιβάλλοντος. Αφορά την προστασία μας ως καταναλωτών και εργαζόμενων. Ευτυχώς, απέναντι στις δυσκίνητες και υπερβολικά γραφειοκρατικές ελληνικές κρατικές υπηρεσίες οι πολίτες μπορούν συχνά να χρησιμοποιήσουν τις ενωσιακές διαδικασίες για να καταγγείλουν την μη τήρηση αποφάσεων, οδηγιών και κανονισμών που έχουν θεσπιστεί και με την ψήφο της ελληνικής κυβέρνησης. Διαδικασίες, κι αυτές είναι βέβαια χρονοβόρες αλλά οδηγούν σε απτά αποτελέσματα …

(Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 26 Νοεμβρίου 2013 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-134)