Ευρωπαϊκή εκστρατεία κατά του άγχους στην εργασία

Ευρωπαϊκή εκστρατεία κατά του άγχους στην εργασία
Την περασμένη εβδομάδα εγκαινιάστηκε επίσημα στις Βρυξέλλες η νέα διετής πανευρωπαϊκή εκστρατεία για την διαχείριση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους χώρους εργασίας
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 15 Απριλίου 2014 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-149)

Όπως γράψαμε και παλιότερα (βλ. ΧΝ 22/10/2013) η προστασία των εργαζόμενων στους χώρους εργασίας αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρόλο που η Ένωση δεν έχει ευρύτερες αρμοδιότητες σε θέματα κοινωνικής πολιτικής (π.χ. απασχόληση, κοινωνική ασφάλιση, συντάξεις κλπ). Πράγματι, σήμερα, στον τομέα της υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, εφαρμόζονται πολυάριθμες οδηγίες της Ένωσης που εξασφαλίζουν καλύτερη προστασία των εργαζόμενων αλλά και των πολιτών γενικότερα.

Δύο οργανισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης ασχολούνται ιδιαίτερα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στους χώρους δουλειάς. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) που εδρεύει στο Μπιλμπάο της Ισπανίας και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβιώσεως και Εργασίας (Eurofound) που βρίσκεται στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας. Οι εν λόγω οργανισμοί μελετούν τις συνθήκες ασφάλειας, υγιεινής και διαβίωσης στους χώρους εργασίας και προτείνουν μεθοδολογίες και ενημερωτικές εκστρατείες για την βελτίωσή τους.

Από πρόσφατες έρευνες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο προκύπτει ότι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στους χώρους εργασίας τους είναι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το εργασιακό άγχος. Μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι εξαιτίας τους επηρεάζονται δυσμενώς η υγεία των εργαζόμενων, η αποδοτικότητα των επιχειρήσεων, οι εθνικές οικονομίες των κρατών μελών αλλά και η ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της.

Οι έρευνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνουν ότι οι μισοί περίπου εργαζόμενοι θεωρούν το εργασιακό άγχος σύνηθες φαινόμενο για τον χώρο εργασίας τους. Δείχνουν επίσης ότι το άγχος είναι το δεύτερο πρόβλημα υγείας που συνδέεται με την εργασία και ότι αναφέρεται συχνότερα από τους εργαζόμενους στην Ευρώπη. Σήμερα, ποσοστό 50 έως 60% του συνόλου των χαμένων ημερών εργασίας μπορεί να αποδοθεί στο εργασιακό άγχος και τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους.

Μάλιστα, ένας στους έξι εργαζόμενους θα εμφανίσει προβλήματα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου με αποτέλεσμα σε εθνικό επίπεδο, το κόστος των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία να ανέρχεται σε εκατομμύρια ευρώ. Η προληπτική αντιμετώπιση των εν λόγω προβλημάτων είναι συνεπώς οικονομικά επωφελής αφού το κόστος εφαρμογής των αναγκαίων προληπτικών μέτρων είναι πολύ μικρότερο από το κόστος των επιπτώσεων.

Την περασμένη εβδομάδα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία εγκαινίασε μια διετή πανευρωπαϊκή εκστρατεία με τίτλο «Διαχείριση του άγχους σε Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας». Η συγκεκριμένη εκστρατεία επιχειρεί να καταδείξει ότι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το άγχος στους χώρους εργασίας μπορούν να αντιμετωπιστούν με τον ίδιο λογικό και συστηματικό τρόπο όπως οποιοσδήποτε άλλος κίνδυνος για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία.

Παράλληλα με τη συνεργασία εργοδοτών και εργαζόμενων για την επιτυχή διαχείριση και πρόληψη του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων, η πανευρωπαϊκή εκστρατεία 2014–15 για τους Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας στοχεύει στην ανάδειξη του εντεινόμενου αυτού προβλήματος, στην προαγωγή της χρήσης απλών και πρακτικών εργαλείων αντιμετώπισής του και στην ανάδειξη των θετικών επιπτώσεων της πρόληψης για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις.

Μεγάλο μέρος της ευθύνης για την εφαρμογή σχεδίου πρόληψης και περιορισμού των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και του άγχους στην εργασία ανήκει φυσικά στη διεύθυνση της επιχείρησης. Πρωταρχικό ρόλο παίζει η δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος εργασίας που να παρέχει στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να εγείρουν τα ζητήματα που τους ενδιαφέρουν, ενθαρρύνοντάς τους ταυτόχρονα να συμμετέχουν στην εξεύρεση λύσεων. Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού κλίματος απαιτεί από τους εργοδότες προσπάθεια κατανόησης των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι ακόμη και εκτός της εργασίας τους ή και η παροχή ευκαιριών για κοινωνική συναναστροφή εκτός εργασίας.

Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα διοικητικά στελέχη μέσης βαθμίδας που έρχονται σε καθημερινή επαφή με τους εργαζόμενους. Η καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος και υψηλού ηθικού και η επίγνωση των δυνατών και αδύνατων σημείων των μελών μιας ομάδας αποτελούν σημαντικές παραμέτρους ενός υγιούς περιβάλλοντος εργασίας και συμβάλλουν στην μείωση του άγχους. Όπως σημαντική είναι και η συμβολή της συμμετοχής των εργαζόμενων σε έναν ανοιχτό διάλογο με τους εργοδότες, μέσω του οποίου οι δύο πλευρές θα συνομιλούν, θα αλληλοενημερώνονται για τους εκατέρωθεν προβληματισμούς, θα ανταλλάσσουν απόψεις και πληροφορίες και θα λαμβάνουν τις αποφάσεις από κοινού, ιδίως όταν θα έχει αναπτυχθεί ένα πνεύμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

Η διαμόρφωση ενός καλού ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος εργασίας εξαρτάται και από πολλούς άλλους παράγοντες. Όπως η σωστή κατάρτιση των εργαζόμενων που πρέπει να διαθέτουν επαρκή χρόνο και αυτονομία προκειμένου να οργανώνουν και να διεκπεραιώνουν τα καθήκοντά τους. Η ελαχιστοποίηση ή ισομερής κατανομή των μονότονων εργασιών. Η σαφής κατανόηση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων από τον καθένα με παράλληλη αποδοχή της τακτικής υποβολής εποικοδομητικών σχολίων. Η συμμετοχή των εργαζομένων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορούν το αντικείμενό τους. Η δίκαιη κατανομή της δουλειάς, των ανταμοιβών, των προαγωγών και των ευκαιριών σταδιοδρομίας. Η διάθεση πρόσθετων πόρων σε περιόδους αιχμής. Η ανοιχτή και αμφίδρομη επικοινωνία και η τακτική ενημέρωση των εργαζόμενων, ιδίως σε περιόδους οργανωτικών αλλαγών. Η λήψη μέτρων πρόληψης του εργασιακού άγχους, της παρενόχλησης και της βίας που προέρχεται από τρίτους. Και η δυνατότητα αποτελεσματικού συνδυασμού προσωπικής και εργασιακής ζωής.

Η εκστρατεία θα υλοποιηθεί στην Ελλάδα από τον Εθνικό Εστιακό Πόλο Πληροφόρησης για θέματα Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (του Υπουργείου Εργασίας) και περιλαμβάνει προγράμματα κατάρτισης, συνέδρια και εργαστήρια, διαγωνισμούς αφίσας, ταινιών και φωτογραφίας, κουίζ, προγράμματα αξιοποίησης προτάσεων των εργαζομένων, διαφημιστικές εκστρατείες και τα Ευρωπαϊκά βραβεία καλής πρακτικής στα οποία μπορούν να συμμετάσχουν οργανισμοί και επιχειρήσεις που υλοποιούν επιτυχώς μέτρα περιορισμού και εξάλειψης του άγχους (υποβολή υποψηφιοτήτων μέχρι τις 29 Αυγούστου 2014).